Klassiekers Waarom suburbaniseren wij? Chris Kesteloot In de rubriek Klassiekers gaat AGORA in op boeken die niet vers van de pers komen, maar nog steeds uiterst relevant zijn. Deze keer ‘A Theory Of Capitalist Regulation: The U.S. Experience’ (1979/2000) van Michel Aglietta. Ik hoorde voor de eerste keer over Michel Aglietta spreken in het prille en instabiliteit. Aglietta – en met hem de regulatieschool die hij tot begin van de jaren tachtig, op maandelijkse seminaries van de stand bracht – interesseert zich niet zozeer in waarom er crisissen zijn, onderzoeksgroep ‘Economie et Société’ van de Université Catholique maar wel in waarom er zolang géén crisis is geweest. Hij geeft stevige de Louvain (UCL). Deze seminaries waren een verzamelplaats voor grondslagen aan het argument dat de naoorlogse accumulatie gestoeld economisten die zich afzetten tegen het orthodoxe liberale denken in is op een vergedreven kolonisatie van de reproductie van de arbeids- hun vakgebied. Onder hen Jacques Gouverneur die toen schreef aan kracht door het kapitaal (zie ook het profetische boek van de Belgische een inleiding in de marxistische economie, een veel gelezen werk in marxist Ernest Mandel ‘Spätkapitalismus’ uit 1972). Op een bepaald ontwikkelingslanden. Verder ook de iets jongere Philippe van Parijs die moment blijken de kapitalisten, gedreven door de constante zweepslag sindsdien het universele basisinkomen verdedigt. Alain Lipietz, vandaag van de concurrentie, niet meer in staat om de winstaccumulatie op Europarlementslid voor de Franse groenen was ook dikwijls aanwezig lange termijn te verzekeren door veranderingen in het productieproces. op deze seminaries. Met Michel Aglietta en Robert Boyer is hij een van De verdieping van de uitbuiting en/of verhoging van de productiviteit is de grondleggers van de Franse regulatieschool. Deze Michel Aglietta niet langer mogelijk omdat er geen garantie is dat voor de productie- was dus geen gewone economist. vermeerdering ook een uitbreiding van de afzetmarkt aanwezig is. De uitweg wordt gevonden in het beheersen en veranderen van het Onrechtstreeks leverde Aglietta een sterke bijdrage aan de geografie consumptieproces van de arbeidskrachten. Dit is de ziel van het fordisme: de loontrekkenden wordt een consumptienorm voorgespiegeld, zodat zij door hun consumptie bijdragen tot verdere kapitaalaccumulatie. Dat gebeurt door de expansie van het kredietwezen voor consumptie, maar ook door de veralgemening van de sociale zekerheid. Deze was tot dan een spontane ontwikkeling binnen de arbeidersbewe- Zijn boek verscheen tegelijk in het Frans en Engels in 1976. ging, maar werd nu door de staat opgeëist als een regulatie-instrument Gestoeld op zijn doctoraatsthesis, maakt Aglietta een marxistische van de economie. Ook concurrentievoorwaarden tussen de bedrijven, analyse van de Amerikaanse economische ontwikkelingen sinds het monetaire politiek, buitenlandse handel, etcetera, spelen een rol om begin van de twintigste eeuw. Het was op twee punten een uitzonderlijk een relatief stabiel accumulatieregime tot stand te brengen. boek. Aglietta baseert zijn analyse op heel wat economische indicatoren Onrechtstreeks heeft Aglietta een sterke bijdrage geleverd aan de en historische feiten over de periode 1900-1972. Hij interpreteert deze geografie. Zijdelings duidt hij aan dat de consumptienorm in het dan vanuit een marxistisch conceptueel apparaat. Daarmee ging hij in fordisme gestructureerd wordt door twee goederen: de woning en de tegen het dominante Althusseriaanse denkkader binnen de marxistische auto. Dit betekent meteen dat de ruimtelijke vormgeving van de studies. De Franse filosoof Louis Althusser had Marx’ wetten van sociale consumptie - de suburbanisatie - geen eeuwig terugkerende vorm van transformatie (de idee dat maatschappijvormen een vaste opeenvolging wonen is. Ze is integendeel een cruciale schakel in het fordistische vertonen naargelang hun technologische ontwikkeling) tot deterministi- accumulatieregime. Hoewel Aglietta er zelf weinig mee begaan was, sche hoogtes verheven, waardoor het individu geen enkele rol meer heeft hij, zoals Doreen Massey en David Harvey, bijgedragen aan het had te spelen in de geschiedenis. De meeste marxisten waren dus druk verruimtelijken van het marxisme en daarmee het maatschappelijk bezig om de logica van dat determinisme bloot te leggen via kritisch relevant maken van de geografie. filosofische en politieke analyses van de toenmalige maatschappij. In deze context viel empirische analyse uit de mode. Aglietta bood Chris Kesteloot (chris.kesteloot@ees.kuleuven.be) is gewoon bijgevolg een welgekomen verzoening van marxisme en empirische hoogleraar aan de vakgroep Geografie van de KU Leuven. analyse. Daarnaast legt Aglietta de nadruk op regulatie. De zuiver economische mechanismen van het kapitalisme leiden tot veelvuldige crisissen AGORA 2013-3 KLASSIEKERS VARIA 35