Bieżeństwo

I wojna światowa spowodowała liczne migracje ludności. Jedną z nich była ewakuacja ludności cywilnej w głąb Rosji. Celem publikacji jest analiza demograficzna i statystyczna gospodarstw domowych z powiatów zachodnich guberni grodzieńskiej ewakuowanych do guberni tomskiej latem 1915 r. Podstawę źródłową stanowi wykaz ewakuowanych osób wydrukowany w Tomsku w 1916 r. Tekst omawia zmiany w strukturze demograficznej analizowanych gospodarstw oraz konsekwencje demograficzno-etniczne I wojny światowej dla społeczeństwa guberni grodzieńskiej.

Podczas I wojny światowej administrację guberni suwalskiej ewakuowano do Riazania (Rosja). Po przejęciu władzy przez bolszewików w Rosji w 1917 r. podjęto decyzję o likwidacji carskich guberni. Przedmiotem badania jest kasata guberni suwalskiej, organizacja i praca Komisji do Spraw Likwidacji Ewakuowanych Urzędów Guberni Suwalskiej w Riazaniu w 1918 r. Podstawą źródłową są materiały archiwalne przechowywane w Archiwum Państwowym w Białymstoku.

Streszczenie: Celem publikacji jest próba oszacowanie strat ludności cywilnej w miastach guberni grodzieńskiej w latach 1914-1915. Podstawę źródłową stanowią oficjalne rosyjskie dane statystyczne. W badaniu wykorzystano metodę statystyczną oraz analizę prezentowanych danych. Tekst jest punktem wyjścia do dalszej analizy przyczyn i skutków zmian demograficznych na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem guberni grodzieńskiej. Wstęp Oszacowanie strat demograficznych guberni grodzieńskiej podczas I wojny świa-towej to złożony wątek badawczy. Trwająca od sierpnia 1914 r. Wielka Wojna wpłynęła na zmiany demograficzne ludności zamieszkującej ziemie polskie. Problem statysty-ki i oszacowania strat demograficznych ludności cywilnej z okresu I wojny światowej w polskiej historiografii był podejmowany ogólnikowo. Polscy naukowcy koncentrowa-li się na zagadnieniu zmian demograficznych w guberniach Królestwa Polskiego 1 , ale nie zbadali tego problemu dla guberni zachodnich Rosji 2. Określenie strat mieszkańców 1 I. Gieysztorowa, Niewiarygodność statystyki demograficznej ziem polskich w XIX w. i potrzeba jej korekty, "Przeszłość Demograficzna Polski", 1980, t. 12, s. 179-190; J. Łukaszewicz, Zaludnienie ziem polskich w XIX i na początku XX wieku, "Przeszłość Demograficzna Polski", 2005, t. 26, s. 145-156; T. Stpiczyński, Ludność ziem polskich podczas I wojny światowej oraz państwa polskiego w latach 1919-1939, "Przeszłość Demograficzna Polski", 1997, t. 20, s. 73-93; A. Gawryszewski, Ludność Polski w XX w., Warszawa 2005, s. 411. Badania polskich historyków mają charakter ogólny. Koncentrują się na ziemiach wchodzących w skład Królestwa Polskiego. Należy zwrócić uwagę na to, że rosyjskie gubernie zachodnie charakteryzowały się odmienną specyfiką demograficzno-społeczną od Królestwa Polskiego. 2 Pod pojęciem guberni zachodnich rozumiem jednostki administracyjne Rosji wchodzące do 1912 r. w skład Kraju Północno-Zachodniego i Południowo-Zachodniego oraz Królestwa Polskiego.