Maja Solar

Nova knjiga Maje Solar predstavlja prvorazredni poetski događaj, iskorak kako u odnosu na autorkin dosadašnji opus, tako i u odnosu na srpsku književnost. Štaviše, sasvim je moguće da ni nemamo ime za ono što je Solar napisala i da se njeno delo nepokolebljivo opire svim kalupima i žanrovskim određenjima. Kontrapunkt poezije i proze pokazuje retku kombinaciju smelosti, umetničkog integriteta i lirske delikatnosti. Uspevajući da bude i tiha i bučna, poetična i politična, čulna i intelektualna, raspršena i fokusirana, knjiga Maje Solar ujedno je i živopisna studija nesanice i karneval identiteta u kome su nespokoji upareni s radostima. Fluidnost je sveprožimajuća, kako sa strane sadržine i forme, tako i u odnosu na jezik, jer stvaranje ovog dela predstavlja i jedan sasvim ličan poduhvat – pokušaj pronalaženja, odnosno, vraćanja sopstvenog jezika. Susret ekavice i ijekavice ne tiče se samo istraživanja izražajnih mogućnosti, već ima duboko identitetsko uporište, koje i obavezuje i oslobađa. Briga za jezik u kontekstu fizičke i duhovne insomnije poseduje i svojevrsnu erotičnost, koja je jedna od ključnih odlika dela. I ako se nešto može sa potpunom sigurnošću reći, to je da gotovo niko nije sa takvom ubedljivošću i odmerenošću pisao o ženskoj seksualnosti. Bilo da piše o lavirintima (istopolne) ljubavi ili o kartografiji žudnje.

Kada se promišljaju sistemi pomoći, s jedne strane se govori o filantropiji, humanitarizmu, karitativnom radu i milosrđu, a s druge strane o solidarnosti. Razlika između filantropije (humanitarizma, karitativnih praksi, milosrđa, milosti…) i solidarnosti nije oštra, ovi pojmovi se, dakako, delimično preklapaju. Međutim, razlika je u tome što je angažman humanitarizma pre svega etički, dok solidarnost ipak nastoji biti politička.
Filantropija se dakle većim delom oblikuje kroz psihologiju i etiku (iza zavese tržišta), a ne politiku. Naslanja se na osjećaj krivice u vezi s vlastitim odgovorom na siromaštvo. Filantropski rad u tom smislu uvećava dobar osjećaj, iluziju filantropiste da radi nešto jako dobro, pa mu savest može biti mirnija. Nakon dobro obavljenog humanitarno-karitativnog rada, onaj koji je volontirao može komotnije nastaviti da živi svoj srednjeklasni potrošački život i ne mora se upuštati u teže organizovanje na promeni sistema.

Estetski prilično zanimljiv film Barbie na političkoj razini donosi poneki lucidni prikaz mansplaininga ili prezahtjevnog normiranja feminiteta i maskuliniteta, a i na strani je normaliziranja razlika te afirmiranja tjelesnosti. No, njegova dominantna optika ostavlja sistem proizvodnje koji kroji složeni preplet opresija i eksploatacija bez kritike – opresije na temelju roda prije svega se zamišljaju kao stvar identitetskog odnosa između žena i muškaraca, psihologizirano i potpuno oljušteno od klasnih odnosa, a izostaje i utopijski rad na zamišljanju nečeg drugačijeg. Film ukazuje na slijepe pjege onih feminizama čiji je pristup idealistički i koji se prvenstveno zasnivaju na idejama „osnaživanja“ i „rodne ravnopravnosti“.

Early marriages appear to be one of the favourite feminist topics related to Roma women. Yet, what are the narratives of early marriage, and and what feminisms do they stem from? As there isn't and never has been just one feminism, it's crucial to identify which feminist current anything comes from because each feminism has its own set of political and ideological presumptions, as well as values and worldviews. Specific policies are connected to the theoretical presumptions of feminisms, even though they are not explicitly supported.

Rani brakovi su, izgleda, jedna od omiljenih feminističkih tema kada se govori o Romkinjama. Ali kakav je narativ o ranim brakovima i iz kojih feminizama on dolazi? Kako ne postoji, i nikada nije postojao, samo jedan feminizam, važno je prepoznati iz koje feminističke struje se nešto misli, ili podrazumeva, jer su u pozadini svakog feminizma određene političko-ideološke pretpostavke, određene vrednosti i pogledi na svet. U vezi sa teorijskim pretpostavkama feminizama su također i određene politike, čak i kada se one ne zagovaraju otvoreno.

U četvrtoj epizodi treće sezone serije The Deuce pojavljuje se i lik Andree Dworkin, historijski postojeće radikalno-feminističke figure. Scena upečatljivo prikazuje veliki spor između antipornografskih i seks-pozitivnih feminizama. S obzirom na određenu renesansu Andree Dworkin u suvremenim feminističkim krugovima, nije naodmet ponovo pročitati njezinu seminalnu knjigu o pornografiji, što bi moglo pokazati kako je Dworkinino stajalište i politički i teorijski nedostatno, te vrlo konzervativno (od čega, uostalom, pati radikalni feminizam uopće). Međutim, i sama alternativa antipornografski versus seks-pozitivni feminizam je vrlo sužena i nedostatna za kvir-marksistički feminizam, koji raspravu pomjera u sferu rada i promišljanja organizacija te otpora kapitalističkim strukturama radnih odnosa. Serija The Deuce ipak ostaje inspirativnija za te drugačije analize, jer usprkos ovoj sceni izlazi iz uskog (rad-fem vs. lib-fem) okvira.

Teorija socijalne reprodukcije (TSR) je feminističko-marksistička radna teorija vrijednosti. Kao ekspanzija marksizma i klasne teorije ona recentrira analizu rada u kapitalizmu na obuhvatniji način, pokazujući nužnu uvezanost opresija, eksploatacije i otuđenja. Tako se kroz kritiku političke ekonomije objašnjava i kako se orodnjena opresija, zajedno s drugim opresijama, sukonstituira sa stvaranjem viška vrijednosti. TSR ne objašnjava samo rodnu dimenziju socijalne reprodukcije, kako se to pretpostavlja u reduktivnim feminizmima koji izostavljaju rasu, klasu, starosnu dob, tjelesno-emotivno-mentalne sposobnosti, migrantski status i druge kategorije, već nastoji pokazati kako su različite opresije konstitutivne za radne odnose, iskustva i klasna mjesta. Kao teorija, politika, iskustvo i borba, socijalno-reproduktivni feminizam pokazuje vezu logike klasnih odnosa, društveno-opresivnih sila i življenih iskustava, dok je istovremeno usidren u horizont revolucionarne promjene svijeta.

Na tom tragu, valjalo bi misliti i o politikama smrti. Ni smrt, zapravo, nije samo gubitak individue, niti je skroz individualna i privatizovana stvar. Gubitak, žalovanje i sećanje, strukture koje ubrzavaju smrt ili podupiru život, sve to je stvar kolektivnog. Znači: političkog. Zbog toga je za progresivne politike od suštinskog značaja i borba za dostojanstvenu smrt, za zajedničko žalovanje i sećanje, za zajednice i institucije koji će gubitak olakšati a ne otežavati, za razumijevanje smrti kao vredne žaljenja, za živote koji su ožaljivi a ne nevidljivi i obezvređeni.

Komparativna analiza prikaza seksualnog i orodnjenog nasilja u filmu Promising Young Woman i mini-seriji I May Destroy You nastoji ukazati na srodnost prve reprezentacije radikalnom feminizmu i na srodnost druge interpretacije intersekcionalnom feminizmu. Pretresajući neke od elemenata kulture silovanja i dotičući momente pristanka, prinude, seksualnog napada uz pomoć narkotika, bola, traume i drugih aspekata osjećajnosti, osvete zbog silovanja, retributivne, restorativne i transformativne pravde, te ukazujući na neraskidive veze orodnjene, rasijalizirane i drugih opresija s klasnom eksploatacijom, tekst zaključuje ukazivanjem na nedostatnost psihologiziranih popkulturnih reprezentacija nasilja. Za progresivnije prikaze potrebna je politika.

Biti Romkinja, identificirati se kao romska feministkinja i baviti se romskim feminizmom nisu iste stvari, a romski feminizam nije unison. I dok koncepti bjelačkosti i gadžo-centrizma donekle opisuju specifičnu opresiju Romkinja, feminističke se optike logički i politički razlikuju i prema tome kako se misli kategorija roda. U vizuri koja je označena kao „rodno-ravnopravni pogled“, rodno uvjetovana opresija naddeterminira sve druge društvene odnose i sukobe: rod kao analitičko-politička kategorija se privilegira, a ako se misli u relacijama s drugim kategorijama kojima se imenuju društvene opresije i eksploatacija, onda je to prema aditivnom metodološkom modelu. Konačni cilj borbi koje se nastavljaju na ovu optiku je ravnopravnost (uz naglasak na normativnoj dimenziji), a ne postklasna jednakost, koja bi pretpostavljala potpunu transformaciju sistema. Za razliku od rodno-ravnopravnih pristupa koji prioritiziraju, a često i singulariziraju kategoriju „roda“ (ili, u goroj varijanti kategoriju „pola“), intersekcionalni pristupi položaj Romkinja nastoje razumjeti složenije, uzimajući u obzir ne tako lako razlučive intersekcije identitetskih i diskriminacionih osnova, kao i iskustava koje dovode u pitanje identitet. Na temelju takve metodologije, dobijaju se i drugačije statistike, a komparabilni disagregirani podaci daju i drugačiju sliku društvenih odnosa. Razumijevanje romskog feminizma iz ove vizure je istorijski i geopolitički kontekstualiziranije, a paternalističke, spasavalačke i rasističke nijanse u pristupu romsko-feminističkim temama nestaju. Međutim, i ova optika ima svoje manjkavosti: gubi iz vida, ili nema dostatna objašnjenja za sistemski okvir, te pretumačenje koncepta klase iz perspektive klasizma u eksplanatorni okvir strukturne i političke analize. Optike teorije socijalne reprodukcije se ovdje razmatra kao analitički i politički najpotentniji okvir za promišljanje položaja Romkinja, a u sprezi s marksističkim razumijevanjem složenih odnosa rada: i proizvodnog (prije svega kroz ukotvljenost u neformalnu sferu rada) i reproduktivnog (kroz marginalizirana domaćinstva u kojima se socijalno reproducira rasijalizirana radna snaga). Pokazuje se kako je najveći broj Romkinja ne samo dio rasijalizirane, etnicizirane i orodnjene radničke klase, već je njihov položaj zapravo potpuno uključen u kapitalizam. Utoliko su i zagovaranja politike inkluzije promašena, a socijalno-reproduktivni pogled naznačuje jedinu revolucionarnu putanju: antikapitalističku.

U osvrtu na nedavnu polemiku na književnoj sceni o klasi i autanju, autorica ukazuje na važnost daljnjeg razmatranja kompleksne uloge klasnog položaja u životnim odlukama. Strukturno određenje klase govori o tupoj, nepersonalnoj ekonomskoj prinudi ugrađenoj u kapitalističko društvo, ali ne objašnjava jednoznačno karakter pojedinke_ca. Iako povezana s identitetom, klasa se ne može mehanički derivirati iz identiteta, kao ni obratno.

U radu se promišlja Rusoov pristup vezi književnosti i ekonomije. Kako u predrevolucionarnoj Francuskoj 18. veka nema književnosti i ekonomije u današnjem smislu, veze književnog i ekonomskog su manje prikrivene, ova polja nisu strogo razlučena i čine nerazmrsiv čvor. Rusoovo propitivanje književno-ekonomskog čvora smo čitali, oslanjajući se na dijalektički pristup, iz nekoliko ravni: i.) ekonomski uslovi postojanja književnog u kontekstu francuskog apsolutizma; ii.) ekonomski sadržaji u književnom; iii.) preklapanje književnih formi sa ekonomskim i iv.) ekonomija književnosti koja podstiče hrabrost i poziva na promenu društveno-ekonomske stvarnosti.

Priča o Antifašističkoj fronti žena je priča o polnoj i klasnoj emancipaciji. AFŽ je bila najmasovnija ženska organizacija u jugoslovenskom prostoru koja je u velikoj meri promenila položaj žena i usmerila politiku njihove emancipacije u najprogresivnijem pravcu-uprkos ograničenjima, koracima unazad, napetostima i teškoćama koje su postojale u ratnim i posleratnim godinama u Jugoslaviji.

Ako se borimo za dostupnost abortusa kao prava na izbor, onda se moramo pitati da li je svim ženama zaista moguće da biraju hoće li rađati ili ne. Ovo pitanje se nameće čak i kad je pravo na abortus formalno-zakonski izboreno, jer to još uvek ne znači da je ono svim ženama dostupno i da se lako primenjuje.

Sažetak: Rad prati nekoliko linija kojima se Spinoza misli prevashodno kao anti-Hobs, u teorijsko-političkom smislu. Ključne linije kojima se to pokazuje su: ravan imanencije i transcendencije, ravan odnošenja afekta straha i slobode, ravan veze individualiteta i kolektiviteta, te, posebno, ravan odnošenja koncepta naroda i mnoštva. Dok se Hobsova misao pokazuje krucijalnom za ideje individualizma i liberalne tradicije, Spinoza se pokazuje kao mislilac kolektiviteta, mnoštva, i time kao inspiracija materijalističkim čitanjima.

Abstract: This paper traces several lines by which Spinoza emerges primarily as an anti-Hobbes, in the theoretical-political sense. Crucial lines which proves so are: level of the immanence and transcendence, level of the relationship between affect of fear and freedom, level of relation between individuality and collectivity and, in particular, level which relates concepts of the people and multitude. While Hobbes’s thought demonstrates itself as crucial for ideas of individualism and liberal traditions, Spinoza emerges as a thinker of the collectivity, of multitude, and thus as inspiration for materialistic readings.

Apstrakt: Rousseauove refleksije o svojini nisu jednoznačne, mnogostruki su problemi koje filozofsko mišljenje ovog pojma otvara. Fokus ovog teksta je na Rousseauovoj konceptualizaciji svojine u konjunkciji sa problemom individualizacije (prevashodno u vezi sa osećanjem amour-propre). Cilj je da se ukaže na kompleksnost prikaza toga kako se amour-propre može uobličiti i u tu svrhu tekst se najviše oslanja na Neuhouserovu interpretaciju. Stavljam akcenat na Drugu raspravu u nameri da predočim kako Rousseau misli svojinske odnose u dijalektici aproprijacije i eksproprijacije. Ključnu ulogu u interpretaciji ima pojam fikcije, posebno u kontekstu predstavljanja prirodnog stanja. Također osvetljavam one aspekte liberalnog nasleđa o svojinskim odnosima (oslanjajući se na Lockea) koji bi mogli biti od značaja za potpuno drugačiji pristup. Dok lockeovska ideja o pojedincu koji je vlasnik vlastite osobe utemeljuje teoriju posesivnog individualizma, Rousseau otvara drugačije interpretacije radikalnog mišljenja.

Abstract: Rousseau’s reflections on the property are not unequivocal, there are manifold problems to which the philosophical thinking of property gives rise. The focus of this text is upon Rousseau’s conceptualization of the property in conjunction with the problem of individualization (primarily on the sentiment of amour-propre). The aim is to point out a complex account of how amour-propre have to be configured and for that purpose this text relies foremost on Neuhouser interpretation. I put my stress on the Second Discourse in order to envisage how Rousseau thinks the property relations in dialectics of appropriation and expropriation. Crucial role in the interpretation has a concept of fiction, particularly in the context of the representation of the state of nature. I also illuminate those aspects of the liberal legacy of property relations (drawing on Locke) which may be of great relevance to completely different approach. While Lockean idea of one who has a property in his own person establishes theory of possessive individualism, Rousseau provides different interpretations of radical thought.

Apstrakt: U ovom radu ću se baviti pravno-političko-ideološkim okvirom koji određuje poziciju činovništva u međuratnoj Kraljevini SHS/Jugoslaviji. Povezujući ulogu činovništva sa ulogom inteligencije, pokušaću da pokažem društvenu uslovljenost zauzimanja ovih mesta. Oslanjajući se na gramšijevsku refleksiju o tradicionalnim i organskim intelektualcima, ocrtaću okvir u kojem mislim i pozicioniranje gimnazijskih profesora, kao i nekoliko primera njihovog intelektualnog angažmana.

Abstract: In this paper I will consider legal-political-ideological framework that determines the position of the officialdom in the interwar Kingdom of SHS/Yugoslavia. By linking the role of the officialdom with the role of the intelligence I will try to demonstrate social determination of these positions. Drawing on Gramsci’s reflection on the traditional and organic intellectuals I will delineate the framework in which I consider positioning of gymnasium’s teachers, as well as some examples of their intellectual engagement.

U ovom radu se analizira načelo individualizacije, povezano sa načelom aktivnosti, kao ključno načelo pedagoške prakse između dva svetska rata. Iako se ova načela uobičajeno misle kao 'neutralne' vaspitno-obrazovne funkcije, ona su deo jedne nove tehnologije vlasti. Ovo ćemo pokazati putem analize Zakona o narodnim školama, delova gimnazijskih programa i izveštaja, te Rusoovog pedagoškog programa i Fukoovog mišljenja tehnologije disciplinske vlasti.

Apstrakt: Autorka daje strukturna određenja borbenih pojmova klase i pola. Postavlja kao problematične ne samo teorije i politike identiteta, već i one teorije i politike dezidentifikacije koje izostavljaju analizu proizvodnih odnosa. Umesto akcenta na kulturnom materijalizmu, zalaže se za (povratak na) istorijski materijalizam. Nova emancipatorska teorija i politika iziskuje i novo određenje univerzalnosti.

Autorka razmatra pojam i problem druge prirode u okviru Hegelove antropologije iz Enciklopedije filozofskih znanosti i u Fenomenologiji duha. Konstelacijom pojmova drugost – intersubjektivnost i  subjekt - čovek ukazuje se na temeljne teškoće filozofske antropologije. Hegel se misli kao kritičar antropologije, kao mislilac koji objavljuje smrt čoveka i ideju subjekta, a sve zasnovano putem ključne logičke odredbe – odredbe drugosti - koja je pre odredbe intersubjektivnosti.

Sažetak: Autorka se u ovom radi bavi problemom humanizma u filozofiji egzistencije. Razmatraju se odredbe humanizma u tekstovima Jaspersa, Sartra, Merlo-Pontija i Hajdegera, te mogućnosti odstupanja od klasičnih formi humanizama ili odbacivanja pozicije humanizma. Za razliku od Jaspersa, Sartra i Merlo-Pontija, koji su jasno zagovarali humanizam kao misaonu orijentaciju, Hajdegerova filozofija otvorila je prostor za razumevanje njegove pozicije kao antihumanističke (Badju), kao transhumanističke/posthumanističke (Sloterdajk), ali i kao najvišeg oblika metafizičkog humanizma (Derida).

Rezime: U ovom radu propituje se značaj i uticaj dela Svetozara Markovića na obrazovanje đaka u Karlovačkoj gimnaziji. Sam program gimnazije nije ponudio materijal za izučavanje ovog mislioca, ali su đaci u samoorganizaciji (koja je u gimnazijskom arhivu zabeležena kao 'socijalistički pokret među đacima Karlovačke gimnazije') vredno izučavali Markovićeva i Marksova dela. Autorka će pokušati, kroz analizu tekstova Svetozara Markovića, da promisli ideološki i pedagoški kontekst u kojem je marksizam bio značajan, ali i opasan, za karlovačke đake.

Sažetak: Darvinova teorija evolucije razmatrana je u kontekstu problema i pojma varijacije, zasnovanom na logičkim određenjima pojmova promene, razlike i drugosti. Pokazuje se da je Darvinova teorija evolucije drugačija od paradigmi evolutivnih mišljenja koje su zasnovane na objektivnom klasifikatorskom, kao i tipološkom esencijalizmu, i koje pretpostavljaju prvenstvo pojmova identiteta i nepromenljivosti.

Apstrakt: Situirajući pojam vremena u prednaučno iskustvo percepcije, Merlo-Ponti propituje izvorno doživljavanje vremena. Fenomenološko istraživanje raskriva horizont neposrednog sveta telesnog iskustva koje ne poznaje objektivno, egzaktno vreme. U vezi sa tim, ponovno se promišlja i pojam sinteze, ali sinteze telesnosti kao sinteze prelaženja, pri čemu se drugačije problematizuje i sâma deljivost vremena. Na tragu Huserlovog postignuća opisa vremenske svesti, konkretizovane putem konstitutivne geneze, Merlo-Ponti nastavlja stanovište privilegije momenta sadašnjosti, kao i jedinstva vremena. Polazeći od pojma sadašnjosti i samoprisutnosti, kao i od indirektno perceptivnog tehnološkog iskustva, izvesna tenzija u fenomenologiji vremena postavlja nova pitanja

Maja Solar, PREDGOVOR
Jelena Savić, NIJANSE RASIJALIZACIJE ZDRAVSTVENE ZAŠTITE
Sabina Drmaku, ZDRAVSTVENI MEDIJATORI: DA, ALI ROMSKI!
Predrag Momčilović, ŠTA TO SMRDI U VAZDUHU? EKOLOŠKI RASIZAM!
Jelena Krivokapić Nikolić, NEMAM LIČNU KARTU, DAKLE NE POSTOJIM
Robert Kasumović, ROMSKO PITANJE ZAROBLJENO U PROJEKTNOJ KUTIJI
Dina Vučković, ZAČARANI KRUG OBRAZOVANJA I SIROMAŠTVA
Iva i Jasmina Barčić, LAP ZA ROME I ROMKINJE U OPŠTINI NIŠ: HOĆE LI SE NEŠTO PROMENITI?

ikacija „Romski aktivizam: realiteti i mogućnosti“ nastala je kao deo projekta Foruma Roma Srbije „Platforma za romski aktivizam“, koji se, uz podršku Fondacije za otvoreno društvo, odvijao od oktobra 2020. do kraja 2021. godine. Jedna od vodećih ideja je bila da se osnaže kapaciteti romskih aktivističkih organizacija, a pored autorskih tekstova za ovu publikaciju, kao produkt programa nastao je i zajednički napisan dokument Platforma za romski aktivizam.

Urednica: Maja Solar
Autori i autorke: Robert Kasumović, Tamara Puškarević, Saša Kamenović, Marina Salić, Jasmina Barčić, Vladimir Šainović, Milena Reljić, prof. dr Đokica Jovanović i dr Zoran Tairović

Publication represents a collection of critical texts that were created as a result of years of work of the Roma Forum of Serbia on the programme of political education. Referring to the official documents for inclusion policy as very far from the reality of the life of the Roma citizens, this publication mostly consists of texts that continue to critically analyse these “policies” while providing relevant insights from the field. The topics cover the issues that most of the Roma in Serbia share: they do not exercise some of the fundamental human rights such as the right to water and housing; the lack of measures which would provide access to employment for most of the Roma community and alleviate at least some of their problems; personal and public experiences related to the mechanisms of discrimination, both more open and more subtle ones, etc. This collection thus offers an insight into many topics related to marginalisation of people based on their ethnicity and other identity differences and, above all, class.

Kako su zvanični dokumenti politike inkluzije veoma udaljeni od onoga što je realnost života pripadnika i pripadnica romskog stanovništva, zbornik se uglavnom sastoji od tekstova koji i dalje upiru kritičku oštricu prema ovim „politikama“ i analizu potkrepljuju uvidima sa terena. Počev od toga da većina Roma i Romkinja u Srbiji i dalje živi bez nekih od osnovnih ljudskih prava, poput prava na kvalitetnu vodu i na krov nad glavom, pa preko nedostatnih mera koje bi omogućile veći udeo romske populacije u zapošljavanju i time olakšale barem deo problema, te do ličnih i javnih iskustva mehanizama diskriminacije, i otvorenih i suptilnijih, ovaj zbornik daje pregled u razgranate teme koje su u vezi sa marginalizacijom ljudi na osnovu etniciteta i drugih identitetskih i, pre svega, klasnih razlika.

Pored moći prisile i nasilja (coercive powers, coercive violence) i moći ideologije (ideological powers), koje su direktnije, u marksizmu se govori i o trećoj vrsta moći – koja je apstraktna, bezlična i indirektna. Marks je ovaj oblik moći na jednom mjestu u „Kapitalu‟ imenovao nijemom prinudom (mute compulsion). Ovaj ekonomski oblik moći je čvorni pojam knjige Nijema prinuda: Marksistička teorija ekonomske moći (Mute Compulsion: A Marxist Theory of the Economic Power) komunističkog filozofa Sørena Maua. Nasuprot dominaciji nasilje-ideologija kupleta (violence-ideology couplet), koja je prisutna u većini lijevih teoretizacija moći, Mau nastoji izolirati oblik moći proizvodnih odnosa i kroz visoku razinu apstrakcije ponuditi koherentno i sistematično teorijsko utemeljenje koncepta. Nastavljajući se na tragove marksističkih teoretičara oblika vrijednosti (value-form theory), ali i u konverzaciji sa širokim spektrom marksističke i druge literature, ova knjiga otvara dugoročni projekt radikalne društvene analize čiji cilj je svrgavanje kapitalističkih formi moći i dominacije.

U knjigama „Dekolonijalni feminizam‟ i „Feministička teorija nasilja‟, Françoise Vergès pokazuje kako se pristupi feminističkim temama, pa i oni o orodnjenom nasilju, veoma razlikuju u analizama, politikama i ciljevima. I dok su civilizatorski feminizmi usredsređeni na ispravljanje neravnopravnosti u pozicijama muškaraca i žena, dodatno naturalizirajući ove konstrukte, dekolonijalni feminizam propituje društvenu fabrikaciju i istoriju ovih kategorija nastalih na temelju kriminalizacije rasijaliziranih i kvir tijela, analizirajući orodnjenu opresiju kao strukturalnu. Nasilje se ne misli kao muško, već kao orodnjeno (odnosi se na žene, muškarce i rodno-varijantne) i kao integralni dio celokupne strukture nasilja, potčinjavanja, discipliniranja i eksploatacije. Pa tako i pristup nasilju nije karceralni – onaj koji se oslanja na policiju, zatvaranja, sudstvo i državu, te se zalaže za strožije kazne za orodnjena nasilja, seksualna uznemiravanja i silovanja, već ovaj pristup gradi analize i prakse zaštite koje su antikapitalističke. Ovime se otvara prostor za drugačije koncepte pravde, samoodbranu zajednica i kontinuiranu edukaciju, ali i za imaginaciju.

Antifašistički front žena (AFŽ, 1942–1953) je amblem najmasovnije ženske organizacije u jugoslovenskom prostoru, koji je u velikoj meri promenio položaj žena i usmerio politiku emancipacije žena u najprogresivnijem pravcu. Uprkos ograničenjima, koracima unazad, patrijarhalno-konzervativnoj reakciji i ozbiljnim teškoćama koje su postojale u vreme ratnih i posleratnih godina – prve godine jugoslovenske socijalističke revolucije su predstavljale vrhunac procesa ženske emancipacije. Ovaj istorijski punkt feminizma predstavlja najbližu vezu između ženskog i radničkog pokreta. Dogodio se ogroman pomak, jer nikada pre toga u jugoslovenskoj istoriji žene nisu dobile toliku slobodu i dostojanstvo – puno pravo glasa, pravo na aktivnu participaciju u političkom i društvenom životu i u građenju novog društva, velike promene u svakodnevnom životu... Ništa od ovoga ne bi bilo moguće da se nije dogodio i pomak u načinu organiziranja. Žene su uspele da naprave masovni ženski pokret zato što su povezale specifičnu borbu sa širim zahtevima, posebnu žensku borbu sa opštijom narodnom borbom.

Nastanak kapitalizma od samog početka ima i polnu stranu priče. Ova priča nije nikakav dodatak, ukras ili sporedna alatka, već suštinska priča u stvaranju novih ekonomskih, političkih i ideoloških odnosa. Imajući ovo u vidu, Silvija Federiči rekonceptualizuje Marksovo objašnjenje nastanka kapitalizma putem pojma prvobitne akumulacije. Tako se pored dobro poznate priče o otimanju zemlje, ograđivanju, pretvaranju kolektivnih oblika vlasništva u kapitalistički oblik privatnog vlasništva, odvajanju radnika od sredstava za proizvodnju, krvavim zakonima i kolonijalnim politikama… ovog puta priča odvija i iz ugla žena.

Da li je nužno da neko ko se smatra socijalistom/socijalistkinjom automatski, odmah bude i feminista/feministkinja? Da li se zajedništvo radničke i ženske borbe naprosto podrazumeva ili se radi o različitim borbama koje moraju pronalaziti načine udruživanja ne bi li izgradile zajednički front samoorganizovanog radničkog i ženskog pokreta? I da li je poželjno redukovati koncept pola na koncept klase (i obrnuto) ili davati prevagu jednom ili drugom obliku opresije kao bitnijem? Odgovor najpre treba tražiti u istoriji i pokazati kako su se ove dve struje - u teoriji, politici i pokretima - preplitale, sudarale, spajale i razdvajale, gradile savezništva i saborništva. Pored istorijskog pregleda treba ocrtati osnovne razlike klasnih i polnih relacija, imajući u vidu kartu odnosa proizvodnje i odnosa moći, te ukazati na čvorna mesta borbe koja mora biti i jedna i višestruka.

Analiza Rusoove osude luksuza u kontekstu (pretežno) osamnaestovekovne debate o luksuzu. Kod Rusoa je reč o moralnoj, političkoj, ekonomskoj i estetskoj tematizaciji luksuza. Kako su ove razine u neraskidivoj vezi u Rusoovoj filozofiji, bitno je uočiti da se njegova analiza luskuza ne može svesti na moralnu dimenziju (kako se to ponekad čini). Povezujući luksuz sa društvenom nejednakošću staleških grupa, te sa ključnom ekonomsko-političkom opozicijom grada i sela, Ruso će razvijati antiliberalnu liniju rasprave o luksuzu. Ako se ima u vidu istorijski kontekst ove rasprave, Rusoa bi se moglo misliti i kao radikalnog kritičara luksuza.