fikret otyam

Genç Türkiye Cumhuriyeti'nin kültür sanat politikaları, kültür ve sanat alanında yeni bir kimlik oluşturmayı amaçlamıştır. Bu dönemde, devletin ve sanatçıların Anadolu'nun kültürel mozaiğine ve kimliğine dayanan bir Türk kimliğini sanata yansıtma çabaları dikkat çekmektedir. Hükümetler, sanatçıların Türk resminde ulusal ve yerel unsurlara yer vermesi için özel politikalar oluşturmuştur. Sanatta kimlik oluşturma tartışmaları ve çabaları uzun ömürlü olmuş, modern batı sanat akımlarının teknik ve biçemleriyle yerel ve geleneksel teknik ve biçemleri sentezleyerek özgün biçemler ortaya koyan sanatçılar ve sanatçı grupları ortaya çıkmıştır. Bu sanatçılar arasında yer alan Fikret Otyam, resimlerinde Anadolu yaşamını, doğasını ve insanını ele alırken Anadolu halkının geleneklerini ve kültürünü de resimlerine aktarmıştır. Sanatçı resimlerine yansıyan halk sanatı örneklerini sanatına aktarırken, öznel bir yorumdan ziyade nesnel ve belgeselci bir bakış açısı ile hareket etmiştir. Bu makalede, Otyam'ın halk hikâyelerini işlediği ve halk sanatı ürünlerini kompozisyonuna dâhil ettiği resimlerinden örnekler üzerinden sanatçının biçemindeki yerel ve evrensel etkiler saptanmakta ve eserler, bu açıdan çözümlenerek tartışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yerel, Evrensel, Halk Sanatı, Anadolu Halk Sanatı, Modern Türk Resmi. ABSTRACT Cultural policies of Young Republic of Turkey aimed to build a new kind artistical and cultural identity. Both the state and artists of this period are remarkable for the effort to reflect a Turkish identity, which based on cultural range, diversity and identity of Anatolia, into artistic productions. Therefore goverments made specific
policies for artists to involve national and local elements into their arts.
The discussions and efforts on building this new artistic identity have been
continued for decades. In this period artists and groups created their authentic
styles and own artistic languages through synthesizing local and traditional
techniques of Anatolian folk arts and crafts with various techniques and styles
borrowed from modern western art movements and art forms, in their art works. As
being one of those artists, Fikret Otyam had succesfully reflected, Anatolian life,
nature and people in their authenticity, and conveyed their own traditions and
culture to his paintings. His works objectively reflect the examples of folk arts and
crafts through the eyes of a documentarist rather than to present a subjective
interpretation of them.
The present article puts a discussion on the examples of Fikret Otyam's paintings
which depict folk tales and arts and crafts, to detect influences of folk art in his
paintings, through making analyses of the synthesis of the local and universal
elements, styles and techniques.
Keywords: Local, Universal, Folk Art, Anatolian Folkloric Arts And Crafts, Turkish
Modern Painting.

Ressam, fotoğraf sanatçısı ve gazeteci Fikret Otyam’ın resimlerinde Anadolu kültürü sembolleri ve motifleri özel bir yere sahiptir. Bir sanatçının yetişmesinde doğduğu, büyüdüğü coğrafya ve toplumun etkisi büyüktür. Bilhassa çocuklukta yaşanan güzel hatıralar ve dinlenen masallar ileriki yılarda yaratıcı imgelere ve tasvirlere dönüşür. Bu çalışmanın amacı, ressam Fikret Otyam resimlerinde yer alan ve Anadolu kültürünü yansıtan üzerlik otu tohumlarından yapılan nazarlıkların incelenmesi ve sembolik bir anlatımla ile içerdikleri kavramların yan anlam ve derin anlamlarını çözümlemeye çalışmaktır. Yöntem olarak Fikret Otyam resimlerinde konu olarak yer alan, Anadolu kültürüne ait üzerlik nazarlıklarından bazı örnekler, göstergebilim analiz yöntemlerinden karşıt anlamlar şeması, göstergebilimsel dörtgen şeması ve  yan anlam - derin anlam şemasıyla çözümlenecektir.

Bu çalışmada bir şehir ve bir insan arasındaki yaklaşık 40 yıllık bir hikâye incelenmiştir. 1953’te Urfa ile tanışan Otyam, vefatına kadar şehirle ba-ğını kesmemiş, sürekli ziyaretlerde bulunmuş ve gözlemlerini eserlerine yansıtmıştır. Bunlar, bölge halkının fizikî özellikleri, giyim-kuşamı, müzik kültürü, bölgenin siyasal ve sosyal şartları, sağlık ve ulaşım sorunları ola-rak Otyam’ın eserlerinde yer bulmuştur. Bölgenin zengin toprak yapı-sına rağmen, sulama imkânının olmayışından dolayı yaşadığı olumsuz-luklara ilişkin baraj yapılması için çaba göstermiştir. Bu çalışmada Ot-yam’ın kendi eserleri incelenmiş, ayrıca arşiv belgeleri, gazeteler ve di-ğer araştırma eserlerden yararlanılarak Urfa ve Otyam arasında 40 yıl gibi uzun süreye uzanan bu özel bağ konu edinilmiştir. Böylece Cumhu-riyet döneminde Urfa’ya dair sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel bir ba-kış açısını Otyam’ın penceresinden sunmak mümkün olmuştur.