hayal

Sanatın, insanı açımlayan yüzü kurgu metinlerde yeni anlam evrenlerinin oluşturulmasını sağlar. Gerçek yaşamın sınırlayıcı yönünü, kendi düşlem evreninde yeniden kurgulayan sanatçılar, düş ile gerçek arasında yeni metinsel düzlemler yaratır. Yaratılan bu metinsel yeni düzlemler, hayal gücüyle oluşturulan, fantastik, gerçeküstü olay ve durumları anlatmaya yönelik bir atılımdır. İnsanın hayal gücünün ürünü olan fantastik kurgular, düş gücünün mimetik dünyada yansıması olarak ortaya çıkar. Nazlı Eray, düş dünyasını fantastik bir yapıda edebiyat evrenine taşır. Eserlerinde fantastik unsur ve değerlere oldukça fazla yer veren Nazlı Eray, bu türde eser veren sanatçılar arasında yer alır. Giritli Aziz Efendi’nin Muhayyelât’ı ile başlayan fantastik içerikli metin kurgulama süreci; Ahmet Mithat Efendi, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Peyami Safa, Latife Tekin, Alev Alatlı ve İhsan Oktay Anar gibi Türk edebiyatındaki önemli sanatçıların bu yönde eserler vermesiyle zenginleşir. Nazlı Eray da yazmış olduğu öykü ve romanlarında fantastik unsurlara sıklıkla yer vererek metin kurgusunu zenginleştirir.

Adnan Oktar (Harun Yahya)

Bugüne kadar, gelmiş geçmiş bütün din ahlakına karşı olan kişilere ve akımlara bakıldığında hemen hepsinin felsefi temelinde materyalist (maddeci) düşüncenin yattığı görülür. Bilindiği gibi materyalistler Yaratılış gerçeğini reddederler. Bunun yerine maddenin sonsuzdan beri var olduğu ve sonsuza kadar da mutlak bir varlık olarak kalacağı yanılgısını savunurlar. Diğer bir deyişle maddeyi ilahlaştırırlar. (Allah'ı tenzih ederiz) Materyalistlerin kendi kaynaklarında materyalizm (maddecilik) şöyle tarif edilir:

space
Gökleri ve yeri bir örnek edinmeksizin yaratandır...
(En-am Suresi, 101)

Materyalizm dünyanın ezeli ve ebediliğini (öncesiz ve sonrasızlığını), Tanrı tarafından yaratılmış olmadığını ve de zaman ve mekanda sonsuzluğunu kabul eder.1

Materyalizmin maddeyi bu derece putlaştırmasının nedeni, her ne olursa olsun Allah'ın varlığını kabul etmemektir. Çünkü madde mutlak değilse bir başlangıcı var demektir; bir başlangıcı varsa da yoktan var edilmiş, yani yaratılmış demektir. Nitekim 20. yüzyılın sonunda tüm bilim dünyasının vardığı ortak sonuç, maddenin mutlak olmadığı, bir başlangıcı olduğu gerçeğini doğrulamaktadır: Tüm evren yaklaşık 15 milyar yıl önce "sıfır" hacimdeki bir noktanın patlamasıyla yokluktan meydana gelmiş ve genişleyerek günümüzdeki şeklini almıştır. Büyük Patlama (Big Bang) adı verilen bu olayın doğruluğu, pek çok somut delil ve gözlemle, aynı zamanda teorik fizikçilerin hesaplamalarıyla da kanıtlanmıştır.

Bugün bilimin ulaştığı son nokta, Allah'ın Kuran'da bildirdiği ve İncil ve Tevrat'ta da haber verilen "evrenin yoktan var edildiği" gerçeğini doğrulamaktadır. Yine bununla birlikte çağdaş bilim, materyalizmi ve bunu esas alan ideolojileri her alanda yalanlamakta, materyalist görüşe sahip olanların maddeye dayalı dünyalarını yıkmakta, Yaratılış'a karşı yürüttükleri mücadelede onları yenik düşürmektedir.

Buna rağmen materyalistler, maddenin mutlak değil, yaratılmış olduğu gerçeğini bilimle çatışmak pahasına da olsa kabul edemezler. Çünkü bu gerçeği kabul etmek Allah'ın varlığını kabul etmelerini, Allah'a iman etmeleri ise din ahlakını kabul etmelerini ve yaşamalarını gerektirecektir. Din ahlakı ise herşeyden önce Allah'a kesin bir boyun eğmeyi ve teslimiyeti gerektirdiğinden, elbette ki böyle bir tutum, kibirlerine yenik düşmüş bu insanlara ağır gelecektir. Allah Kuran'da, gerçekleri gördükleri halde, kibirleri yüzünden gerçeklerden kaçanların durumunu şöyle bildirmektedir:

Vicdanları kabul ettiği halde, zulüm ve büyüklenme dolayısıyla bunları inkar ettiler. Artık sen, bozguncuların nasıl bir sona uğratıldıklarına bir bak. (Neml Suresi, 14)

Materyalistler, maddenin yanı sıra zamanın da mutlak olduğu, yani sonsuzdan gelip sonsuza gittiği yanılgısına inanırlar. Bu çarpık anlayışa dayanarak da kaderi, ahiret gününü, cenneti ve cehennemi reddetmeye çalışırlar. Oysa bugün modern bilim, maddenin olduğu gibi, maddenin bir türevi olan zamanın da maddeyle birlikte yokluktan var edildiğini ve zamanın da bir başlangıcı olduğunu ispatlamıştır. Aynı zamanda, zamanın izafi (göreceli-rölatif) bir kavram olduğu, materyalistlerin yüzyıllardır zannettikleri gibi değişmez ve sabit olmadığı, değişken bir algı biçimi olduğu da 20. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Zamanın ve mekanın izafiyeti Einstein'ın "Rölativite" teorisiyle kanıtlanmış ve bu gerçek bugünkü modern fiziğin temelini oluşturmuştur.

landscape
Göklerde ve yerde ne varsa tümü Allah'ındır.
Allah, her şeyi kuşatandır.
(Nisa Suresi, 126)

Sonuç olarak, zaman ve mekan mutlak olmayan, başlangıçları olan, Allah'ın yoktan var ettiği kavramlardır. Zamanı ve mekanı yaratan Allah, elbette bu kavramlardan münezzehtir. Allah, zamanın her anını zamansızlıkta belirlemiş, tespit etmiş ve yaratmıştır. İşte materyalistlerin akıl erdiremedikleri "kader" gerçeğinin özü de buradadır.

Bizim için geçmişte yaşanmış ve gelecekte yaşanacak olan olayların tümü, zamandan münezzeh olan, zamanı yoktan var eden Yüce Allah'ın bilgisi ve hakimiyeti dahilindedir.

Kuran'da 1400 yıl önce bildirilen ve inananların gönülden inandıkları gerçekleri bugün modern bilim de doğrulamakta ve Kuran'ın Allah'ın sözü olduğuna şahitlik etmektedir. Asırlardır Allah'ın varlığını ve Yaratılış gerçeğini reddeden materyalist düşünce ise, dilinden düşürmediği ve her fırsatta arkasına sığınmaya çalıştığı bilim tarafından her alanda yalanlanmaktadır. Bu kitapta, materyalistlerin öne sürdükleri iddiaların hiçbir bilimsel ve mantıksal geçerliliği olmadığını, aksine materyalizmin bugünün bilimi ile tamamen çökertildiğini delilleriyle aktaracağız. Burada anlatılan konular maddenin aslı, zamanın ve mekanın izafiyeti ile ilgili çok önemli deliller içermektedir. Öyle ki belki de bugüne kadar hiç düşünmediğiniz bazı gerçeklerle karşılaşacak, maddenin özünün materyalizmin iddia ettiğinden veya size öğretilenden çok daha farklı olduğunu anlayacaksınız.

Adnan Oktar (Harun Yahya)

Odanızın penceresinden dışarıdaki manzarayı seyrettiğinizde, hayatınız boyunca aldığınız telkinden dolayı, bu manzarayı gözlerinizle gördüğünüzü zannedersiniz. Oysa gerçek böyle değildir. Çünkü siz gözlerinizle dışarıdaki bir manzarayı görmezsiniz. Siz, beyninizin içinde oluşan manzaraya ait görüntüyü görürsünüz. Bu bir tahmin ya da bir felsefe değil, bilimsel bir gerçektir.

Görme olayının nasıl gerçekleştiği hatırlandığında bu konu daha açık olarak anlaşılacaktır. Göz, sadece, kendisine ulaşan ışığı, retinasındaki hücreler sayesinde elektrik sinyaline çevirmekle görevlidir. Bu elektrik sinyali ise, beyninizdeki görme merkezinize ulaşır. Daha sonra bu elektrik sinyalleri, pencerenizden gördüğünüz manzaranın görüntüsünü oluştururlar. Sonuç olarak, görüntünün oluştuğu yer beyninizdir. Ve siz beyninizin içindeki manzarayı görürsünüz, evinizin dışındaki manzarayı değil.

Örneğin yan sayfadaki resimde, pencereden bakan insanın gözüne dışarıdan “ışık” ulaşmaktadır. Bu ışık, gözdeki hücreler tarafından elektrik sinyaline dönüştürülerek, bu insanın beyninin arka kısmında yer alan küçücük görme merkezine gelir. Ve bu elektrik sinyalleri, beyinde bir manzara görüntüsü oluşturur. Gerçekte, beynimizin içi açılsa, burada bu manzaraya ait bir görüntü bulamayız. Ancak, beynimizin içindeki bir şuur, beyne gelen elektrik sinyallerini manzara olarak algılar. Peki beynin içinde, gözü, göz hücreleri, retinası olmadan, elektrik sinyallerini bir manzara olarak algılayan şuur nedir, kime aittir?

ÖZ Hayâlî ve Bâkî, 16. yüzyılın gözde edebî şahsiyetlerindendir. İki şair de sarayda iltifat görmüş ve siyaseten himâye edilmişlerdir. Bâkî, devlet kademelerinde ilerlemiş; Hayâlî ise hâmisinin ölümünden sonra payitahtı terk etmiştir. A. Nihad Tarlan'ın "Hayâlî-Bâkî" mukayesesinde iki şairin akıl ve duygu terkibi bakımından değerlendirmesi yapılmıştır. Tarlan'a göre Hayâlî, yoğunluğu yüksek duygusuyla ve tasavvufî neşveli şiirleriyle Bâkî'nin şeklî kusursuzluğuna rağmen daha iyi bir şair sayılmıştır. Bu değerlendirmenin şiirin varlık sebebi noktasında bazı temellere dayandığını düşünmekteyiz. Birincisi şiir, duyguların ifadesi için meydana gelmiş edebî bir türdür ve şiirin doğal bir duygu taşıması mühimdir. Şiirin poetikası kurul-duğunda onu meydana getiren değiş-kenlerin vazgeçilmezleri klasik şiir merkezli olarak incelenmelidir. İkinci olarak hâmîlik, şairlerin kendilerini gösterebil-meleri için en az "şairlik gücü" kadar etkilidir. Bunun yanında Hayali'nin ortaya koyduğu orijinal hayallerde Vardar Yenicesi önemli bir yere sahiptir. Bir hayal menbaı olarak değer-lendirebileceğimiz Vardar Yenicesi bu nispetle Hayâlî gibi birçok şairi yetiş-tirmiştir. Böylelikle şiirler, şehirler merkezinde orijinal hüviyetler kazanmıştır. Dolayısıyla şairlerin farklılaşan hayal âlemlerini besleyen ilham kaynaklarının değerlendirilmesi gerekmek-tedir. Çünkü her şairin şiirin varlık sebebine dair taşıdığı kanaatler farklılık göstermektedir. Bu bağlamda "şiirin varlık sebebi" çerçevesinde "hayalhane" olarak nitelenen iç-dış dünyanın etkisi, ilhamın kaynağı ve hayalin ortaya çıkış şartları değerlendirilecektir. ABSTRACT Hayâlî and Bâkî are among the favorite literary figures of the 16th century. Both of the two poets saw a compliment in the palace and were politically protected. Bâkî, advanced in the state; Hayalî, however, left the capital after the death of its protector. A. Nihad Tarlan's evaluation of two poets in terms of mind and emotion was evaluated in the comparison of "Hayali-bâkî".According to Tarlan, Hayâlî was regarded as a better poet despite his formal perfection with his high intensity and mystical poetry. We think that this assessment is based on some foundations in the point of existance of poetry. Firstly, poetry is a literary form for expression of emotion and it is important that the poem carry a natural emotion. When the poem's poetic is established, the indispensable of the variables that bring it up should be examined as classical poetry centered. Secondly, the protector is as effective as "the power of poets" to show the poets themselves. In addition, Vardar Yenices has an important place in the original dreams of Hayali. Vardar Yenicesi, which we can evaluate as a vision of dreams, has trained many poets like Hayâlî. In this way, poems have acquired original identities in the center of cities. Therefore, it is necessary to evaluate the sources of inspiration that feed the differentiated imaginations of poets. Because every poet has different opinions about the reason for the existence of the poem. In this context, the influence of the inner-outer world, which is characterized as "dreamer" within the framework of "the reason for the existence of poetry", will be judged on the origin of inspiration and the conditions of emergence of the dream.

Özet Bir metin oluştururken yazarın çektiği zorlukların başında, metinde yer alan kurgusal dünyayı okuyucunun zihninde oluşturma güçlüğü gelir. Çok bilinen bir yer anlatıldığında bile bahsi geçen yer, yazarın imgeleminden süzülerek yeni bir hâl alır. Dolayısıyla kurgusal metinlerdeki her bir canlandırma, okuyucuya uzak yeni bir dünyanın sunumudur. Üstelik yazarın bu dünyayı durağan bir şekilde resmetmesi de yeterli değildir. İyi yazardan beklenen şey, okuyucunun zihninde canlı imgeler oluşturmasıdır. Elaine Scarry, "Kitapla Hayal Etmek" isimli eserinde bu konuyu gündemine alarak çeşitli tekniklerle bir nesnenin zihinde nasıl canlandırılabileceğini izaha çalışır. Üç bölümden oluşan eserde ilk bölüm; "Resim Oluşturma", ikinci bölüm; "Resimleri Hareket Ettirmek", üçüncü bölüm de; "Yeniden Resmetmek" üzerinedir. Scarry'nin yöntemleri ışığında Ahmet Ümit'in Bab-ı Esrar isimli romanı incelendiğinde yazarın imge oluşturma kabiliyeti daha iyi anlaşılacaktır. Abstract One of the difficulties that the author suffers when creating a text is the difficulty of creating the fictional world in the text in the mind of the reader. Even when a well-known place described in the said place, gets a new still filtered through the author's imagination. Therefore,

Bu çalışmada İbn Arabî’nin berzah ve hayal kavramlarından hareketle genel olarak İslam sanatını, özel olarak da sanat eserini yeni baştan düşünmeyi deniyoruz. Bize göre İslam sanatı hem güncel hem de metafizik anlamda berzahta (“ara”da) bulunmaktadır. İlk olarak, bu sanat hâlihazırda “eski” ile “modern” arasında tereddütler geçirmektedir. Bu zor durumun dezavantajları yanı sıra avantajları vardır. Zira, hakkı verildiği takdirde, bu arada bulunuş, İslam sanatının zenginleştirici bir imkânına dönüştürülebilir. İkinci olarak, İslam sanatı tam da metafizik anlamda arada yani berzahta bulunmakta ve gerçekte verimlerini oradan devşirmektedir. İslam sanatı haddizatında aisthesis’ten ziyade ara-da-lık ile karakterize olan hayal’e dayanmaktadır. Bu çalışmada biz İslam sanatının metafiziğini İbn Arabî’ye ait berzah kavramıyla onunla özsel anlamda bağlantılı olan hayal kavramından hareketle yeni baştan düşünmeyi teklif ediyoruz. Bu maksatla da örnekler arasında bir örneğe, Süleymaniye Camisi ö...

Söze derinlik katan, çağrışım gücünü zenginleştiren edebî sanatlar, klasik şiir dilinin en önemli yapı taşları arasında yer almaktadır. Bu gayeyle sıkça kullanılan edebî sanatlardan biri de hüsn-i ta'lîldir. Sanatkârın varlık, kavram ve nesnelere bakışını yansıtan bu sanatla varlıklar arasında ilişkilendirmeler yapılmakta, şairane buluşlar inşa edilmekte, böylece yeni, renkli, sıra dışı ve canlı tablolar çizilmektedir. Hüsn-i ta'lîlin standart yapısında bir durum veya olayın yerine doğrudan daha güzel bir sebep konur. Redde dayalı hüsn-i ta'lîlde ise gerçek sebep menfi ifadelerle reddedilerek yerine hayalî bir sebep konulmaktadır. Belâgatle ilgili temel kaynaklarda yer almayan redde dayalı hüsn-i ta'lîl ile "teşbih", "mübalağa" ve "teşhis" sanatları arasında ilgiler; "rücû" "tecâhül-i ârif" ve "mezheb-i kelâmî" sanatları arasında da yakınlıklar mevcuttur. Yakın döneme ait bazı kaynaklarda bu yapı, hüsn-i ta'lîl çerçevesinde değerlendirilmekle beraber bazı kaynaklarda bu yapıyla ilgili bir belirsizliğin hüküm sürdüğü, bu sanata ait örneklerin başta "teşbih" olmak üzere "teşhis, mübalağa; rücû ve tecâhül-i ârif" sanatları kapsamında değerlendirildiği görülür. Bu çalışmada belâgat ve edebî sanatlarla ilgili kaynaklar taranmış bu yapının başta yaygın tipteki hüsn-i ta'lîl olmak üzere bahsi geçen sanatlarla ilgi ve ilişkisi tespit edilmiştir. Redde dayalı hüsn-i ta'lîlin "teşbih, mübalağa ve teşhis" sanatlarını aşan, "rücû, tecâhül-i ârif ve mezheb-i kelâmî"den de ayrılan bir sanat olduğu; bu çerçevedeki örneklerin bahsi geçen sanatlar kapsamında değerlendirilmemesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

ABSTRACT Figures of speech that provide depth of meaning and enrich the power of association are among the most important building blocks of classical poetry language. One of the frequently used figures of speech for this purpose is husn-i ta'lîl (good reasoning). With this figure, which reflects artist's view of beings, concepts and objects, associations are made between beings, poetical inventions are built, and thus drawing new, colorful, unusual and vivid paintings. A situation or event in the standard structure of husn-i ta'lîl is replaced directly by a better reason. In the husn-i ta'lîl, which is built on rejection, the real reason is excluded with the expressions and replaced by imaginary reason. Interests between negatively structured figure and the figures of "simile", "personification" and "hyperbole" which are not included in the basic sources related to the belâgat; there are also similarities between the figures of "rücû" (correction), "tecâhul-i ârif" (ignorance) and "mezheb-i kelâmî (sect of theologians). Although this structure is evaluated within the framework of husn-i ta'lîl in some recent sources, some sources also have an uncertainty about this structure, and the examples of this figure are evaluated within the scope of "simile, personification, hyperbole; rücû, tecâhül-i ârif" figures. That the negatively built husn-i ta'lîl is a figure that transcends the figures of "simile, personification, hyperbole", and is separated from "rücû, tecâhul-i ârif and mezheb-i kelâmî"; it has been reached that the examples within this framework should not be evaluated within the scope of the aforementioned figures.