MÖ 9 - 6. yüzyıllar arasında çekirdeğini Van Gölü ve çevresinin oluşturduğu Urartu Krallığı, batıda Fırat Nehri’nden doğuda İran Azerbaycan’ına, kuzeyde Gökçe Göl ile Aras vadisinden güneyde Toroslar ve Urmiye Gölü’nün güneyine kadar...
moreMÖ 9 - 6. yüzyıllar arasında çekirdeğini Van Gölü ve çevresinin oluşturduğu Urartu Krallığı, batıda Fırat Nehri’nden doğuda İran Azerbaycan’ına, kuzeyde Gökçe Göl ile Aras vadisinden güneyde Toroslar ve Urmiye Gölü’nün güneyine kadar uzanan geniş bir coğrafyaya egemen olmuştur. İlk kez Assur yazılı kaynaklarında karşımıza çıkan, doğuya doğru gidildikçe yükseltilerin arttığı oldukça engebeli bir bölgede kurulan Urartu Krallığı MÖ I. binde Ön Asya’da kurulmuş en güçlü devletlerden birisidir. Sahip olduğu bu coğrafi yapı uzun süre varlığını sürdürmesini sağlamıştır ve yine çağdaşı olduğu diğer devletlere karşı kimi zaman
güçlü bir savunma ve kimi zaman da üstünlük kurmasına imkân sağlamıştır. Çalışmamız sırasında Urartu’nun güney ve doğuya yayılımı sırasında inşa ettiği yol güzergâhlarını inceledik. Çalışmamızda coğrafi şartların yol güzergâhlarının oluşumuna nasıl etki ettiğini, arkeolojik kanıtlar ve yazılı kaynaklara göre bunların tespitini ve önerilen güzergâhların harita üzerinde gösterilerek bu alanda var olan eksikliği gidermek amacı hedeflenmiştir.
Urartu Krallığı MÖ 9. yüzyılın ortalarında doğu ve güney bölgelerine yayılım göstererek, kuzeybatı İran’a komşu olmuştur. Bölgenin tarihi coğrafyası, yolları, geçitleri, dağları, nehirleri, kentleri, hakkındaki temel bilgileri Batı İran civarında ele geçen yazıtlar, steller ve krallara ait yıllıklarından öğrenmekteyiz. Urartu ordularının doğu’da Tebriz
üzerinden Hazar Denizi’ne yakın olan, Razlık ve Naşteban yazıtlarıyla işaretlenen alana kadar gittiği görülür. Ancak yazıtların dışında bölgede herhangi bir bulguya rastlamak mümkün olmamıştır1. Taştepe, Kelişin ve Kalatgah ve Topzava yazıtları ise güneye yapılan seferler sonucunda bölgede bırakılmış ve Urartu ordularının güneyde ulaştığı noktaları
gösteren yazıtlardır2. Urartu krallarından İşpuini, Menua, I. Argişti, II. Sarduri’nin yazıtları ve Assur kralı II. Sargon’un sekizinci seferini anlatan yıllıklarından ele geçen bilgiler bölge ve yol güzergâhları hakkında detaylı bilgi vermektedir.