AFŽ

U tekstu se kratko izlažu rezultati i sadržaj izložbe Ženska strana koja preispituje prošlost druge polovine 20. veka analizirajući žensko pitanje iz perspektive 21. veka. Cilj je bio da se vizuelno predstave neka od pitanja vezanih za temu žene u socijalizmu, od četrdesetih do šezdesetih godina 20. veka u Jugoslaviji. Analizirano je kroz žensku štampu kako se slika društva menjala u prvim posleratnim decenijama. Tokom Drugog svetskog rata žena dostiže perspektivu samostalnosti i društveno-političke ravnopravnosti. Ona postaje saborac u ratu i jednako odgovorna u društvenom životu. Već 1950. godine postaje jasno da je izlazak žene na javnu scenu bio iznuđen proces uslovljen potrebom da se konsoliduje stanje u zemlji i što veći broj ljudi (pa i žena) angažuje u obnovi i izgradnji. Tokom perioda stabilizacije zemlje, uloga žene u društvu se stišava i ona se vraća na ranije ustanovljene uloge reproduktivno-porodičnog okvira.
Objavljeno u Godišnjaku Gradskog muzeja Sombor br. 5, 2011.

Анализата на АФЖ е анализа на процесите на редефинирање на положбата на жените на споменатиот политички простор – како група – која стоела на маргините на политички можното. Тие процеси, во насловот се обединети, под предзнакот – еманципација. Во следниот омнибус на женски приказни од Балканот, ја анализираме историјата на АФЖ во 5 дела, соочувајќи се со нејзините контардикторности, масовни трансформации, критички соочувања - критика од левицата на левицата.

Оглед-есеј кон првиот весник на жените во Македонија - „Македонка“;
Со „раскопувањето“ и „откривањето“ на МАКЕДОНКА – првиот весник на македонските жени, за прв пат издаден во ноември 1944, стои за цел една всушност многу едноставна задача, ослободена од претенциозен академски или политикантски поглед – отворање на нова дикусија. Таа дискусија се однесува на нашето колективно знаење и меморирање на првото масовно движење, политичко вмрежување, и целокупно учествување на жените во градењето на новиот [нивниот?] свет. Како денес да ја читаме „Македонка“?

Izložba Ženska strana imala je za cilj da vizuelno predstavi neka od pitanja vezanih za temu žene u socijalizmu, od četrdesetih do šestdesetih godina 20. veka, a kroz formu “jedan dan u životu radne žene”. Model svakodnevice, na izložbi prezentovane kroz nekoliko segmenata društvenih i privatnih obaveza u toku dana, zapravo punktira različite uloge žene nakon Drugog svetskog rata, kao i to kako su se zvanično, u društvu, te uloge predstavljale.

Priča o Antifašističkoj fronti žena je priča o polnoj i klasnoj emancipaciji. AFŽ je bila najmasovnija ženska organizacija u jugoslovenskom prostoru koja je u velikoj meri promenila položaj žena i usmerila politiku njihove emancipacije u najprogresivnijem pravcu-uprkos ograničenjima, koracima unazad, napetostima i teškoćama koje su postojale u ratnim i posleratnim godinama u Jugoslaviji.

Antifašistički front žena (AFŽ, 1942–1953) je amblem najmasovnije ženske organizacije u jugoslovenskom prostoru, koji je u velikoj meri promenio položaj žena i usmerio politiku emancipacije žena u najprogresivnijem pravcu. Uprkos ograničenjima, koracima unazad, patrijarhalno-konzervativnoj reakciji i ozbiljnim teškoćama koje su postojale u vreme ratnih i posleratnih godina – prve godine jugoslovenske socijalističke revolucije su predstavljale vrhunac procesa ženske emancipacije. Ovaj istorijski punkt feminizma predstavlja najbližu vezu između ženskog i radničkog pokreta. Dogodio se ogroman pomak, jer nikada pre toga u jugoslovenskoj istoriji žene nisu dobile toliku slobodu i dostojanstvo – puno pravo glasa, pravo na aktivnu participaciju u političkom i društvenom životu i u građenju novog društva, velike promene u svakodnevnom životu... Ništa od ovoga ne bi bilo moguće da se nije dogodio i pomak u načinu organiziranja. Žene su uspele da naprave masovni ženski pokret zato što su povezale specifičnu borbu sa širim zahtevima, posebnu žensku borbu sa opštijom narodnom borbom.