Ahıska Turks

Filologiya elmləri doktoru, professor Abbas Məhəmməd oğlu Hacıyevin “Seçilmiş əsərləri”nin birinci cildinə müəllifin “Tiflis ədəbi mühiti” (1980), “Tiflis Azərbaycan teatrı” (1984), “Tiflis Azərbaycan və Adıgün türk teatrları” (2006) adlı monoqrafiyaları və bu mövzuda məqalələri daxil edilmişdir. Abbas Hacıyevin hələ 1965-ci ildə müdafiə etdiyi “Tiflis ədəbi mühiti” adlı namizədlik dssertasiyasında və bu cilddə təqdim olunan monoqrafiya və məqalələrində Azərbaycan mədəniyyətinin, ədəbiyyatının, teatr və mətbuatının, ədəbi-mədəni əlaqələrinin zəngin bir məkanı və mərhələsi, XIX yüzilliyin sonu – XX yüzilliyin ilk rübü Tiflis Azərbaycan ədəbi-mədəni mühiti dövrün çoxdilli mətbuatı, Bakı, Tiflis, Moskva, Sankt-Peterburq arxivlərinin sənədləri əsasında ilk dəfə sistemli tədqiq olunmuşdur. Gerçək sənədlər və faktlar əsasında Azərbaycan teatr tarixinin 1872-ci ildə Tiflisdə Paronbəyov karvansarasında göstərilmiş tamaşa ilə başlanması təsbitlənmişdir. Professor Abbas Hacıyevin tədqiqatlarında Tiflisdə gürcü, rus, erməni mühiti ilə yanaşı Azərbaycan ədəbi-mədəni mühitinin mühüm yer tutduğu, Azərbaycan türklərinin qədimdən kompakt yaşadıqları bu şəhərdə zəngin milli mədəniyyət yaratdıqlar, bu mədəniyyətin digər xalqlara dərindən təsir etdiyi elm dəlillərlə təsbitlənərək göstərilmişdir. Sovet dövrü humanitar fikrində ilk dəfə məhz Abbas Hacıyev tərəfindən Ahıska türkləri məfhumu elmi gündəmə gətirilmiş və Ahıska Kolxoz-Sovxoz Türk Teatrosunun tarixi tədqiq edilmişdir. Cilddəki əsərlərdə həmin dövrün mətbuatında Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyəti məsələlərinin işıqlandırılmasından, ədəbiyyat, mətbuat və teatr xadimlərinin həyat və yaradıcılığından, qarşılıqlı ədəbi və mədəni əlaqələrdən, Azərbaycan ədəbiyyatı, teatrı, mətbuatı və mədəni həyatının mübahisəli və naməlum səhifələrindən ətraflı bəhs edilir.

Exile which aims at leaving people in limbo by
forcing them out of their homes and homelands, is a type of forced migration. Some of the Turkish and Muslim communities living in the Union of Soviet Socialist Republics were unwanted by Stalin and sent to exile as part of the Soviet state’s policy followed to force people out of their homes. At the same time, it was a strategy implemented as a result of the changing Soviet nationalities policy in the 1930s and return to the Russification process.
The Soviet administration sent some of the Turkish and Muslim peoples to exile in 1944. Ahıska Turks (Meskethian Turks) living on the Georgian-Turkish border, were among the exiled peoples. This article is about the Ahıska Turks’ exile. Their narratives are based on in-depth interviews conducted with the ones living in Istanbul, Bursa and Kocaeli provinces
as a part of a qualitative research carried out in 2010-14 period about the Turkish forced migration from Bulgaria in 1989 and the Ahıska Turks’ migration from the ex-Soviet republics. As seen in the narratives, the Ahıska Turks were forced to live a camp life in the Soviet regions
to which they were exiled and were subject to assimilation. But they were not assimilated, instead they strengthened their Turkish identity
and struggled against hardships they faced.

Bu bildiride Ahıska Türklerinin vatana geri dönüş meselesinde karşılaşılan tıkanıklığı çözmek için
hukuk ve uluslararası hukukun sunmakta olduğu imkânların neler olabileceği irdelenmeye çalışılmış,
Loizidou-Türkiye davasının hukuki dayanaklarının Ahıska Türklerinin hak aramalarına örneklik teşkil
edebileceği saptanmıştır. Bu bildiri de ilk önce Ahıska Türklerinin vatana geri dönüş sorunu ve içinde
bulunulan son durum hakkında bilgi verilmiş, Loizidou-Türkiye davası ve dayanakları anlatılmış ve Ahıska
Türkleri için bu dayanakların ne ölçüde uyarlanabileceği anlatıldıktan sonra Ahıska Türklerinin hukuki
yollarla haklarını arayabilmesi için yapmaları gerekenler öneriler şeklinde sıralanmaktadır.
Anahtar Kavramlar: Ahıska Türkleri, Ahıska Sorunu, Loizidou-Türkiye Davası, Mülkiyet Hakkı,
AİHM
Abstract
In this research paper, we try to investigate what kind of opportunities may present law and
international law in the context of solving the obstacles concerning repatriation of the Ahiska Turks to their
homeland, it has been determined that the legal basis of the Loizidou v. Turkey case could be as an example
for the Ahiska Turks to seek legal rights. In the research paper, firstly were given in formation about the
problem of the repatriation of the AhiskaTurks to their motherland and the latest sitiuation of it, and then it
was explained the Loizidou v. Turkey case and its legal basis, and after explanation how this legal basis
can be adapted for Ahiska Turks, was listed things to do in the form of the proposals in order to search legal
rights of the Ahiska Turks.
Keywords: Ahiska Turks, Repatriation Problem of the Ahiska Turks, Loizidou v. Turkey case,
Property Right, ECHR