Silk Trade

Amasya, Osmanlı ipek imalatçılığı silsilesinin en önemli şehirlerinden biridir. Osmanlı ipekçiliği açısın-dan şehrin ilk dönemlerdeki rolü, İran ipeğinin antreposu olma niteliğindedir. Sonraki dönemlerde ise Amasya'da ipek böcekçiliği ve ipeğe dayalı iş kollarının çok önemli boyutlara ulaştığı belgelere yansımıştır. 18. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren yerel ipek üretimine dair vergi kayıtlarının, mizan-ı harir vergisine dair kayıtlardan daha fazla belirtildiği görülmektedir. Yine 18. Yüzyılın ortalarından başlayarak ivmesi artan bir oranla, dut bağları ve böcekhaneler ile ilgili kayıtların belgelerde yoğun olarak geçtiği görülmek-tedir. Bütün bu belirtilenler, zamanla ithal İran ipeğine bağımlılığın azaldığınıdüşündürmektedir. 19. Yüzyılın ikinci yarısında etkili olan ipekböceği hastalığının Amasya'da da olumsuz tesirleri görülmüştür. Arşiv vesikalarına yansıdığı kadarıyla devlet yetkililerinin diğer ipek üreticisi şehirlere kıyasla belki de en hassas şekilde, Bursa ve Amasya ipekçiliğine eğildikleri anlaşılmaktadır. Belgelere ve konu ile ilgili aktarı-lan bilgilere kronolojik bir bakış açısıyla bakıldığında, Bursa İpekçiliğiyle mukayese edilebilir bir Amasya ipekçiliği olduğu kanaati belirginleşmektedir. Her ne kadar Bursa şehri Osmanlı ipekçiliğinde başat bir rol oynasa da Amasya gibi bir kaç şehrin toplam istihsali Bursa ipekçiliğini muhtemelen dengeleyecek belki üzerinde de bir üretime mukabil gelecek durumdaydı.

Amasya is one of the most important cities in the chain of Ottoman silk manufacture. From the standpoint of Ottoman silk production, the early role of the city was in the way of being the entrepot of Iranian silk. In later periods, it is reflected in documents that silkworm-breeding and branches of work and production depending on silk reached very important dimensions. It is observed that from the last quarter of the 18th century onward, tax records regarding silk production are mentioned more than the records concerning the tax of mizan-ı harir. It is also observed that at an accelerating rate within the 18th century, records about mulberry fields and wormhouses are intensely mentioned. In line with what has been stated, it is thought that the dependency on Iranian silk decreased in time. Negative effects of the silkworm disease that was effective in the second half of the 19th century were felt in Amasya too. To the degree that it is reflected in the archival material, it is understood that government officials attended perhaps most sensitively to the Amasya silk-production. When examined under the light of the documents and the information, it is thought that there was an Amasya silk production comparable to that of Bur-sa. Although the city of Bursa played a dominant role in Ottoman silk production, the total production of a few cities such as Amasya was able to nearly balance the Bursa silk production or perhaps provide a production level above that of Bursa.

شاه عبّاس اوّل با اقدامات بسیار سازنده اش، ایران را به یکی از بازیگران اصلی صحنه جهانی در عرصه بازرگانی، اقتصاد، سیاست و غیره تبدیل نمود.
ادامه نسبی سیاست های خارجی و داخلی وی در دوران شاه صفی یکم و شاه عبّاس دوّم؛ بیکفایتی ها در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین؛ سقوط اصفهان؛ و امپراتوری صفویه؛ ظهور نادر؛ و کریم خان زند؛ و قبضه کامل قدرت توسّط آقا محمّد خان قاجار؛ و تجارت جهانی ابریشم تا ۱۷۹۶، با محوریّت ارامنه، موضوع اسناد ارائه شده در این کتاب مرجع است.
در این دوره اسفناک، ایران که توسط شاه عبّاس اوّل به یک قدرت بزرگ جهانی تبدیل شده بود، بتدریج از متن به حاشیه رانده شد و تقریباً دیگر هرگز نتوانست به جایگاه قبلی خویش بازگردد و در نهایت به یک کشور جهان سوّمی تبدیل گردید.
از منابع بسیار مهّم و البته کمیاب، برای پی‌بردن به چرایی و چگونگی این وقایع بسیار دهشت بار، کتابی است که هم اکنون در پیش رو دارید. در این کتاب مرجع، اطّلاعات ناگفته و سر به مهر و تکان دهنده بسیاری وجود دارد که قبلاً دیده نشده است. این کتاب شرح مستند ماجراهایی است که در حدود چهار قرن پیش آغاز شد و تا همین امروز (به عنون نمونه: بحران قراباغ) ادامه دارد.