Şanlıurfada Siyasi Hayat 1950-

1946-1950 Yılları Arasında Türkiye’de Çok partili Yaşama Geçiş Sürecinde Aydın İlinde Siyaset ( Politics In Process Of Converting To Multipolitical Party System In Aydın Between 1946 and 1950 ) - Yüksek Lisans Tezi ( master's thesis ), 2007

ÖZET Bu Çalışmamızda 1946- 1950 yılları arasında Türkiye’de çok partili yaşama geçiş sürecinde Aydın ilinde siyaset konusu incelenmiştir. Söz konusu dönemle ilgili yapılan tartışmalar bilimsel temele oturtulmaya çalışılmıştır. Tez Giriş, Sonuç ve Özet bölümleri dışında 4 ana bölümden oluşmuştur. I. Bölümde çok partili yaşama geçiş nedenleri ve 1946 yılına kadar Türkiye’de siyasi yaşam üzerinde durulmuştur. Bu bölümde Milli Kalkınma Partisi ve Demokrat Parti’nin Kuruluş çalışmaları incelenmiştir. II. Bölümde çok partili yaşama geçiş sürecinde Aydın ili tüm boyutlarıyla incelenmiştir. Aydın ilinin 1946 yılındaki sosyal ve ekonomik yapısı açığa çıkartılmaya çalışılmıştır. 1946 yılına kadar Aydın ilinde siyasal yaşam araştırılmıştır. Bu bölümde ayrıca çok partili yaşama geçerken iktidar partisi CHP’nin Aydın il teşkilatının yapısı ve kimler tarafından oluşturulduğu araştırılmıştır. Demokrat Parti’nin Aydın ilinde kurulması ve teşkilatlanması incelenmiştir. Aynı zamanda iktidar ve muhalefet arasındaki ilişkiler araştırılmış ve bu ilişkilerde halkın ve bürokrasinin ve de halkevlerinin yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Demokrat Parti’nin parçalanması ve Aydın’da Millet Partisi’nin kurulması bu bölümde incelenen diğer konulardır. III. Bölümde çok partili yaşama geçiş aşamasında partilerin Aydın ilinde yaptıkları ilk kongreler nasıl ve ne şekilde gerçekleştiği araştırılmıştır. 1947 ve 1949 yılları arasında partilerin Aydın Kongreleri, aynı bölüm içerisinde ele alınmıştır. IV. Bölümde, 1946-1950 yılları arasında yapılan ilk seçimler ve bu seçimlerin Aydın ilinde nasıl cereyan ettiği, nasıl sonuçlar doğurduğu ortaya konmuştur. Bu bağlamda Aydın ilinde 1946 yılı Mayıs ayı içerisinde yapılan belediye seçimleri ve 21 Temmuz 1946 Genel seçimleri ile İl Genel Meclisi seçimleri ele alınmıştır. Seçimlerin hangi siyasi atmosferde yapıldığı ortaya konmuştur. 1948 yılında Aydın ilinde yapılan araseçimler ve bu seçimlerin Demokrat Parti tarafından boykot edilmesi bu bölümün diğer konulardır. Yine genel seçimlerden önce Aydın ilinde yapılan son seçim olan Ortaklar Belediye seçimi araştırılmıştır. 14 Mayıs 1950 Genel seçimleri, bu seçimlere partilerce yapılan hazırlıklar ve hazırlanan yeni seçim kanunu ele alınmıştır. Yapılan genel seçimlerin sonuçlarıyla çalışmamız bitirilmiştir. ANAHTAR SÖZCÜKLER Siyasi Partiler, Demokrat Parti, Millet Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Milli Kalkınma Partisi, Aydın İli, Seçimler In this study, the issue of politics in process of converting to multipolitical party system in Aydın was stuied. Therefore, this period was tried to base on scientific basis. The thesis consisted of 4 main parts besides intro, conclusion and summary parts. In part I, the reasons for convertion to multipoltical party system and the issue of politics in Türkiye by 1946 were studied. In this part, the foundations of National Development Party(Milli Kalkınma Partisi) and Democratic Party(Demokrat Parti) were investigated. In part II, Aydın in process of convertion to multipolitical party system was studied in all aspects. The social and econimical structures of Aydın in 1946 were tried to be exposed. And the issue of politics in Aydın by 1946 was studied. In addition, by whom CHP, the party in power, was established and its structure were studied.The foundation and organization of Democratic Party(Demokrat Parti) in Aydın were studied. Meanwhile the relationships between the party in power and opponents were studied. The importance of public, bureucracy and Public Room(folk house) in those relationships was tried to be defined. In this part, The influence of separation in Democratic Party and foundation of the Nation Party in Aydın were studied. In part III, in addition, in what way the first congresses that were organized by the parties in Aydın realized in the process of convertion to multipolitical party system was studied. The Congreses in Aydın of parties between 1947 and 1949 were the other issues of this part. In part IV, the first election that was held between 1946 and 1950 and its results were explained. In this context, the municipality election(local election) in May, 1946, the general election that was held on 21th july, 1946 and the election of city assembly of Aydın were studied. The atmosphere of election was exposed. The interval elections that was held in Aydın in 1948 and the eletions that were boycotted by Democratic Party were the other issues of this part. The Ortaklar Municipality election before the general election was investigated, as well. The general election in the 14’th may, 1950, preparations of the parties and new election law were researched. Our study ended(finished) with the results of the general election. KEYWORDS Political Parties, Democratic Party, The Foundations Of National Development Party, The Nation Party, The Peplican People’s Party, Province of Aydın, Elections

2023

1950’Lİ YILLARDA URFA’DA BASIN, 2019

Türkiye’de Demokrat Parti’nin tek parti olarak iktidar olduğu 1950-1960 yılları arasında, basın hayatında gelişme kaydedildi. Bu süreçte tüm Türkiye’de olduğu gibi Urfa’da da yayımlanan gazete sayısı arttı. Bu çalışmada 1950-1960 yılları arasında Urfa’da yayımlanan gazeteler incelendi. Gazetelerin adı, sorumluları ve görüşleri ele alındı. 1950’li yıllarda Urfa’da yayımlanan gazeteler zaman zaman hükümeti eleştirse de genellikle Demokrat Parti yanlısı bir tutum sergiledi. Urfa gazetesi hariç diğer gazeteler, 27 Mayıs askerî darbesine kadar bu tutumlarını devam ettirdi. Dönemin en etkili iletişim aracı olan gazeteler, Urfa’nın ihtiyaçlarını sık sık gündemde tutarak, ilgili makamların dikkatini çekmeyi büyük oranda başardı. Ayrıca sosyal yardım ve dayanışma hususlarında da gazeteler ciddi vazifeler üstlendi. Urfa’nın yerel basını, dönem araştırmalarında önemli bir kaynak olma özelliğini de taşır. Çalışmanın ana kaynakları gazetelerin özgün arşivi olmak üzere, Devlet Arşivleri’nden elde edilen belgeler ve diğer araştırma eserlerden oluşmaktadır.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2021

Doğunun serhat şehri Van, I. Dünya Savaşının zorluklarını aşamadan II. Dünya Savaşının yokluklarıyla karşı karşıya kaldı. Çok partili hayata geçişle birlikte siyasi partiler Van'da yerel teşkilatlarını kurdular. Van'da belirgin bir siyasi hareketlilik yaşanmaya başladı. Başta Cumhurbaşkanı Bayar olmak üzere pek çok devlet adamı Van'ı ziyaret ettiler. Milletvekilleri Van'ın pek çok temel sorununu meclis gündemine taşıdılar. Van'da dalgalı bir siyaset vardı. 1950 genel seçimlerini Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 1954 genel seçimlerini Demokrat Parti (DP), 1957 seçimlerini de CHP kazandı. Çok partili hayatla birlikte Van'ın çehresinde önemli bir gelişme ve değişim yaşandı. Ulaşımda demiryolları ve karayollarına önemli yatırımlar gerçekleştirildi. Böylece şehrin dış dünyayla bağlantısı güçlendi. Eğitim alanında pek çok yeni okul açıldı ve yeni sağlık kurumları inşa edildi. Şehre önemli altyapı yatırımları yapıldı. Ekonomik gelişimi için baraj ve fabrikaların yapılacak olması şehrin geleceğine yönelik önemli adımlar oldu. Fakat uzun yıllardır şehre yeterince yatırım yapılamamış olması bu şehrin, biriken sorunlarının kısa sürede çözmek mümkün olmadı. Fakat çok partili hayata geçiş Van'ın sosyal ve ekonomik gelişmesine önemli katkı sağladı.

Gaziantep University Journal of Social Sciences

Öz Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte gerçekleştirilen siyasal reform hareketleri de-mokrasi adına çok partili hayata geçilmesini gerekli kılmış ancak sosyal ve siyasal ortamın mevcut yenileşme hareketlerine hazır olmaması bu durumun ertelenmesine neden olmuştur. II. Dünya Savaşı'nın etkisiyle otoriter rejimlerin önemini yitirmesi ve demokrasi söyleminin kuvvetlenmesi çok partili hayatı iki kez deneyimleyen Türk siyasetinin bu aşama da yeni adımlar atma eğilimi içine girmesini sağlamıştır. Üçüncü çok partili siyasal hayat denemesi Milli Kalkınma Partisi'nin 1945 yılında kurulmasıyla gerçekleşmiştir. Ancak tam anlamıyla örgütlenemeyen ve arka planda kalan bu parti muhalif olma özelliği gösterememiştir. O yıllarda Türk siyasetinde var olan muhalif parti eksikliği 1946 yılında Demokrat Parti'nin kurulmasıyla son bulmuştur. Bu bağlamda çalışma da çok partili siyasetin ve demokrasinin güçlen-mesi adına önemli muhalif partilerden biri olan Demokrat Parti'nin kuruluş evresi ve 1950 seçimleri ile iktidara yükselmesi dönemin siyasal alt yapısı göz önünde bulundurularak anlatılmıştır. Döneme ait belge ve gazete ile konuyla ilgili yazılmış kitap ve makaleler çalışmanın araçlarını oluşturmuştur. Anahtar Kelimeler: Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, Çok Partili Siyaset, 1950 Seçimleri, Seçim Sistemi. THE TURNING POINT OF MULTI-PARTY POLITICAL LIFE: 1950 ELECTIONS Abstract The political reform movements materialized with the promulgation of the Republic were required to be passed on to a multi-party life on behalf of democracy, 1 YL. Öğrencisi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, yesimkaradeniz@marun.edu.tr, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8323-6232.

This study is built on the reflection of general elections 1950 in Urfa. 1950 general elections is regarded as the beginning of a period in Turkey. Former rival held on the basis of the majority between the Democratic Party and the Republican People's Party, has ended with the victory of the Democrats win overwhelmingly. This success of Democratsisfelt in many provinces in the country as well as in Urfa. RPP and DP resorted different ways to affect electorate of Urfa in which election race is the fierce especially between the years 1946 and 1950. Reflection of the struggle between the two political parties in the General Election Results of 1950 tried to be given in this study. As it is understood from archival sources in particular,1950 General Elections, took place in a democratic environment in Urfa and the celebrations of the result of elections in a cultural style could be explained as an instinctive reaction accumulated for years by people to RPP.

Bir Sosyal Politika Olarak Eğitim: Şanlıurfa Örneği, 2016

Bu çalışmada sosyal politikanın bir unsuru olan eğitim olgusu Şanlıurfa ili özelinde analiz edilmektedir. Bu bağlamda Şanlıurfa’da yakın dönemde eğitim alanında meydana gelen gelişmeler ve sorunlar sosyal politika açısından incelenmektedir. Bu doğrultuda idareci, öğretmen, öğrenci, veli ve eğitim sendikaları ile yapılan görüşmelerden yararlanılmış ve eğitimle ilgili istatistik verileri değerlendirilmiştir. Elde edilen verilerden yola çıkarak Şanlıurfa’da yakın dönemde eğitimle ilgili gelişmeler olmakla birlikte spesifik problemlerin devam ettiği görülmüştür. İstenilen düzeyde olmamakla birlikte son yıllarda öğretmen ve derslik başına düşen öğrenci sayısının düştüğü ve okullaşma oranının hızla arttığı tespit edilmiştir. Eğitime erişimle ilgili problemin azaldığı ancak nitelikli eğitime erişimin ve yoksulluğun eğitim üzerindeki olumsuz etkisinin devam ettiği görülmüştür. Meslek edinmede yerel unsurların kısmen göz ardı edildiği belirlenmiştir. Sosyal politika bir yönüyle ülke insanının refahının yükseltilmesi ise bunu eğitim kurumu ile bir ölçüde gerçekleştirmenin olanağı mevcuttur ve Şanlıurfa buna dâhildir.