Marta Tomczyk

Roman Ingarden w Studiach z estetyki wiele miejsca poświęcił rozważaniom na temat sytuacji odbiorcy dzieła sztuki. Szczególną uwagę zwrócił na rolę percepcji – także jako czynnika współtworzącego dzieło. Wskazał tym samym sytuację wyjątkowego napięcia, które prowadzi do nieustannej walki o hegemonię. Tak odbiorca, jak i obraz starają się udowodnić swoją autonomiczność poprzez zwiększenie własnej aktywności. Jednak dopiero w aspekcie „szczelinowości” dochodzą do komplementarnego współistnienia, w którym widoczna jest Ingardenowska problematyka aktywności i pasywności – zarówno odbiorcy, jak i dzieła. Tak jak wszystkie „przedmioty trwające w czasie”, tak i obraz oraz człowiek (a konkretnie: jego świadomość, jako specyficzny system względnie izolowany) posiadają swoje sposoby istnienia i momenty bytowe. Warto więc skonfrontować problematykę „teraźniejszości pozornej” z  teorią szczelinowości polskiego fenomenologa. Pozwala to na wyodrębnienie momentów aktywnych i pasywnych dzieła i odbiorcy, które bez wątpienia związane są z rozważaniami nad fenomenologiczną koncepcją czasu.
Powyższa problematyka została zaprezentowana na przykładzie malarstwa Marty Tomczyk, którego nie sposób zakwalifikować ani do twórczości abstrakcyjnej, ani też figuratywnej. Działalność artystyczna Tomczyk, leżąca na pograniczu tak skrajnych kierunków, umożliwia dokładną analizę procesu percepcji ze szczególnym uwzględnieniem aspektu aktywności podmiotu i przedmiotu percepcji.
Autor streszczenia w j. angielskim: Paulina Merz