Bu çalışmada, Xi Jinping liderliğinde Çin dış politikasında meydana gelen dönüşüm politik ekonomi bakış açısından ele alınmıştır. Çalışmanın temel amacı 2012 yılından başlayarak 2023 yılına kadar Çin dış politikasına yön veren temel amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesi için ekonomik gücün hangi araçlar ve politika öncelikleriyle yönlendirildiğinin ortaya konmasıdır. Amaca ulaşmak için Xi Jinping döneminde belirlenen politik ekonominin hangi gerekçeler üzerinden meşrulaştırıldığı ve bu politik ekonomik yapının dış politikayı nasıl şekillendirdiği üzerine odaklanılmıştır. Bu kapsamda modern dönem Çin dış politikasının öne çıkan ekonomik araçları olarak Kuşak Yol İnisiyatifi ve devlet sahipliğindeki şirketlerin projedeki konumu incelenmiştir. Çalışmada Xi Jinping'in ekonomik araçları giderek daha agresif şekilde kullanmaya başladığı ve politik ekonominin dış politika amaç ve araçlarında giderek artan şekilde etkili olmaya başladığı belirlenmiştir. Buna göre Çin dış politikasının uygulanmasında devlet sahipliğindeki şirketlerin merkezî rolünün devam ettiği ancak bu şirketler üzerindeki Parti kontrolünün arttığı, piyasa ekonomisi mekanizmaları uygulanırken siyasi liberalleşmeye yol açacak tüm tehditlerin ortadan kaldırıldığı bir dış politika izlediği ortaya konulmuştur.

Çin’in son yıllardaki yükselen ekonomik gücü, dış ekonomi politikasında da aktif şekilde hareket etmesine imkân sağlamaktadır. Çin’in ekonomik olarak güçlü bir konumda olması, stratejik hedeflerine ulaşmak için askerî güç yerine ekonomik güç kullanacağını ortaya koymaktadır. ÇHC söylem olarak “stratejik savunma”yı kullanmaktadır. Bu şekilde barışçıl yükselme stratejisi ile gücünü artırmaya çalışmaktadır. Çin’in bu güce ulaşmasındaki en önemli isimlerden biri olan eski devlet başkanlarından Deng Şiaoping’in şu ifadesi, Pekin’in izlediği stratejiyi en iyi şekilde ortaya koymaktadır. Çin’in kendini ne kadar yeterli hissettiğini; ne zaman harekete geçeceği, hızla modernleşen askerî gücünü ne şekilde kullanabileceği ilerleyen zamanlarda yaşanacak gelişmelerle daha net anlaşılacaktır.

Çin ekonomisinin geçirdiği neoliberal dönüşüm ve hızlı büyüme deneyimi, her ne kadar reform ve dışa açılma dönemi olarak adlandırılan 1978 sonrası sürecin bir ürünü olsa da bu dönemdeki atılım, Mao dönemi kalkınma programının, başka bir deyişle sosyalist dönemdeki altyapı ve üstyapı yatırımlarının üzerinde yükselmiştir. Mao dönemi politikaları, Deng Xiaoping önderliğinde uygulamaya konan ekonomik serbestleşme politikalarının üzerinde yeşerdiği tarımsal ve sınai altyapıya ek olarak, Çin’i Hindistan gibi diğer pek çok yoğun nüfuslu çevre ülkesinden farklı bir konuma getiren ve ülkenin hızlı bir biçimde kalkınmasına katkı sunan eğitimli ve sağlıklı bir nüfusun yetişmesini sağlamıştır. Bu nedenle çalışmanın geri kalan kısımlarına temel oluşturması adına ilk kısımda ilkel birikim, el koyarak birikim ve yarı-proleterleşme kavramları, ardından gelen kısımda da Çin’in Mao dönemi sosyalist ekonomik yapısı ve kalkınma çabaları ele alınmaktadır. Üçüncü kısımda Çin ekonomisinin ve toplumunun neoliberal dönüşümü ve bu sürecin sınıfsal yapının dönüşümüne ve farklı sınıflara etkisi, el koyarak birikim ve kapitalist dünya-ekonomide proleterleşme kavramsallaştırmaları çerçevesinde incelenmektedir. Burada ortaya konulduğu üzere reform dönemi politikaları piyasa mekanizmasını yeniden tesis etmiş, mülkiyet yapısını değiştirmiş, Mao döneminde beli bükülen burjuvaziyi diriltmiş ve toplumun nispeten eşitlikçi yapısını yerle bir etmiştir. Bu kısımda ayrıca kısaca Çin’in kapitalist sisteme eklemlenerek dünya-ekonominin çevresinden yarı-merkezine yönelişi de ele alınmaktadır. Son olarak, çalışmanın sonuç kısmı, Çin’in neoliberal dönüşümünün dünya-ekonominin geleceği üzerindeki muhtemel etkilerini çok kısaca tartışmaktadır.

Öz Çin 1978 yılından bu yana sahne olduğu ekonomik reform ve dışa açıklık politikası sonucunda kent toplumu olma yolunda ilerlemektedir. Değişen iktisadi yapı üretim ilişkilerinde ve bunun doğal sonu-cu olarak çalışma ilişkilerinde dramatik değişikliklere yol açmıştır. Kent mekânı bu değişikliklerin doğrudan görüldüğü bir alan olarak dikkatleri çekmektedir. Bu çalışmada ilk olarak kapitalist reform-ların yol açtığı gelir dağılımı eşitsizlikleri üzerinde durulacaktır. Bunun ardından eskisine kıyasla çok daha dinamik ve bir o kadar da eşitsiz iktisadi-sosyal görünüm kazanan Çin kentlerinde ortaya çıkan yeni kent yoksulluğu olgusu ele alınacaktır. Abstract As a result of economic reform and openness policy China is moving towards becoming the urban society since 1978. Changing economic structure has led to dramatic changes in the relations of production and naturally in labour relations. Urban space has drawn attention as an area which has seen these changes directly. This study will initially focus on income inequality caused by capitalist reforms. After that the new urban poverty that emerged in Chinese cities, which have much more dynamic and unequal economic and social appearance compared to the past, will be addressed.

Hızla küreselleşen günümüz dünyasında Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) kendine özgü medeniyet yapısı, zengin tarihi geçmişi, dünyanın en kalabalık nüfus yapısı ve özellikle son otuz beş yılda sürekli kalkınan ekonomisiyle dikkatleri üzerine çeken önemli bir ülke olma özelliğini korumaktadır. Sahip olduğu ihtişamlı tarihi geçmişini, zengin kültürel ve sosyoekonomik potansiyelini küreselleşen dünyada kendine özgü proaktif harekete geçiş tarzı ve yükselişi ile ÇHC’nin yakaladığı mevcut kalkınma performansı başlı başına küresel kalkınma ekonomisinin gidişatı hakkında fikir edinebilmek adına incelenmeyi hak etmektedir. Bu çalışmamızda, üzerinde sayfalar dolusu kitap yazılabilecek Çin Halk Cumhuriyetinin ekonomik kalkınma serüveninin incelenmesine bir girizgâh yapmaya çalışmaktayız.

"Türk dış politikası üzerine son dönemde yapılan akademik çalışmalarda, politik ekonomi yaklaşımlarından da istifade edilmeye başlandığı görülmektedir. Dış politikayı ekonomi-siyaset ve uluslararası ilişkilerin dinamik etkileşim kümesi olarak inceleyen söz konusu yaklaşımlar, Türk dış politikasının yapısal dinamiklerini analize imkân tanıyan kavramsal zeminin oluşmasına katkı sağlamıştır. Ancak mevcut literatürde, daha çok, ‘yeni Türk dış politikası’nda ekonominin yeri ve rolü üzerinde durulmakta, eleştirel bir yaklaşım yerine, ‘açıklayıcı’ perspektifler incelenmektedir. Literatürdeki söz konusu eksikliğin giderilmesine katkı sağlamayı amaçlayan bu çalışmada, ‘yeni Türk dış politikası’nda sorun çözücü bir unsur olarak ekonominin kısıtları üzerinde durulmakta, ekonominin dış politikada sürdürülebilir bir araç olarak kullanılabilmesi için Türkiye’nin politik ekonomisinin “proaktif devlet” yapısına dönüşmesinin gerekliliği vurgulanmaktadır. Bu kapsamda, çözülmesi gereken üç temel kısıt olan (1) kapsamlı sanayi stratejisinin eksikliği, (2) dış ticaretin asimetrik yapısı ve (3) toplumsal kutuplaşma/sinerji eksikliği tartışmaya açılmaktadır."