Medya ve Mizah

Kürtler ve Cumhuriyet, 2023

Özlem Atik <<Mizah, Travma ve Temsil >> in Kürtler ve Cumhuriyet , (dr) Ayhan Işık, Gülay Kılıçaslan, Behzat Hiroğlu, Kübra Sağır, Çağrı Kurt , (Ankara: Dipnot, 2023), p. 583-593.

Genç Akademisyenler Kültür Kongresi, Somut olmayan Kültürel Miras ve Mizah, 2017

Bilgisayar, internet ve akıllı telefonların hayatımızda olmadığı dönemlerde insanlar sevgisini, isyanını, hicvini veya sloganını yine de başkalarının duyacağı şekilde bir yerlere yazarlardı. Duvarlar, kamyon arkaları, araba camı, hatta motorsiklet ve bisiklet üzerleri bu mecralardan bir kaçını oluşturmaktaydı. Bunların bazıları halen geçerliliklerini koruyor olsalar da, internet ve akıllı telefonların hayatımıza girmesi ve bunlara bağlı olarak uygulamaların geliştirilmesi, insanların günlük hayat pratiklerinde, düşünme pratiklerinde ve düşündüklerini ifade etme yöntemlerinde büyük bir değişime neden olmuştur. Bu değişimler her gün yeni bir uygulamanın geliştirilip kullanıcıların hizmetine sunulabileceği kadar hızlı ilerlemektedir. Mizahın geniş bir kitleye ulaşabilirliği açısından somut mekandan, soyut mekana geçisinin ilk örnekleri ise Twitter ve Facebook’ta görmekteyiz. Bunlara bağlı olarak geliştirilen “Caps”, “Baattin”, “Çöp Adam (Gibi Olma)”, “Naapcan” gibi akımlar da mizahın hızlı bir şekilde yayılması ve tüketilmesinde aracı görevi görmektedir. Bu uygulamalar ile üretilen mizahi öğeler büyük bir kitle tarafından paylaşıldığından pek çok kişi tarafından da taklit edilip yeniden üretilmektedir. Bu çalışma, mizahin çeşitlerini, yöntemini ve geçirdiği değişimi örneklerle açıklanmayı amaçlamaktadır

Siyasal iletişimin temel unsurlarından biri dil ve dilin kullanımıdır. Dilin etkin kullanımı aynı zamanda mizahı iyi bilmeyi, zamanında ve yerinde kullanmayı gerek-tirmektedir. Çünkü ölçüsüz, zamansız ve bağlamla ilintisiz mizah kullanımı liderlerin itibarını ve otoritesini olumsuz etkileyebilmektedir. Mizah, toplumu rahatlatan ve o top-lumdaki gerginlikleri gideren bir unsurdur. Bu özelliğiyle mizah önemli ve yararlı bir anlatım yöntemidir. Ancak mizahın yapılabilmesi için demokratik olgunluk, hoşgörü ve saygının olması gerekmektedir. Buradan hareketle, bir toplumda siyasi liderlerin mizah yapabilmesi, o toplumun demokratik gelişimi açısından önemli bir göstergedir. Bununla birlikte, siyasi liderlerin mizah kullanarak iletişim kurması, verilmek istenen mesajların etkinliği ve akılda kalıcılığı bakımından önemlidir. Bu sebeple bu çalışmada, siyasi parti genel başkanlarının, başbakanların ve cumhurbaşkanlarının öne çıkmış, hafızalara kazınmış ve adeta klasikleşmiş mizahları ele alınmakta ve liderlerin hangi zamanlarda ve ne amaçla söylemlerinde mizaha yer verdikleri üzerinde durulmaktadır. Türk siyasi yaşamında yer alan bütün siyasi liderlerin mizahlarını ele almak mümkün değildir. Bu yüzden bu makale, mizah unsuru olarak Türk siyasi hayatına damga vurmuş, unu-tulmayan ve hafızalarda yer alan mizahi söylemlerle sınırlıdır. Makalenin akışı çerçevesinde öncelikle mizahın ne olduğu konusunda açıklamalarda bulunulmaktadır. Sonrasında mizah, gülme ve komedi konusuna ilişkin kuramsal yaklaşımlar ele alınmaktadır. Mizah unsurunun siyasal iletişimde kullanımına dair açıklamalar yapıldıktan son-ra, siyasi liderlerin mizahı nasıl ve ne amaçla kullandıkları örneklerle incelenmektedir.

Bu çalışma; baskın ideolojik söylemle bağlantılı olarak kurgulanan haber metinlerinin mizahi öğeler kullanılarak nasıl toplumsal eleştiri aracı halini aldığını anlamayı amaçlamaktadır. Siyaset ve toplumsal gerçekliğin kesişen sınırlarında, mizah ve haber kavramları arasındaki çapraşık ilişki Resmigaste.com örneği üzerinden ele alınmıştır. Parodi haberler, hegemonik söylemde yarattıkları yapı bozumuyla toplumsal hayattaki tutarsızlıkları görünür hale getirmektedir. Araştırmada haber ve mizah ilişkisine dair bütünlüklü bir analiz sunulması hedeflenmiştir. Bu nedenle çalışmada nitel araştırma stratejilerinden faydalanılmıştır. Resmi Gaste'nin kuruluş süreci, web sitesinin teknik yapılanması ve haberlerinin içeriği çalışma kapsamında detaylı olarak incelenmiştir. Buna ek olarak haber ve mizah ilişkisine yönelik editörler ve takipçilerle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Resmigaste.com'un içeriklerine uygulanan içerik analizine ek olarak sitenin kurucu editörleri ve okuyucularıyla yapılan derinlemesine görüşmelerde elde edilen sonuçlardan yola çıkarak, parodi haberin güçlü bir toplumsal eleştiri mekanizması olduğu tartışılmaktadır.

Cumhuriyet Üniversitesi, 2004

Eskiyeni Yayınları, 2020

Mizah, gülme ve eğlenme insanın doğal dışavurumları olarak kabul edilebilir. Ancak dinî gelenekte bu eylemler zaman zaman sınırlandırılmaya ve terbiye edilmeye muhtaç konular olarak görülmüştür. Hatta bazı kültürlerde insanların dinî yaşayışına zarar verdiği gerekçesiyle mizahı yasaklama girişimleri olmuştur. Böyle bir arkaplandan günümüze mizah ve dinî yaşayış arasındaki ilişkilerin sorunlu olduğuna yönelik birtakım kalıp yargılar oluşmuştur. Gerçekten de din anlayışı ve mizah arasında bir karşıtlıktan söz edilebilir mi? Dindar olmak, mizaha mesafeli olmak ya da ciddi ve hüzünlü olmakla eşdeğer midir? Başka bir deyişle dindar olmak mizahta farklı olmak anlamına gelir mi? Bu araştırmada mizah anlayışı ile dindarlık arasındaki ilişkiler ele alınmıştır. Çalışmanın kuramsal çerçevesinde öncelikle gülme ve mizah kavramları üzerinde durulmuştur. Mizahın davranışa yansıyan yönü olarak gülme kavramı tanımlar, özellikler ve kuramlar bağlamında açıklanmış, mizah kavramı ise tarihsel süreç içinde değişen anlamı özetlenerek onun nasıl bir dönüşüm yaşadığı belirtilmiştir. Gülme ve mizah kavramlarının birbiriyle ilişkisi belirlendikten sonra mizahın psikoloji açısından önem arz eden konularına değinilmiştir. Mizahın göreli doğası ve değişen bağlamı hakkında bilgi verilerek komik olanın kişiden kişiye ve içinde bulunulan bağlama göre farklılık gösterdiğine dikkat çekilmiştir. Ardından mizahın gelişimsel açıdan nasıl bir seyir izlediği, bireyin hayatında ne gibi fonksiyonlara sahip olduğu ve kişilik özelliği olarak mizah anlayışının ne anlama geldiği ifade edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra dinlerde mizahın nasıl değerlendirildiği dinî metin ve kültür başlıkları altında ele alınmıştır. Diğer taraftan mizahî içeriklerde dinî konuların nasıl yer aldığı ve mizah ile dinin doğası gereği nasıl bir ilişkiye sahip olduğu açıklanmıştır. Araştırmanın uygulama bölümünde mizah anlayışı ve dinî yaşayışın farklı görüntüleri arasındaki ilişkiler nicel yöntemle incelenmiştir.

Son yıllarda muhafazakar olarak isimlendirilen İslami camianın medya üzerinden dönüşümü konu alınmıştır...

Mizahta Siyasetin Yükselişi: II. Meşrutiyet Dönemi, 2019