Legendy

Artykuł dotyczy przysłowia „Strzela jak Kurp”, które od XIX wieku stało się nieodłączną puentą dla wszystkich piewców regionu kurpiowskiego, podkreślających znakomitą celność strzelców puszczańskich. Powiedzenie, które prawdopodobnie jako pierwszy zanotował Kazimierz Władysław Wójcicki, trafiło następnie do licznych książek i artykułów. W niniejszym tekście to właśnie postaci Wójcickiego poświęcono szczególnie dużo miejsca, gdyż naszym zdaniem to ten autor oddał największe zasługi w rozpropagowaniu powiedzenia „Strzela jak Kurp”.

Krak (Krakus) przez współczesnych historyków uważany jest za fikcyjną
postać, znaną jedynie z legend. Lekceważą oni przekazy historyczne
i etnograficzne, dopatrując się pod przekręconymi zapisami jego imienia
odrębnych postaci, co więcej, nie związanych nawet ze Słowianami.

W najstarszych rzymskich (Aurelius Victor) i frankońskich relacjach historycznych (Grzegorz z Tours, Fredegar) oraz pracach historyków angielskich (T. Nugent) znajdujemy wzmianki o królu (lub królach) alemańskim Hrôku i wandalskim Chrocusie, znanym też jako Crocus, Croco, Croc, Kroko, Eroco, Crosco, Corsico, których z kolei można kojarzyć z Krokiem, Krakiem, Gracchusem wspominanych w polskich (Kadłubek, Boguchwał, Cholewa, Miorsz, Długosz i inni) i czeskich kronikach (Kosmas, Dalimil, Pulkava itd.).

Pytanie tylko czy to jedna postać, czy kilka różnych, a może ojciec i syn lub późniejszy krewny? Możliwe też, że było to tylko dość popularne imię w tamtych czasach zapisywane różnie przez reprezentantów różnych ludów.

Tym, którzy wątpią w różne zapisy jednego imienia Kraka / Kroka / Crocco / Corsico / Chrocusa / Gracchusa podam od razu inny przykład, a mianowicie w znanych nam źródłach imię Świętopełka zapisywano: Zventapu, Zwentibald, Zuendibolch, Suatopluk, grecki Σφενδοπλόκος/Sphendoplόkos, Σφεντοπλικος/Sphentoplikos, co przecież na pierwszy rzut oka nie wygląda na słowiańskie słowo, a jednak bez wątpienia jest nim.

Artykuł podsumowuje utrwalone w piśmiennictwie zapisy podania o początkach Międzychodu oraz ściśle z nim związane przekazy o pochodzeniu gruszy w herbie tego miasta. Reprezentuje ujęcie z perspektywy kulturoznawczej i literaturoznawczej, powstał z wykorzystaniem wyników kwerendy prowadzonej na potrzeby badań nad dziejami herbu Międzychodu.
Artykuł niniejszy zawiera poważną usterkę, która uszła mojej uwadze podczas korekty, będącej w istocie przemodelowaniem całego tekstu w związku z odnalezieniem nieuwzględnionych wcześniej informacji w jednym ze źródeł, w czym dopomógł mi Łukasz Bernady, któremu składam serdeczne podziękowania. W ostatnim akapicie III. części tekstu znalazła się mianowicie uwaga ujemnie rzutująca na odbiór całości. Przypisywanie przeze mnie w tym fragmencie Antoniemu Taczanowskiemu, jakoby wyłącznie on wprowadził do międzychodzkiego podania herbowego wątek suszenia sieci rybackich na gałęziach legendarnej gruszy jest moim ewidentnym błędem wobec występowania tego samego motywu również w wersji podania przytoczonej przez Wernera Reinholda. W związku z tym składam szczere wyrazy ubolewania pod adresem A. Taczanowskiego, zwłaszcza zaś wobec Szanownych Czytelników, mając nadzieję, iż mimo tej usterki, którą dostrzegłem i zgłosiłem po niewczasie, życzliwie przyjmą mój artykuł.

Purpose of the article is to portray history of a legend Stach Konwa at its beginnings. Presentation of the legend is made possible by taking a look at the name of the Kurpie hero. According to the author's research "Stach" as a name stuck to Konwa due Adam Zakrzewski and his novel "Kurpie. Opowiadanie historyczne" from 1886. Most probably fictional name of Konwa became widespread and penetrated into Kurpie tradidtion. Later Adam Chętnik benefited from tradition penetrated by literary fiction. Name "Stach" accepted among the people of Kurpie region.

Celem artykułu jest przedstawienie dziejów legendy Stacha Konwy u jej początków. Ukazanie legendy jest możliwe dzięki przyjrzeniu się zagadnieniu imienia bohatera kurpiowskiego. Według badań autora artykułu „Stach” jako imię przylgnęło do Konwy dzięki Adamowi Zakrzewskiemu i jego powieści pt. „Kurpie. Opowiadanie historyczne” z 1886 roku. Najprawdopodobniej fikcyjne imię Konwy z czasem upowszechniło się i przeniknęło do tradycji kurpiowskiej. Z tradycji przesiąkniętej fikcją literacką korzystał później Adam Chętnik, a imię „Stach” przyjęło się i zostało zaakceptowane przez mieszkańców regionu kurpiowskiego.

Bakalářská práce pojednává o vztahu premonstrátského kláštera v Teplé k jeho zakladateli blahoslavenému Hroznatovi, přičemž zvláštní pozornost je věnována utváření kultu této osobnosti. Kult je rozebírán z pohledu přepisování středověké legendy o světci, liturgické úcty k němu a jeho zobrazování v uměleckých dílech. Důraz je kladen především na období baroka, kdy se kultu dařilo nejvíce. Práce je doplněna o obrazovou přílohu, která obsahuje některé Hroznatovy památky.ObhájenoThe bachelor's thesis is focussed on the relationship of the Premonstratensian monastery in Teplá with its founder Blessed Hroznata, with special attention being paid to the creation of the cult of this personality. The cult is analysed from the point of view of rewriting the medieval legend of the saint, liturgical respect for him and display of him in works of art.Special attention is put on the baroque period, when the cult was the most successful. The bachelor's thesis is accompanied by a picture att...