İnönü Mağarası 2017 Yılı Kazıları

40 KAZI SONUÇLARI TOPLANTISI 2. CİLT Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü 40. KAZI SONUÇLARI TOPLANTISI 2. CİLT 07-11 MAYIS 2018 ÇANAKKALE T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3627-2 Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 183-2 YAYINA HAZIRLAYAN Dr. Adil ÖZME 07-11 Mayıs 2018 tarihlerinde gerçekleştirilen 40. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nin katkılarıyla gerçekleştirilmiştir. Kapak ve Uygulama Arel Görsel Tanıtım San. Tic. Ltd. Şti. e-ISSN: 2667-8845 Kapak Fotoğrafı: Rüstem ASLAN Troya Örenyeri 2017 Yılı Kazı Çalışmaları Not : Kazı raporları, dil ve yazım açısından Dr. Adil Özme tarafından denetlenmiştir. Yayımlanan yazıların içeriğinden yazarları sorumludur. 40. ULUSLARARASI KAZI, ARAŞTIRMA VE ARKEOMETRİ SEMPOZYUMU BİLİM KURULU SCIENTIFIC COMMITTEE OF 40th INTERNATIONAL SYMPOSIUM OF EXCAVATIONS, SURVEYS AND ARCHAEOMETRY Prof. Dr. Nurettin ARSLAN (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü Başkanı-Assos Kazı Başkanı) Prof. Dr. Rüstem ASLAN (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü, Troia Kazı Başkanı) Prof. Dr. Andreas SCHACHNER (Boğazköy-Hattuşaş Kazı Başkanı) Prof. Dr. Turan TAKAOĞLU (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı Başkanı) Doç. Dr. Olivier Can HENRY (Labraunda Kazı Başkanı) Prof. Dr. Onur ÖZBEK (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Prehistorya Anabilim Dalı Başkanı) Prof. Dr. Timothy HARRISON (Tell Tayınat Kazı Başkanı) Doç. Dr. Göksel SAZCI (Maydos-Kilisetepe Kazı Başkanı) Prof. Dr. Marcella FRANGIPANE (Aslantepe Kazı Başkanı) Doç. Dr. Aslı Erim ÖZDOĞAN (Çayönü Kazı Başkanı) Prof. Dr. Michael HOFF (Antiocheia Ad Cragum Kazı Başkanı) Dr. Masako OMURA (Yassıhöyük Kazı Başkanı) ULUSLARARASI KAZI, ARAŞTIRMA VE ARKEOMETRİ SEMPOZYUMU YAYIN KURALLARI Göndereceğiniz bildiri metinlerinin aşağıda belirtilen kurallara uygun olarak gönderilmesi, kitabın zamanında basımı ve kaliteli bir yayın hazırlanması açısından önem taşımaktadır. Bildirilerin yazımında kitaptaki sayfa düzeni esas alınarak; * Yazıların A4 kağıda, üstten 5.5 cm. alttan 5 cm. soldan 4.5 cm. sağdan 3 cm. lik bir boşluk bırakılarak, 10 punto ile, bir satır aralığı olacak şekilde, Times New Roman fontu ile en fazla 10 sayfa yazılmalı, * Başlık 14 punto, büyük harf ve bold olacak şekilde yazılmalı, * Bildiri sahiplerinin isimleri başlığın altında, sağ üstte yer almalı, alt alta sıralanmalı ve unvan kullanılmamalı, * Metinde ana başlıklar büyük harflerle ve italik, alt başlıklar, baş harfleri büyük ve italik olarak yazılmalı, * Metin içinde geçen yabancı sözcük ve terimler, örneğin “in-situ” italik olarak yazılmalı, * Metin içinde Milattan Önce gibi çok alışılagelmiş kısaltmalar dışında kısaltma kullanılmamalı, Milattan Önce ve sonra kısaltması: M.Ö., M.S. Erken Tunç Çağı: ETÇ olarak kullanılmalıdır. * Bölge adlarının ilk harfleri, aynı şekilde yer, coğrafya ve kurum adlarının ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Örneğin: Doğu Anadolu, Yakın Doğu, Avrupa, Akdeniz Bölgesi, Dicle Nehri, Ankara Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu gibi. * Ölçü ve ağırlıklar m. cm. mm. lt. gr. şeklinde yazılmalı, * Dipnotlar metnin altında ve metin içinde numaraları belirtilerek, 8 puntoda yazılmalı, * Dipnot ve kaynakçada (bibliyografya) kitap ve dergi isimleri italik yazılmalı, * Harita, çizim ve resimler 15 adetten fazla olmamalı, fotoğraflar JPG veya TlFF olarak gönderilmeli, gönderilen resimlerin çözünürlüğünün en az 300 pixel/ ınch olmalı, * Çizimlere (Çizim: 1), resimlere (Resim: 1), haritalara (Harita: 1) olarak alt yazı yazılmalı ve kesinlikle levha sistemi kullanılmamalı, * Yayım için telif anlaşması gerektiren Googleearth gibi görseller kullanılmamalı, * Bildirilere, ilk sayfanın altında, dipnotlardan önce bütün yazarların mutlaka isim, unvan, e-mail ve yazışma adresi yazılmalıdır. Yayınlanacak bildiri sayışının artması, kitapların zamanında basımını güçleştirdiğinden, bildirilerinizin sempozyum sırasında teslim edilmesi ya da en geç 1 Ağustos tarihine kadar, yayinlar@kulturturizm.gov.tr e-mail adresine gönderilmesi gerekmektedir. Yayın kurallarına uymayan ve geç gönderilen bildiriler kesinlikle yayınlanmayacaktır. PUBLICATION INSTRUCTIONS The papers presented in the International Symposium of Excavations, Surveys and Archaeometry will be published as before. In order to complete a high-quality print in time, we kindly request you to send the paper texts in the format specified below: 1. Texts should be written in 10 pages on A4 paper, with Times New Roman and 10 type size within a space of 13.5x19 cm. Line spacing should be 10 points. 2. Heading should be written in bold with 14 typesize and with 14 points of line space. Main headings should be written with capitals, sub-headings with lower letters. Both types of headings should be written in italics. 3. Footnotes should be placed at the bottom of the pages, with their numbers indicated in the text. Footnote texts should be written with 8 type size and line space of 8 points. 4. Book and periodical titles in the footnotes and bibliography should be written in italics. 5. Total number of drawings and photos should not exceed 15. Photos should be either in JPG or TIFF format with at least 300 dpi solution and sent in a separate file. 6. Captions should be added to drawings (Drawing: ………), photos (Photo: ………) and maps (Map: ………). Plate system should not be used. 7. Authors must indicate their names, titles and contact information in their papers. 8. Digital text of the paper should be added to the print-out and both texts should be identical. Otherwise the digital version will be considered default. As sudden accumulation of papers makes it difficult to complete printing in time, papers should either be submitted during the symposium or sent to yayinlar@kulturturizm.gov.tr until the 1st of August. The papers that fail to comply with those instructions or that are sent after the deadline will not be published on no account. İÇİNDEKİLER Erksin GÜLEÇ, Ayşen Açıkkol YILDIRIM, İsmail BAYKARA, Serkan ŞAHİN, Sercan ACAR, Ece EREN 2017 Yılı Üçağızlı Mağarası Kazısı .......................................................................1 Ersin ÇELİKBAŞ, Vedat KELEŞ Hadrianoupolis 2017 Çalışmaları............................................................................. 11 Ersin DOĞER, Yusuf SEZGİN, Mesut EROĞLU, Ceyda EROĞLU, Baykal BAŞDEMİR Aigai 2012-2015 Yılları Kazı Çalışmaları ................................................................. 23 Ertekin M. DOKSANALTI, İbrahim KARAOĞLAN, Erdoğan ASLAN, İ. Mete MİMİROĞLU, L. Ufuk ERDOĞAN, D. Ozan TOZLUCA, G. ÜNVER Knidos Kazı ve Araştırmaları: 2017.......................................................................... 45 Eşref ABAY, Fulya DEDEOĞLU, Gürkan ERGÜN, Şerife ÇAKAR, Aslı ÜNAR Beycesultan Höyüğü 2017 Yılı Kazı Çalışmaları ....................................................... 65 Fahriye BAYRAM Ani Ören Yeri Kazıları-2017 .................................................................................... 85 Fatih ERHAN, Nedim DERVİŞOĞLU Magarsus Kazısı 2017 Yılı Çalışmaları ..................................................................... 97 Felix PIRSON, Burkard EMME, Ercan ERKUL, Ulrich MANIA, Rebekka MECKING, Matthias MEINECKE, Wolfgang RABBEL, Seçil TEZER-ALTAY Pergamon – 2017 Yılı Çalışmaları Raporu .............................................................. 111 Hulusi GÜLEÇ, Gazanfer İLTAR, Akın TEMÜR, Fatma ÖKSÜZ Giresun Adası 2016 – 2017 Yılı Kazı Çalışmaları ................................................... 131 Göksel SAZCI, Meral MUTLU Maydos Kilisetepe Höyüğü Kazıları 2016- 2017 Sezonu Çalışmaları ..................... 149 Gregory MCMAHON, Tevfik Emre ŞERİFOĞLU, Sharon R. STEADMAN Çadır Höyük’te 2017 Kazı Sezonu ......................................................................... 165 Gülgün KÖROĞLU Sinop Balatlar Kilise 2016 ve 2017 Yılı Kazı Çalışmaları......................................... 179 VII Gülriz KOZBE, Eyüp CANER Doğanpınar Barajı/Dede Harabeleri Kurtarma Kazıları, 2016-2017 ...................... 201 Hasibe İSLAM AKAT, İbrahim Hakan MERT Priene 2017 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları .......................................................... 219 Halil TEKİN Domuztepe 2017 Kazılarının İlk Ön Raporu .......................................................... 239 Halime HÜRYILMAZ Gökçeada-Yenibademli Höyük 2017 Yılı Kazıları................................................... 253 Hamza EKMEN, Ahmet MERCAN, F. Gülden EKMEN, Ali GÜNEY İnönü Mağarası 2017 Yılı Kazıları .......................................................................... 271 Harun TAŞKIRAN, Metin KARTAL, Kadriye ÖZÇELİK, Gizem KARTAL, M. Beray KÖSEM, Yavuz AYDIN, Eşref ERBİL, Betül FINDIK 2017 Yılı Karain Mağarası Kazıları ......................................................................... 293 Şerif SÖYLER, Harun TAŞKIRAN, Rainer M. CZICHON, Kadriye ÖZÇELİK, Yavuz AYDIN, Eşref ERBİL, Müberra TÜRKER Uşak Banaz Sürmecik Paleolitik Kazısı-2017 ......................................................... 307 Hatice PAMİR, Demet KARA Epiphaneia (Erzin) 2017 Kazısı .............................................................................. 317 Hatice PAMİR, Işıl R. IŞIKLIKAYA LAUBSCHER, Ayşe BELGİN HENRY Antakya Hipodrom ve Çevresi Kazısı - 2017 ......................................................... 339 Havva İŞKAN Patara 2017 Kazı Çalışmaları ................................................................................. 363 Hayat ERKANAL, Ayşegül AYKURT, Kadir BÖYÜKULUSOY Liman Tepe 2017 Yılı Kara Kazıları ........................................................................ 387 Helga BUMKE, Hüseyin CEVİZOĞLU, Elgin von GAISBERG, Aylin TANRIÖVER Didyma 2015 und 2017 ........................................................................................ 407 Hüseyin Sabri ALANYALI, Serap ERKOÇ Side 2017 Yılı Çalışmaları ...................................................................................... 427 Hüseyin YURTTAŞ, Haldun ÖZKAN, Zerrin KÖŞKLÜ, Muhammet Lütfü KINDIĞILI, Yasin TOPALOĞLU Kemah Kalesi Kazısı 2017 Yılı Çalışmaları ............................................................. 443 VIII İrfan Deniz YAMAN, Cevdet Merih EREK Elbistan Keçe Mağarası Kazıları (2015-2017) ........................................................ 455 Erol USLU, İsmail BAYKARA, Mesut EKİNCİ, Berkay DİNÇER Serkan ŞAHİN, Esin ÜNAL, Birkan GÜLSEVEN Gürgürbaba Tepesi Paleolitik Çağ Kazısı - 2017 ................................................... 469 Jeroen POBLOME, Piraye HACIGÜZELLER, Inge UYTTERHOEVEN, Sam CLEYMANS, Peter TALLOEN, Johan CLAEYS, Ebru TORUN, Göze ÜNER, Bea De CUPERE, Elena MARİNOVA, Philip BES, Hendrik ULENERS, Katrien van DE VIJVER Sagalassos’ta 2017 Yılı Kazıları, Restorasyon Çalışmaları ve Malzeme Etütleri ...... 485 Kadir PEKTAŞ, Saim CİRTİL, Banu BÜYÜKGÜN Beçin Kalesi 2017 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları ................................................. 507 Kadir PEKTAŞ, Selda Özgün CİRTİL, Erbil Cömertler AKTUĞ, H. Hüseyin BAYSAL Denizli İlbadı Mezarlığı 2017 Yılı Kazı ve Envanter Çalışmaları .............................. 519 Kimiyoshi MATSUMURA, Elif BAŞTÜRK Büklükale Kazısı 2017 ........................................................................................... 535 K. Levent ZOROĞLU, Ramazan BOZKURTTAN, Batuhan ÖZDEMİR Kelenderis 2017 Kazı ve Onarım Çalışmaları ......................................................... 547 L. D’ALFONSO, H. ERGÜRER, A. TRAMERI, K. JUSTEMENT, A. MANTOVAN, N. LOVEJOY, M. DE PIETRI, A. MATESSI, L. CASTELLANO, E. DALKILIÇ, R. CASAGRANDE, E. ZAMPERINI, V. CINIERI, M. MORANDOTTI Archaeological Excavations (Tr) At Niğde-Kınık Höyük: Excavation Report 2017 .. 569 Marcella FRANGIPANE, Yılmaz Selim ERDAL, Francesca BALOSSI RESTELLI The 2017 Excavation Campaign At Arslantepe-Malatya ........................................ 591 Mehmet IŞIKLI, Şüheda ZOR, İbrahim ARSLAN Van Ayanis Kalesi 2017 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları ........................................ 603 Mehmet KARAOSMANOĞLU, Mehmet Ali YILMAZ Altıntepe 2017 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları...................................................... 617 Mehmet ÖNAL Harran 2017 Yılı Çalışmaları .................................................................................. 633 IX Mustafa DEMİREL, Gizem KARTAL, Yavuz AYDIN, Eşref ERBİL, Metin KARTAL Kızılin Kazıları (I) 2017 Sezonu .............................................................................. 651 Michael HOFF, Birol CAN, Rhys TOWNSEND, Timothy HOWE, Asena KIZILARSLANOĞLU Antiochia Ad Cragum Excavations: 2017 Season................................................... 667 Mirko NOVAK, Deniz YAŞİN Sirkeli Höyük 2014-2016 Yıllları Çalışmaları ......................................................... 683 Muharrem ÇEKEN, Alptekin YAVAŞ, Tolga BOZKURT Kubadabad Saray Külliyesi 2017 Yılı Kazı Çalışmaları ............................................ 701 K. Aslıhan YENER, Murat AKAR, Müge BULU Aççana Höyük, Alalah 2017 Yılı Çalışmaları ........................................................... 717 X İNÖNÜ MAĞARASI 2017 YILI KAZILARI Hamza EKMEN* Ahmet MERCAN F. Gülden EKMEN Ali GÜNEY GİRİŞ Zonguldak-Bülent Ecevit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü olarak 2016 yılında gerçekleştirdiğimiz, Heracleia Pontica Yüzey Araştırması’nda (HPYA) ziyaret edilen mağaralar ve bölgede daha önceki yıllarda tespit edilen mağara, kayaaltı sığınağı, yamaç, açık alan ve höyük yerleşimleri bir arada değerlendirildiğinde, birbirine bağlı biri büyük ikisi küçük olmak üzere üç girintiden oluşan bir kompleksi anımsatan İnönü Mağarası’nın söz konusu yerleşimler içinde merkezi bir konumda olduğu düşünülmüştür. Bununla birlikte, uzun yıllardır ihmal edilen ve hak ettiği ilgiden mahrum bırakılan bölgede, ulaşılması son derece zor olan mağara yerleşmelerinde, yoğun bir şekilde kaçak kazı faaliyetlerinin olduğu ve bazılarının küçükbaş hayvan ağılı olarak kullanıldığı görülmüştür. Bu nedenlerden dolayı Karadeniz Ereğli Müzesi Müdürlüğü ve Bülent Ecevit Üniversitesi Arkeoloji Bölümü olarak, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne İnönü Mağarası’nda katılımlı bir kazı yapılması konusunda başvuruda bu* Dr. Öğr. Üyesi Hamza EKMEN, Zonguldak-Bülent Ecevit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü, İncivez –Zonguldak/TÜRKİYE. hamzaekmen@hotmail.com. Ahmet MERCAN, Müze Müdürü, Orhanlar Mahallesi, Yalı Cad. No:96, 67300 Ereğli-Zonguldak/TÜRKİYE. Dr. Öğr. Üyesi F. Gülden EKMEN, Zonguldak-Bülent Ecevit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü, İncivez-Zonguldak/TÜRKİYE. ekmengulden@gmail.com Arş. Gör. Ali GÜNEY, Zonguldak-Bülent Ecevit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü, İncivez- Zonguldak/TÜRKİYE. aliguney@gmail.com 271 lunulmuştur. Söz konusu müracaatın olumlu değerlendirilmesi sonucunda, İnönü Mağarası’nda, Karadeniz Ereğli Müzesi Müdürü Ahmet Mercan’ın başkanlığında, Bülent Ecevit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Hamza Ekmen’in bilimsel danışmanlığındaki ekip üyeleri ile birlikte 03.07-29.07.2017 tarihleri arasında kazı ve temizlik çalışmaları gerçekleştirilmiştir.1 İnönü Mağarası ilk dönem kazılarına, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı temsilen Karadeniz Ereğli Müzesi uzmanlarından Ömer Fidan katılmıştır.2 ARAŞTIRMA TARİHÇESİ VE COĞRAFİ KAPSAM Zonguldak İli, Karadeniz Ereğli İlçesi’ne bağlı, Alacabük Köyü sınırları içinde yer alan İnönü Mağarası, Kdz. Ereğli ile Devrek ilçelerini birbirine bağlayan eski oto yola yaklaşık 500 m. mesafede bulunmaktadır (Harita: 1). Prof. Dr. Güngör Karauğuz ve ekibinin Devrek İlçesi ve çevresinde yürüttüğü araştırmalarda adından ilk kez söz edilen İnönü Mağarası’nda yüzeyden elde edilen bulguların Kalkolitik ve Tunç Çağlarına ait olduğu ifade edilmiştir.3 2016 yılında HPYA kapsamında tarafımızdan ziyaret edilen İnönü Mağarası’nın, bölgenin erken dönem kültürlerinin aydınlatılması konusunda önemli bir potansiyele sahip olduğu anlaşılmıştır (Resim: 1)4. 1 2 3 4 İnönü Mağarası 2017 yılı kazı ekibinde, Zonguldak-Bülent Ecevit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü öğretim elemanlarından, Dr. Öğr. Üyesi F. Gülden Ekmen, Dr. Öğr. Üyesi Gökhan Mustafaoğlu, Arş. Gör. Ali Güney, Geomatik Mühendisliği Bölümü öğretim elemanlarından Doç. Dr. Umut Güneş Sefercik, Dr. Öğr. Üyesi Serkan Karakış, Arş. Gör. Can Atalay, Arkeoloji bölümü öğrencileri ve mezunlarından Berk Alparslan (Arkeolog) Mehmet Hasan Kıraç (Arkeolog), Emre Filiz (Arkeolog), Merve Erdoğdu (Arkeolog), Oluç Şahin Aydoğan, (Arkeolog), Pınar Ezgi Şeker (Arkeolog), Halil Uzun, Ümmügülsüm Uğurlu, Kübra Göl, Feyza Nur Akyüz, Asiye Dilsiz, Burak Kader, Hakan Berkin Yıldız, Fuat Kılıç ve Sıla Atabay yer almıştır. 2017 Yılı İnönü Mağarası Kazılarının başarılı bir şekilde tamamlanmasında ve bu projenin gerçekleştirilmesinde desteklerini esirgemeyen Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne ve Üniversitemiz Rektörlüğü’ne sonsuz teşekkürlerimizi sunarız. 2017 yılı İnönü Mağarası kazılarına her türlü imkânı seferber eden ve zaman zaman kazı alanını ziyaret ederek çalışmaları bizzat yerinde inceleyen ve kazı ekibine desteklerini esirgemeyen Kdz. Ereğli İlçesi Belediye Başkanımız Sayın Op. Dr. Hüseyin Uysal’a, Sayın Esra Alpago’ya, Sayın Yasemin Gültekin’e ve Seda Çiçek’e teşekkürü borç biliriz. Ayrıca, mağaradan elde edilen bulguların dokümantasyonun yapılması ve restorasyon çalışmaları için ihtiyaç duyulan mekanların teminini sağlayan Çaylıoğlu Orman İşletme Şefliğine ve personellerine teşekkürlerimizi sunarız. Bununla birlikte 2017 yılı İnönü Mağarası kazılarına bakanlığımızı temsilen katılan Ereğli Müzesi uzmanlarından Ömer Fidan’a, ekip üyelerine, öğrencilerimize ve işçilerimize vermiş oldukları katkılardan dolayı teşekkürlerimizi sunarız. Karauğuz ve diğ.. 2010: 175; Karauğuz ve Düring 2009: 154–56. Ekmen, 2017: 84. 272 İnönü Mağarası; kaynağını doğudaki yüksek dağlardan alan ve irili ufaklı dereleri kendisine katarak, Karadeniz’in Ereğli İlçesi kıyısında denize ulaşan Gülüç Çayı’nın oluşturduğu vadinin iç kesimlerinde yer almaktadır (Harita: 1).5 Vadi bu haliyle, kıyı ve iç kesimler arasındaki bağlantıyı ve ulaşımı sağlayan doğal güzergâhı/güzergâhları oluşturmaktadır.6 Birbirine bağlı biri büyük, ikisi küçük olmak üzere A, B ve C adı verilen üç gözden oluşan İnönü Mağarası (Resim: 4), Gülüç Çayı’nı besleyen kollardan olan Kelçe ve Kızlar derelerine oldukça yakın bir konumda bulunmaktadır. Kelçe ve Kızlar derelerinin oluşturduğu vadiler günümüzde de yöre halkının tarım ve hayvancılık faaliyetleri açısında büyük öneme sahiptir. Bunun yanında, söz konusu vadilerin etrafını çevreleyen ormanlar zengin bir bitki örtüsüne sahip olup, çok sayıda av hayvanına ev sahipliği yapmaktadır. Ağız kısmı batıya bakan mağaranın genişliği iç kısımda yaklaşık 25 m.ye, yüksekliği de yer yer 10 m.ye ulaşmaktadır. Mağara ağzının hemen altından akan tatlı su kaynağı, onu yerleşim açısından avantajlı kılan diğer bir unsuru oluşturmaktadır. Mağaranın konumu nedeniyle en uç noktaları dahi gün doğumundan, gün batımına kadar aydınlık kalabilmektedir. Gerek bulunduğu konum gerekse de sahip olduğu doğal donanımlar, İnönü Mağarasını yaşam için oldukça elverişi hale getirmiştir. Uzun yıllardır hayvan ağılı olarak kullanılması, kaçak kazılar ve zaman zaman dinamit benzeri patlayıcıların kullanılması mağaranın tahrip olmasına yol açmıştır (Resim: 2, 3). İNÖNÜ MAĞARASI 2017 YILI KAZILARI İnönü Mağarası ilk dönem kazıları mağara yüzeyinden toplanan buluntular ve mağaranın yapısal özellikleri dikkate alınarak, C gözünde yoğunlaştırılmıştır. Mağara içinin giridlenmesinin ardından, mağara yüzeyinden yoğun (intensive) toplama yapılmış ve bu doğrultuda mağara içindeki buluntu dağılımının durumu ve dönemsel farklılığının gözlemlenmesi amaçlanmıştır. A gözünün yaklaşık 30-40 cm. hayvan gübresi ile kaplı yüzeyinde ele geçen az sayıda seramik parçalarının genellikle sırlı seramiklerden oluştuğu 5 6 Karauğuz ve diğ. 2010: 54. Ekinci 2011: 3. 273 gözlenmiştir. B gözü; A ve C gözüne göre daha sınırlı bir alana sahiptir. B gözünün dip kısmındaki su kaynağı ve diğer kaynak suyu sızıntıları, yakın dönemde inşa edilen beton bir oluğa birikmekte ve oluğun altındaki bir akıtacak ile mağara içinden ağız kısmına doğru akmaktadır. Oluktan taşan sular mağaranın ağız kısmına doğru akmakta ve bu kısımda geniş bir ark oluşturmaktadır. Bu nedenle B gözünün kültür dolgusunun büyük ölçüde kaynak sularıyla aktığı/taşındığı anlaşılmaktadır. Mağaranın ağız kısmının dik yamacı altındaki dolgunun söz konusu sebepten kaynaklanacağı düşüncesi ile bu kısımda detaylı temizlik çalışması gerçekleştirilmiştir. Sözü edilen alanda çok sayıda çanak çömlek kırıkları, kemik parçaları ve benzeri buluntularla karşılaşılmıştır. B gözünün dip kısmındaki kaynak sularının toplanabilmesi için yapılan oluğun inşası sırasında da kültür dolgusunun önemli ölçüde tahrip edildiği anlaşılmaktadır. B gözündeki oluğun akıtacağına bir hortum takılarak suyun mağaranın ağız kısmındaki dik yamaçtan aşağı tahliye edilmesi ve tahribatın önlenmesi amaçlanmıştır. Mağaranın en geniş alanına sahip C gözü, mağaranın doğu kısmını oluşturmaktadır. Mağaranın ağız kısmına/batıya doğru eğimli olan C gözünün yüzeyinden toplanan seramiklerin paralelleri, Yassıkaya7, Kanlıgeçit8, Koyunbaba9 ve Ezero10 yerleşimlerinin Geç Kalkolitik-Erken Tunç Çağı yapı katlarından bilinmektedir. Ayrıca, Erken Demir Çağına ait Troia VIIb1 tabakasından bilinen, barbarian ware/coarse ware gibi isimlerle anılan ve Balkan Göçleri ile ilişkilendirilen11, el yapımı, kaba nitelikte, gövde üzerindeki kabartma şerit bant üzerine parmak baskı şeklinde bezemeye sahip seramikler (Resim: 14a) ile birlikte yine Troia VIIb2 tabakasında görülen üzerinde kazıma, baskı veya yiv bezemelere sıklıkla rastlanan ve literatürde “knobbed ware, buckelkeramik, handmade lustrous ware” gibi farklı isimlendirmelerle anılan12 seramiklerle (Resim: 14b) bol miktarda karşılaşılmıştır. 7 8 9 10 11 12 Efe ve Mercan 2002. Özdoğan ve Parzinger 2012. Heyd ve diğ. 2016. ГЕОРГИЕВ ve diğ. 1979 Aydıngün ve Aydıngün 2013: 66. Aslan ve Hnila 2015: 189. 274 C gözünde yüzeyden ele geçen buluntuların dağılımı ve alanın topografik özellikleri dikkate alınarak İ/7-8, H/7 ve J/8 açmalarında kazı yapılmıştır. Açmaların tamamı 5x5 m. ölçülerindedir ve açma aralarına çalışma kolaylığı sağlaması amacıyla 15 cm.lik kenar boşlukları bırakılmış ve açma kenarları kum çuvalları ile desteklenmiştir. H/7 Açması Çalışmaları Doğu-batı yönünde eğimli ve kuzeydoğu ucu mağaranın kuzey duvarına bitişik durumda olan H/7 açmasında ilk çalışmalara, en yüksek kot seviyesine sahip olan (270,95 m.) güneydoğu kısmında başlanmıştır. Açmanın tamamına yayılan hayvan gübresi bu kısımda yaklaşık 20 cm. olarak ölçülmüştür. Hayvan gübresinin kaldırılmasının ardından, H/7 açmasının e-j/1-10 plankarelerinde yaklaşık 30 cm. derinleşilmiş ve farklı ebatlarda düzensiz taşlarla ve kerpiç parçaları ile karşılaşılmıştır. Söz konusu alanda devam ettirilen çalışmalar neticesinde taşların ve kerpiçlerin birbirleri ile bağlantıları olmayan döküntüler olduğu anlaşılmıştır. Seviye inimi çalışmaları ile birlikte toprağın giderek nemlenmesi ve adeta çamurlaşması üzerine çalışmalar sonlandırılmıştır. C gözünün dip kısmında bulunan kaynak sularının eğim yönünde sızarak, H/7 açmasına doğru aktığı ve açmanın kültür dolgusunu adeta çamura dönüştürdüğü anlaşılmaktadır. Yakın zamana kadar ağıl olarak kullanılan mağarada, bir ucu H/8 açması içinde, diğer ucu C gözünün dip noktasında bulunan plastik su tahliye borusunun çobanlar tarafından bu kısma yerleştirildiği anlaşılmıştır. Zamanla borunun ağzının tıkanması sebebiyle sular eğim yönünde İ/7-8, H/7-8, G/78 açmalarının neredeyse tamamında kültür dolgusunun çamurlaşmasına neden olmuştur. Borunun ağzından sızan sular H/7 açmasından mağaranın ağzına doğru akmakta ve bu kısımda da bir ark oluşturmaktadır. Arkın içinin temizlenmesi sırasında H/7 açmasında, a/7 plankaresinde, bir bölümü görülen kap parçaları ile karşılaşılmıştır (Resim: 5). Alanın temizlenmesinin ardından yanmış kerpiç parçalarının arasında tümlenebilir halde iki kap ve bir kısmı eksik iki kabın daha olduğu anlaşılmıştır. Restorasyon ve konsevasyon işlemleri yapılan kapların eksikleri alçı ile tamamlanmıştır. Kapların paralelleri Trakya ve Balkanlarda Erken Tunç Çağı 275 yerleşimlerinden bilinmektedir. Hafif içe dönük ağız kenarlı, konik gövdeli çanağın tam paralelleri Kanlıgeçit’in KG3 ve KG4 tabakalarından13, Troia I evresinden14 ve Yassıkaya15 yerleşimlerinin Erken Tunç Çağı yapı katlarında, Orta Anadolu’da ise Büyükkaya’nın Geç Kalkolitik-Erken Tunç Çağı tabakalarından16 bilinmektedir. İ/7 Açması Çalışmaları İ/7 açması, C gözünde yer almaktadır. Mağaranın, kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanan kuzey duvarı İ/7 açmasının tam ortasından geçmektedir. Bu yönüyle bir üçgen halinde olan açmanın, batı kenarı 4,30 m., güney kenarı ise 5 m. uzunluğundadır. Açma mağaranın genel yapısına uygun olarak doğu-batı yönünde eğimli olup, güneydoğu köşesi en yüksek noktasını oluşturmaktadır. Bu sebeple ilk çalışmalar bu kısımda sürdürülmüştür. Mağara içinde uzun yıllardır sürdürülen hayvancılık faaliyetleri nedeniyle, açmanın yüzeyi yaklaşık 10-15 cm. kalınlığında hayvan gübresi ile kaplıdır. Yaklaşık 3 seviye kazıldıktan sonra gübre tabakası kaldırılmış ve kültür dolgusuna ulaşılmıştır. Hayvan gübresinin altındaki ilk seviye dolgusu içerisinden çıkan plastik parçaları ve poşet kalıntıları mağaranın uzun yıllardır uğradığı tahribatın izleridir. Bununla birlikte, çalışmalar sırasında karşılaşılan Geç Kalkolitik-Erken Tunç Çağına ait çanak-çömlek parçaları, Trakya, Balkanlar ve Güney Marmara’da Erken Demir Çağı yerleşimlerinden bilinen bezemeli gövde parçaları ile birlikte, M.S. 10. yüzyıldan Osmanlı Dönemine kadar uzanan süreçte görülen sırlı seramiklere bir arada rastlanılması da bu karışıklığın ve tahribatın diğer bir göstergesidir. Gübre tabakasının altından yaklaşık 60 cm. derinleşilmesi ile birlikte, kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan tek sıra taş duvar ile karşılaşılmıştır. Oldukça özensiz yassı taşlardan örülü duvarın kuzey hattı tamamen tahrip olmuştur (Resim: 6). Taş duvarın taban seviyesine kadar devam eden kazılar sırasında karşılaşılan bir çukur içinde 8 adet ağırşak, 4 adet pişmiş topraktan 13 14 15 16 Özdoğan ve Parzinger 2012: abb.9/9, fig.133 Blegen ve diğ. 1950: fig. 263 Efe 2004: 29, fig. 1/1-4. Parzinger 1993: abb. 7 276 yapılmış oval ve disk biçimli tezgâh ağırlıkları, 1 adet kemik iğne ve 3 adet minyatür kap ve kavkı parçaları ele geçirilmiştir. Bu alanda bulunan çanak çömlek parçalarının büyük bir kısmı kazıma veya parmak baskı gibi süslemelere sahiptir. Sağlam haldeki objelerin bu çukur içerisinde ele geçirilmiş olması, alanın “çöp çukuru” yerine “adak çukuru” olabileceğini akla getirmektedir. Benzer uygulamalara Erken Demir Çağında Balkan kökenli insan gruplarının deniz yoluyla gelerek yerleştiği Menekşe Çatağı’nda rastlanmaktadır. Bu yerleşimde “adak çukuru” olarak adlandırılan çukurlar içerisinde İnönü Mağarası ile benzer nitelikte buluntular ele geçirilmiştir. Özellikle çukurlarda ele geçirilen çanak çömlek parçalarının kasıtlı olarak bu çukurlara taşındığı ve Demir Çağı topluluklarının bu çanaklar ve kırıkları ile son derece karmaşık inanışlar zincirinin halkası oldukları belirtilmiştir.17 İnönü Mağarası’nda rastladığımız çukurun içerisinde ele geçirilen çok sayıda tam haldeki buluntu ve süslemeli seramik parçaları dikkate alındığında; Menekşe Çatağı ile benzer bir geleneğe sahip olabileceği düşünülmektedir. Açmanın güneydoğu kısmında, taş duvarın doğusunda kalan alanda yürütülen kazılar sırasında iri bir kaya kütlesi ile karşılaşılmıştır. Mağara tavanından ya da duvarından bu kısma düştüğü anlaşılan kayanın kaldırılmasının ardından açmada çalışmalar devam ettirilmiştir. Üst seviyelere ait karışık dolgunun altından ulaşılan bu kültür dolgusu II. yapı katı olarak tanımlanmıştır. Bu yapı katında ele geçen seramikler genellikle koyu yüzlü, perdahsız olup, yüzeylerinde kabartma, şerit kabartma üzerinde parmak veya çentik baskı, ağız kenarı etrafına tırnak veya parmak baskı bezemeler görülmektedir (Resim: 14a). Söz konusu seramiklerin benzerlerine Troia VIIb118 ve Gordion’un Erken Demir Çağı yapı katlarında19 rastlanmıştır. Açmanın güneydoğusunda devam eden çalışmalarda düşmüş halde bazı kerpiç parçaları ile karşılaşılmıştır. Bu kısımda sürdürülen çalışmalar neticesinde en yüksek kot seviyesinden (271,89 m.) yaklaşık 1 m. derinleşilmiştir (270,88). Ancak, C gözünün dibinden sızan suların kültür dolgusunu ıslatması ve adeta çamura dönüştürmesi nedeniyle açmada çalışmalara son verilmiştir. 17 Erim-Özdoğan 2003: 222–23. 18 Blegen ve diğ. 1958: fig. 285. 19 Sams 1994: pl.VI. 277 İ/8 Açması Çalışmaları İ/8 Açması mağara içi dolgu yüksekliğinin tamamı düşünüldüğünde, yüzeyden toplanan seramiklerin yoğun olarak ele geçtiği C gözünün en yüksek kot seviyesinde bulunmaktadır (271.88 m). Bu nedenle bu alanda kültür dolgusunun daha iyi korunmuş olabileceği ve olası arkeolojik tabakaların bu kısımda daha iyi görülebileceği düşüncesiyle İ/8 açmasında çalışmalara başlanmıştır. İ/8 açması, İnönü I Mağarası’nın doğusunda yer alan C gözünün doğu duvarına yaklaşık 2,5 m. mesafededir. Açmanın doğusundaki alanda mağaraya sızan suları toplamak için yakın dönemlerde basit bir su toplama alanı oluşturulmuştur. Su toplama alanında biriken suyun tahliyesi için anakayada bir ark açılarak, arkın ağzına yerleştirilen bir boru yardımıyla su mağaranın dışına yönlendirilmiştir. Bu boru, İ/8 Açmasının ortasından hafifçe kuzeybatı-güneydoğu yönünde geçmektedir. Suyun tahliyesi için açılan bu kanal ve tahliye borusunun üzeri, sonraki süreçte mağaranın içinde hayvan yatırılması nedeniyle gübre ile kapanmıştır. İlk çalışmalar sırasında 3 seviye hayvan gübresi kaldırılmıştır. Derinleşildikçe, mağaranın içine sızan suların daha alt seviyedeki arkeolojik dolguya ulaştığı görülmüştür. Tesviye çalışmaları sırasında açmanın kuzeydoğusunda grimsi renkte bir tabana ulaşılmıştır (Resim: 7). Daha önce sözü edilen açmanın ortasından geçirilen su tahliye borusunun yapımı sırasında tabanın güneye doğru devam eden kısmının tamamen tahrip edildiği anlaşılmaktadır. Taban üzerinde bulunan seramik parçalarının iri boyutlu çömleklere ait olduğu görülmektedir. Yüzeyden yaklaşık 50 cm. derinde ulaşılan ilk kültür katmanı I. yapı katı olarak tanımlanmıştır. Bu alandan ele geçirilen buluntular arasında pişmiş topraktan kırık bir küp parçasından yapılmış ağırlık, 2 adet ezgi taşı ve ahşaptan uçları kırılmış küçük bir tarak dikkat çekicidir. Açmada seviye inimi çalışmaları devam ettirildikçe, kaynak sularının sızıntısı iyice artmıştır ve zamanla toprağı çamura dönüştürmüştür. Bu nedenle nispeten daha kuru kalabilen I. yapı katına ait tabanın bulunduğu alanda derinleşilmesi kararlaştırılmış ve açmanın kuzey yarısı kazılmıştır. Tabanın üzerinde ve etrafında beliren taşların taban ile herhangi bir bağlantısı saptanmamıştır. Taban ve söz konusu taşlar belgeleme işlemlerinin yapılmasının ardından kaldırılmıştır. Sonrasın- 278 da dağınık halde taş dizileri ve düzensiz kil ve kum taşları ile karşılaşılmıştır. Söz konusu malzemelerin taban altına dolgu malzemesi olarak yerleştirildiği düşünülmektedir. Açmanın bu kısmında da seviye inimi devam ettikçe kaynak sularının etkisinin giderek artması sebebiyle son belgeleme çalışmalarının ardından çalışmalar bu yıl için sonlandırılmıştır. J/8 Açması Çalışmaları J/8 açması, C gözünün doğusunda yer almaktadır. C gözünün en dip noktasında ve en dar kısmı olan alanın, güneyinde oluşturulan su toplama alanı ve su tahliye kanalı sebebiyle çalışılabilecek alan oldukça sınırlıdır. Söz konusu nedenlerden dolayı J/8 açmasında kazı çalışmaları açmanın 1-8/b-g plankarelerinde gerçekleştirilebilmiştir. İlk tesviye çalışmaları ile birlikte üst seviyedeki hayvan gübresi kaldırılmıştır. Çalışmalar sırasında seramik parçaları ile birlikte yoğun olarak ele geçen iri hayvan kemikleri dikkat çekicidir. Söz konusu buluntuların yanında tam ve parçalar halinde iri dokuma tezgâhı ağırlıkları ele geçmiştir. Alanda yürütülen çalışmalar neticesinde, işlenmemiş ve yarı işlenmiş hayvan kemikleri ile birlikte işlenmek üzere hazırlanmış kızıl geyik (Cervus elaphus) boynuzları ile karşılaşılmıştır (Resim: 8). Bu alandan ele geçirilen diğer bir buluntu, yine kızıl geyik dişinden yapılmış bir kolye tanesidir (Resim: 11a). Söz konusu buluntular bu alanın kemik, boynuz vb. malzemelerden üretim yapılan bir işlik yeri olarak kullanıldığını akla getirmektedir. Kemik ve boynuz buluntuları ile aynı seviyede açmanın kuzeybatı ucunda yaklaşık 1,50 m. boyunda, güneybatı yönünde uzanan, 30 cm. kalınlığında bir taş sırasına rastlanmıştır (Resim: 9). Söz konusu duvarın yakın çevresinde ele geçirilen profilli parçalar ve bezemeli gövde parçaları, İ/7 açmasında II. yapı katında bulunan Erken Demir Çağı seramikleri ile benzer özellikler göstermektedir. J/8 açmasında sürdürülen çalışmalarda yaklaşık 75 cm. derinleşilmiş ve düşünüldüğü gibi mağaranın bu kısmındaki birçok çatlaktan kaynak sularının çıktığı ve eğim yönünde akarak bütün dolguya yayıldığı anlaşılmıştır. Bu kısımda oluşturulan ark ve tahliye borusunun zamanla dolması ile sızıntının giderek artması nedeniyle, ark, su toplama alanı ve plastik su tahliye borusu temizlenerek kaynak suları bir araya toplanmaya çalışılmıştır. Su toplama 279 alanı setti kum çuvalları ile desteklenmiş ve settin iç kısmı kil ile sıvanarak sızıntı engellenmeye çalışılmıştır. KORUMA ÖNLEMLERİ 2017 yılında ilk kez kazı çalışmaları yürütülen İnönü Mağarası’nda, mağaranın girişi demir konstrüksiyonla korunaklı hale getirilmiştir. Demir konstrüksiyondan mağaraya geçiş asma kilitli bir kapı ile sağlanmaktadır (Resim: 10). Çalışma alanına ve mağaranın giriş kısmına uyarı levhaları asılmıştır. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Zonguldak İli, Karadeniz Ereğli İlçesi, Alacabük Köyü sınırları içinde yer alan İnönü Mağarası’nda, 2017 yılı ilk kazı sezonu çalışmaları öngörülen tarihler arasında sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Yaklaşık 1 ay sürdürülen çalışmalar süresince kazı dışında yapılması planlanan mağara ve yakın çevresinin topografik planının çıkarılması, alanın yükseklik modelinin oluşturulması, çalışma alanlarının belirlenmesi, çevre düzenleme çalışmalarının yapılması, mağaranın insan ve diğer faktörlere karşı korunaklı hale getirilmesi ve veri değerlendirme alanlarının oluşturulması vb. çalışmalar eksiksiz bir şekilde gerçekleştirilmiştir. İnönü Mağarası 2017 yılı ilk dönem kazılarında gerek Batı Karadeniz Bölgesi gerekse Anadolu arkeolojisi açısından önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Bilindiği gibi bölgede, Protohistorik dönemler için ilk sistemli çalışma, Kdz. Ereğli ilçesi sınırları içinde bulunan Yassıkaya Mağarası’nda gerçekleştirilmiştir. Yassıkaya Mağarası’nda, 2000 yılında, Prof. Dr. Turan Efe’nin bilimsel danışmanlığında gerçekleştirilen kazılar, stratigrafiye bağlı buluntu elde edilen tek kazı olma özelliğini uzun yıllar korumuştur.20 2017 yılı İnönü Mağarası kazıları ile birlikte bölgede gerçekleştirilen sistemli kazılara bir yenisi eklenmiştir. İlk sezonu tamamlanan kazılarda, mağara içinde Ortaçağ, Erken Demir Çağı kültür katlarının varlığı net bir şekilde belirlenmiştir. Bununla birlikte yüzeyden ve mağara içindeki tahribat alanlarından elde edilen bazı seramiklerden hareketle mağaranın M.Ö. 4.-3. binyıl dolguları içerdiğine dair ipuçları elde edilmiştir. 20 Efe ve Mercan 2002, Efe 2004. 280 Elde edilen bulgular, İnönü Mağarası’nın söz konusu Protohistorik dönemlerde yoğun bir şekilde iskân edildiğine işaret etmektedir. Kısa süreli kazılarda ele geçirilen çok sayıda ağırşak, ağırlık, makara, iğne ve bız buluntuları mağara sakinlerinin dokumacılık faaliyetlerine ilişkin önemli delillerdir. Çok sayıda atılmış hayvan kemiği ile birlikte yarı işlenmiş işlenmek üzere hazırlanmış kemik ve boynuzlar mağara ve çevresinin uygun ortamı içerisinde avcılık faaliyetleri ile birlikte evcil hayvan yetiştiriciliğinin de yoğun bir şekilde gerçekleştirildiğini göstermektedir. Kızıl geyik kemikleri, dişleri ve boynuzlarından, yapılan aletler süs eşyaları (Resim: 11a), ayı dişinden yapılmış kolye taneleri (Resim: 11b), balık kemikleri ile birlikte ele geçirilen bol miktarda evcil hayvan kemiği kalıntıları söz konusu faaliyetlerin kanıtlarıdır. Hayvancılık ve avcılık faaliyetleri dışında tarım faaliyetlerine işaret eden öğütme taşları, ezgi taşları İnönü mağarası sakinlerinin mağaranın bulunduğu konumun imkânlarını en iyi biçimde kullandığını göstermektedir. 2017 yılı kazılarında ele geçirilen çok sayıda çanak çömlek parçaları ve tümlenebilir kaplar içinde bazı tiplerin, hayvancılık faaliyetlerinde kullanılmış olduğunu söylemek olasıdır. Özellikle ortası delikli çanaklar, ağız kenarı altında ip askı deliği bulunan kaplar ve gövdesinden akıtacaklı kapların (Resim: 12) mandıracılık faaliyetlerinde kullanılmış olmaları mümkündür. Seramikler içinde önemli bir grubu oluşturan, genellikle yatay veya az da olsa dikey bir kabartma bandın üzerinde yer alan parmak baskı bezeme geleneği, Bulgaristan’ın Karadeniz sahillerinde, Ezero kültüründe21, Sitagroi’de ve Trakya’da22 tipik bir bezeme olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte çok sayıda örnekle temsil edilen boynuz kulp (Resim: 13) ise bölgeler arası ilişkileri yansıtması açısından oldukça önemlidir. Prof. Dr. Mehmet Özdoğan, Hoca Çeşme I. tabakada karşılaşılan boynuz kulp geleneğinin Anadolu’ya yabancı olduğunu söylemiş ve bunları Vesselinovo ve Vinça A kültürlerinin bir elementi olarak yorumlamıştır.23 Daha öncesinde Gordon Childe, Alaca Höyük ve Büyük Güllücek’de kulplar üzerinde yer alan boynuz şeklindeki çıkıntılar ile Vesselinovo kültürleri arasındaki benzerlikten bahsetmiştir.24 İler21 ГЕОРГИЕВ vd. 1979 22 Özdoğan ve Parzinger: 2012, 157, 158, 160, Carozza ve diğ. 2011: taf.21/7, taf.22/7-11; Düring ve Glatz 2015: nr. 3045, 3183; Aydıngün ve diğ. 2014: fig 8.7 23 Özdoğan 1993: 183 24 Childe 1956: 46 281 leyen yıllarda açığa çıkarılan buluntular, söz konusu geleneğin Balkanlar’da, Ege Adaları’nda, Kuzey-Batı Anadolu’da ve Trakya’da tüm M.Ö. 4.-3. binyıl boyunca yoğun olarak kullanıldığını ortaya koymuştur.25 İnönü Mağarası ilk yıl kazılarında ulaşılan II. yapı katı bulguları, Erken Demir Çağı başlarında Anadolu’da yaşanan göç hareketlerinin ve rotalarının anlaşılması adına da önemli veriler sunmaktadır. Mağaranın konumu dikkate alındığında, Batı Karadeniz kıyılarına deniz yolu ile çıkan insan gruplarının Gülüç Vadisi boyunca iç kesimlere doğru ilerledikleri düşünülmelidir. Bu noktada iskân edilen tek yerleşim İnönü Mağarası olmamıştır. HPYA sırasında tarafımızdan saptanan Dörtinler ve Sarmaşıkini gibi mağara yerleşimlerinde tespit edilen “coarse ware” tipinde seramikler; Balkan kökenli insan gruplarının bölgedeki mağaralarda en azından belirli bir süre iskân ettiklerini göstermektedir. İlk sezon bulguları ile Balkan göç rotalarına bir yenisini ekleyen İnönü Mağarası, devam edecek kazıları ile Anadolu’nun hakkında çok az şey bilinen Erken Demir Çağına ilişkin yeni bakış açıları kazandıracaktır. KAYNAKÇA ASLAN, C.C., HNİLA, P. 2015: “Migration and Integration at Troy from the End of the Late Bronze Age to the Iron Age’ in N. C. Stampolidis, Ç. Maner, and K. Kopanias (eds) Nostoi: Indigenous Culture, Migration, and Integration in the Aegean Islands and Western Anatolia during the Late Bronze and Early Iron Age. İstanbul: Koç University Press: 185-209. AYDINGÜN, Ş., AYDINGÜN, H. 2013: “Erken Demirçağ’da “İstanbul Boğazı” Üzerinden Trak/Frig Kavimlerinin Gelişine Ait İlk Bulgular’, Arkeoloji ve Sanat 142: 65-78. AYDINGÜN, ŞENGÜL G. vd. 2014: “İstanbul Tarih Öncesi Araştırmalarından Tunç Çağı Verileri”. Arkeoloji ve Sanat 145: 21-34. BİLGİ, Ö. 1984: “Metal Objects from İkiztepe-Turkey”. Beiträge zur Allgemeinen und Vergleichenden Archäologie 6: 31–96. 25 Schoop 2005: taf.45/29,32; taf143/1, 12; taf.146/ 5,7,8; Temizer 1960: 160; Takaoğlu 2015: 144, fig.7-8; Leshtakov 2000: fig. 2.5, 2.6, 2.8; Lloyd ve Gökçe 1951: fig.9a/2-3; Harmankaya ve Erdoğu 2003: fig.3b-c 282 BLEGEN, CARL, W. vd. 1950: Troy Generel Introduction The First and Second Settlements Vol. I, Part 2. London: Princeton University Press. BOEHMER, R. M. 1972: Die Kleinfunde von Boğazköy: Aus den Grabungskampagnen 1931-1939 und 1952-1969. Berlin: Gebr. Mann Verlag. CAROZZA, LAURENT vd. 2011: “L’habitat Chalcolithique de Taraschina (Mila 23 - Roumanie) et le peuplement ancien du delta du Danube durant la première moitié du 5ème millénaire avant notre ère”. The Lower Danube in Prehistory: Landscape Changes and Human-. Environment Interactions. Bucureşti: Editura Renaissance: 31–48. CHİLDE, V. G. 1956: “Anatolia and Thrace: Some Bronze Age Relations”. Anatolian Studies 6: 45–48. DÜRİNG, BLEDA S, ve CLAUDİA GLATZ. Kinetic Landscapes. The Cide Archaeological Project: Surveying the Turkish Western Black Sea Region. c. 1. Berlin: De Gruyter Open Ltd, 2015. EFE, T, ve MERCAN, A. 2002: “Yassıkaya: Karadeniz Ereğli (Heraclea Pontica) Yakınlarında Bir İlk Tunç Çağı Yerleşmesi”. Kazı Sonuçları Toplantısı 23–1: 361–374. EFE, T. 2004: “Yassıkaya, an Early Bronze Age Site near Heraclea Pontica (Kdz Ereğli) on theBlack Sea Coast”. yay.haz. B. Hänsel), Festschrift für Nĕmejcová Pavùková, Berlin. s.27-38. EKİNCİ, D. 2011: Gülüç Çayı Havzası’nın Uygulamalı Jeomorfoloji Özellikleri. İstanbul, Titiz Yayınları. EKMEN, G. 2017: “İnönü Mağarasın’nda İlk Dönem Çalışmaları: Karadeniz Kıyısında, Heraclea Pontica (Kdz. Ereğli) Yakınında Bir Geç Kalkolitik-Erken Tunç Çağı Yerleşimi”, III. Uluslar arası Arkeoloji ongresi. “Eskiçağ’da Karadeniz ve Tekkeköy: Karadeniz Kıyısında Eski Bir Yerleşme, Bildiri Özetleri Kitapçığı, Samsun: 84-85. ERİM-ÖZDOĞAN, A., AKSAÇ, F., IŞIN, M.A. 2004: “Tekirdağ Menekşe Çatağı, Doğu Çatak Kazısı”, Kazı Sonuçları Toplantısı 25 (2): 421–434. HARMANKAYA, S, ve ERDOĞU, B. 2003: “The Prehistoric Sites of Gökçeada, Turkey”. From Village to Cities. Early Villages in the Near East. Studies Presented to Ufuk Esin / Köyden Kente. Yakindogu’da Ilk Yerleşimler. Ufuk Esin’e Armagan. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları: 459–479. 283 HEYD V, AYDINGÜN, Ş VE GÜLDOĞAN E. 2014: “Kanlıgeçit-SelimpaşaMikhalich and the Question of Anatolian Colonies in Early Bronze Age”, Souteast Europe - Of Odyssesys and Oddities , V Sheffield Studies in Aegean Archaeology, 169-203. KARAUĞUZ, G., AKIŞ, A. 2010: Kunt, H.İ. Zonguldak Bölgesi Arkeoloji, Eskiçağ Tarihi ve Coğrafya Araştırmaları. Konya, Çizgi Kitabevi. KARAUĞUZ, G. and DÜRİNG, S.B. 2009: “A Note on the Prehistory of the Devrek Region, Northern Turkey”, Anatolica XXXV: 153–165. KOŞAY, H. Z. 1934: “Ahylatlıbel Hafriyatı”. Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi 2: 3–100. LESHTAKOV, K. 2000: “New Data for the Karanovo III-IV Sites in the Maritsa Valley and the Western Sakar Region”. Karanovo III : Beiträge zum Neolithikum in Südosteuropa: 141–154. LLOYD, S, ve Gökçe, N. 1951: “Excavations at Polatli: A New Investigation of Second and Third Millennium Stratigraphy in Anatolia”. Anatolian Studeis 1: 21–75. OSTEN, H. H. von der. 1937: The Alishar Hüyük Seasons of 1930-1932, Part 1. Chicago: Oriental Institute Publications. ÖZDOĞAN, M. 1993: “Vinça and Anatolia: a new look at a very old problem (or redefining Vinça culture from the perspective of Near Eastern tradition)”. Anatolica XIX 174–193. ÖZDOĞAN, M. ve PARZINGER, H. 2012: Die Frühbronzezeitliche Siedlung von Kanlıgeçit bei Kırklareli: Ostthrakien wahrend des 3. Jahrtausends v.Chr. im Spannungsfeld von anatolischer und balkanischer Kulturentwicklung. Berlin: Verlag Philipp Von Zabern. PARZINGER, H. 1993: “Zur Zeitstellung der Büyükkaya-Ware: Bemerkungen zur Vorbronzezeitlichen Kulturfolge Zentralanatliens”. Anatolica XIX: 211–229. SCHOOP, U. D. 2005: Das anatolische Chalkolithikum: Eine chronologische Untersuchung zur vorbronzezeitlichen Kultursequenz im nördlichen Zentralanatolien und den angrenzenden Gebieten. Remshalden: Verlag Bernhard Albert Greiner, 2005. 284 TAKAOĞLU, T. 2015: “Prehistoric Occupations at Smintheion: A Preliminary Report”. Smintheion: In Search of Apollo Smintheusn Search of Apollo Smintheus. Ed. A. Coşkun Özgünel. İstanbul: Ege Yayınları: 139–166. TEMİZER, R. 1960: “Yazır Höyüğü Buluntuları”. V. Türk Tarih Kongresi: 155– 163. ГЕОРГИЕВ, Г. ИЛ. vd. ЕЗЕРО 1979: РАННОБРОНЗОВОТО СЕЛИЩЕ. СОФИЯ: ИЗДАТЕЛСТВО НА БЪЛГАРСКАТА АКАДЕМИЯ на науките. 285 Harita: 1 Resim: 1 286 Resim: 2 Resim: 3 287 Resim: 4 Resim: 5 288 Resim: 6 Resim: 7 Resim: 8 289 Resim: 9 Resim: 10 290 Resim: 11 Resim: 12 291 Resim: 13 Resim: 14 292