Muammar Al-Gaddafi

In "Gheddafi: le mia verità", il raìs illustra la sua dottrina politica e sociale. Si tratta di un testo ideologico, pensato per masse incolte, in larga parte ispirato alla tradizione socialista, che attinge a piene mani dal pensiero filosofico e politico degli ultimi 2.500 anni, adattando teorie elaborate dai maggiori pensatori del passato. Il Colonnello espone la Terza teoria universale, che vorrebbe essere alternativa al capitalismo, ma anche al socialismo, esattamente come il fascismo nel Novecento. L’obiettivo è la costruzione di uno Stato totalitario, nel quale la nazione viene ad essere identificata indirettamente con il legame di sangue del clan o del gruppo gentilizio allargato che fa riferimento alla famiglia del leader della Jamahiriya. Il raìs affronta il problema della democrazia e del potere del popolo, attaccando l’istituto del parlamentarismo ed il sistema dei partiti. Gheddafi si sforza di dimostrare l’inutilità di tutti gli istituti tipici della rappresentanza democratica, compreso il referendum e la Costituzione, per giungere all’assunto di uno Stato senza diritto, nel quale l’unica fonte della legge è la sharia. Il leader libico propugna un sistema di democrazia diretta su imitazione dei Soviet, nel quale il popolo è l’unico titolare del potere politico. L’uomo forte di Tripoli nega spazio a qualsiasi forma di iniziativa privata: i mezzi di informazione, così come le organizzazioni e le attività sportive, e tutta l’economia, devono essere demandati alla gestione statale. Aberrante la posizione sulla donna, che viene considerata alla stregua di un mammifero destinato alla riproduzione, negando ad essa il diritto al lavoro. In "Gheddafi: le mia verità" è condensata la summa theologica in salsa maghrebina del raìs di Tripoli, con il commento inedito del prof. Marco Marsili.

• 2011 yılındaki Arap Devrimleri dalgası ile Libya’da başlayan halk isyanı, o dönemki Kaddafi rejimi tarafından sivil katliamlara başvurularak bastırılmaya çalışılmıştır.
• Kaddafi rejiminin Libya’daki isyancılara ve sivillere karşı başvurduğu silahlı yöntemler dolayısıyla “ülkeyi yönetme meşruiyetini kaybettiği” açıklamaları yapan devletler, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin yetkilendirmesi ile Libya’ya askeri müdahalede bulunmuştur.
• Libya’ya uluslararası müdahaleye giden yolda, Türkiye gibi diplomatik çözüm çabalarını devam ettirme taraftarı olan ülkeler, müdahale taraftarı Batılı devletlerce karar alma süreçlerinden dışlanmıştır.
• Libya’ya müdahale için birbiriyle yarışırcasına harekete geçen Batılı devletler, askeri operasyonu daha sonra NATO liderliğinde sürdürmüştür. Ancak uluslararası askeri operasyonun uluslararası hukuka uygunluğu, yetkilendirilme sebebi olan sivillerin korunmasını öncelemeden Kaddafi rejiminin devrilmesi amacıyla yürütülmesi ve sebep olunan sivil ölümleri dolayısıyla tartışmalı hâle gelmiştir.
• Birçok uluslararası ve bölgesel aktör, Güvenlik Konseyi’nin getirdiği bağlayıcı yükümlülüklere aykırı olarak Libya’daki silah ambargosunu delmiş, isyancılara silah temin etmiş, muhalif gruplara destek olmak üzere sahaya askeri personelini göndermiştir.
• Kaddafi rejiminin devrilmesinden sonra Libya’da yönetim istikrarı sağlanamamış ve 2014 yılı itibariyle ülke, “yarışan meşruiyetlere” sahip yapılar arasında parçalanmıştır. Bu yapıların birbirleriyle olan silahlı çatışmalarında savaş suçlarının ve insanlığa karşı suçların işlendiğine ilişkin çok sayıda resmi rapor yayınlanmıştır.
• Devrim sonrasında uluslararası toplum tarafından Libya’nın meşru temsilcisi olarak görülen Milli Genel Kongre’ye bir tür darbe yapan ve Libya’nın doğu bölümünde nüfuz kurarak kendini bağlı Temsilciler Meclisi’nin kurulmasına ön ayak olan General Halife Hafter, bu raporda vaka incelemesi olarak ele alınan Ganfouda örneğinde görüldüğü üzere Libya’da işlediği birçok savaş suçuna rağmen Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Rusya ve Fransa gibi birçok ülke tarafından desteklenmektedir.
• Sivilleri Kaddafi rejiminden korumak için askeri müdahaleye başvurmakta tereddüt etmeyen Birleşmiş Milletler, aynı kararlığı Kaddafi sonrası daha büyük ölçekli ve yoğunlukta mezalime uğrayan sivilleri korumak için göstermemiştir. Bunun en belirgin örneği, Libya’daki geçiş sürecinde yerel otoritelerin ulusal çabalarına yardımcı ve destekleyici olması için yetkilendirilmiş bir politik misyon olan BM Libya Destek Misyonu’nun, yetkilendirildiği sınırlı çerçeve içinde dahi gerçek anlamda bir varlık gösterememiş olmasıdır. Bu açık başarısızlığa ek olarak, uluslararası medyada da yer bulan ve UHAM’a konuşan Libyalı yetkililerin iddia ettiği üzere, önceki BM Libya Destek Misyonu Başkanlarından Bernardino Leon’un adı rüşvet skandallarına karışmıştır.
• Libya’ya ilişkin hemen her kararında insan hakları ve insancıl hukuk ihlallerini güçlü şekilde kınadığını dile getiren Güvenlik Konseyi’nin uygulamada iç barışın tesisini kolaylaştıracak elverişli ve ikna edici tedbirler alma konusunda başarısız olması ve güvenilirliğini yitirmiş BM organları ve yetkilileri dolayısıyla, Libya’daki BM varlığının ve BM himayesinde kurularak Libya’nın meşru temsilcisi kabul edilen Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH) meşruiyeti sorgulanır hâle gelmiştir.

In this paper, I critically analyse the doctrine of the Responsibility to Protect (RtoP), as it relates to the responsibility of intervening forces towards the people they claim to protect and the challenges that the situation in Libya now poses in the region and for the African Union. I focus most of my attention on the coercive elements of the RtoP framework (Pillar III). This is the most contested element in the framework. Three questions guide this article: Was there a legitimate ground that justified an external intervention in Libya? In the words of Hugh Roberts, “What if anything has Libya got in exchange for all the death and destruction that have been visited on it” since 2011? What are the practical implications and consequences of the US-led NATO intervention for regional peace? I discuss the problems surrounding US-NATO’s intervention, followed by an analysis of the various positions and narratives leading up to the intervention, the framing and justifications provided for the intervention, and an analysis of the African Union’s proposal for the resolution of the Libyan crisis. I analyse the various debates that took place in the United States (Pentagon/White House), at the United Nations, among scholars in the West and in Africa, and among various actors who tried to broker a ceasefire in Libya before and during the intervention. I conclude with a discussion of the implications for regional peace.