Hamd

Ragib El-İsfehanî meşhur Müfredat kitabında salât kelimesinin aslı, ateşte yanma, ateş ile kızartma ve ateş ile ısınma manasından geliyor diyorsa da; Fuad Abdülbaki Mu’cemül-Müfehres’te ve İbn Manzur Lisanül Arab’da; ateşte yanma, kızartma ve ısınma manası, SLY kökünden gelir; salât ise SLW kökündendir; birincisi y iledir; ikincisi waw iledir, diye tesbit etmişler..

Lisanül-Arab SLW (wawlı şekliyle) sala(t) kelimesinin kök manası insan omurgası, at sırtının kuyruk kısmı veya kalça kısmı demektir diye veriyor. Yolda dizilen atların birincisine mücelli (önden görünen) ikincisine (başı öndekinin arkasına geldiği için) musalli denilir, diyor.

Lisanül-Arab, SLY kökünün bir manası da gerekliliktir diye söylüyor. Ve eğer namaz mana-sındaki salât kelimesi SLY’den ise; ilişkinin sebebi suçluların cehenneme girmesinin gerekti-ğinden ve namazın (salâtın) gerekli (farz) oluşundandır, diye izahat veriyor.

Lisanül-Arab terim ve kavram olarak salâtın şu gelen manalarda kullanıldığını tesbit ediyor: a) Rükû’ ve secde yapmak b) Allah’ın salât etmesi, onun rahmet etmesi demektir. c) Meleklerin salât etmesi, rahmet ve başarı için dua etmeleri manasına gelir. d) Peygamberin ümmetine salât etmesi, onlar için dua ve istiğfar etmesi demektir. e) Normal insanların birbirine salât etmesi, dua etmek ve güzel bir karşılıkta bulunmak demektir, diye beş farklı mana tesbit etmiştir.

Bütün bu etimolojik ve terim manalarının yanında başka bir ihtimal daha var. O da şudur: Bu salât kelimesi bildiğimiz ibadet ve ritüel manasıyla Arapça olmayıp İbraniceden Araplara geçmiş olmasıdır. İbranicesi salutadır.  Bildiğimiz ritüel ve bu ritüelin icra edildiği havra demektir.

“Eğer Allah’ın insanların bir kısmı ile diğerlerini engellemesi ve dengelemesi olmasaydı; içlerinde Allah’ın adının çokça zikredildiği manastırlar, kiliseler, havralar (salâvat)  ve mescidler yıkılırdı.” (Kur’an, 22/40)

Lisanül-Arab, bu salâvat kelimesi, Yahudilerin havraları veya o havralarda yapılan ibadetler manasındadır, diye kaydediyor.

“Tarihteki dinler ve ümmetler zaman ve zeminin namüsaitliğinden madde ile manayı, ruh ile bedeni, din ile devleti, dünya ile ahireti bir araya getiremediler. Bu ideal, İslamiyet ile gerçekleşti. Tevratın da, İncilin de ideali Sahabe nesli gibi bütüncül, barışçı bir nesil idi. Bütün varlığın umudu, kemal zirvesi olan bu bütünlüktür. Bu bütünlüğün ismi, hamddir, kemalatın izharıdır, zirveleri yaşamaktır. Ki Kur’an dört surenin başlarında yaradılışın, dünya hayatının, dirilişin ve ahiret hayatının nasıl kemalatı izhar ettiğini, Allah’ın sisteminin ne kadar çok mükemmel olduğunu gösterdiklerini anlatır."