Manasik Wisata HAJI Sebuah buku religi untuk pedoman manasik haji yang dilengkapi informasi seputar situs bersejarah di tanah suci haram (Mekah) dan Madinah untuk menggapai haji mabrur Oleh H.R. TAUFIQURROCHMAN, MA Judul Manasik Haji dan Ziarah Spiritual Penulis H. R. Taufiqurrochman, MA Penerbit UIN Malang Press Jalan Gajayana 50 Malang Tahun 2009 ISBN 979-24-3354-0 KATA PENGANTAR Dengan menyebut nama asma Allah SWT dan shalawat serta salam kepada Rasulullah SAW, keluarga, para sahabat dan semua umatnya, penulis merasa bersyukur dapat menghadirkan sebuah buku pedoman yang memuat tentang manasik haji dan umrah yang dilengkapi informasi seputar situs-situs bersejarah yang bernilai tinggi. Melalui buku ini, penulis berharap adanya kemudahan bagi umat Islam yang hendak menunaikan ibadah haji dan umrah maupun yang ingin memahami sejarah manasiknya dan sirah nabawiyah. Tentunya, buku yang bersumber dari kompilasi beberapa literatur dan laman web di internet ini belum mencapai kesempurnaan dan kelengkapan, mengingat berbagai informasi tentang ibadah haji dan umrah selalu berubah dan berkembang, baik dari pelaksanaannya, lokasi bersejarah dan sebagainya. Oleh karena itu, penulis tetap membuka diri terhadap masukan dari berbagai pihak. Kepada semua pihak yang telah membantu penyelesaian buku ini, terutama UIN-Malang Press yang berkenan menerbitkannya, penulis ucapkan terima kasih yang sebesar-besarnya. Buku ini, penulis persembahkan kepada orang tua, kakek-nenek, keluarga dan semua guru yang telah mengenalkan tanda-tanda kebesaran Allah dan jejak rasul-Nya sehingga tinta penulis bisa mengukirnya dalam buku ini. Akhirnya, penulis berharap buku ini bermanfaat bagi siapa saja merindukan menjadi tamu Allah dan peziarah Rasulullah SAW. Penulis, H.R.Taufiqurrochman, MA ii DAFTAR ISI Judul ..................................................................................................................... i Kata Pengantar ...................................................................................................... ii Daftar Isi ............................................................................................................... iii BAB I : TENTANG HAJI DAN UMRAH A. Keutamaan Ibadah Haji ............................................................................. B. Ketentuan Umum Ibadah Haji dan Umrah ................................................. C. Amalan Haji dan Umrah ............................................................................ D. Pemahaman tentang Ansakul Haj .............................................................. E. Rute Perjalanan Haji dan Umrah ................................................................ 2 3 3 5 6 BAB II : MANASIK HAJI DAN UMRAH A. Rukun Haji ................................................................................................ 11 B. Wajib Haji ................................................................................................. 18 C. Rukun Umrah ............................................................................................. 26 D. Wajib Umrah ............................................................................................. 27 E. Sunah Haji dan Umrah .............................................................................. 28 F. Pembahasan tentang Dam .......................................................................... 28 G. Beberapa Problematika Haji ...................................................................... 31 H. Tips-tips bagi Jamaah Haji ........................................................................ 35 I. Ringkasan Hukum Haji (Empat Madzhab) ................................................. 38 BAB III : SITUS BERSEJARAH DI TANAH SUCI A. Kota Mekah Al-Mukarramah ..................................................................... 41 1. Keutamaan Kota Mekah ...................................................................... 41 2. Nama-nama Mekah dalam Al-Qur'an ................................................... 42 3. Tanah Haram ....................................................................................... 47 a. Tan’im ........................................................................................... 49 b. Ji’ranah .......................................................................................... 50 c. Hudaibiyah .................................................................................... 51 d. Wadi Nakhlah ................................................................................ 53 e. Adhah Laban .................................................................................. 54 4. Miqat-miqat Ihram ................................................................................ 54 a. Dzul Hulaifah ................................................................................ 54 b. Qarn al-Manazil ............................................................................. 55 c. Dzat ’Irqin ...................................................................................... 55 d. Yalamlam ...................................................................................... 56 e. Al-Juhfah ....................................................................................... 56 iii B. Kota Madinah Al-Munawwarah ................................................................ 58 1. Keutamaan Kota Madinah ................................................................... 58 2. Keutamaan Masjid Nabawi ................................................................. 59 3. Maqam Rasulullah .............................................................................. 60 4. Raudhah .............................................................................................. 62 5. Mihrab Masjid Nabawi ....................................................................... 62 6. Tiang (ustuwanah) Masjid Nabawi ...................................................... 63 7. Kuburan Baqi’ .................................................................................... 65 8. Masjid Quba’ ...................................................................................... 66 9. Jabal Uhud .......................................................................................... 67 10. Masjid Qiblatain ................................................................................. 69 11. Masjid Sab’ah 9tujuh) /khandaq .......................................................... 70 12. Tatakrama bagi Penduduk dan Pengunjung Kota Madinah .................. 70 C. Ka’bah Al-Musyarrafah ............................................................................. 73 1. Nama-nama Ka’bah ............................................................................. 73 2. Pembangunan Ka’bah .......................................................................... 74 3. Hajar Aswad ........................................................................................ 76 4. Sumur Zamzam ................................................................................... 77 5. Multazam ............................................................................................ 81 6. Hijir Ismail .......................................................................................... 81 7. Rukun Yamani ..................................................................................... 82 8. Mizab .................................................................................................. 83 9. Syadarwan ........................................................................................... 83 10. Atap dan Pintu Ka’bah ......................................................................... 84 11. Maqam Ibrahim ................................................................................... 85 12. Al-Bait Al-Makmur ............................................................................. 87 13. Doa-doa di sekitar Ka’bah ................................................................... 87 D. Masya’r Al-Haram .................................................................................... 90 1. Arafah ................................................................................................. 90 a. Masjid Namirah ............................................................................. 90 b. Masjid ash-Shakhrah ...................................................................... 91 c. Jabal Rahmah ................................................................................. 91 d. Lembah Urinah .............................................................................. 92 2. Muzdalifah .......................................................................................... 92 3. Mina .................................................................................................... 95 a. Masjid al-Khaif .............................................................................. 94 b. Gua al-Mursalat ............................................................................. 94 iv c. Al-Jamaraat ................................................................................... 95 E. SITUS BERSEJARAH ............................................................................ 96 1. Gua Hira’ dan jabal Nur ....................................................................... 96 2. Maulid Nabi ........................................................................................ 96 3. Darul Alqam ........................................................................................ 97 4. Darun Nadwah...................................................................................... 97 5. Syi’ib Abu Thalib ................................................................................ 97 6. Gua Tsur .............................................................................................. 98 7. Jabal Abu Qubaisy ............................................................................... 99 8. Masjid al-Jin ........................................................................................ 99 9. Masjid Syajarah ................................................................................... 100 10. Dzi Tuwa ............................................................................................. 100 11. Kuburan Ma’la ..................................................................................... 101 12. Mata Air Zubaidah................................................................................ 101 13. Masjid Khalid bin Walid ...................................................................... 102 14. Sarif ..................................................................................................... 102