Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Vilalba (Lugo) Férvedes Número 6 Pp.: 000 000 Año 2010 ISSN 11346787 LA PRESE CIA DE MOLUSCOS E U ASE TAMIE TO JUDÍO DURA TE LA EDAD MEDIA: EL CASTRO DE LOS JUDÍOS (PUE TE CASTRO, LEÓ ). THE PRESE CE OF SHELLFISH I A JEWISH SETTLEME T DURI G THE MIDDLE AGE: THE JEWISH HILLFORT (PUE TE CASTRO, LEÓ , SPAI ) RESUME ! " ( $ * % + ( % , # $ % & ) " , ' ( ( ( ( ' * '# ( - ' $ ( % , ( . + ( /0' $ % ' ABSTRACT & ( ( , 7 * , + , &* ( ( ( ( Palabras Clave: Keywords: 1.& * , * + ,4 % 5 5 * 5 * ' &* (* * * ( % , ' * *1 , +, * ( * +' * 5 * * +. * * , * 5 * ' &* ' &* , * * , 8 8 : ) * * $ . +$ . $ $ * + , # $ "( $ * $ * *"' 23 + " * + , , * 5 ( , ( * * ( , * * $ * , $. 5 * ) $# $9 $ "* , *$ # & " $ , , ' & $ ) 6 * % +' 1, 0%; , 0% * ' ' Introducción. # : $ 9 * + >. >. : < $ ?@@A%7 C?FB' * % $ CCFG ( , 000 : < $ ?@@AB' + , < ' $ ( - =* ( ( $ >. "H : < $ ?@@AB' 9 * + , 0/ ) ( # >. : < $ ?@@A%7 C?DB + /0 ( , >. : < $ ?@@A%7 C?AB' E /0 ( , ) - ( * ( , > $ + < + # ( I Reunión Científica de Arqueomalacología de la Península Ibérica. León, 20-21 de mayo de 2010. * $ '" ( * % ; $ CFDGI $ ?@@CB' % - ( $ , ) +. $ CF=FI 10 E. GONZÁLEZ – V. BEJEGA – C. FERNÁNDEZ – J.C. ÁLVAREZ Fig.: 1. Localización del Castrum Iudeorum.. < # , # CFFF + ?@@=$ ( , $ , % ( +# + # 2.& + " : + # ' $ # ( , ( * % ' + ( $ + ( , $ % : < $ ?@@A%B' $ ( ' " . $ ' E + $ CFF?I 'B + ) ( $ , , ' $ ( , ( + H $ $ , 1" * %; , ># $ CFAAI $ CFFGI . - $ ?@@@I B' * 1 9! ( 0 ( ( ( ( # ( $ , ( $ % ; ; % ( >. * ( + ( ( % ( : < $ ?@@AB + < , 0 > + " # , $ ?@@CB' , ( ( /0$ ( , + ( , , >. : < $ ?@@A%B' , >" $ CFFD$ ( >. $ ?@@FB$ % $ CFDDB' < , CFF?I % ( , $ ?@@DI ?@@FI ( % % % $ : ( + $ # % , , % ( > ) >. 1& , - J ( ( % ( $ 7 ( ( , ( ( 1 # ! ' $ + ) ( + - , Metodología. * 1 >9 B * ' 9! . >9.0B * ( . 9 < >CFFKB ( + % ' # ( J , ' : % % ( ' % Férvedes, 6 (2010), pp.: # ( -( ( * ; * ( >CFF?BI ' 11 LA PRESENCIA DE MOLUSCOS EN UN ASENTAMIENTO JUDÍO DURANTE LA EDAD MEDIA ... ( >:B ( , , ) C' ' * ( , 3.& >CFDAB + ( . 9 < >CFFKB' ( " G7 J ?GL7 4 + ( + % ) Relación de Muestras. ' " ) % ( ( Bivalvos fluviales + J , + > * $ E$ % ; $ % 7 * I I 7 ( 7 ( I 4 :7 ' C + ' $ ) $ "B +$ ' : , >& ( B 7 H.7 * R D&S Tipo Long. Alt. P. A 1?GL C ( 9! 7 Ref. $ ( : ' J KD@7 4 + ( ( I 4 7 ' " * $ Gasterópodos R D&S A 1KD@ 7 Tipo Alt . Anch. P. C L ( , ( * "&7 ' Ref. (' 4 % >J % C??B $ ? ) ( ( ) ( ( I C$ ' $ * % ( % , " * + ' 9 ( ' C@7 J ??G7 " ( + % ' Bivalvos fluviales Ref. R D&S Tipo Long. Alt. P. D 1J ??G C D 1J ??G C " ? MC CC7 J KLD7 " % , Bivalvos fluviales (' Ref. ' R D&S Tipo Long. Alt. P. AN1J KLD C AN1J KLD ? " 4 MC ? ?' " J G7 C??7 4 + '" % Gasterópodos (' Fig.: 2. Área de excavación y sectores intervenidos entre los años 1999-2005 (imagen cedida por Raquel Martínez Peñín). ( % Ref. % ' R D&S Tipo Alt. Anch. P. A 1C?? C L A 1C?? C ? Bivalvos fluviales J CG@7 4 + * $ ' Férvedes, 6 (2010), pp.: ( 12 E. GONZÁLEZ – V. BEJEGA – C. FERNÁNDEZ – J.C. ÁLVAREZ Gasterópodos Ref. (' (' (' R D&S Tipo Long. Alt. P. A 1J CG@ C C? A 1J CCA C AN1J CCA L Bivalvos marinos Bivalvos fluviales A 1J CG@ C E A 1J CG@ L@ (' 4: ! ! ! C G Bivalvos marinos ! A 1J CG@ C " F7 J K7 E % E Ref. AN1J CCA C A 1J CCA C A 1J CCA C R D&S Tipo Long. Alt. P. A 1J K C MC " CC7 J % , K?G7 " + $ % % >J CCGB' Gasterópodos Ref. " ( Ref. C "& ?L$C J ( + =CG7 % Bivalvos fluviales Ref. (' ( 4 ? MC ! ! E " # A 1J L C A 1J L C AN1J L C " 4 , D MC ? ) 4.& , ( ( ' E % >J CB$ * ? ( ( J E E L C F@$? * $ Ref. R D&S Tipo Long. Alt. P. C ( , # ( ! ! ( ( , ' ! ( ( MC % ( , - ( ( ( ' % $ * + ' ( $ Ref. A 1J AN1J AN1J AN1J AN1J C= = ' , $ ;( CCA7 % # ' Bivalvos fluviales 4 Análisis de los materiales. ( ( AN1J =CD C AN1J =CD = A 1J C ) ( , R D&S Tipo Long. Alt. P. E Bivalvos marinos ( % MC ' J C7 ( ( Ref. AN1J =CD C AN1J =CD C H. =D$K L=$G CL 4 K Bivalvos marinos (' (' E R D&S Tipo Long. Alt. P. A 1J L C AN1J L C # R D&S Tipo Long. Alt. P. % ' Bivalvos fluviales ' Ref. ) Bivalvos marinos ( Bivalvos fluviales Ref. AN1J =CG C (' L7 % J =CD7 F + CC7 J D C? E % , ! R D&S Tipo Long. Alt. P. " R D&S Tipo Long. Alt. P. D % ' A 1J CCG C A 1J CCG C $ J K?G' Bivalvos marinos J CCG7 E ? F G % AN1J K?G = AN1J K?G C ! R Tipo Alt. Anch. P. A 1J CK 4 4 4: ' Bivalvos marinos # J CK7 % E E E ? ' Bivalvos marinos " C ? CCA CCA CCA CCA CCA R D&S Tipo Long. Alt. P. C C C C C " " " " 4 4 L L L@ K ? L ) , ( > >( ( + ( Férvedes, 6 (2010), pp.: % $ $ , $ 'B B' 13 LA PRESENCIA DE MOLUSCOS EN UN ASENTAMIENTO JUDÍO DURANTE LA EDAD MEDIA ... C( , , $ ( + , ('B ) $ > $ , * + % J KD@$ , ' ( ( * ) ' H ? >J ) ( C??B $ $ ) $( =1G " * $ CFFGB' # ( & % ( $ + ( ' , % -( % MI ? ? ? PESO ? C 1 C 7 FASE 2 ( ) # $ C'= ?'= ? C $ CFF= $ CFF=%B >" >E L 9 C@ C LG A C 1 LF C C@'= G C C? ? C A CG @'= =C'= ? C 69 TE ? C L 3 C * + + B$ 6$ CFD@B' " ( $ $ > ( ( ?@@KB' ( , ) C= D 141.5 , , ( $+ ) ( % $ ' % , * % * % % ( #% > ( $ % $ ( ( * ' ( ( % ( E C$ ' + ( $ # ' * ' : CA LD , $ % ( ( + , ( ( ) " % %; ( ' $( & ) ( ( ( * % + $ + ) ( ( $ , $ $ %; ' ' ( * * ( ( $ % ) K'@ 3.0 %; + $ # + ( * $ ' $ ( , 4 >. " $ ( * ' , ( , + * + ! Gasterópodos marinos (' " TOTAL RECIE Bivalvos marinos (' TOTAL # $ * % ; (' Bivalvos marinos # + ' ' # Bivalvos fluviales # 1 - Bivalvos fluviales . * + H B$ ( ( ( , ) + ( % %; % FASE 1 R =L > , > ( ( ( > $ + - $ (' Gasterópodos marinos (' TOTAL ( ( , ) ?( $ ( * + ( , ( < + $ CFFGB' : , + : > ( ( ( , + B$ 1" * # / B' > ( ) ># I > B > $ ( $ /0$ C?B$ ( ( ( Férvedes, 6 (2010), pp.: ( /0B + , ( 7 + ( ( $ CFFDB' " ! % + ( ( > B$ ) '9 % $ 14 E. GONZÁLEZ – V. BEJEGA – C. FERNÁNDEZ – J.C. ÁLVAREZ Fig.: 3. Restos de Potomida littoralis y Unio pictorum del Castro de los Judíos. % ( ( ( ! $ ( , * % * % . ) % > $ CFFDB' & , ( % + ) % % ( + , >. $ ?@@KB' ) ( % ?@@KB$ ) -( . ! % ! %; >. $ % , =CGB$ + ( ) < , ( ( " , ( % % * % ' , ( ( ( $ ( $ ( %; , % ( ( : ) , % ( >J K?GB' & % ; ( ( ( % ) % % >J KB ) $ + * + ) >J =CDB' % ! ( ) , ( $ ( ! +$ ) ) ; , * % , '& ( - $ ( , ( $* ' ' ( % ( ( ( % ' " ( % ;( > $ ( * $ + $ % * % ) ' # ( + ( ( - ? # + ( ( % ' ( $ ! + * $ * ( ) $ $ CFFGB' ( ( $ ( % ( , $ ( ( ( ' >J ( ' ( + " # * ( + Férvedes, 6 (2010), pp.: ( + ) * + ' $ 15 LA PRESENCIA DE MOLUSCOS EN UN ASENTAMIENTO JUDÍO DURANTE LA EDAD MEDIA ... ! ( ': ( , ! " ( $ $ ( > . * $ ?@@DB$ * $ * ' % % ! > " / $ ?@@?B$ > & ( ( < $ % ) O H% , ( ( # ( $ # >J LB + ( >J CKB$ % , + ) ( ( $ CFFLI & % $ CFFLB' # , ( ( ' " ( , * >E2 ( * % ( ( ' ' ( ) < B ) ( + ! , ( ! , ( $* + ( , , ' ) %; $ * , ) ) $ * % ( % % , ( ) ': , % ( ( $ - ( ( ! $ ( % + ( ( ) > B ( ( > B' ( ;( * % ( * ) $ ) ( , % + ( % $ , ( ( ( ' $ ( $ CFFGI % ( ( ( $ CFFFB' " ( ( $ '# $ CFD=$ >NP % $ ) , ( ; %; , ( % ' ! ( ! ?$ * ) * ( ( , ' " ( % $ Fig.: 4. Stramonita haemastoma y Ostrea edulis con perforación para su suspensión. # ( , ( # ( >G$=-=$D % B' : , > B ( , ( % ( : < , > * ( , : B > ; " ( , >K$L-K$? % + % ' " ;( $ CFFLI & % $ (; $ , = ( ' + >K$L-L$K ( ( $ CFFLB' $ % B 9 : ( ( , ) ( >E2 ( , * % $ % ' - ' * > ( * ) B 0% < $ ?@@LB$ ' ( ( , ( ( * % * ( * ( , $( Férvedes, 6 (2010), pp.: ' ( +, B 16 E. GONZÁLEZ – V. BEJEGA – C. FERNÁNDEZ – J.C. ÁLVAREZ $ ( ' , * % % % # $ $ ' # - ( % ( ) ': ! ( , ( ( $ % * * $ * $ % * 7 &' ( % ) " R * Q > ) $ CFKD7 CL@$ CL?B$ ( ( ( RS'''T 3 , S'''T " . + 4 5 S'''TQ > ) $ CFKD7 CL@I * " ) ) 4 % + , , * * ! * ( ( , ( $ ) : ( $ CFDL7 K=KI : >( , ' (/ > / 00 * " $ CFFG7 =KI * B' * ( , $ CFKD7 CLCI . + $ CFF?B' + ( > $ $ CFFF7 ?FB' ( , ( , $ , * $ ( , * ) ( >J * % ' + $ ' , ( , ) /00 ( * ( ( ) % ( ( ,. , 1 ' (Q > * B' 2 , " $ CFFG7 =CI - * " $ ( ( * % ( 6 2$+ ( $ ( ' ( ( ; 7 &' ( - % * + ( " ) ) 0 *$ ( $ ( ) " ( $ ( ' ! , , * % ( , % % : , ! ( % % * ) ( ( Fig.: 5. Valvas derechas de Pecten maximus con perforaciones. ( CCAB$ ( ( + ! + # + >NP $ CFD=B' $ ( ( * ! ( ( + . * B' $ , * : ( ( , . , * ( * ' ( . 7 + * - : , (' ( , KD@I J C??I J CG@B' ( 7 * " * *$+ * -( CFD=B$ %; CFFFB' ( * + ) % % 8 ' " * Férvedes, 6 (2010), pp.: % * + * $ >J " >NP > ( $ $ % 17 LA PRESENCIA DE MOLUSCOS EN UN ASENTAMIENTO JUDÍO DURANTE LA EDAD MEDIA ... , ( ' E ( ) 0 ( ' ? % , + $ ) ( J C +J L * , ( % ( $ ) (' ) , '" ( * , * ( * % + ( ( -( ( , $ ! ) ( Consideraciones finales. # ( ( ( ( % $) ( + % $ ( ) ' $ % * ( ! + ) % ( % ( ' + # ' - ( # + ( , , ( ( ( : < $ ?@@A $ ?@@A%B' 9 , , >. ( ( ; H " % $ C ( ' # ( % ' $ - % , ' " ( ) ) ( $ ) ( -( ) % ( * ) % ( > % QB$ + % ( , '9 ) % ' : ( * * % ( R + ( * % ) $ $ $ ( ' ( . ( $ % * $ % $ : < $ ?@@A B' > $ : ( ( ( % ( $ , ( ) ( , ;( $ : * , ) * . $ * * + ( $ ># B' ( + # . E : ) $ ! ' # ) ( C ( % ! ( : ( $ & $ + ( ) + ' ( %; < ( Férvedes, 6 (2010), pp.: % * % %; ( ( ( % , ( < '9 ( ! $ ( ; ) + ( ( # % %; * >. CFFDB' : % *( $* + $ ( % , ': ( ( ( ( % $ ( ( $ % : % , * * $ $+) ( , $ ( $ ( % ( , $ , $ ) ( " " ( : < , E ( $ % ( ( $ ( $ +( , ( ( $ ' ( ' 5.& , ( ( , % * % ( ) ( % $ ( ( + ! 18 E. GONZÁLEZ – V. BEJEGA – C. FERNÁNDEZ – J.C. ÁLVAREZ , % ( #0 E $ .' CFFF Imágenes y símbolos' & ( ' 6.& Agradecimientos. ; # + " * 1# , $ $ ( , ( ' , + ( ) . , Bibliografía. ##H # 8 H98 # 8$ ' ' ( >: B$ Boletín de Arqueología Medieval$ 0$ ((' CL1CK$ # ' CFDG 8$ '#'I J&0U ##H # ?@@C 9 J0& CFFG ?@@D ?@@F 9& CF=G 9& CFFD 8$ '#'I " 9 4 81# J 9& :U 8$ ' ( % $ : $ # ' ( < CFFF1 ?@@@$ Lancia$ K$ ((' ??C1??A$ J # $# ' - U9$ '.V' # * % >R QB * " * > ! ! B$ Iacobus: Revista de Estudios Jacobeos y Medievales$ & 0$ ((7 K=1 =K' W $ ' ( + * ( $ I Jornadas de Jóvenes en Investigación Arqueológica: Dialogando con la Cultura Material$ & 0$ ((' ?KA1?=K$ J ( $. ' El aprovechamiento de los recursos marinos en el Castro Grande de O eixón (Boiro, A Coruña): Análisis arqueomalacológico. & $J # $0 ; ' J H"$ 'I .0## " ##0 H" $ '.' Las inscripciones hebraicas de España$ . ##H$ '#' ( , * % : B + ( ' Sefarad$ #/0$ ((' ?FF1 J&0 CFDA % J +: ># B' $ romana en León: aspectos ) # 00$ ((' ?@C1 $ ' & (* (7 * 5 Archaeozoología$ 0$ ((' KA1=?' 5*+^$ H98 # 8 Y. 8 E ] H$ ' ?@@F El marisqueo en los castros galaico&romanos de la costa cantábrica gallega: El conchero de Punta Atalaia (San Cibrao, Cervo, Lugo)$ & $ E ( 4 $ J # $0 ; ' CFFF J #H H$ #' Ultreia. Camino de Santiago por el Museo de León' +# $# ' J CFDL .:H"$ ' Exploraciones arqueológicas en torno sepulcro del Apóstol Santiago$ % $" ( ' J&0U ?@@L N_"& CFD= al 8 H98 # 8$ ' 'I 0 X 8 #8 E $ ' 0 ' ; $ ' ' > 'B7 Peñaferruz (Gijón). El Castillo de Curiel y su territorio$ " : A$ ((' ?AF1?DD$ + $ ' $ N' # ) ([ " 1 ) ( " 1 )' Santiago de Compostela: 1000 ans de pèlerinage européen$ ((' D=1F=$ ' . &W9 8 : XW9$ ' ?@@A # ( 0 >: $ # B7 ( < CFFF' Arqueología y Territorio Medieval$ ((' CGL1CA@$ J ; ' # # 7 + ) ' Miscelánea Medieval Murciana$ ///0$ (('C?L1 CLD' ?@@A% LCD' # "" 9$ 4' CFFD Shells' & " : 0 &H$ 9' . ( + " ' .H9& 9 H$ ' Aspectos de la vida cotidiana de los judíos en la España medieval$ ' % $ J9 E' "& XH$ 'I ?@@C E ># 'I J 9 9E 8 HE W J 8$ 'I H98 # 8 Y. 8 E ] H$ 'I W $ ' ?@@D * : >" % $ # B' 1 Congreso Internacional de Arqueología de Vilalba, Férvedes$ =$ ((' KL1=?$ . : * ) % ' : < ' 7.& 9 9E 8 HE W J 8$ ?@@L , " 9 ' '7 La época arqueológicos. ?LC' ' ' E2 0 H$ I EY91 09 $ :'I "H# 1. ZH $ ' CFFL [ \ % -( ; ( 2; ( , ) $ $ :' 'I + $ "'I H $ .' + : $ 4' > 'B7 Traces et fonction: les gestes retrouvés$ ) #[ ># [ $CFF@B' J# =@$ ((' ?KL1?=K$ 9 "' E 0 " 4$ ' H9 E 9I H ""9 N$ ' CFD@ & 6 * , " % # < >: ' # B' Studien über frühe Tierknochenfunde von der Iberischen Halbinsel$ A$ ((' C??1C=F' .U9E 8 0 "& $ ' ?@@A Lo comido y lo servido. Una aproximación a la alimentación en Asturias desde los primeros tiempos hasta la Edad Moderna$ ' & ' . /W J98J J98 $ ' ?@@@ Conchas marinas de Asturias' .H9& 9 ?@@K .H ' 0$ .' ( + $ '1#' + . Historia de la alimentación$ LLD' # " .JX08$ ' Férvedes, 6 (2010), pp.: ' $ .' > 'B7 ' & $ ((' L?A1 19 LA PRESENCIA DE MOLUSCOS EN UN ASENTAMIENTO JUDÍO DURANTE LA EDAD MEDIA ... CFDD 0 , , % 7 % ) ' Espacio, Tiempo y Forma (Serie I, Prehistoria)$ '0$ ((' K==1KA@' .H 9H 9JXH$ ' CFFK Análisis arqueomalacológicos en la Península Ibérica: Contribución metodológica y biocultural' & E ' E ( $ $ J . $0 ; ' CFF= ) , : 0%; 7 J + $ Complutum$ G$ ((' L=L1LD?' CFF=% , : 0%; $ Archaeofauna$ K$ ((' CKL1?A?' .H&0" EH# E ?@@K # $ .' ' H $ '1#' + . Historia de la alimentación$ KFC' ' $ .' > 'B7 ' & $ ((' K?@1 : " J # . ZH #$ .V':' CFF? # * ( " >9 B' 0 E $ '0' > 'B7 II Semana de Estudios Medievales$ 9 = F CFFC$ ((' ?A=1?AD' HE W J 8 #Y: 8$ ' CFF? uevas aportaciones al estudio del aprovechamiento de los recursos marinos en los castros gallegos: el Castro de Cabo de Cruz' & % 0 & ' E ( 4 0$ J " $0 ; ' CFF?% Revisión del análisis del conchero del Castro do Achadizo (Cabo de Cruz, Boiro, A Coruña)' 0 , 0 ; ' ?@@? * " / & ' $ ' + : $ '7 A rehabilitación de la Capela de San Xiao do Trevo (Cariño, A Coruña)$ ((' G=1AA$ E ( < ' H# 9$ 'I H& H " 4.0&&$ ' CFFG Guía de los moluscos de Galicia$ ' "& 09$ 'N' CFF? Deciphering a Shell Midden$ & H 09$ Z' CFFL & , ` ( , ;' +: $ 4' > retrouvés$ ># [ $CFF@B' % ' - $ ' 2 ) $ :' 'I + $ "'I H $ .' 'B7 Traces et fonction: les gestes ) #[ J# =@$ ((' ?==1?GA$ 9 "' 8aJ 8 E : $ #'I # $ '.'I J 0 0J$ ' CFKD Las peregrinaciones a Santiago de Compostela$ & 0$ . ' 8aJ 8 CFFG E # $ '.' $ 7 , ) CFDG$ CFF@ + CFFC' $ ' > 'B7 Lucus Augusti. I. El amanecer de una ciudad' : ; . $ ((' C@A1C??$ < ' Férvedes, 6 (2010), pp.: