Referate Shqip

Abstrakt Në këtë shkrim synohet të prezantohet tek lexuesi shqiptar mendimtari, poeti dhe aktivisti i madh turk me origjinë shqiptare Mehmet Akif Ersoj. Rëndësia e këtij punimi qëndron në faktin që, Mehmet Akifi është dëshmitar i shekullit më të gjatë të perandorisë Osmane i mbushur me dhimbje e vuajtje për të gjithë kombet që e formonin atë. Vetë poeti është dëshmitar dhe vuajtës i kësaj periudhe të vështirë, aspekt i cili e bën të rëndësishëm studimin e tij. Duke patur parasysh faktin që publiku i gjerë shqiptar nuk ka shumë dijeni rreth Mehmet Akifit këtu është trajtuar në vija të përgjithshme, pa u thelluar e pa bërë analiza të hollësishme jeta, krijimtaria e sistemi i mendimit të tij. a. Koha e Akifit Mesi i shek. XIX karakterizohet nga një vazhdë ngjarjesh të mëdha brenda Perandorisë Osmane, të cilat do e arrijnë kulmin me luftën ballkanike, shpërbërjen e kësaj Perandorie dhe si përfundim i këtij proçesi shpalljen e republikës Turke. Në aspektin politik e administrativ mund të thuhet që revolucioni Grek, lufta Ruso-Osmane, e më vonë formimi i Aleancës Ballkanike ishin faktorë kritikë që çuan në dobësimin ushtarak të Perandorisë. Lëvizjet nacionaliste dobësuan në mënyrë ekstreme fuqinë administrative e ushtarake të perandorisë, e cila përballej deri me një pushtim të vetë qendrës së saj. Mjafton të kujtojmë që u pushtua pothuajse e gjithë Turqia e sotme nga fuqitë e ndryshme, madje edhe Bursa që ishte kryeqyteti i parë i perandorisë me një distancë rreth 200 km larg Stambollit. Në anën tjetër dalja në skenën politike ndërkombëtare e fuqive të tjera të mëdha (duke patur parasysh që deri atëherë në Ballkan sundonte vetëm Perandoria Osmane), e në veçanti Perandoria Austro-Hungareze dhe Rusia (të cilat kishin interesa të drejtpërdrejta), do të krijonin një ekuilibër të ri të politik në gadishullin e Ballkanit. Thënë në një mënyrë tjetër, ekuilibri dhe sistemi politik e administrativ brenda Perandorisë Osmane dhe veçanërisht në Ballkan nuk ekzistonte më. Për më tepër suksesi i revolucionit francez dhe i republikës si formë qeverisjeje, vinte në pikëpyetje dhe monarkinë si formë shteti, që për një