NA WSTĘPIE krótkie uściślenie zakresu terminu "nacjonalizm", który w niniejszym tekście został przyjęty jako wyjaśniający opisywane zjawiska. Pojęcie to jest wieloznaczne i szczególnie problematyczne w języku polskim. Potocznie oznacza...
moreNA WSTĘPIE krótkie uściślenie zakresu terminu "nacjonalizm", który w niniejszym tekście został przyjęty jako wyjaśniający opisywane zjawiska. Pojęcie to jest wieloznaczne i szczególnie problematyczne w języku polskim. Potocznie oznacza rodzaj skrajnej ideologii, z elementami szowinizmu narodowego i ksenofobii, podczas gdy "patriotyzm" dotyczy miłości ojczyzny i jest odbierany pozytywnie. W niniejszym tekście "nacjonalizm" rozumiany jest w sposób bliższy tradycji anglosaskiej, o znacznie szerszym zasięgu pojęciowym, pozbawiony komponentu wartościującego. Jerzy Szacki szukał słowa, które mogłoby zastąpić ów negatywnie odbierany "nacjonalizm", lecz określenia: "nacjocentryzm" czy "idea narodowa" zostały jednak przez niego samego odrzucone. Najbliższa duchowi tego studium jest definicja, którą jej autor, Anthony D. Smith, określa jako roboczą. Nacjonalizm jest ruchem ideologicznym, którego celem jest osiągnięcie i zachowanie autonomii, jedności i tożsamości populacji ludzkiej, której członkowie tworzą rzeczywisty lub potencjalny naród. Na-ród, czyli nazwaną populację ludzką, dzielącą historyczne terytorium, wspólne mity i wspomnienia, masową, publiczną kulturę, ekonomię i wspólne dla wszystkich członków prawa i obowiązki. Smith kładzie nacisk na znaczenie nacjonalizmu nie tylko w procesie formowania narodu, lecz także dla narodów już od dawna istniejących i niepodległych. Główne tezy nacjonalizmu streszcza jako szkielet nacjonalistycznej wizji świata składającego się z narodów, w którym lojalność wobec tych na-rodów jest dla ich członków wartością nadrzędną w stosunku do wszystkich innych. Znaczenie nacjonalizmu dla elit, które potrafią go politycznie wykorzystać, zauważył John Breuilly. Nacjonalizm rozumiał on jako nowoczesny ruch polityczny, który może mieć na celu zjednoczenie państwa, jego odnowienie albo przejęcie i utrzymanie kontroli nad państwem i tak też jest interpretowany na potrzeby tego tekstu. Breuilly ograniczył zakres pojęcia nacjonalizmu do instrumentalnego wymiaru. Zwrócili na to uwagę m.in.
