Journal of Health Services and Education; 5(2): 48-52 ISSN: 2636-8285
DOI: 10.29228/JOHSE.11
ORIGINAL ARTICLE / ARAŞTIRMA MAKALESİ
Parati̇roi̇t Nakli̇ Bekleyen Hi̇poparati̇roi̇di̇ Hastalarınin Naki̇l Bekleme
Süreleri̇ni̇n Değerlendirilmesi
Evaluation of Parathyroid Transplantation Waiting Duration of Hypoparathyroidism Patients
Harika SALEPÇİOĞLU KAYA 1* , Beyza GÖNCÜ 2,3* , Utku KARATOPRAK 4 , Ömer Faruk DÜZENLİ 2
Emrah YÜCESAN 5 , Rümeyza KAZANCIOĞLU 6 , Yeliz Emine ERSOY 1,2 , Adem AKÇAKAYA 1,7
ÖZ
Amaç: Ülkemizde bir halk sağlığı problemi olan hipoparatiroidi
hastalığının tek küratif tedavi seçeneği olan paratiroit nakli
konusunda güncel farkındalığın nakil bekleme süresi açısından
durumu değerlendirilmiştir. Sunulan çalışmanın amacı iatrojenik,
idiyopatik veya otoimmün sebeplerle hipoparatiroidi tanısı almış
ve paratiroit nakli için donör bekleme listesine başvuran hastaların,
nakil bekleme sürelerinin değerlendirilmesidir.
Gereç ve Yöntemler: Değerlendirilen veriler, Aralık 2013
ve Haziran 2021 tarihleri arasında Bezmialem Vakıf Üniversitesi
Hastanesine gelen ve Endokrinoloji, Nefroloji ve Genel Cerrahi
polikliniklerine başvuran hastalardan retrospektif olarak
toplanmıştır.
Beyza GÖNCÜ ( )
Adnan Menderes Bulvarı, Vatan Caddesi, 34093, Fatih, İstanbul, Türkiye
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu,
Tıbbi Laboratuvar Teknikleri Bölümü, İstanbul, Türkiye.
e-mail: bgoncu@bezmialem.edu.tr / bsgoncu@gmail.com
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi AD, İstanbul,
Türkiye.
1
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Deneysel Uygulama ve Araştırma Merkezi,
Paratiroit Nakil Laboratuvarı, İstanbul, Türkiye.
2
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu,
Tıbbi Laboratuvar Teknikleri Bölümü, İstanbul, Türkiye
3
4
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İstanbul, Türkiye.
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji AD, İstanbul,
Türkiye.
5
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi Hastanesi, İç Hastalıkları
AD, Nefroloji BD, İstanbul, Türkiye.
6
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi Hastanesi, Organ Nakli
Merkezi, İstanbul, Türkiye.
7
*Yazarlar eş-katkı sunmuştur.
Geliş Tarihi - Received: 17.08.2021
Kabul Tarihi - Accepted: 24.09.2021
,
Bulgular: Çalışmada değerlendirmeye alınan 319
hipoparatiroidili hastanın paratiroit nakli olabilmek için uygun
bir donörü ortalama bekleme süresi 3 yıl 6 ay 12 gün olduğu
gözlenmiştir. Bekleyen listesindeki bireylerin %70,9’una henüz
nakil işlemi gerçekleştirilmemiştir. Hipoparatiroidi hastalarının,
tedavi seçeneği olarak paratiroit nakli uygulamasından haberdar
olmadan geçirdiği süre ise 5 yıl 1 ay ve 2 gün olarak hesaplanmıştır.
Tartışma: Hipoparatiroidi hastaları açısından, donör
bekleyerek geçirilen sürenin ilk defa bildirildiği bu çalışmada;
tanı aldıktan sonra yaklaşık 8 yıl gibi bir süre beklediği
gözlenmiştir. Psikososyal anlamda, bir halk sağlığı problemi olan
Hipoparatiroidinin nakil süreçlerinde geçirilen süre açısından hem
hastaların hem de ilgili sağlık çalışanlarının bilinçlendirilmesinin
gerekliliği ortaya konulmuştur.
Anahtar
Kelimeler:
Paratiroit,
Paratiroit
Nakli,
Hipoparatiroidi, Bekleyen Listesi
ABSTRACT
Objective: Our aim is to define the current state of awareness
about parathyroid transplantation, which is a serious public health
problem in our country. The only curative treatment option for
hypoparathyroidism is parathyroid transplantation. Our aim is to
evaluate the waiting duration of hypoparathyroidism patients (due
to iatrogenic, idiopathic, or autoimmune causes) for a suitable
donor.
Material and Methods: The evaluated data were collected
retrospectively from the patients who presented in the
Endocrinology, Nephrology, and General Surgery outpatient
clinics at Bezmialem Vakif University Hospital between December
2013 and June 2021.
Results: Retrospective assessment of 319 hypoparathyroidism
patients showed that the average donor waiting duration for
parathyroid transplantation is 3 years, 6 months, and 12 days.
Currently, 70.9% of the individuals on the waiting list have not
been transplanted yet. The time spent by patients after being
diagnosed with hypoparathyroidism and without being aware of
parathyroid transplantation as a treatment option was determined
as 5 years, 1 month, and 2 days.
48
Journal of Health Services and Education; 5(2): 48-52
Conclusions: The duration of parathyroid transplantation
waiting lists for hypoparathyroidism patients were reported
for the first time. It has been observed that there is a particular
waiting duration of almost 8 years after the diagnosis. It is psychosociologically important, for both patients and related health
professionals, to raise awareness about this public health problem
of the donor waiting process.
Keywords: Parathyroid, Parathyroid Transplantation,
Hypoparathyroidism, Waiting List
GİRİŞ VE AMAÇ
Hipoparatiroidi (HP) yorgunluk, kramp ve uyuşma gibi
semptomların sıklıkla gözlendiği, hayat kalitesini negatif
etkileyen bir endokrin rahatsızlıktır (1). Genellikle kandaki
parathormon seviyesi düşük seyretmekte olup, sonucunda
kalsiyum, fosfor ve D vitamini metabolizması etkilenmekte
(2, 3) ve bireylerde hipokalsemi ve hiperfosfatemi
gözlenmektedir (4). Hipoparatiroidi çeşitli kalıtsal veya
idiyopatik nedenlerle ortaya çıksa da (1, 3, 5) en sık
görülme nedeni tiroit cerrahisi sırasında meydana gelen ve
iatrojenik olarak adlandırılan, kazara paratiroit dokusunun
zedelenmesidir (6). Bu kapsamda ve ülkemizin endemik
guatr bölgesi olduğu gerçeği ile değerlendirildiğinde HP’li
hasta popülasyonu diğer toplumlara oranla daha yüksek
frekansta görülmektedir.
HP’li hastalar günlük kalsiyum, aktif D vitamini
preparatları ve anti-fosfat ilaçları kullanmaktadır (4, 5).
Semptomatik tedaviye rağmen hayat kaliteleri ciddi oranda
düşüş göstermektedir. 522 HP’li hastanın hayat kalitelerinin
değerlendirildiği bir çalışmada; hastaların %25’inin
herhangi bir işte çalışamadığı, %54’ünün ise bedensel yükü
daha hafif olan işlere geçmek zorunda kaldığı belirlenmiştir
(6). Bu durum hastalığın birçok özelliğinin yanı sıra çok
ciddi bir halk sağlığı sorunu olduğunu da göstermektedir.
Günümüzde HP’nin tedavisinde tek küratif yöntem
paratiroit naklidir (5). Tahmin edilenin aksine, paratiroit
nakli yeni bir yaklaşım değildir ve ilk defa 1911 yılında
uygulanmıştır (7). Bugüne kadar ise literatürde 500’den
fazla paratiroit nakli bildirilmiştir (8). Organ nakillerinin
uygulanması için en önemli etken bir donör varlığıdır.
Paratiroit naklinde bugüne kadar kadavra donör veya
kronik böbrek yetmezliği sonucu subtotal paratiroidektomi
endikasyonu
gösteren
sekonder
hiperparatiroidi
hastalarından temin edilen paratiroit dokuları/hücreleri
kullanılmaktadır (8, 9). Günümüzde de paratiroit nakli
için donör olarak sekonder hiperparatiroidi hastalarına ait
dokular kullanılmakta ve nakil için immünolojik uyum
aranmaktadır (8).
Salepçioğlu Kaya et al.
Paratiroit Nakli Bekleme Süresi
49
Bu çalışmada; Bezmialem Vakıf Üniversitesi
Hastanesi’ne Aralık 2013 – Haziran 2021 yılları arasında
paratiroit nakli için başvuran 319 HP’li hastanın paratiroit
nakli için donör bekleme süreleri değerlendirilmiştir.
GEREÇ VE YÖNTEMLER
Dünya Tıp Birliği Helsinki Bildirgesi’ne uygun olarak
Girişimsel Olmayan Araştırmalar Yerel Etik Kurul Onayı
alınan bu çalışmada 2013-2021 yılları arasında paratiroit
nakli için Bezmialem Vakıf Üniversitesi Hastanesi’ne
başvuran uzman Genel Cerrahi, Endokrinoloji ve Nefroloji
hekimlerince takipli 319 kalıcı hipoparatiroidi hastası
dahil edilmiştir (Etik Kurul onam evrak tarih ve sayısı
27/05/2019-9160). Çalışmaya dahil edilen bireyler; kalıcı
hipoparatiroidi tanısına sahip, paratiroit nakil endikasyonu
bulunan ve bu doğrultuda paratiroit nakli uygulanmasına
karar verilmiş hastalardır.
BULGULAR VE TARTIŞMA
Nakil bekleyen alıcıların güncel dağılımı üç grupta
takip edilmiştir; birinci grup henüz paratiroit nakli olmamış
bireyler (n=206), ikinci grup Panel Reaktif Antikor (PRA)
seviyesi yüksek olan (floresan yoğunluğu (median) 2000 ve
üzeri) ve henüz nakil olmamış bireyler (n=6), üçüncü grup
ise ikinci naklini bekleyen HP’li hastaları içeren gruptur
(n=14). Henüz nakil olmamış bireylerin sayısı, bugüne
kadar bekleyen listesine başvuran hastaların %70,8’ine
denk gelmektedir (PRA yüksek bekleyen hasta grubu dahil).
Aralık 2013 – Haziran 2021 yılları arasında çalışmaya
dahil edilen 319 HP’li bireyin 93’üne (paratiroit nakli
için başvuranların %29,1’i) paratiroit nakli uygulanmıştır.
Bu bireylerden sekizine (paratiroit nakli olan bireylerin
%8,6’sı) ise birden fazla paratiroit nakli uygulanmıştır.
İkinci paratiroit nakli için donör bekleyenlerin oranı ise
%6,1’dir.
Paratiroit nakli için başvuran tüm bireylerin ortalama
donör bekleme süresi 3 yıl 6 ay 12 gün olarak belirlenmiştir
(nakil olan ve ikinci naklini bekleyen bireyler dahil). Haziran
2021’e kadar olan zaman dilimi dikkate alındığında; henüz
paratiroit nakli gerçekleştirilmemiş yani bir donör bekleyen
hastaların bekleme süresi ortalama 3 yıl 5 ay ve 24 gündür.
Aynı zaman dilimi açısından PRA seviyesi yüksek olan
HP’li hastaların bekleme süresi 4 yıl 9 ay 9 gündür. İkinci
naklini bekleyen hastaların, ikinci nakil bekleyen listesine
50
Salepçioğlu Kaya et al.
Paratiroit Nakli Bekleme Süresi
başvurdukları tarihten itibaren donör bekleme süreleri 3 yıl
10 ay 2 gün olduğu gözlenmiştir.
Ayrıca çalışmaya dahil edilen 319 HP’li bireyin ömür
boyu semptomatik tedavi görmeleri gerektiği bilgisi
haricinde, paratiroit nakil seçeneği olduğunu bilmeden
geçirdiği süre 5 yıl 1 ay ve 2 gün olarak belirlenmiştir.
Paratiroit nakli, HP’nin tek küratif tedavi seçeneğidir.
Diğer organ nakillerinde olduğu gibi naklin başarısı alıcıdonör uyumu ile paralel olarak değerlendirilmektedir.
Paratiroit nakli için de henüz standart kriterler belirlenmemiş
olsa da bu uyumun önem taşıdığı düşünülmektedir.
Literatürde daha önce başka organlarla eş zamanlı
olarak gerçekleştirilen paratiroit nakillerinde alıcı-donör
uyumunun diğer majör organa göre belirleniyor oluşu
(immünsupresyon rejimi, immünolojik izlem parametreleri
gibi) paratiroit nakline ait parametrelerin belirlenmesi için
yeterli olmamaktadır (10-14).
Bütün organ nakillerinde olduğu gibi paratiroit naklinde
de donör bekleme süresi zorlu bir süreçtir. Genellikle nakil
gerçekleşene kadar geçen sürede bekleyen listelerinde
bulunan hastaların birçoğunda çeşitli duygu durumlarında
iniş-çıkışların gözlendiği, korku ve endişenin baskın olduğu
bildirilmiştir (15).
Paratiroit dokusunun yeterli fonksiyon göstermemesi
veya yokluğu durumunda hastaların hayat kaliteleri
düşmekte, semptomatik tedavi ise genellikle yetersiz
kalmaktadır. Paratiroit hormon replasman tedavileri ise
sınırlı ülkelerde özel izinlerle uygulanabilmekte olup,
günlük birkaç enjeksiyon ve maliyet açısından yüksek
harcamalar gerektirmektedir (16). Bu anlamda literatürde
HP’nin görülme sıklığı (6), tiroit operasyonu sonrası
hastaların hayat kalitelerindeki değişimler (17) ve postoperatif tedavide uygulanması önerilen semptomatik
tedavinin uygulama şekilleri bildirilmiştir (4). Norveç’te
522 HP tanılı hasta ile yapılan bir çalışmada (yaş ortalaması
53) depresyon seviyeleri değerlendirilmiştir. Çalışma da
otoimmün ve idiyopatik HP tanılı hastaların anksiyete ve
depresyon seviyelerinin, iatrojenik nedenlerle HP tanısı alan
hastalara göre yüksek olduğu bildirilmiştir. Bu hastaların
%10’unun ise geçici işlerde çalıştığı belirlenmiştir (6).
Danimarka’da yapılan bir çalışmada ise yaş ortalaması
49,7 yıl olan otoimmün ve idiyopatik HP hastalarının
yaşadığı; kardiyovasküler hastalıklar, nöropsikiyatrik
komplikasyonlar, enfeksiyonlar, nöbetler, katarakt ve üst
ekstremite kırıkları gibi semptomlar bildirilmiştir (18). Bu
anlamda bakıldığında HP’nin sosyoekonomik anlamda en
üretken yaş gruplarını etkilemekte olduğu göze çarpmaktadır
Journal of Health Services and Education; 5(2): 48-52
(19). Diğer bir kohort çalışması ise post-operatif HP’li 668
hastada nefrolitiazis ve böbrek yetmezliği riskinin yaş ve
cinsiyet açısından eşleştirilmiş 2064 sağlıklı bireye kıyasla
neredeyse beş kat arttığını iletmiştir (20).
Bu çalışma kapsamında değerlendirilen verilere
bakıldığında tüm grupların ortalama donör bekleme
süresinin 3,5 yıldan fazla olduğu belirlenmiştir. PRA
yüksek pozitif olan ve ikinci nakli için donör bekleyen HP
tanılı hastalar sırasıyla %2,6 ve %6,1’dir. Donör olmaması
sebebiyle herhangi bir nakil girişimi henüz gerçekleşmemiş
hasta grubu ise toplam bekleyen listesinin %91’ini
oluşturmaktadır. Ek olarak, paratiroit naklinde immün
baskılayıcı ilaçların kullanımı kısıtlı ve kısa sürelidir (5,
21). Böbrek ve akciğer nakillerinde alıcının ret riskini
öngörmede kullanılan testlerden biri olan PRA seviyesi,
paratiroit naklinde de ayrıca değerlendirilmektedir (2224). Bu nedenle paratiroit nakli bekleyen listesindeki
PRA seviyesi yüksek olan hastalar birimimizde ayrı bir
grup olarak takip edilmektedir. Bu çalışma sonucunda
şaşırtıcı olan bir diğer veri ise HP’li hastaların küratif
tek tedavi seçeneği olan paratiroit nakil uygulamasından
haberdar olmadan önce en az beş yıl semptomatik tedavi
ile hayatlarını sürdürmeleridir. Bu manada bakıldığında bir
paratiroit naklinin HP tanısı aldıktan sonra nakil bekleyen
listesine alınması ve donör bulunması sürecinde yaklaşık
sekiz yıl gibi bir süre geçirildiği öngörülmektedir.
SONUÇ
Ülkemizin endemik bir guatr ülkesi olması sebebiyle
dolaylı olarak HP’li hasta görülme sıklığının tahmin
edilenden daha fazla olduğu düşünülmektedir. Bu konuyla
ilgili yapılacak her değerlendirmenin, bir halk sağlığı
problemi olan HP’nin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağına
işaret etmektedir. Tarafımızca uzun yıllardır gerçekleştirilen
nakillerden elde ettiğimiz bilgiler ışığında; paratiroit
naklinin ve donör gereksinimine ait farkındalığının hem
halk nezdinde (hastalar ve hasta yakınları) hem de ilgili
sağlık çalışanları arasında artırılmasının, HP’li donör
bekleyen hastaların kaybedilen zamanlarının telafisi için
önem arz etmekte olduğunu öne sürebiliriz.
Teşekkür: Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Tıp Fakültesi
Hastanesi Genel Cerrahi, Endokrinoloji, Nefroloji ve Organ
Nakli birimlerinde Aralık 2013 ve Haziran 2021 döneminde
çalışmış/çalışmakta olan ilgili sağlık çalışanlarına ve
Hipoparatiroidi tanılı tüm hastalarımıza teşekkür ederiz.
Salepçioğlu Kaya et al.
Paratiroit Nakli Bekleme Süresi
Journal of Health Services and Education; 5(2): 48-52
KAYNAKLAR
1.
Bilezikian JP, Brandi ML, Cusano NE, Mannstadt
M, Rejnmark L, Rizzoli R, et al. Management of
Hypoparathyroidism: Present and Future. J Clin Endocrinol
Metab. 2016;101(6):2313-24. doi: 10.1210/jc.2015-3910.
PubMed PMID: 26938200; PubMed Central PMCID:
PMCPMC5393596.
2. Bove-Fenderson E, Mannstadt M. Hypocalcemic disorders.
Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2018;32(5):63956. Epub 2018/11/20. doi: 10.1016/j.beem.2018.05.006.
PubMed PMID: 30449546.
3. Ketteler M, Chen K, Gosmanova EO, Signorovitch J, Mu F,
Young JA, et al. Risk of Nephrolithiasis and Nephrocalcinosis
in Patients with Chronic Hypoparathyroidism: A
Retrospective Cohort Study. Adv Ther. 2021;38(4):194657. doi: 10.1007/s12325.021.01649-2. PubMed PMID:
33704680; PubMed Central PMCID: PMCPMC8004511.
4. Khan AA, Koch CA, Van Uum S, Baillargeon JP, Bollerslev
J, Brandi ML, et al. Standards of care for hypoparathyroidism
in adults: a Canadian and International Consensus. Eur J
Endocrinol. 2019;180(3):P1-P22. doi: 10.1530/EJE-180609. PubMed PMID: 30540559; PubMed Central PMCID:
PMCPMC6365672.
5. Yucesan E, Goncu B, Basoglu H, Ozten Kandas N, Ersoy YE,
Akbas F, et al. Fresh tissue parathyroid allotransplantation
with short-term immunosuppression: 1-year follow-up. Clin
Transplant. 2017;31(11). doi: 10.1111/ctr.13086. PubMed
PMID: 29044732.
6. Astor MC, Lovas K, Debowska A, Eriksen EF, Evang JA,
Fossum C, et al. Epidemiology and Health-Related Quality
of Life in Hypoparathyroidism in Norway. J Clin Endocrinol
Metab. 2016;101(8):3045-53. doi: 10.1210/jc.2016-1477.
PubMed PMID: 27186861; PubMed Central PMCID:
PMCPMC4971340.
7. Brown WH. I. Parathyroid Implantation in the Treatment
of Tetania Parathyreopriva. Ann Surg. 1911;53(3):30517. PubMed PMID: 17862648; PubMed Central PMCID:
PMCPMC1406170.
8. Aysan E. GB, Yucesan E. Paratiroit Nakli İmmünolojisi.
Türkiye Klinikleri, Kök Hücre ve Transplantasyon
İmmünolojisi. 2019:31-8. Epub 12/04/2019.
9. Barczynski M, Golkowski F, Nawrot I. Parathyroid
transplantation in thyroid surgery. Gland Surg. 2017;6(5):5306. doi: 10.21037/gs.2017.06.07. PubMed PMID: 29142845;
PubMed Central PMCID: PMCPMC5676165.
10. Groth CG, Hammond WS, Iwatsuki S, Popovitzer M,
Cascardo S, Halgrimson CG, et al. Survival of a homologous
parathyroid implant in an immunosuppressed patient. Lancet.
1973;1(7812):1082-5. PubMed PMID: 4122009; PubMed
Central PMCID: PMCPMC2987629.
11. Alfrey EJ, Perloff LJ, Asplund MW, Dafoe DC, Grossman
RA, Bromberg JS, et al. Normocalcemia thirteen years after
successful parathyroid allografting in a recipient of a renal
transplant. Surgery. 1992;111(2):234-6. PubMed PMID:
1736395.
12. Rahusen F, Munda R, Hariharan S, First MR, Demmy A.
Combined kidney-pancreas and parathyroid transplantation:
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
51
a case report. Clin Transplant. 1997;11(4):341-3. PubMed
PMID: 9267727.
Chapelle T, Meuris K, Roeyen G, De Greef K, Van Beeumen
G, Bosmans JL, et al. Simultaneous kidney-parathyroid
allotransplantation from a single donor after 20 years of
tetany: a case report. Transplant Proc. 2009;41(2):599-600.
doi: 10.1016/j.transproceed.2008.12.026. PubMed PMID:
19328935.
Garcia-Roca R, Garcia-Aroz S, Tzvetanov IG, Giulianotti
PC, Campara M, Oberholzer J, et al. Simultaneous Living
Donor Kidney and Parathyroid Allotransplantation: First
Case Report and Review of Literature. Transplantation.
2016;100(6):1318-21. Epub 2016/01/14. doi: 10.1097/
TP.000.000.0000001042. PubMed PMID: 26760567.
Rukiye İnal SST, Rabiye Yayla. Ulusal Böbrek Nakli
Bekleme Listesinde Olan Hastaların Duygu Durumlarının
Değerlendirilmesi.
Türk
Nefroloji,
Diyaliz
ve
Transplantasyon Hemşireleri Derneği Nefroloji Hemşireliği
Dergisi 2018;1(13).
Chomsky-Higgins KH, Rochefort HM, Seib CD, Gosnell JE,
Shen WT, Duh QY, et al. Recombinant Parathyroid Hormone
Versus Usual Care: Do the Outcomes Justify the Cost? World
J Surg. 2018;42(2):431-6. doi: 10.1007/s00268.017.4248-4.
PubMed PMID: 28929381.
Jorgensen CU, Homoe P, Dahl M, Hitz MF. Postoperative
Chronic Hypoparathyroidism and Quality of Life After
Total Thyroidectomy. JBMR Plus. 2021;5(4):e10479. doi:
10.1002/jbm4.10479. PubMed PMID: 33869995; PubMed
Central PMCID: PMCPMC8046100.
Underbjerg L, Sikjaer T, Mosekilde L, Rejnmark L. The
Epidemiology of Nonsurgical Hypoparathyroidism in
Denmark: A Nationwide Case Finding Study. J Bone Miner
Res. 2015;30(9):1738-44. doi: 10.1002/jbmr.2501. PubMed
PMID: 25753591.
Mitchell DM, Regan S, Cooley MR, Lauter KB, Vrla
MC, Becker CB, et al. Long-term follow-up of patients
with hypoparathyroidism. J Clin Endocrinol Metab.
2012;97(12):4507-14.
doi:
10.1210/jc.2012-1808.
PubMed PMID: 23043192; PubMed Central PMCID:
PMCPMC3513540.
Underbjerg L, Sikjaer T, Mosekilde L, Rejnmark
L. Cardiovascular and renal complications to
postsurgical hypoparathyroidism: a Danish nationwide
controlled historic follow-up study. J Bone Miner Res.
2013;28(11):2277-85. doi: 10.1002/jbmr.1979. PubMed
PMID: 23661265.
Yucesan E, Basoglu H, Goncu B, Akbas F, Ersoy YE, Aysan
E. Microencapsulated parathyroid allotransplantation in
the omental tissue. Artif Organs. 2019;43(10):1022-7.
Epub 2019/04/24. doi: 10.1111/aor.13475. PubMed PMID:
31013358.
Moon SW, Park MS, Lee JG, Paik HC, Kim YT, Lee HJ,
et al. Panel-Reactive and Donor-Specific Antibodies before
Lung Transplantation can Affect Outcomes in Korean
Patients Receiving Lung Transplantation. Yonsei Med
J. 2020;61(7):606-13. doi: 10.3349/ymj.2020.61.7.606.
PubMed PMID: 32608204; PubMed Central PMCID:
PMCPMC7329739.
52
Salepçioğlu Kaya et al.
Paratiroit Nakli Bekleme Süresi
23. Lan JH, Kadatz M, Chang DT, Gill J, Gebel HM, Gill JS.
Pretransplant Calculated Panel Reactive Antibody in the
Absence of Donor-Specific Antibody and Kidney Allograft
Survival. Clin J Am Soc Nephrol. 2021;16(2):275-83.
doi: 10.2215/CJN.13640820. PubMed PMID: 33495290;
PubMed Central PMCID: PMCPMC7863647.
Journal of Health Services and Education; 5(2): 48-52
24. Yucesan E, Goncu B, Ozdemir B, Idiz O, Ersoy YE, Aysan
E. Importance of HLA typing, PRA and DSA tests for
successful parathyroid allotransplantation. Immunobiology.
2019;224(4):485-9. Epub 2019/06/18. doi: 10.1016/j.
imbio.2019.05.007. PubMed PMID: 31204065.