Pozitif Psikoterapi

ÖZET  Psikoterapilerde amaç, gerek normal gerekse klinik populasyonda bireyin kendini gerçeklestirmesine, baska bir deyisle düsüncelerindekileri saglikli yollardan, gerçege dönüstürmesine destek olmaktir. Birey düsüncelerindekileri, gerçek yasamına aktarırken, çevresi ile kendi arasında çoklu bir iliski olusur. Martin E.P. Seligman, bu iliskinin doğasını kesfetme yolunda ruh sağlığı ve hastalıklarına bakıs açısını temelden değiştiren yeni bir kuram insa etmistir. Bu kuram Pozitif Psikoloji’dir. Bu kuramın sagaltim yöntemleri ise pozitif psikolojik müdahale yöntemleri ve terapi yöntemi de Pozitif Psikoterapidir. Martin Seligman, Tayyap Rashid ile birlikte modeli hem bireysel hemde grup terapi oturumlar şeklinde olusturmustur. Model olumlu duygu durumuları, olumlu bireysel özellikleri, kişiliğin güçlü yanlarını ve erdemler gibi özelliklerin gelişmesi sağlar, insa eder. Bugün Amerika basta olmak üzere Avrupa, Avrasya, Çin, Avustralya ve ülkemizde kullanılan, bir yaklaşım modeli halini almıstır. Bu makalede kanıta dayalı deneysel çalışmalarla, depresyon ve diğer ruh sağlığı hastaliklarinda modelin ana hatları anlatılmıştır.
Anahtar  Kelimeler: Pozitif psikoterapi; grup terapi; ruh sağlığı hastalıkları

Amaç: Son yıllardaki sosyo-ekonomik değişiklikler, istikrarsızlık ve iş güvensizliği, ergenlerde geleceğe yönelik olumsuz beklentilerin oluşmasına neden oluyor. Bunları dikkate alan yaşam tasarımı yaklaşımı ergenlerin kendilerini geleceğe ve kariyer planlamasına olumlu bir şekilde yansıtabilmeleri için umut, iyimserlik ve düşük kötümserlik gibi geleceğe dair olumlu yapılara dikkat çeker. Bu çalışmanın amacı, Ginevra ve arkadaşları (2016) tarafından lise öğrencilerinin kariyer planlamalarında geleceğe yönelik olumlu eğilimlerini (umut, iyimserlik ve düşük kötümserlik) ölçmek amacıyla geliştirilen Gelecek Vizyonları Ölçeğininin (GVÖ) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışmalarını yapmaktır.
Yöntem: Gerekli izinler mail yoluyla alındıktan sonra ölçek maddeleri, iki İngilizce öğretmeni ve psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışan üç uzman tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Türkçeye çevirilen ölçek maddeleri psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışan ve İngilizceye hakim üç öğretim üyesine incelettirilmiştir. Böylece Türkçe ölçeğin uygulama formuna son hali verilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu 586 (319 kız, 267 erkek) lise öğrencisinden oluşmaktadır. Ölçeğin faktör yapısını incelemek için 330 öğrenci, test-tekrar test güvenirlik analizi için 98 öğrenci, uyum geçerliğini incelemek için de 158 öğrenci çalışmaya katılmıştır. Ölçeğin dilsel eşdeğerliğini incelemek için ise çalışmaya 15 İngilizce öğretmeni katılmıştır. Araştırmada öğrencilerin cinsiyet, yaş, sınıf ve ailenin algılanan sosyo-ekonomik durumuna ilişkin soruların yer aldığı demografik bilgi formu ile Türkçeye uyarlaması yapılan Gelecek Vizyonları Ölçeği, Diener ve arkadaşları (1985) tarafından geliştirilen ve Köker (1991) tarafından Türkçeye uyarlanan Yaşam Doyumu Ölçeği ve Savickas ve Porfeli (2012) tarafından geliştirilen ve Büyükgöze-Kavas (2014) tarafından Türkçeye uyarlanan Kariyer Uyum Yetenekleri Ölçeği kullanılmıştır. Uyarlama çalışması kapsamında ölçüt bağıntılı geçerlik, madde analizi, test-tekrar test güvenirliği, dilsel eş değerliği, iç tutarlığı ve yapı geçerliği incelenmiştir. Analizlerin yapılmasında SPSS 25 ve AMOS 22 istatistik paket programları kullanılmıştır.
Bulgular: Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin Türkçe formunun orijinal ölçekteki yapıda olduğu ve bu yapının kabul edilebilir uyum iyiliği indekslerine sahip olduğu görülmüştür (χ2= 278.20, sd= 132, χ2/sd= 2.11, RMSEA= .06, CFI= .91, GFI= .92, TLI= .90). Ölçeğin toplam puanına ilişkin Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı .81 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin alt boyutlarına ilişkin hesaplanan Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı İyimserlik alt boyutu için .72, Kötümserlik alt boyutu için .70 ve Umut alt boyutu için .84 olarak bulunmuştur. Ölçeğin dilsel eş değerliğini belirlemek için yapılan İngilizce ve Türkçe formlar arasındaki korelasyon analizi sonucunda formlar arasında yüksek düzeyde ve pozitif anlamlı ilişki olduğu görülmüştür (r= .81, p< .001). Ölçeğin madde-toplam korelasyonlarının .39 ile .67 arasında değiştiği bulunmuştur. Test-tekrar test uygulanması sonucunda toplam ölçek puanları arasında elde edilen korelasyonun yüksek düzeyde ve anlamlı olduğu bulunmuştur (r= .81, p< .001). Ayrıca Gelecek Vizyonları ölçeği ile Yaşam Doyumu Ölçeği arasında pozitif ve orta düzeyde (r= .47, p< .001) bir ilişki, Gelecek Vizyonları ölçeği ile Kariyer Uyum Yetenekleri Ölçeği (r= .69, p< .001) arasında pozitif ve yüksek bir ilişki olduğu görülmüştür.
Sonuç: Çalışmadan elde edilen bulgulara dayanarak GVÖ’nün Türkçe formunun lise öğrencilerinin kariyer planlamalarında geleceğe yönelik olumlu eğilimlerini ölçmek amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.