śrı̄h

.
śrı̄mate nigamāntamahādeśikāya namah .
śrı̄mān veṅkat.anāthāryah . kavitārkikakesarı̄ Á
vedāntācāryavaryo me sannidhattām
. sadā hr
. di Á Á

Á Á śrı̄madbhagavadgı̄tā Á Á
This book∗ has been prepared by
Sunder Kidambi
with the blessings of
śrı̄ raṅgarāmānujamahādeśikan
His Holiness śrı̄mad ān
.d. avan of śrı̄raṅgam

∗
This was typeset using LATEX and the skt font.
 vis.ayasūcı̄
1 arjunavis.ādayogah
. ......................................... 5

2 sāṅkhyayogah
. ............................................... 11

3 karmayogah
. ................................................. 19

4 jñānakarmasannyāsayogah
. ............................... 23

5 sannyāsayogah
. .............................................. 27

6 dhyānayogah
. ................................................ 31

7 jñānavijñānayogah
. ......................................... 37

8 aks.arabrahmayogah
. ........................................ 41

9 rājavidyārājaguhyayogah
. .................................. 45

10 vibhūtiyogah
. ................................................. 49

11 viśvarūpadarśanayogah
. .................................... 53

12 bhaktiyogah
. .................................................. 63

13 ks. etraks.etrajñavibhāgayogah
. ............................. 65

14 gun
. atrayavibhāgayogah
. .................................... 69

15 purus. ottamayogah
. .......................................... 73

16 daivāsurasampadvibhāgayogah
. ........................... 77

17 śraddhātrayavibhāgayogah
. ................................ 81

18 moks.asannyāsayogah
. ...................................... 85
 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á arjunavis.ādayogah. Á Á
( prathamo 0dhyāyah
.)

dhr
. tarās..tra uvāca
dharmaks.etre kuruks.etre samavetā yuyutsavah . Á
māmakāh
. pān
.d. avāścaiva kimakurvata sañjaya Á Á 1.1 Á Á

sañjaya uvāca

dr. s..tvā tu pān

.d. avānı̄kam
. vyūd
. ham
. duryodhanastadā Á
ācāryamupasaṅgamya rājā vacanamabravı̄t Á Á 1.2 Á Á

paśyaitām
. pān
.d. uputrān
. āmācārya mahatı̄m . camūm Á
vyūd
. hām
. drupadaputren . a tava śis.yen
. a dhı̄matā Á Á 1.3 Á Á

atra śūrā mahes.vāsā bhı̄mārjunasamā yudhi Á

yuyudhāno virāt.aśca drupadaśca mahārathah . Á Á 1.4 Á Á

dhr
. s..t aketuścekitānah
. kāśirājaśca vı̄ryavān Á
purujitkuntibhojaśca śaibyaśca narapuṅgavah . Á Á 1.5 Á Á

yudhāmanyuśca vikrānta uttamaujāśca vı̄ryavān Á

saubhadro draupadeyāśca sarva eva mahārathāh . Á Á 1.6 Á Á

asmākam . tu viśis..tā ye tānnibodha dvijottama Á

nāyakā mama sainyasya sañjñārtham . tānbravı̄mi te Á Á 1.7 Á Á

bhavānbhı̄s.maśca karn . aśca kr

. paśca samitiñjayah
. Á
aśvatthāmā vikarn
. aśca saumadattistathaiva ca Á Á 1.8 Á Á

anye ca bahavah . śūrā madarthe tyaktajı̄vitāh

. Á
nānāśastrapraharan . āh
. sarve yuddhaviśāradāh
. Á Á 1.9 Á Á
arjunavis. ādayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

aparyāptam
. tadasmākam . balam
. bhı̄s.mābhiraks.itam Á
paryāptam
. tvidametes.ām
. balam
. bhı̄mābhiraks.itam Á Á 1.10 Á Á

ayanes.u ca sarves.u yathābhāgamavasthitāh

. Á
bhı̄s.mamevābhiraks.antu bhavantah
. sarva eva hi Á Á 1.11 Á Á

tasya sañjanayanhars.am
. kuruvr . ddhah. pitāmahah
. Á
sim
. hanādam. vinadyoccaih
. śaṅkham . dadhmau pratāpavān Á Á 1.12 Á Á

tatah
. śaṅkhāśca bheryaśca pan
. avānakagomukhāh
. Á
sahasaivābhyahanyanta sa śabdastumulo 0bhavat Á Á 1.13 Á Á

tatah
. śvetairhayairyukte mahati syandane sthitau Á
mādhavah . pān
.d. avaścaiva divyau śaṅkhau pradaghmatuh
. Á Á 1.14 Á Á

pāñcajanyam. hr
. s. ı̄keśo
devadattam. dhanañjayah . Á
paun .d
. ram
. dadhmau mahāśaṅkham
.
bhı̄makarmā vr
. kodarah
. Á Á 1.15 Á Á

anantavijayam
. rājā kuntı̄putro yudhis..t hirah
. Á
nakulah
. sahadevaśca sughos.aman . ipus.pakau Á Á 1.16 Á Á

kāśyaśca parames.vāsah . śikhan

.d. ı̄ ca mahārathah . Á
dhr. s..t adyumno virāt.aśca sātyakiścāparājitah
. Á Á 1.17 Á Á

drupado draupadeyāśca sarvaśah. pr

. thivı̄pate Á
saubhadraśca mahābāhuh
. śaṅkhāndadhmuh . pr . thakpr
. thak Á Á 1.18 Á Á

sa ghos.o dhārtarās..trān
. ām
. hr
. dayāni vyadārayat Á
0
nabhaśca pr
. thivı̄m
. caiva tumulo bhyanunādayan Á Á 1.19 Á Á

atha vyavasthitāndr . s..tvā dhārtarās..trān kapidhvajah . Á

pravr
. tte śastrasam
. pāte dhanurudyamya pān .d. avah
. Á Á 1.20 Á Á

Sunder Kidambi 6 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā arjunavis. ādayogah
.

hr
. s.ı̄keśam
. tadā vākyamidamāha mahı̄pate Á

arjuna uvāca

0
senayorubhayormadhye ratham
. sthāpaya me cyuta Á Á 1.21 Á Á

yāvadetānniriks.e 0ham
. yoddhukāmānavasthitān Á
kairmayā saha yoddhavyamasmin ran . asamudyame Á Á 1.22 Á Á

yotsyamānānaveks.e 0ham 0
. ya ete tra samāgatāh
. Á
dhārtarās..t rasya durbuddheryuddhe priyacikı̄rs.avah
. Á Á 1.23 Á Á

sañjaya uvāca

evamukto hr
. s.ı̄keśo gud
. ākeśena bhārata Á
senayorubhayormadhye sthāpayitvā rathottamam Á Á 1.24 Á Á

bhı̄s.madron. apramukhatah . sarves.ām

. ca mahı̄ks.itām Á
uvāca pārtha paśyaitānsamavetānkurūniti Á Á 1.25 Á Á

tatrāpaśyatsthitānpārthah. pitr̄
. natha pitāmahān Á
ācāryānmātulānbhrātr̄
. nputrānpautrānsakhı̄m
. stathā Á Á 1.26 Á Á

śvaśurānsuhr
. daścaiva senayorubhayorapi Á
tānsamı̄ks.ya sa kaunteyah . sarvānbandhūnavasthitān Á Á 1.27 Á Á

kr
. payā parayāvis..t o vis.ı̄dannidamabravı̄t Á

arjuna uvāca

dr
. s..tvemam
. svajanam
. kr
. s. n
. a yuyutsum
. samupasthitam Á Á 1.28 Á Á

sı̄danti mama gātrān. i mukham

. ca pariśus.yati Á
vepathuśca śarı̄re me romahars.aśca jāyate Á Á 1.29 Á Á

www.prapatti.com 7 Sunder Kidambi

arjunavis. ādayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

gān
.d. ı̄vam
. sram
. sate hastāttvakcaiva paridahyate Á
na ca śaknomyavasthātum . bhramatı̄va ca me manah . Á Á 1.30 Á Á

nimittāni ca paśyāmi viparı̄tāni keśava Á

na ca śreyo 0nupaśyāmi hatvā svajanamāhave Á Á 1.31 Á Á

na kāṅks.e vijayam
. kr
. s. n
. a na ca rājyam. sukhāni ca Á
kim
. no rājyena govinda kim . bhogairjı̄vitena vā Á Á 1.32 Á Á

yes. āmarthe kāṅks.itam

. no rājyam. bhogāh. sukhāni ca Á
ta ime 0vasthitā yuddhe prān. ām
. styaktvā dhanāni ca Á Á 1.33 Á Á

ācāryāh
. pitarah . putrāstathaiva ca pitāmahāh
. Á
mātulāh. śvaśurāh
. pautrāh
. śyālāh
. sambandhinastathā Á Á 1.34 Á Á

etānna hantumicchāmi ghnato 0pi madhusūdana Á

api trailokyarājyasya hetoh
. kim
. nu mahı̄kr
. te Á Á 1.35 Á Á

nihatya dhārtarās..t rānnah

. kā prı̄tih
. syājjanārdana Á
pāpamevāśrayedasmān hatvaitānātatāyinah . Á Á 1.36 Á Á

tasmānnārhā vayam
. hantum . dhārtarās..t rānsvabāndhavān Á
svajanam. hi katham. hatvā sukhinah. syāma mādhava Á Á 1.37 Á Á

yadyapyete na paśyanti lobhopahatacetasah . Á

kulaks.ayakr
. tam
. dos. am
. mitradrohe ca pātakam Á Á 1.38 Á Á

katham . na jñeyamasmābhih . pāpādasmānnivartitum Á

kulaks.ayakr
. tam. dos. am
. prapaśyadbhirjanārdana Á Á 1.39 Á Á

kulaks.aye pran
. aśyanti kuladharmāh
. sanātanāh
. Á
0
dharme nas..te kulam . kr
. tsnamadharmo bhibhavatyuta Á Á 1.40 Á Á

adharmābhibhavātkr . s.n
. a pradus.yanti kulastriyah
. Á
strı̄s. u dus..t āsu vārs. n
. eya jāyate varn
. asaṅkarah. Á Á 1.41 Á Á
Sunder Kidambi 8 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā arjunavis. ādayogah
.

saṅkaro narakāyaiva kulaghnānām . kulasya ca Á

patanti pitaro hyes.ām
. luptapin
.d. odakakriyāh
. Á Á 1.42 Á Á

dos.airetaih
. kulaghnānām. varn
. asaṅkarakārakaih . Á
utsādyante jātidharmāh
. kuladharmāśca śāśvatāh
. Á Á 1.43 Á Á

utsannakuladharmān. ām
. manus.yān
. ām
. janārdana Á
narake niyatam
. vāso bhavatı̄tyanuśuśruma Á Á 1.44 Á Á

aho bata mahatpāpam. kartum

. vyavasitā vayam Á
yadrājyasukhalobhena hantum
. svajanamudyatāh. Á Á 1.45 Á Á

yadi māmapratı̄kāramaśastram . śastrapān

. ayah. Á
dhārtarās..t rā ran
. e hanyustanme ks. emataram . bhavet Á Á 1.46 Á Á

sañjaya uvāca

evamuktvārjunah . saṅkhye rathopastha upāviśat Á

visr
. jya saśaram
. cāpam. śokasam
. vignamānasah . Á Á 1.47 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde arjunavis. ādayogo nāma
prathamo 0dhyāyah
. ÁÁ

www.prapatti.com 9 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á sāṅkhyayogah. Á Á
( dvitı̄yo 0dhyāyah
.)

sañjaya uvāca

tam . tathā kr
. payāvis..t amaśrupūrn
. ākuleks.an
. am Á
vis.ı̄dantamidam . vākyamuvāca madhusūdanah . Á Á 2.1 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

kutastvā kaśmalamidam. vis.ame samupasthitam Á

anāryajus..tamasvargyamakı̄rtikaramarjuna Á Á 2.2 Á Á

klaibyam
. mā sma gamah . pārtha naitattvayyupapadyate Á
ks.udram
. hr
. dayadaurbalyam
. tyaktvottis..t ha parantapa Á Á 2.3 Á Á

arjuna uvāca

katham . bhı̄s.mamaham. sāṅkhye dron . am

. ca madhusūdana Á
is.ubhih
. pratiyotsyāmi pūjārhāvarisūdana Á Á 2.4 Á Á

gurūnahatvā hi mahānubhāvān
śreyo bhoktum. bhaiks.yamapı̄ha loke Á
hatvārthakāmām. stu gurūnihaiva
bhuñjı̄ya bhogān rudhirapradigdhān Á Á 2.5 Á Á

na caitadvidmah. kataranno garı̄yo

yadvā jayema yadi vā no jayeyuh
. Á
yāneva hatvā na jijı̄vis.āmah
.
0
te vasthitāh
. pramukhe dhārtarās..t rāh
. Á Á 2.6 Á Á
sāṅkhyayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

kārpan . yados.opahatasvabhāvah .
pr. cchāmi tvām. dharmasam . mūd. hacetāh
. Á
yacchreyah . syānniścitam
. brūhi tanme
śis.yaste 0ham. śādhi mām
. tvām. prapannam Á Á 2.7 Á Á

na hi prapaśyāmi mamāpanudyād
yacchokamucchos.an. amindriyān
. ām Á
avāpya bhūmāvasapatnamr. ddham
.
rājyam
. surān
. āmapi cādhipatyam Á Á 2.8 Á Á

sañjaya uvāca

evamuktvā hr. s.ı̄keśam

. gud
. ākeśah
. parantapah . Á
na yotsya iti govindamuktvā tūs. n . ı̄m
. babhūva ha Á Á 2.9 Á Á

tamuvāca hr
. s.ı̄keśah
. prahasanniva bhārata Á
senayorubhayormadhye vis.ı̄dantamidam . vacah
. Á Á 2.10 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

aśocyānanvaśocastvam . prajñāvādām
. śca bhās.ase Á
gatāsūnagatāsūm
. śca nānuśocanti pan .d. itāh
. Á Á 2.11 Á Á

natvevāham
. jātu nāsam
. na tvam. neme janādhipāh
. Á
na caiva na bhavis.yāmah. sarve vayamatah
. param Á Á 2.12 Á Á

dehino 0sminyathā dehe kaumāram . yauvanam. jarā Á

tathā dehāntaraprāptirdhı̄rastatra na muhyati Á Á 2.13 Á Á

mātrāsparśāstu kaunteya śı̄tos. n

. asukhaduh. khadāh . Á
āgamāpāyino 0nityāstām
. stitiks.asva bhārata Á Á 2.14 Á Á

yam
. hi na vyathayantyete purus. am. purus.ars. abha Á
0
samaduh. khasukham
. dhı̄ram
. so mr . tatvāya kalpate Á Á 2.15 Á Á
Sunder Kidambi 12 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā sāṅkhyayogah
.

nāsato vidyate bhāvo nābhāvo vidyate satah. Á

0
ubhayorapi dr. s..to ntastvanayostattvadarśibhih . Á Á 2.16 Á Á

avināśi tu tadviddhi yena sarvamidam. tatam Á

vināśamavyayasyāsya na kaścitkartumarhati Á Á 2.17 Á Á

antavanta ime dehā nityasyoktāh

. śarı̄rin
. ah
. Á
anāśino 0prameyasya tasmādyudhyasva bhārata Á Á 2.18 Á Á

ya enam. vetti hantāram. yaścainam

. manyate hatam
ubhau tau na vijānı̄to nāyam
. hanti na hanyate Á Á 2.19 Á Á

na jāyate mriyate vā kadācin

nāyam. bhūtvā bhavitā vā na bhūyah
. Á
0
ajo nityah. śāśvato yam
. purān.o
na hanyate hanyamāne śarı̄re Á Á 2.20 Á Á

vedāvināśinam
. nityam. ya enamajamavyayam Á
katham. sa purus. ah. pārtha kam
. ghātayati hanti kam Á Á 2.21 Á Á

vāsām
. si jı̄rn
. āni yathā vihāya
0
navāni gr . hn. āti naro parān
.i Á
tathā śarı̄rān
. i vihāya jı̄rn
. āni
anyāni sam . yāti navāni dehı̄ Á Á 2.22 Á Á

nainam. chindanti śastrān

. i nainam
. dahati pāvakah . Á
na cainam. kledayantyāpo na śos.ayati mārutah
. Á Á 2.23 Á Á

acchedyo 0yamadāhyo 0yamakledyo 0śos.ya eva ca Á

0
nityah
. sarvagatah
. sthān. uracalo yam
. sanātanah. Á Á 2.24 Á Á

avyakto 0yamacintyo 0yamavikāryo 0yamucyate Á

tasmādevam
. viditvainam
. nānuśocitumarhasi Á Á 2.25 Á Á

www.prapatti.com 13 Sunder Kidambi

sāṅkhyayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

atha cainam . nityajātam

. nityam
. vā manyase mr . tam Á
tathāpi tvam
. mahābāho naivam. śocitumarhasi Á Á 2.26 Á Á

jātasya hi dhruvo mr . tyurdhruvam

. janma mr . tasya ca Á
tasmādaparihārye 0rthe na tvam. śocitumarhasi Á Á 2.27 Á Á

avyaktādı̄ni bhūtāni vyaktamadhyāni bhārata Á

avyaktanidhanānyeva tatra kā paridevanā Á Á 2.28 Á Á

āścaryavatpaśyati kaścidenam
āścaryavadvadati tathaiva cānyah
. Á
āścaryavaccainamanyah . śr
.n. oti
śrutvā 0pyenam
. veda na caiva kaścit Á Á 2.29 Á Á

dehı̄ nityamavadhyo 0yam . dehe sarvasya bhārata Á

tasmātsarvān
. i bhūtāni na tvam
. śocitumarhasi Á Á 2.30 Á Á

svadharmamapi cāveks.ya na vikampitumarhasi Á

dharmyāddhi yuddhācchreyo 0nyatks.atriyasya na vidyate Á Á 2.31 Á Á

yadr
. cchayā copapannam . svargadvāramapāvr
. tam Á
sukhinah. ks. atriyāh
. pārtha labhante yuddhamı̄dr. śam Á Á 2.32 Á Á

atha cettvamimam
. dharmyam . saṅgrāmam . na karis.yasi Á
tatah
. svadharmam
. kı̄rtim
. ca hitvā pāpamavāpsyasi Á Á 2.33 Á Á
0
akı̄rtim
. cāpi bhūtāni kathayis.yanti te vyayām Á
sam. bhāvitasya cākı̄rtirmaran
. ādatiricyate Á Á 2.34 Á Á

bhayādran . āduparatam
. mam. syante tvām . mahārathāh . Á
yes. ām
. ca tvam . bahumato bhūtvā yāsyasi lāghavam Á Á 2.35 Á Á

avācyavādām
. śca bahūnvadis.yanti tavāhitāh
. Á
nindantastava sāmarthyam . tato duh . khataram . nu kim Á Á 2.36 Á Á

Sunder Kidambi 14 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā sāṅkhyayogah
.

hato vā prāpsyasi svargam. jitvā vā bhoks.yase mahı̄m Á

tasmāduttis..tha kaunteya yuddhāya kr . taniścayah
. Á Á 2.37 Á Á

sukhaduh. khe same kr

. tvā lābhālābhau jayājayau Á
tato yuddhāya yujyasva naivam . pāpamavāpsyasi Á Á 2.38 Á Á

es.ā te 0bhihitā sāṅkhye buddhiryoge tvimām

. śr
.n.u Á
buddhyā yukto yayā pārtha karmabandham . prahāsyasi Á Á 2.39 Á Á

nehābhikramanāśo 0sti pratyavāyo na vidyate Á

svalpamapyasya dharmasya trāyate mahato bhayāt Á Á 2.40 Á Á

vyavasāyātmikā buddhirekeha kurunandana Á

bahuśākhā hyanantāśca buddhayo 0vyavasāyinām Á Á 2.41 Á Á

yāmimām
. pus. pitām
. vācam. pravadantyavipaścitah . Á
vedavādaratāh
. pārtha nānyadastı̄ti vādinah
. Á Á 2.42 Á Á

kāmātmānah . svargaparā janmakarmaphalapradām Á

kriyāviśes.abahulām
. bhogaiśvaryagatim
. prati Á Á 2.43 Á Á

bhogaiśvaryaprasaktānām. tayāpahr
. tacetasām Á
vyavasāyātmikā buddhih
. samādhau na vidhı̄yate Á Á 2.44 Á Á

traigun
. yavis.ayā vedā nistraigun
. yo bhavārjuna Á
nirdvandvo nityasattvastho niryogaks.ema ātmavān Á Á 2.45 Á Á

yāvānartha udapāne sarvatah . sam . plutodake Á

tāvānsarves.u vedes.u brāhman. asya vijānatah
. Á Á 2.46 Á Á

karman. yevādhikāraste mā phales.u kadācana Á

mā karmaphalaheturbhūrmā te saṅgo 0stvakarman . i Á Á 2.47 Á Á

yogasthah
. kuru karmān
. i saṅgam
. tyaktvā dhanañjaya Á
siddhyasiddhyoh
. samo bhūtvā samatvam. yoga ucyate Á Á 2.48 Á Á
www.prapatti.com 15 Sunder Kidambi
sāṅkhyayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

dūren
. a hyavaram. karma buddhiyogāddhanañjaya Á
buddhau śaran. amanviccha kr
. pan
. āh
. phalahetavah
. Á Á 2.49 Á Á

buddhiyukto jahātı̄ha ubhe sukr

. tadus. kr
. te Á
tasmādyogāya yujyasva yogah . karmasu kauśalam Á Á 2.50 Á Á

karmajam
. buddhiyuktā hi phalam. tyaktvā manı̄s.in
. ah
. Á
janmabandhavinirmuktāh. padam. gacchantyanāmayam Á Á 2.51 Á Á

yadā te mohakalilam . buddhirvyatitaris.yati Á

tadā gantāsi nirvedam. śrotavyasya śrutasya ca Á Á 2.52 Á Á

śrutivipratipannā te yadā sthāsyati niścalā Á

samādhāvacalā buddhistadā yogamavāpsyasi Á Á 2.53 Á Á

arjuna uvāca
sthitaprajñasya kā bhās.ā samādhisthasya keśava Á
sthitadhı̄h
. kim
. prabhās.eta kimāsı̄ta vrajeta kim Á Á 2.54 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca
prajahāti yadā kāmānsarvānpārtha manogatān Á
ātmanyevātmanā tus..tah
. sthitaprajñastadocyate Á Á 2.55 Á Á

duh . khes.vanudvignamanāh. sukhes.u vigataspr

. hah . Á
vı̄tarāgabhayakrodhah. sthitadhı̄rmunirucyate Á Á 2.56 Á Á

yah. sarvatrānabhisnehastattatprāpya śubhāśubham Á

nābhinandati na dves..ti tasya prajñā pratis..thitā Á Á 2.57 Á Á
0
yadā sam. harate cāyam . kūrmo ṅgānı̄va sarvaśah. Á
0
indriyān
. ı̄ndriyārthe bhyastasya prajñā pratis..t hitā Á Á 2.58 Á Á

vis.ayā vinivartante nirāhārasya dehinah . Á

0
rasavarjam . raso pyasya param . dr
. s..tvā nivartate Á Á 2.59 Á Á
Sunder Kidambi 16 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā sāṅkhyayogah
.

yatato hyapi kaunteya purus.asya vipaścitah. Á

indriyān
. i pramāthı̄ni haranti prasabham
. manah. Á Á 2.60 Á Á

tāni sarvān
. i sam
. yamya yukta āsı̄ta matparah . Á
vaśe hi yasyendriyān. i tasya prajñā pratis..t hitā Á Á 2.61 Á Á

dhyāyato vis.ayānpum . sah

. saṅgastes.ūpajāyate Á
0
saṅgātsañjāyate kāmah. kāmātkrodho bhijāyate Á Á 2.62 Á Á

krodhādbhavati sam . mohah . sam. mohātsmr . tivibhramah . Á

smr. tibhram
. śād buddhināśo buddhināśātpran . aśyati Á Á 2.63 Á Á

rāgadves.avimuktaistu vis.ayānindriyaiścaran Á
ātmavaśyairvidheyātmā prasādamadhigacchati Á Á 2.64 Á Á

prasāde sarvaduh
. khānām
. hānirasyopajāyate Á
prasannacetaso hyāśu buddhih . paryavatis..t hate Á Á 2.65 Á Á
nāsti buddhirayuktasya na cāyuktasya bhāvanā Á
na cābhāvayatah
. śāntiraśāntasya kutah
. sukham || 2.66 ||
0
indriyān
. ām
. hi caratām
. yanmano nuvidhı̄yate Á
tadasya harati prajñām. vāyurnāvamivāmbhasi Á Á 2.67 Á Á

tasmādyasya mahābāho nigr . hı̄tāni sarvaśah

. Á
indriyān
. ı̄ndriyārthebhyastasya prajñā pratis..t hitā Á Á 2.68 Á Á

yā niśā sarvabhūtānām. tasyām . jāgarti sam

. yamı̄ Á
yasyām . jāgrati bhūtāni sā niśā paśyato muneh. Á Á 2.69 Á Á

āpūryamān . amacalapratis..tham
.
samudramāpah . praviśanti yadvat Á
tadvatkāmā yam . praviśanti sarve
sa śāntimāpnoti na kāmakāmı̄ Á Á 2.70 Á Á

www.prapatti.com 17 Sunder Kidambi

sāṅkhyayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

vihāya kāmānyah
. sarvānpumām . ścarati nih
. spr
. hah
. Á
nirmamo nirahaṅkārah . sa śāntimadhigacchati Á Á 2.71 Á Á

es.ā brāhmı̄ sthitih

. pārtha nainām
. prāpya vimuhyati Á
sthitvāsyāmantakāle 0pi brahmanirvān. amr. cchati Á Á 2.72 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam. vāde sāṅkhyayogo nāma
dvitı̄yo dhyāyah
0
. ÁÁ

Sunder Kidambi 18 www.prapatti.com

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á karmayogah. Á Á
0
( tr
. tı̄yo dhyāyah
.)

arjuna uvāca

jyāyası̄ cetkarman . aste matā buddhirjanārdana Á

tatkim. karman . i ghore mām. niyojayasi keśava Á Á 3.1 Á Á

vyāmiśren
. eva vākyena buddhim . mohayası̄va me Á
0
tadekam . vada niścitya yena śreyo hamāpnuyām Á Á 3.2 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

loke 0smin dvividhā nis..t hā purā proktā mayānagha Á

jñānayogena sāṅkhyānām . karmayogena yoginām Á Á 3.3 Á Á
0
na karman. āmanārambhānnais.karmyam
. purus. o śnute Á
na ca sannyasanādeva siddhim. samadhigacchati Á Á 3.4 Á Á

na hi kaścitks.an
. amapi jātu tis..t hatyakarmakr .t Á
kāryate hyavaśah . karma sarvah . prakr. tijairgun
. aih
. Á Á 3.5 Á Á

karmendriyān . i sam. yamya ya āste manasā smaran Á

indriyārthānvimūd. hātmā mithyācārah
. sa ucyate Á Á 3.6 Á Á
0
yastvindriyān
. i manasā niyamyārabhate rjuna Á
karmendriyaih . karmayogamasaktah . sa viśis.yate Á Á 3.7 Á Á

niyatam . kuru karma tvam . karma jyāyo hyakarman . ah. Á

śarı̄rayātrāpi ca te na prasiddhyedakarman. ah
. Á Á 3.8 Á Á
0 0
yajñārthātkarman
. o nyatra loko yam
. karmabandhanah . Á
tadartham . karma kaunteya muktasaṅgah . samācara Á Á 3.9 Á Á
karmayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

sahayajñāh
. prajāh
. sr
. s..t vā purovāca prajāpatih
. Á
anena prasavis.yadhvames.a vo 0stvis..takāmadhuk Á Á 3.10 Á Á

devānbhāvayatānena te devā bhāvayantu vah

. Á
parasparam . bhāvayantah. śreyah
. paramavāpsyatha Á Á 3.11 Á Á

is..tānbhogānhi vo devā dāsyante yajñabhāvitāh

. Á
tairdattānapradāyaibhyo yo bhuṅkte stena eva sah . Á Á 3.12 Á Á

yajñaśis..tāśinah
. santo mucyante sarvakilbis.aih. Á
bhuñjate te tvagham . pāpā ye pacantyātmakāran
. āt Á Á 3.13 Á Á

annādbhavanti bhūtāni parjanyādannasam

. bhavah
. Á
yajñādbhavati parjanyo yajñah
. karmasamudbhavah . Á Á 3.14 Á Á

karma brahmodbhavam . viddhi brahmāks.arasamudbhavam Á

tasmātsarvagatam
. brahma nityam . yajñe pratis..thitam Á Á 3.15 Á Á

evam. pravartitam . cakram

. nānuvartayatı̄ha yah . Á
aghāyurindriyārāmo mogham. pārtha sa jı̄vati Á Á 3.16 Á Á

yastvātmaratireva syādātmatr. ptaśca mānavah

. Á
ātmanyeva ca santus..t astasya kāryam . na vidyate Á Á 3.17 Á Á

naiva tasya kr
. tenārtho nākr
. teneha kaścana Á
na cāsya sarvabhūtes.u kaścidarthavyapāśrayah
. Á Á 3.18 Á Á

tasmādasaktah. satatam
. kāryam
. karma samācara Á
asakto hyācarankarma paramāpnoti pūrus.ah
. Á Á 3.19 Á Á

karman . aiva hi sam

. siddhimāsthitā janakādayah. Á
lokasaṅgrahamevāpi sam . paśyankartumarhasi Á Á 3.20 Á Á

yadyadācarati śres..thastattadevetaro janah

. Á
sa yatpramān
. am . kurute lokastadanuvartate Á Á 3.21 Á Á
Sunder Kidambi 20 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā karmayogah
.

na me pārthāsti kartavyam. tris. u lokes.u kiñcana Á

nānavāptamavāptavyam . varta eva ca karman . i Á Á 3.22 Á Á

yadi hyaham
. na varteyam
. jātu karman . yatandritah
. Á
mama vartmānuvartante manus. yāh
. pārtha sarvaśah
. Á Á 3.23 Á Á

utsı̄deyurime lokā na kuryām

. karma cedaham Á
saṅkarasya ca kartā syāmupahanyāmimāh
. prajāh
. Á Á 3.24 Á Á

saktāh
. karman . yavidvām
. so yathā kurvanti bhārata Á
0
kuryādvidvām
. stathā saktaścikı̄rs.urlokasaṅgraham Á Á 3.25 Á Á

na buddhibhedam . janayedajñānām. karmasaṅginām Á

jos.ayetsarvakarmān
. i vidvānyuktah. samācaran Á Á 3.26 Á Á

prakr
. teh
. kriyamān . āni gun
. aih
. karmān
. i sarvaśah
. Á
ahaṅkāravimūd
. hātmā kartāhamiti manyate Á Á 3.27 Á Á

tattvavittu mahābāho gun . akarmavibhāgayoh . Á

gun. ā gun
. es.u vartanta iti matvā na sajjate Á Á 3.28 Á Á

prakr. tergun. asam

. mūd
. hāh
. sajjante gun. akarmasu Á
tānakr. tsnavido mandānkr . tsnavinna vicālayet Á Á 3.29 Á Á

mayi sarvān . i karmān

. i sannyasyādhyātmacetasā Á
nirāśı̄rnirmamo bhūtvā yudhyasva vigatajvarah . Á Á 3.30 Á Á

ye me matamidam . nityamanutis..thanti mānavāh

. Á
śraddhāvanto 0nasūyanto mucyante te 0pi karmabhih . Á Á 3.31 Á Á

ye tvetadabhyasūyanto nānutis..thanti me matam Á

sarvajñānavimūd
. hām
. stānviddhi nas..t ānacetasah
. Á Á 3.32 Á Á

sadr
. śam. ces..tate svasyāh
. prakr
. terjñānavānapi Á
prakr. tim
. yānti bhūtāni nigrahah . kim. karis.yati Á Á 3.33 Á Á
www.prapatti.com 21 Sunder Kidambi
karmayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

indriyasyendriyasyārthe rāgadves.au vyavasthitau Á

tayorna vaśamāgacchettau hyasya paripanthinau Á Á 3.34 Á Á

śreyānsvadharmo vigun
. ah. paradharmātsvanus..thitāt Á
svadharme nidhanam . śreyah. paradharmo bhayāvahah . Á Á 3.35 Á Á

arjuna uvāca
atha kena prayukto 0yam . pāpam. carati pūrus.ah . Á
anicchannapi vārs. n
. eya balādiva niyojitah
. Á Á 3.36 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca
kāma es. a krodha es.a rajogun
. asamudbhavah
. Á
mahāśano mahāpāpmā viddhyenamiha vairin . am Á Á 3.37 Á Á

dhūmenāvriyate vahniryathādarśo malena ca Á

yatholbenāvr
. to garbhastathā tenedamāvr
. tam Á Á 3.38 Á Á

āvr
. tam
. jñānametena jñānino nityavairin . ā Á
kāmarūpen . a kaunteya dus. pūren
. ānalena ca Á Á 3.39 Á Á

indriyān
. i mano buddhirasyādhis..thānamucyate Á
etairvimohayatyes.a jñānamāvr
. tya dehinam Á Á 3.40 Á Á

tasmāttvamindriyān
. yādau niyamya bharatars.abha Á
pāpmānam. prajahi hyenam . jñānavijñānanāśanam Á Á 3.41 Á Á

indriyān
. i parān
. yāhurindriyebhyah
. param. manah . Á
manasastu parā buddhiryo buddheh . paratastu sah. Á Á 3.42 Á Á

evam. buddheh. param. buddhvā sam. stabhyātmānamātmanā Á

jahi śatrum
. mahābāho kāmarūpam
. durāsadam Á Á 3.43 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam . vāde karmayogo nāma
tr
. tı̄yo 0
dhyāyah
. ÁÁ

Sunder Kidambi 22 www.prapatti.com

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á jñānakarmasannyāsayogah. Á Á
( caturtho 0dhyāyah
.)

śrı̄bhagavānuvāca

imam. vivasvate yogam. proktavānahamavyayam Á

vivasvānmanave prāha manuriks.vākave 0bravı̄t Á Á 4.1 Á Á

evam. paramparāprāptamimam . rājars.ayo viduh . Á

sa kāleneha mahatā yogo nas..t ah
. parantapa Á Á 4.2 Á Á
0
sa evāyam. mayā te dya yogah . proktah
. purātanah
. Á
bhakto 0si me sakhā ceti rahasyam. hyetaduttamam Á Á 4.3 Á Á

arjuna uvāca

aparam
. bhavato janma param . janma vivasvatah . Á
kathametadvijānı̄yām
. tvamādau proktavāniti Á Á 4.4 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

bahūni me vyatı̄tāni janmāni tava cārjuna Á

tānyaham. veda sarvān . i na tvam
. vettha parantapa Á Á 4.5 Á Á

ajo 0pi sannavyayātmā bhūtānāmı̄śvaro 0pi san Á

prakr
. tim
. svāmadhis..thāya sam
. bhavāmyātmamāyayā Á Á 4.6 Á Á

yadā yadā hi dharmasya glānirbhavati bhārata Á

abhyutthānamadharmasya tadātmānam . sr
. jāmyaham Á Á 4.7 Á Á

paritrān
. āya sādhūnām. vināśāya ca dus. kr
. tām Á
dharmasam . sthāpanārthāya sam . bhavāmi yuge yuge Á Á 4.8 Á Á
jñānakarmasannyāsayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

janma karma ca me divyamevam . yo vetti tattvatah

. Á
0
tyaktvā deham
. punarjanma naiti māmeti so rjuna Á Á 4.9 Á Á

vı̄tarāgabhayakrodhā manmayā māmupāśritāh . Á

bahavo jñānatapasā pūtā madbhāvamāgatāh
. Á Á 4.10 Á Á

ye yathā mām
. prapadyante tām
. stathaiva bhajāmyaham Á
mama vartmānuvartante manus. yāh . pārtha sarvaśah
. Á Á 4.11 Á Á

kāṅks.antah
. karman . ām
. siddhim
. yajanta iha devatāh . Á
ks.ipram . hi mānus.e loke siddhirbhavati karmajā Á Á 4.12 Á Á

cāturvarn
. yam. mayā sr
. s..t am
. gun
. akarmavibhāgaśah
. Á
tasya kartāramapi mām . viddhyakartāramavyayam Á Á 4.13 Á Á

na mām. karmān. i limpanti na me karmaphale spr . hā Á

0
iti mām
. yo bhijānāti karmabhirna sa badhyate Á Á 4.14 Á Á

evam
. jñātvā kr
. tam
. karma pūrvairapi mumuks.ubhih . Á
kuru karmaiva tasmāttvam . pūrvaih
. pūrvataram
. kr
. tam Á Á 4.15 Á Á
0
kim
. karma kimakarmeti kavayo pyatra mohitāh . Á
tatte karma pravaks.yāmi yajjñātvā moks.yase 0śubhāt Á Á 4.16 Á Á

karman
. o hyapi boddhavyam . boddhavyam. ca vikarman . ah . Á
akarman. aśca boddhavyam
. gahanā karman. o gatih
. Á Á 4.17 Á Á

karman. yakarma yah

. paśyedakarman . i ca karma yah. Á
sa buddhimānmanus.yes. u sa yuktah
. kr. tsnakarmakr
. t Á Á 4.18 Á Á

yasya sarve samārambhāh . kāmasaṅkalpavarjitāh

. Á
jñānāgnidagdhakarmān
. am
. tamāhuh. pan.d
. itam
. budhāh
. Á Á 4.19 Á Á

tyaktvā karmaphalāsaṅgam . nityatr. pto nirāśrayah . Á

0
karman . yabhipravr
. tto pi naiva kiñcitkaroti sah . Á Á 4.20 Á Á
Sunder Kidambi 24 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā jñānakarmasannyāsayogah
.

nirāśı̄ryatacittātmā tyaktasarvaparigrahah
. Á
śārı̄ram. kevalam . karma kurvannāpnoti kilbis.am Á Á 4.21 Á Á

yadr
. cchālābhasantus..to dvandvātı̄to vimatsarah
. Á
samah . siddhāvasiddhau ca kr . tvāpi na nibadhyate Á Á 4.22 Á Á

gatasaṅgasya muktasya jñānāvasthitacetasah. Á

yajñāyācaratah
. karma samagram . pravilı̄yate Á Á 4.23 Á Á

brahmārpan
. am
. brahma havirbrahmāgnau brahman
. ā hutam Á
brahmaiva tena gantavyam
. brahma karma samādhinā Á Á 4.24 Á Á

daivamevāpare yajñam. yoginah. paryupāsate Á

brahmāgnāvapare yajñam
. yajñenaivopajuhvati Á Á 4.25 Á Á

śrotrādı̄nı̄ndriyān
. yanye sam
. yamāgnis.u juhvati Á
śabdādı̄nvis.ayānanya indriyāgnis.u juhvati Á Á 4.26 Á Á

sarvān
. ı̄ndriyakarmān
. i prān
. akarmān
. i cāpare Á
ātmasam . yamayogāgnau juhvati jñānadı̄pite Á Á 4.27 Á Á

dravyayajñāstapoyajñā yogayajñāstathāpare Á
svādhyāyajñānayajñāśca yatayah
. sam
. śitavratāh
. Á Á 4.28 Á Á
0
apāne juhvati prān . am
. prān. e pānam . tathāpare Á
prān
. āpānagatı̄ ruddhvā prān. āyāmaparāyan. āh
. Á Á 4.29 Á Á

apare niyatāhārāh
. prān
. ānprān
. es. u juhvati Á
sarve 0pyete yajñavido yajñaks.apitakalmas.āh . Á Á 4.30 Á Á

yajñaśis..tāmr
. tabhujo yānti brahma sanātanam Á
0 0
nāyam. loko styayajñasya kuto nyah . kurusattama Á Á 4.31 Á Á

evam
. bahuvidhā yajñā vitatā brahman . o mukhe Á
karmajānviddhi tānsarvānevam . jñātvā vimoks.yase Á Á 4.32 Á Á
www.prapatti.com 25 Sunder Kidambi
jñānakarmasannyāsayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

śreyāndravyamayādyajñājjñānayajñah
. parantapa Á
sarvam . karmākhilam
. pārtha jñāne parisamāpyate Á Á 4.33 Á Á

tadviddhi pran. ipātena paripraśnena sevayā Á

upadeks.yanti te jñānam. jñāninastattvadarśinah
. Á Á 4.34 Á Á

yajjñātvā na punarmohamevam . yāsyasi pān

.d. ava Á
yena bhūtānyaśes.ān
. i draks.yasyātmanyatho mayi Á Á 4.35 Á Á

api cedasi pāpebhyah. sarvebhyah. pāpakr

. ttamah. Á
sarvam. jñānaplavenaiva vr
. jinam
. santaris.yasi Á Á 4.36 Á Á
0 0
yathaidhām . si samiddho gnirbhasmasātkurute rjuna Á
jñānāgnih
. sarvakarmān. i bhasmasātkurute tathā Á Á 4.37 Á Á

na hi jñānena sadr
. śam
. pavitramiha vidyate Á
tatsvayam . yogasam. siddhah. kālenātmani vindati Á Á 4.38 Á Á

śraddhāvām̃
. llabhate jñānam. tatparah. sam. yatendriyah . Á
jñānam
. labdhvā parām . śāntimaciren. ādhigacchati Á Á 4.39 Á Á

ajñaścāśraddadhānaśca sam
. śayātmā vinaśyati Á
0
nāyam . loko sti na paro na sukham . sam. śayātmanah
. Á Á 4.40 Á Á

yogasannyastakarmān
. am. jñānasañchinnasam
. śayam Á
ātmavantam
. na karmān. i nibadhnanti dhanañjaya Á Á 4.41 Á Á

tasmādajñānasam. bhūtam
. hr
. tstham. jñānāsinātmanah . Á
chittvainam. sam. śayam. yogamātis..thottis..t ha bhārata Á Á 4.42 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde jñānakarmasannyāsayogo nāma
caturtho dhyāyah
0
. ÁÁ

Sunder Kidambi 26 www.prapatti.com

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á sannyāsayogah. Á Á
( pañcamo 0dhyāyah
.)

arjuna uvāca

sannyāsam
. karman . ām
. kr
. s. n
. a punaryogam
. ca śam . sasi Á
yacchreya etayorekam . tanme brūhi suniścitam Á Á 5.1 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

sannyāsah
. karmayogaśca nih
. śreyasakarāvubhau Á
tayostu karmasannyāsātkarmayogo viśis.yate Á Á 5.2 Á Á

jñeyah
. sa nityasannyāsı̄ yo na dves..ti na kāṅks.ati Á
nirdvandvo hi mahābāho sukham . bandhātpramucyate Á Á 5.3 Á Á

sāṅkhyayogau pr
. thagbālāh
. pravadanti na pan
.d. itāh
. Á
ekamapyāsthitah. samyagubhayorvindate phalam Á Á 5.4 Á Á

yatsāṅkhyaih
. prāpyate sthānam
. tadyogairapi gamyate Á
ekam. sāṅkhyam. ca yogam . ca yah
. paśyati sa paśyati Á Á 5.5 Á Á

sannyāsastu mahābāho duh

. khamāptumayogatah . Á
yogayukto munirbrahma naciren . ādhigacchati Á Á 5.6 Á Á

yogayukto viśuddhātmā vijitātmā jitendriyah

. Á
sarvabhūtātmabhūtātmā kurvannapi na lipyate Á Á 5.7 Á Á

naiva kiñcitkaromı̄ti yukto manyeta tattvavit Á

paśyañśr
.n. vanspr
. śañjighrannaśnangacchansvapañśvasan Á Á 5.8 Á Á

pralapanvisr . jangr
. hn
. annunmis.annimis.annapi Á
indriyān
. ı̄ndriyārthes.u vartanta iti dhārayan Á Á 5.9 Á Á
sannyāsayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

brahman . yādhāya karmān

. i saṅgam
. tyaktvā karoti yah . Á
lipyate na sa pāpena padmapatramivāmbhasā Á Á 5.10 Á Á

kāyena manasā buddhyā kevalairindriyairapi Á

yoginah. karma kurvanti saṅgam. tyaktvātmaśuddhaye Á Á 5.11 Á Á

yuktah
. karmaphalam . tyaktvā śāntimāpnoti nais..t hikı̄m Á
ayuktah. kāmakāren
. a phale sakto nibadhyate Á Á 5.12 Á Á

sarvakarmān. i manasā sannyasyāste sukham

. vaśı̄ Á
navadvāre pure dehı̄ naiva kurvanna kārayan Á Á 5.13 Á Á

na kartr
. tvam
. na karmān
. i lokasya sr
. jati prabhuh
. Á
na karmaphalasam . yogam
. svabhāvastu pravartate Á Á 5.14 Á Á

nādatte kasyacitpāpam . na caiva sukr

. tam
. vibhuh
. Á
ajñānenāvr
. tam
. jñānam. tena muhyanti jantavah. Á Á 5.15 Á Á

jñānena tu tadajñānam . yes. ām

. nāśitamātmanah . Á
tes. āmādityavajjñānam
. prakāśayati tatparam Á Á 5.16 Á Á

tadbuddhayastadātmānastannis..thāstatparāyan
. āh
. Á
gacchantyapunarāvr
. ttim
. jñānanirdhūtakalmas.āh. Á Á 5.17 Á Á

vidyāvinayasam . panne brāhman . e gavi hastini Á

śuni caiva śvapāke ca pan
.d. itāh
. samadarśinah . Á Á 5.18 Á Á

ihaiva tairjitah
. sargo yes.ām
. sāmye sthitam
. manah . Á
nirdos.am
. hi samam . brahma tasmād brahman . i te sthitāh
. Á Á 5.19 Á Á

na prahr. s.yetpriyam. prāpya nodvijetprāpya cāpriyam Á

sthirabuddhirasam . mūd
. ho brahmavid brahman . i sthitah
. Á Á 5.20 Á Á

bāhyasparśes.vasaktātmā vindatyātmani yatsukham Á

sa brahmayogayuktātmā sukhamaks.ayamaśnute Á Á 5.21 Á Á
Sunder Kidambi 28 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā sannyāsayogah
.

ye hi sam
. sparśajā bhogā duh
. khayonaya eva te Á
ādyantavantah. kaunteya na tes. u ramate budhah . Á Á 5.22 Á Á

śaknotı̄haiva yah
. sod. hum
. prākśarı̄ravimoks.an. āt Á
kāmakrodhodbhavam . vegam. sa yuktah . sa sukhı̄ narah
. Á Á 5.23 Á Á

yo 0ntah 0
. sukho ntarārāmastathāntarjyotireva yah
. Á
0
sa yogı̄ brahmanirvān . am
. brahmabhūto dhigacchati Á Á 5.24 Á Á

labhante brahmanirvān. amr

. s. ayah
. ks.ı̄n
. akalmas.āh
. Á
chinnadvaidhā yatātmānah
. sarvabhūtahite ratāh . Á Á 5.25 Á Á

kāmakrodhaviyuktānām
. yatı̄nām
. yatacetasām Á
abhito brahmanirvān
. am. vartate viditātmanām Á Á 5.26 Á Á

sparśānkr. tvā bahirbāhyām. ścaks.uścaivāntare bhruvoh . Á

prān
. āpānau samau kr . tvā nāsābhyantaracārin . au Á Á 5.27 Á Á

yatendriyamanobuddhirmunirmoks.aparāyan . ah
. Á
vigatecchābhayakrodho yah
. sadā mukta eva sah. Á Á 5.28 Á Á

bhoktāram. yajñatapasām
. sarvalokamaheśvaram Á
suhr
. dam. sarvabhūtānām
. jñātvā mām
. śāntimr
. cchati Á Á 5.29 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam . vāde sannyāsayogo nāma
pañcamo 0dhyāyah. ÁÁ

www.prapatti.com 29 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á dhyānayogah. Á Á
( s. as..tho 0dhyāyah
.)

śrı̄bhagavānuvāca

anāśritah
. karmaphalam . kāryam
. karma karoti yah . Á
sa sannyāsı̄ ca yogı̄ ca na niragnirna cākriyah
. Á Á 6.1 Á Á

yam
. sannyāsamiti prāhuryogam . tam
. viddhi pān .d. ava Á
na hyasannyastasaṅkalpo yogı̄ bhavati kaścana Á Á 6.2 Á Á

āruruks.ormuneryogam . karma kāran. amucyate Á

yogārūd
. hasya tasyaiva śamah
. kāran
. amucyate Á Á 6.3 Á Á

yadā hi nendriyārthes.u na karmasvanus.ajjate Á

sarvasaṅkalpasannyāsı̄ yogārūd
. hastadocyate Á Á 6.4 Á Á

uddharedātmanātmānam
. nātmānamavasādayet Á
ātmaiva hyātmano bandhurātmaiva ripurātmanah. Á Á 6.5 Á Á

bandhurātmātmanastasya yenātmaivātmanā jitah . Á

anātmanastu śatrutve vartetātmaiva śatruvat Á Á 6.6 Á Á

jitātmanah . praśāntasya paramātmā samāhitah. Á

śı̄tos. n
. asukhaduh. khes.u tathā mānāpamānayoh
. Á Á 6.7 Á Á

jñānavijñānatr
. ptātmā kūt.astho vijitendriyah
. Á
yukta ityucyate yogı̄ samalos..tāśmakāñcanah . Á Á 6.8 Á Á

suhr. nmitrāryudāsı̄namadhyasthadves.yabandhus.u Á
sādhus.vapi ca pāpes.u samabuddhirviśis.yate Á Á 6.9 Á Á
dhyānayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

yogı̄ yuñjı̄ta satatamātmānam . rahasi sthitah . Á

ekākı̄ yatacittātmā nirāśı̄raparigrahah
. Á Á 6.10 Á Á

śucau deśe pratis..thāpya sthiramāsanamātmanah . Á

nātyucchritam. nātinı̄cam . cailājinakuśottaram Á Á 6.11 Á Á

tatraikāgram. manah . kr
. tvā yatacittendriyakriyāh
. Á
upaviśyāsane yuñjyādyogamātmaviśuddhaye Á Á 6.12 Á Á

samam. kāyaśirogrı̄vam. dhārayannacalam . sthirah

. Á
sam
. preks.ya nāsikāgram. svam. diśaścānavalokayan Á Á 6.13 Á Á

praśāntātmā vigatabhı̄rbrahmacārivrate sthitah

. Á
manah . sam. yamya maccitto yukta āsı̄ta matparah . Á Á 6.14 Á Á

yuñjannevam . sadātmānam. yogı̄ niyatamānasah. Á

śāntim
. nirvān
. aparamām
. matsam . sthāmadhigacchati Á Á 6.15 Á Á

nātyaśnatastu yogo 0sti na caikāntamanaśnatah . Á

na cātisvapnaśı̄lasya jāgrato naiva cārjuna Á Á 6.16 Á Á

yuktāhāravihārasya yuktaces..t asya karmasu Á

yuktasvapnāvabodhasya yogo bhavati duh . khahā Á Á 6.17 Á Á

yadā viniyatam. cittamātmanyevāvatis..t hate Á

nih
. spr
. hah
. sarvakāmebhyo yukta ityucyate tadā Á Á 6.18 Á Á

yathā dı̄po nivātastho neṅgate sopamā smr

. tā Á
yogino yatacittasya yuñjato yogamātmanah . Á Á 6.19 Á Á

yatroparamate cittam. niruddham . yogasevayā Á

yatra caivātmanātmānam
. paśyannātmani tus. yati Á Á 6.20 Á Á

sukhamātyantikam . yattad buddhigrāhyamatı̄ndriyam Á

vetti yatra na caivāyam
. sthitaścalati tattvatah
. Á Á 6.21 Á Á
Sunder Kidambi 32 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā dhyānayogah
.

yam. labdhvā cāparam. lābham

. manyate nādhikam . tatah . Á
yasminsthito na duh . khena gurun
. āpi vicālyate Á Á 6.22 Á Á

tam
. vidyād duh. khasam
. yogaviyogam . yogasañjñitam Á
sa niścayena yoktavyo yogo 0nirvin
.n. acetasā Á Á 6.23 Á Á

saṅkalpaprabhavānkāmām
. styaktvā sarvānaśes.atah. Á
manasaivendriyagrāmam . viniyamya samantatah . Á Á 6.24 Á Á

śanaih
. śanairuparamed buddhyā dhr . tigr
. hı̄tayā Á
ātmasam. stham. manah. kr
. tvā na kiñcidapi cintayet Á Á 6.25 Á Á

yato yato niścarati manaścañcalamasthiram Á

tatastato niyamyaitadātmanyeva vaśam . nayet Á Á 6.26 Á Á

praśāntamanasam . hyenam. yoginam. sukhamuttamam Á

upaiti śāntarajasam. brahmabhūtamakalmas.am Á Á 6.27 Á Á

yuñjannevam
. sadātmānam . yogı̄ vigatakalmas.ah
. Á
sukhena brahmasam . sparśamatyantam . sukhamaśnute Á Á 6.28 Á Á

sarvabhūtasthamātmānam . sarvabhūtāni cātmani Á

ı̄ks.ate yogayuktātmā sarvatra samadarśanah . Á Á 6.29 Á Á

yo mām. paśyati sarvatra sarvam . ca mayi paśyati Á

tasyāham
. na pran . aśyāmi sa ca me na pran. aśyati Á Á 6.30 Á Á

sarvabhūtasthitam
. yo mām . bhajatyekatvamāsthitah . Á
sarvathā vartamāno 0pi sa yogı̄ mayi vartate Á Á 6.31 Á Á
0
ātmaupamyena sarvatra samam . paśyati yo rjuna Á
sukham. vā yadi vā duh
. kham
. sa yogı̄ paramo matah . Á Á 6.32 Á Á

www.prapatti.com 33 Sunder Kidambi

dhyānayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

arjuna uvāca

yo 0yam
. yogastvayā proktah. sāmyena madhusūdana Á
etasyāham
. na paśyāmi cañcalatvātsthitim
. sthirām Á Á 6.33 Á Á

cañcalam
. hi manah
. kr
. s. n
. a pramāthi balavad dr
.d. ham Á
tasyāham
. nigraham
. manye vāyoriva sudus. karam Á Á 6.34 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

asam
. śayam
. mahābāho mano durnigraham . calam Á
abhyāsena tu kaunteya vairāgyen
. a ca gr
. hyate Á Á 6.35 Á Á

asam . yatātmanā yogo dus. prāpa iti me matih. Á

vaśyātmanā tu yatatā śakyo 0vāptumupāyatah. Á Á 6.36 Á Á

arjuna uvāca

ayatih. śraddhayopeto yogāccalitamānasah . Á

aprāpya yogasam . siddhim
. kām
. gatim. kr
. s. n
. a gacchati Á Á 6.37 Á Á

kaccinnobhayavibhras..taśchinnābhramiva naśyati Á
apratis..tho mahābāho vimūd
. ho brahman
. ah
. pathi Á Á 6.38 Á Á

etanme sam. śayam . kr

. s. n
. a chettumarhasyaśes.atah
. Á
tvadanyah
. sam . śayasyāsya chettā na hyupapadyate Á Á 6.39 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

pārtha naiveha nāmutra vināśastasya vidyate Á

na hi kalyān
. akr
. tkaścid durgatim
. tāta gacchati Á Á 6.40 Á Á

prāpya pun . yakr

. tām
. lokānus.itvā śāśvatı̄h
. samāh
. Á
0
śucı̄nām
. śrı̄matām. gehe yogabhras..t o bhijāyate Á Á 6.41 Á Á

Sunder Kidambi 34 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā dhyānayogah
.

athavā yogināmeva kule bhavati dhı̄matām Á

etaddhi durlabhataram. loke janma yadı̄dr . śam Á Á 6.42 Á Á

tatra tam
. buddhisam . yogam. labhate paurvadehikam Á
yatate ca tato bhūyah
. sam. siddhau kurunandana Á Á 6.43 Á Á

pūrvābhyāsena tenaiva hriyate hyavaśo 0pi sah . Á

jijñāsurapi yogasya śabdabrahmātivartate Á Á 6.44 Á Á

prayatnādyatamānastu yogı̄ sam. śuddhakilbis.ah

. Á
anekajanmasam . siddhastato yāti parām. gatim Á Á 6.45 Á Á

tapasvibhyo 0dhiko yogı̄ jñānibhyo 0pi mato 0dhikah

. Á
karmibhyaścādhiko yogı̄ tasmādyogı̄ bhavārjuna Á Á 6.46 Á Á

yogināmapi sarves.ām. madgatenāntarātmanā Á

śraddhāvānbhajate yo mām
. sa me yuktatamo matah
. Á Á 6.47 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam . vāde dhyānayogo nāma
s.as. .tho dhyāyah
0
. ÁÁ

www.prapatti.com 35 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á jñānaviñānayogah. Á Á
( saptamo 0dhyāyah
.)

śrı̄bhagavānuvāca

mayyāsaktamanāh
. pārtha yogam. yuñjanmadāśrayah . Á
asam
. śayam
. samagram . mām. yathā jñāsyasi tacchr
.n. u Á Á 7.1 Á Á
0
jñānam. te ham. savijñānamidam . vaks.yāmyaśes.atah . Á
yajjñātvā neha bhūyo 0nyajjñātavyamavaśis.yate Á Á 7.2 Á Á

manus.yān
. ām
. sahasres.u kaścidyatati siddhaye Á
yatatāmapi siddhānām
. kaścinmām. vetti tattvatah
. Á Á 7.3 Á Á

bhūmirāpo 0nalo vāyuh

. kham
. mano buddhireva ca Á
ahaṅkāra itı̄yam
. me bhinnā prakr
. tiras..tadhā Á Á 7.4 Á Á

apareyamitastvanyām . prakr
. tim
. viddhi me parām Á
jı̄vabhūtām
. mahābāho yayedam . dhāryate jagat Á Á 7.5 Á Á

etadyonı̄ni bhūtāni sarvān

. ı̄tyupadhāraya Á
aham. kr
. tsnasya jagatah . prabhavah . pralayastathā Á Á 7.6 Á Á

mattah
. parataram
. nānyatkiñcidasti dhanañjaya Á
mayi sarvamidam. protam. sūtre man. igan
. ā iva Á Á 7.7 Á Á

raso 0hamapsu kaunteya prabhāsmi śaśisūryayoh. Á

pran
. avah. sarvavedes.u śabdah
. khe paurus.am. nr
. s. u Á Á 7.8 Á Á

pun . yo gandhah. pr
. thivyām
. ca tejaścāsmi vibhāvasau Á
jı̄vanam . sarvabhūtes.u tapaścāsmi tapasvis.u Á Á 7.9 Á Á
jñānaviñānayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

bı̄jam
. mām
. sarvabhūtānām
. viddhi pārtha sanātanam Á
buddhirbuddhimatāmasmi tejastejasvināmaham Á Á 7.10 Á Á
balam
. balavatām
. cāham. kāmarāgavivarjitam Á
dharmāviruddho bhūtes.u kāmo 0smi bharatars.abha || 7.11 ||

ye caiva sāttvikā bhāvā rājasāstāmasāśca ye Á

matta eveti tānviddhi na tvaham
. tes. u te mayi Á Á 7.12 Á Á

tribhirgun
. amayairbhāvairebhih . sarvamidam. jagat Á
mohitam . nābhijānāti māmebhyah. paramavyayam Á Á 7.13 Á Á

daivı̄ hyes.ā gun

. amayı̄ mama māyā duratyayā Á
māmeva ye prapadyante māyāmetām . taranti te Á Á 7.14 Á Á

na mām. dus.kr. tino mūd . hāh

. prapadyante narādhamāh . Á
māyayāpahr
. tajñānā āsuram . bhāvamāśritāh
. Á Á 7.15 Á Á
0
caturvidhā bhajante mām . janāh . sukr
. tino rjuna Á
ārto jijñāsurarthārthı̄ jñānı̄ ca bharatars.abha Á Á 7.16 Á Á

tes. ām
. jñānı̄ nityayukta ekabhaktirviśis.yate Á
priyo hi jñānino 0tyarthamaham . sa ca mama priyah. Á Á 7.17 Á Á

udārāh
. sarva evaite jñānı̄ tvātmaiva me matam Á
āsthitah
. sa hi yuktātmā māmevānuttamām . gatim Á Á 7.18 Á Á

bahūnām
. janmanāmante jñānavānmām
. prapadyate Á
vāsudevah. sarvamiti sa mahātmā sudurlabhah
. Á Á 7.19 Á Á
0
kāmaistaistairhr
. tajñānāh
. prapadyante nyadevatāh . Á
tam. tam
. niyamamāsthāya prakr . tyā niyatāh
. svayā Á Á 7.20 Á Á

yo yo yām
. yām. tanum . bhaktah . śraddhayārcitumicchati Á
tasya tasyācalām
. śraddhām
. tāmeva vidadhāmyaham Á Á 7.21 Á Á

Sunder Kidambi 38 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā jñānaviñānayogah
.

sa tayā śraddhayā yuktastasyārādhanamı̄hate Á

labhate ca tatah. kāmānmayaiva vihitānhitān Á Á 7.22 Á Á

antavattu phalam. tes. ām

. tadbhavatyalpamedhasām Á
devāndevayajo yānti madbhaktā yānti māmapi Á Á 7.23 Á Á

avyaktam
. vyaktimāpannam. manyante māmabuddhayah . Á
param
. bhāvamajānanto mamāvyayamanuttamam Á Á 7.24 Á Á

nāham . prakāśah
. sarvasya yogamāyāsamāvr
. tah
. Á
0
mūd. ho yam
. nābhijānāti loko māmajamavyayam Á Á 7.25 Á Á

vedāham. samatı̄tāni vartamānāni cārjuna Á

bhavis.yān
. i ca bhūtāni mām
. tu veda na kaścana Á Á 7.26 Á Á

icchādves.asamutthena dvandvamohena bhārata Á

sarvabhūtāni sam
. moham. sarge yānti parantapa Á Á 7.27 Á Á

yes. ām
. tvantagatam
. pāpam
. janānām
. pun
. yakarman . ām Á
te dvandvamohanirmuktā bhajante mām . dr.d
. havratāh. Á Á 7.28 Á Á

jarāmaran
. amoks.āya māmāśritya yatanti ye Á
te brahma tadviduh . kr
. tsnamadhyātmam . karma cākhilam Á Á 7.29 Á Á

sādhibhūtādhidaivam . mām
. sādhiyajñam
. ca ye viduh . Á
0
prayān. akāle pi ca mām
. te viduryuktacetasah. Á Á 7.30 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde jñānaviñānayogo nāma
saptamo 0dhyāyah . ÁÁ

www.prapatti.com 39 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á aks.arabrahmayogah. Á Á
( as..tamo 0dhyāyah
.)

arjuna uvāca

kim
. tad brahma kimadhyātmam. kim
. karma purus. ottama Á
adhibhūtam
. ca kim
. proktamadhidaivam
. kimucyate Á Á 8.1 Á Á
0 0
adhiyajñah. katham . ko tra dehe sminmadhusūdana Á
0
prayān
. akāle ca katham
. jñeyo si niyatātmabhih
. Á Á 8.2 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca
0
aks.aram
. brahma paramam . svabhāvo dhyātmamucyate Á
bhūtabhāvodbhavakaro visargah
. karmasañjñitah
. Á Á 8.3 Á Á

adhibhūtam. ks.aro bhāvah

. purus. aścādhidaivatam Á
adhiyajño 0hamevātra dehe dehabhr . tām
. vara Á Á 8.4 Á Á

antakāle ca māmeva smaranmuktvā kalevaram Á

yah
. prayāti sa madbhāvam
. yāti nāstyatra sam
. śayah
. Á Á 8.5 Á Á
0
yam
. yam. vā pi smaranbhāvam
. tyajatyante kalevaram Á
tam
. tamevaiti kaunteya sadā tadbhāvabhāvitah
. Á Á 8.6 Á Á

tasmātsarves.u kāles.u māmanusmara yudhya ca Á

mayyarpitamanobuddhirmāmevais.yasyasam . śayah. Á Á 8.7 Á Á

abhyāsayogayuktena cetasā nānyagāminā Á

paramam . purus.am
. divyam. yāti pārthānucintayan Á Á 8.8 Á Á

kavim
. purān . amanuśāsitāram
.
an
. oran
. ı̄yam . samanusmaredyah. Á
aks. arabrahmayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

sarvasya dhātāramacintyarūpam
.
ādityavarn
. am. tamasah
. parastāt Á Á 8.9 Á Á
0
prayān
. akāle manasā calena
bhaktyā yukto yogabalena caiva Á
bhruvormadhye prān
. amāveśya samyak
sa tam
. param
. purus. amupaiti divyam Á Á 8.10 Á Á

yadaks.aram . vedavido vadanti

viśanti yadyatayo vı̄tarāgāh
. Á
yadicchanto brahmacaryam . caranti
tatte padam . saṅgrahen. a pravaks.ye Á Á 8.11 Á Á

sarvadvārān
. i sam
. yamya mano hr . di nirudhya ca Á
mūrdhnyādhāyātmanah. prān
. amāsthito yogadhāran. ām Á Á 8.12 Á Á

omityekāks.aram. brahma vyāharanmāmanusmaran Á

yah
. prayāti tyajandeham
. sa yāti paramām
. gatim Á Á 8.13 Á Á

ananyacetāh
. satatam. yo mām . smarati nityaśah
. Á
tasyāham
. sulabhah. pārtha nityayuktasya yoginah . Á Á 8.14 Á Á

māmupetya punarjanma duh . khālayamaśāśvatam Á

nāpnuvanti mahātmānah
. sam. siddhim. paramām . gatāh
. Á Á 8.15 Á Á
0
ābrahmabhuvanāllokāh
. punarāvartino rjuna Á
māmupetya tu kaunteya punarjanma na vidyate Á Á 8.16 Á Á

sahasrayugaparyantamaharyad brahman . o viduh. Á

0
rātrim
. yugasahasrāntām
. te horātravido janāh
. Á Á 8.17 Á Á

avyaktād vyaktayah . sarvāh

. prabhavantyaharāgame Á
rātryāgame pralı̄yante tatraivāvyaktasañjñake Á Á 8.18 Á Á

Sunder Kidambi 42 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā aks. arabrahmayogah
.

bhūtagrāmah. sa evāyam . bhūtvā bhūtvā pralı̄yate Á

rātryāgame 0vaśah
. pārtha prabhavatyaharāgame Á Á 8.19 Á Á

parastasmāttu bhāvo 0nyo 0vyakto 0vyaktātsanātanah . Á

yah
. sa sarves.u bhūtes.u naśyatsu na vinaśyati Á Á 8.20 Á Á

avyakto 0ks.ara ityuktastamāhuh

. paramām
. gatim Á
yam. prāpya na nivartante taddhāma paramam . mama Á Á 8.21 Á Á

purus. ah
. sa parah . pārtha bhaktyā labhyastvananyayā Á
yasyāntah. sthāni bhūtāni yena sarvamidam. tatam Á Á 8.22 Á Á

yatra kāle tvanāvr. ttimāvr

. ttim
. caiva yoginah
. Á
prayātā yānti tam
. kālam . vaks.yāmi bharatars.abha Á Á 8.23 Á Á

agnirjyotirahah . śuklah
. s. an
. māsā uttarāyan
. am Á
tatra prayātā gacchanti brahma brahmavido janāh . Á Á 8.24 Á Á

dhūmo rātristathā kr
. s. n
. ah
. s. an
. māsā daks.in
. āyanam Á
tatra cāndramasam . jyotiryogı̄ prāpya nivartate Á Á 8.25 Á Á

śuklakr
. s. n
. e gatı̄ hyete jagatah. śāśvate mate Á
ekayā yātyanāvr . ttimanyayāvartate punah . Á Á 8.26 Á Á

naite sr
. tı̄ pārtha jānanyogı̄ muhyati kaścana Á
tasmātsarves.u kāles.u yogayukto bhavārjuna Á Á 8.27 Á Á

vedes.u yajñes.u tapah . su caiva

dānes.u yatpun . yaphalam . pradis..tam Á
atyeti tatsarvamidam . viditvā
yogı̄ param. sthānamupaiti cādyam Á Á 8.28 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde aks. arabrahmayogo nāma
as..t amo 0dhyāyah
. ÁÁ

www.prapatti.com 43 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á rājavidyārājaguhyayogah. Á Á
( navamo 0dhyāyah
.)

śrı̄bhagavānuvāca

idam . tu te guhyatamam . pravaks.yāmyanasūyave Á

0
jñānam
. vijñānasahitam
. yajjñātvā moks.yase śubhāt Á Á 9.1 Á Á

rājavidyā rājaguhyam. pavitramidamuttamam Á

pratyaks.āvagamam . dharmyam . susukham
. kartumavyayam Á Á 9.2 Á Á

aśraddadhānāh
. purus. ā dharmasyāsya parantapa Á
aprāpya mām. nivartante mr . tyusam
. sāravartmani Á Á 9.3 Á Á

mayā tatamidam. sarvam . jagadavyaktamūrtinā Á

matsthāni sarvabhūtāni na cāham
. tes.vavasthitah. Á Á 9.4 Á Á

na ca matsthāni bhūtāni paśya me yogamaiśvaram Á

bhūtabhr
. nna ca bhūtastho mamātmā bhūtabhāvanah
. Á Á 9.5 Á Á

yathākāśasthito nityam . vāyuh

. sarvatrago mahān Á
tathā sarvān. i bhūtāni matsthānı̄tyupadhāraya Á Á 9.6 Á Á

sarvabhūtāni kaunteya prakr. tim

. yānti māmikām Á
kalpaks.aye punastāni kalpādau visr
. jāmyaham Á Á 9.7 Á Á

prakr. tim
. svāmavas..tabhya visr
. jāmi punah
. punah . Á
bhūtagrāmamimam . kr . tsnamavaśam. prakr
. tervaśāt Á Á 9.8 Á Á

na ca mām . tāni karmān

. i nibadhnanti dhanañjaya Á
udāsı̄navadāsı̄namasaktam . tes. u karmasu Á Á 9.9 Á Á
rājavidyārājaguhyayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

mayādhyaks.en
. a prakr
. tih
. sūyate sacarācaram Á
hetunānena kaunteya jagadviparivartate Á Á 9.10 Á Á

avajānanti mām
. mūd
. hā mānus. ı̄m
. tanumāśritam Á
param. bhāvamajānanto mama bhūtamaheśvaram Á Á 9.11 Á Á

moghāśā moghakarmān . o moghajñānā vicetasah . Á

rāks.ası̄māsurı̄m
. caiva prakr. tim
. mohinı̄m. śritāh. Á Á 9.12 Á Á

mahātmānastu mām
. pārtha daivı̄m
. prakr. timāśritāh
. Á
bhajantyananyamanaso jñātvā bhūtādimavyayam Á Á 9.13 Á Á

satatam
. kı̄rtayanto mām. yatantaśca dr
.d. havratāh
. Á
namasyantaśca mām . bhaktyā nityayuktā upāsate Á Á 9.14 Á Á

jñānayajñena cāpyanye yajanto māmupāsate Á

ekatvena pr . thaktvena bahudhā viśvatomukham Á Á 9.15 Á Á

aham
. kraturaham
. yajñah
. svadhāhamahamaus.adham Á
mantro 0hamahamevājyamahamagniraham . hutam Á Á 9.16 Á Á

pitāhamasya jagato mātā dhātā pitāmahah

. Á
vedyam . pavitramoṅkāra .rksāma yajureva ca Á Á 9.17 Á Á

gatirbhartā prabhuh
. sāks.ı̄ nivāsah
. śaran
. am. suhr
.t Á
prabhavah. pralayah. sthānam . nidhānam . bı̄jamavyayam Á Á 9.18 Á Á

tapāmyahamaham . vars.am . nigr

. hn
. āmyutsr
. jāmi ca Á
amr. tam
. caiva mr
. tyuśca sadasaccāhamarjuna Á Á 9.19 Á Á

traividyā mām . somapāh . pūtapāpā

yajñairis..tvā svargatim
. prārthayante Á
te pun. yamāsādya surendralokam
.
aśnanti divyāndivi devabhogān Á Á 9.20 Á Á

Sunder Kidambi 46 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā rājavidyārājaguhyayogah
.

te tam . bhuktvā svargalokam . viśālam.

ks.ı̄n
. e pun
. ye martyalokam. viśanti Á
evam . trayı̄dharmamanuprapannā
gatāgatam . kāmakāmā labhante Á Á 9.21 Á Á

ananyāścintayanto mām . ye janāh

. paryupāsate Á
tes. ām
. nityābhiyuktānām
. yogaks.emam . vahāmyaham Á Á 9.22 Á Á

ye 0pyanyadevatābhaktā yajante śraddhayānvitāh

. Á
te 0pi māmeva kaunteya yajantyavidhipūrvakam Á Á 9.23 Á Á

aham. hi sarvayajñānām
. bhoktā ca prabhureva ca Á
na tu māmabhijānanti tattvenātaścyavanti te Á Á 9.24 Á Á

yānti devavratā devānpitr̄. nyānti pitr

. vratāh
. Á
bhūtāni yānti bhūtejyā yānti madyājino 0pi mām Á Á 9.25 Á Á

patram
. pus. pam
. phalam . toyam. yo me bhaktyā prayacchati Á
tadaham. bhaktyupahr. tamaśnāmi prayatātmanah
. Á Á 9.26 Á Á

yatkaros.i yadaśnāsi yajjuhos.i dadāsi yat Á

yattapasyasi kaunteya tatkurus.va madarpan . am Á Á 9.27 Á Á

śubhāśubhaphalairevam
. moks.yase karmabandhanaih . Á
sannyāsayogayuktātmā vimukto māmupais.yasi Á Á 9.28 Á Á

samo 0ham 0
. sarvabhūtes.u na me dves.yo sti na priyah
. Á
ye bhajanti tu mām
. bhaktyā mayi te tes.u cāpyaham Á Á 9.29 Á Á

api cetsudurācāro bhajate māmananyabhāk Á

sādhureva sa mantavyah . samyagvyavasito hi sah
. Á Á 9.30 Á Á

ks.ipram
. bhavati dharmātmā śaśvacchāntim. nigacchati Á
kaunteya pratijānı̄hi na me bhaktah. pran. aśyati Á Á 9.31 Á Á

www.prapatti.com 47 Sunder Kidambi

rājavidyārājaguhyayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

0
mām. hi pārtha vyapāśritya ye pi syuh . pāpayonayah . Á
striyo vaiśyāstathā śūdrāste 0pi yānti parām. gatim Á Á 9.32 Á Á

kim
. punarbrāhman. āh
. pun
. yā bhaktā rājars.ayastathā Á
anityamasukham. lokamimam . prāpya bhajasva mām Á Á 9.33 Á Á

manmanā bhava madbhakto madyājı̄ mām. namaskuru Á

māmevais.yasi yuktvaivamātmānam
. matparāyan
. ah
. Á Á 9.34 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde rājavidyārājaguhyayogo nāma
navamo 0dhyāyah . Á Á

Sunder Kidambi 48 www.prapatti.com

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á vibhūtiyogah. Á Á
( daśamo 0dhyāyah
.)

śrı̄bhagavānuvāca

bhūya eva mahābāho śr.n

. u me paramam . vacah
. Á
yatte 0ham
. prı̄yamān
. āya vaks.yāmi hitakāmyayā Á Á 10.1 Á Á

na me viduh. suragan . āh

. prabhavam . na mahars.ayah . Á
ahamādirhi devānām
. mahars.ı̄n. ām
. ca sarvaśah
. Á Á 10.2 Á Á

yo māmajamanādim. ca vetti lokamaheśvaram Á

asam
. mūd
. hah
. sa martyes.u sarvapāpaih
. pramucyate Á Á 10.3 Á Á

buddhirjñānamasam . mohah. ks. amā satyam

. damah . śamah
. Á
0
sukham
. duh . kham
. bhavo bhāvo bhayam . cābhayameva ca Á Á 10.4 Á Á
0
ahim
. sā samatā tus..tistapo dānam
. yaśo yaśah. Á
bhavanti bhāvā bhūtānām. matta eva pr. thagvidhāh
. Á Á 10.5 Á Á

mahars.ayah. sapta pūrve catvāro manavastathā Á

madbhāvā mānasā jātā yes.ām
. loka imāh
. prajāh
. Á Á 10.6 Á Á

etām. vibhūtim
. yogam
. ca mama yo vetti tattvatah . Á
so 0vikampena yogena yujyate nātra sam
. śayah
. Á Á 10.7 Á Á

aham . sarvasya prabhavo mattah . sarvam. pravartate Á

iti matvā bhajante mām
. budhā bhāvasamanvitāh
. Á Á 10.8 Á Á

maccittā madgataprān
. ā bodhayantah . parasparam Á
kathayantaśca mām
. nityam . tus. yanti ca ramanti ca Á Á 10.9 Á Á
vibhūtiyogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

tes. ām
. satatayuktānām
. bhajatām
. prı̄tipūrvakam Á
dadāmi buddhiyogam . tam. yena māmupayānti te Á Á 10.10 Á Á

tes. āmevānukampārthamahamajñānajam . tamah . Á

nāśayāmyātmabhāvastho jñānadı̄pena bhāsvatā Á Á 10.11 Á Á

arjuna uvāca
param. brahma param . dhāma pavitram
. paramam. bhavān Á
purus. am
. śāśvatam
. divyamādidevamajam
. vibhum Á Á 10.12 Á Á

āhustvāmr
. s.ayah
. sarve devars.irnāradastathā Á
asito devalo vyāsah. svayam. caiva bravı̄s.i me Á Á 10.13 Á Á

sarvametadr. tam
. manye yanmām. vadasi keśava Á
na hi te bhagavanvyaktim
. vidurdevā na dānavāh
. Á Á 10.14 Á Á

svayamevātmanātmānam . vettha tvam

. purus. ottama Á
bhūtabhāvana bhūteśa devadeva jagatpate Á Á 10.15 Á Á

vaktumarhasyaśes.en . a divyā hyātmavibhūtayah . Á

yābhirvibhūtibhirlokānimām. stvam. vyāpya tis..thasi Á Á 10.16 Á Á

katham . vidyāmaham . yogim. stvām. sadā paricintayan Á

kes.u kes.u ca bhāves.u cintyo 0si bhagavanmayā Á Á 10.17 Á Á

vistaren
. ātmano yogam . vibhūtim . ca janārdana Á
0
bhūyah
. kathaya tr. ptirhi śr
.n. vato nāsti me mr. tam Á Á 10.18 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca
hanta te kathayis.yāmi divyā hyātmavibhūtayah . Á
prādhānyatah
. kuruśres..t ha nāstyanto vistarasya me Á Á 10.19 Á Á

ahamātmā gud. ākeśa sarvabhūtāśayasthitah

. Á
ahamādiśca madhyam . ca bhūtānāmanta eva ca Á Á 10.20 Á Á
Sunder Kidambi 50 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā vibhūtiyogah
.

ādityānāmaham
. vis. n
. urjyotis.ām
. raviram. śumān Á
marı̄cirmarutāmasmi naks.atrān . āmaham
. śaśı̄ Á Á 10.21 Á Á
0
vedānām
. sāmavedo smi devānāmasmi vāsavah . Á
indriyān
. ām
. manaścāsmi bhūtānāmasmi cetanā Á Á 10.22 Á Á

rudrān
. ām
. śaṅkaraścāsmi vitteśo yaks.araks.asām Á
vasūnām. pāvakaścāsmi meruh . śikharin
. āmaham Á Á 10.23 Á Á

purodhasām . ca mukhyam. mām. viddhi pārtha br

. haspatim Á
senānı̄nāmaham. skandah
. sarasāmasmi sāgarah. Á Á 10.24 Á Á

mahars.ı̄n. ām
. bhr
. guraham
. girāmasmyekamaks.aram Á
0
yajñānām
. japayajño smi sthāvarān
. ām
. himālayah
. Á Á 10.25 Á Á

aśvatthah
. sarvavr. ks.ān
. ām
. devars.ı̄n
. ām
. ca nāradah
. Á
gandharvān. ām
. citrarathah . siddhānām. kapilo munih . Á Á 10.26 Á Á

uccaih. śravasamaśvānām. viddhi māmamr . todbhavam Á

airāvatam . gajendrān
. ām
. narān
. ām
. ca narādhipam Á Á 10.27 Á Á

āyudhānāmaham. vajram
. dhenūnāmasmi kāmadhuk Á
prajanaścāsmi kandarpah
. sarpān
. āmasmi vāsukih
. Á Á 10.28 Á Á

anantaścāsmi nāgānām. varun. o yādasāmaham Á

pitr̄
.n . āmaryamā cāsmi yamah. sam . yamatāmaham Á Á 10.29 Á Á

prahlādaścāsmi daityānām
. kālah
. kalayatāmaham Á
0
mr. gān
. ām
. ca mr
. gendro ham. vainateyaśca paks.in
. ām Á Á 10.30 Á Á

pavanah . pavatāmasmi rāmah. śastrabhr

. tāmaham Á
jhas.ān
. ām
. makaraścāsmi srotasāmasmi jāhnavı̄ Á Á 10.31 Á Á

sargān
. āmādirantaśca madhyam. caivāhamarjuna Á
adhyātmavidyā vidyānām. vādah
. pravadatāmaham Á Á 10.32 Á Á
www.prapatti.com 51 Sunder Kidambi
vibhūtiyogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

0
aks.arān
. āmakāro smi dvandvah . sāmāsikasya ca Á
0
ahamevāks.ayah . kālo dhātā ham
. viśvatomukhah . Á Á 10.33 Á Á

mr . tyuh. sarvaharaścāhamudbhavaśca bhavis.yatām Á

kı̄rtih. śrı̄rvākca nārı̄n
. ām
. smr
. tirmedhā dhr
. tih
. ks. amā Á Á 10.34 Á Á

br
. hatsāma tathā sāmnām . gāyatrı̄ chandasāmaham Á
0
māsānām
. mārgaśı̄rs.o hamr. tūnām
. kusumākarah
. Á Á 10.35 Á Á

dyutam . chalayatāmasmi tejastejasvināmaham Á

jayo 0smi vyavasāyo 0smi sattvam
. sattvavatāmaham Á Á 10.36 Á Á
0
vr
. s. n
. ı̄nām
. vāsudevo smi pān
.d. avānām
. dhanañjayah . Á
munı̄nāmapyaham . vyāsah
. kavı̄nāmuśanā kavih
. Á Á 10.37 Á Á

dan
.d. o damayatāmasmi nı̄tirasmi jigı̄s.atām Á
maunam . caivāsmi guhyānām
. jñānam
. jñānavatāmaham Á Á 10.38 Á Á

yaccāpi sarvabhūtānām
. bı̄jam
. tadahamarjuna Á
na tadasti vinā yatsyānmayā bhūtam. carācaram Á Á 10.39 Á Á

nānto 0sti mama divyānām. vibhūtı̄nām

. parantapa Á
es.a tūddeśatah
. prokto vibhūtervistaro mayā Á Á 10.40 Á Á

yadyadvibhūtimatsattvam. śrı̄madūrjitameva vā Á

tattadevāvagaccha tvam
. mama tejom . śasam
. bhavam Á Á 10.41 Á Á

athavā bahunaitena kim . jñātena tavārjuna Á

vis..t abhyāhamidam
. kr
. tsnamekām . śena sthito jagat Á Á 10.42 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam. vāde vibhūtiyogo nāma
daśamo dhyāyah
0
. ÁÁ

Sunder Kidambi 52 www.prapatti.com

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á viśvarūpadarśanayogah. Á Á
( ekādaśo 0dhyāyah
.)

arjuna uvāca

madanugrahāya paramam . guhyamadhyātmasañjñitam Á

0
yattvayoktam
. vacastena moho yam. vigato mama Á Á 11.1 Á Á

bhavāpyayau hi bhūtānām
. śrutau vistaraśo mayā Á
tvattah
. kamalapatrāks.a māhātmyamapi cāvyayam Á Á 11.2 Á Á

evametadyathāttha tvamātmānam . parameśvara Á

dras..t umicchāmi te rūpamaiśvaram
. purus. ottama Á Á 11.3 Á Á

manyase yadi tacchakyam . mayā dras..t umiti prabho Á

yogeśvara tato me tvam
. darśayātmānamavyayam Á Á 11.4 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

0
paśya me pārtha rūpān. i śataśo tha sahasraśah . Á
nānāvidhāni divyāni nānāvarn . ākr
. tı̄ni ca Á Á 11.5 Á Á

paśyādityānvasūnrudrānaśvinau marutastathā Á
bahūnyadr
. s..t apūrvān
. i paśyāścaryān
. i bhārata Á Á 11.6 Á Á

ihaikastham
. jagatkr . tsnam
. paśyādya sacarācaram Á
mama dehe gud . ākeśa yaccānyad dras..t umicchasi Á Á 11.7 Á Á

na tu mām
. śakyase dras..tumanenaiva svacaks.us. ā Á
divyam. dadāmi te caks.uh
. paśya me yogamaiśvaram Á Á 11.8 Á Á
viśvarūpadarśanayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

sañjaya uvāca

evamuktvā tato rājanmahāyogeśvaro harih

. Á
darśayāmāsa pārthāya paramam
. rūpamaiśvaram Á Á 11.9 Á Á

anekavaktranayanamanekādbhutadarśanam Á
anekadivyābharan
. am
. divyānekodyatāyudham Á Á 11.10 Á Á

divyamālyāmbaradharam
. divyagandhānulepanam Á
sarvāścaryamayam
. devamanantam. viśvatomukham Á Á 11.11 Á Á

divi sūryasahasrasya bhavedyugapadutthitā Á

yadi bhāh. sadr
. śı̄ sā syādbhāsastasya mahātmanah
. Á Á 11.12 Á Á

tatraikastham
. jagatkr
. tsnam . pravibhaktamanekadhā Á
apaśyaddevadevasya śarı̄re pān
.d. avastadā Á Á 11.13 Á Á

tatah. sa vismayāvis..to hr
. s..taromā dhanañjayah . Á
pran. amya śirasā devam . kr . tāñjalirabhās.ata Á Á 11.14 Á Á

arjuna uvāca

paśyāmi devām. stava deva dehe

sarvām
. stathā bhūtaviśes.asaṅghān Á
brahmān . amı̄śam
. kamalāsanastham .
.rs. ı̄m
. śca sarvānuragām
. śca divyān Á Á 11.15 Á Á

anekabāhūdaravaktranetram .
0
paśyāmi tvām. sarvato nantarūpam Á
nāntam . na madhyam . na punastavādim .
paśyāmi viśveśvara viśvarūpa Á Á 11.16 Á Á

kirı̄t.inam
. gadinam . cakrin. am
. ca
tejorāśim
. sarvato dı̄ptimantam Á
Sunder Kidambi 54 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā viśvarūpadarśanayogah
.

paśyāmi tvām . durnirı̄ks.yam

. samantād
dı̄ptānalārkadyutimaprameyam Á Á 11.17 Á Á

tvamaks.aram
. paramam . veditavyam.
tvamasya viśvasya param. nidhānam Á
tvamavyayah . śāśvatadharmagoptā
sanātanastvam . purus. o mato me Á Á 11.18 Á Á

anādimadhyāntamanantavı̄ryam
anantabāhum . śaśisūryanetram Á
paśyāmi tvām
. dı̄ptahutāśavaktram .
svatejasā viśvamidam . tapantam Á Á 11.19 Á Á

dyāvāpr . thivyoridamantaram . hi
vyāptam . tvayaikena diśaśca sarvāh
. Á
dr
. s..tvādbhutam . rūpamugram. tavedam .
lokatrayam . pravyathitam. mahātman Á Á 11.20 Á Á

amı̄ hi tvām
. surasaṅghā viśanti
kecidbhı̄tāh. prāñjalayo gr
.n. anti Á
svastı̄tyuktvā mahars.isiddhasaṅghāh .
stuvanti tvām
. stutibhih
. pus.kalābhih
. Á Á 11.21 Á Á

rudrādityā vasavo ye ca sādhyā

viśveśvinau marutaścos.mapāśca Á
gandharvayaks.āsurasiddhasaṅghā
vı̄ks.ante tvām
. vismitāścaiva sarve Á Á 11.22 Á Á

rūpam
. mahatte bahuvaktranetram .
mahābāho bahubāhūrupādam Á
bahūdaram . bahudam . s..t rākarālam
.
dr
. s..tvā lokāh
. pravyathitāstathāham Á Á 11.23 Á Á

www.prapatti.com 55 Sunder Kidambi

viśvarūpadarśanayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

nabhah . spr
. śam
. dı̄ptamanekavarn . am
.
vyāttānanam . dı̄ptaviśālanetram Á
dr
. s..tvā hi tvām . pravyathitāntarātmā
dhr. tim. na vindāmi śamam . ca vis. n
. o Á Á 11.24 Á Á

dam . s..trākarālāni ca te mukhāni

dr. s..tvaiva kālānalasannibhāni Á
diśo na jāne na labhe ca śarma
prası̄da deveśa jagannivāsa Á Á 11.25 Á Á

amı̄ ca tvām
. dhr
. tarās..trasya putrāh
.
sarve sahaivāvanipālasaṅghaih . Á
bhı̄s.mo dron. ah
. sūtaputrastathāsau
sahāsmadı̄yairapi yodhamukhyaih . Á Á 11.26 Á Á

vaktrān. i te tvaramān . ā viśanti

dam . s..trākarālāni bhayānakāni Á
kecidvilagnā daśanāntares.u
sandr. śyante cūrn
. itairuttamāṅgaih
. Á Á 11.27 Á Á
0
yathā nadı̄nām. bahavo mbuvegāh .
samudramevābhimukhā dravanti Á
tathā tavāmı̄ naralokavı̄rā
viśanti vaktrān
. yabhivijvalanti Á Á 11.28 Á Á

yathā pradı̄ptam . jvalanam . pataṅgā

viśanti nāśāya samr. ddhavegāh. Á
tathaiva nāśāya viśanti lokāh
.
tavāpi vaktrān . i samr
. ddhavegāh. Á Á 11.29 Á Á

lelihyase grasamānah. samantāt

lokānsamagrānvadanairjvaladbhih
. Á

Sunder Kidambi 56 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā viśvarūpadarśanayogah
.

tejobhirāpūrya jagatsamagram .
bhāsastavogrāh
. pratapanti vis. n
. o Á Á 11.30 Á Á

ākhyāhi me ko bhavānugrarūpo
namo 0stu te devavara prası̄da Á
vijñātumicchāmi bhavantamādyam .
na hi prajānāmi tava pravr
. ttim Á Á 11.31 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

kālo 0smi lokaks.ayakr

. tpravr
. ddho
lokānsamāhartumiha pravr . ttah
. Á
0
.rte pi tvām. na bhavis.yanti sarve
ye 0vasthitāh
. pratyanı̄kes.u yodhāh
. Á Á 11.32 Á Á

tasmāttvamuttis..tha yaśo labhasva

jitvā śatrūn bhuṅks.va rājyam
. samr
. ddham Á
mayaivaite nihatāh . pūrvameva
nimittamātram
. bhava savyasācin Á Á 11.33 Á Á

dron
. am
. ca bhı̄s.mam
. ca jayadratham . ca
karn
. am
. tathānyānapi yodhavı̄rān Á
mayā hatām
. stvam
. jahi māvyathis..t hā
yudhyasva jetāsi ran. e sapatnān Á Á 11.34 Á Á

sañjaya uvāca

etacchrutvā vacanam . keśavasya

kr
. tāñjalirvepamānah . kirı̄t.ı̄ Á
namaskr . tvā bhūya evāha kr
. s. n
. am .
sagadgadam . bhı̄tabhı̄tah
. pran . amya Á Á 11.35 Á Á

www.prapatti.com 57 Sunder Kidambi

viśvarūpadarśanayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

arjuna uvāca

sthāne hr
. s. ı̄keśa tava prakı̄rtyā
jagatprahr . s.yatyanurajyate ca Á
raks.ām
. si bhı̄tāni diśo dravanti
sarve namasyanti ca siddhasaṅghāh
. Á Á 11.36 Á Á

kasmācca te na nameranmahātman
0
garı̄yase brahman. o pyādikartre Á
ananta deveśa jagannivāsa
tvamaks.aram . sadasattatparam . yat Á Á 11.37 Á Á

tvamādidevah . purus.ah
. purān
. ah
.
tvamasya viśvasya param . nidhānam Á
vettāsi vedyam. ca param. ca dhāma
tvayā tatam. viśvamanantarūpa Á Á 11.38 Á Á

vāyuryamo 0gnirvarun . ah
. śaśāṅkah.
prajāpatistvam
. prapitāmahaśca Á
namo namaste 0stu sahasrakr . tvah.
0
punaśca bhūyo pi namo namaste Á Á 11.39 Á Á

namah. purastādatha pr
. s..t hataste
namo 0stu te sarvata eva sarva Á
anantavı̄ryāmitavikramastvam .
0
sarvam
. samāpnos.i tato si sarvah
. Á Á 11.40 Á Á

sakheti matvā prasabham . yaduktam .

he kr
. s. n
. a he yādava he sakheti Á
ajānatā mahimānam. tavedam.
0
mayā pramādātpran
. ayena vā pi Á Á 11.41 Á Á

Sunder Kidambi 58 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā viśvarūpadarśanayogah
.

0
yaccāvahāsārthamasatkr. to si
vihāraśayyāsanabhojanes.u Á
eko 0thavāpyacyuta tatsamaks.am .
tatks.āmaye tvāmahamaprameyam Á Á 11.42 Á Á

pitāsi lokasya carācarasya

tvamasya pūjyaśca gururgarı̄yān Á
na tvatsamo 0styabhyadhikah 0
. kuto nyo
lokatraye 0pyapratimaprabhāva Á Á 11.43 Á Á

tasmātpran
. amya pran. idhāya kāyam
.
prasādaye tvāmahamı̄śamı̄d
. yam Á
piteva putrasya sakheva sakhyuh .
priyah
. priyāyārhasi deva sod
. hum Á Á 11.44 Á Á
0
adr
. s..t apūrvam
. hr
. s.ito smi dr
. s..tvā
bhayena ca pravyathitam . mano me Á
tadeva me darśaya deva rūpam .
prası̄da deveśa jagannivāsa Á Á 11.45 Á Á

kirı̄t.inam
. gadinam . cakrahastam.
icchāmi tvām
. dras..tumaham. tathaiva Á
tenaiva rūpen. a caturbhujena
sahasrabāho bhava viśvamūrte Á Á 11.46 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

mayā prasannena tavārjunedam .

rūpam
. param . darśitamātmayogāt Á
tejomayam . viśvamanantamādyam .
yanme tvadanyena na dr
. s..t apūrvam Á Á 11.47 Á Á

www.prapatti.com 59 Sunder Kidambi

viśvarūpadarśanayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

na veda yajñādhyayanairna dānaih.

na ca kriyābhirna tapobhirugraih . Á
evam. rūpah. śakya aham
. nr
. loke
dras..t um
. tvadanyena kurupravı̄ra Á Á 11.48 Á Á

mā te vyathā mā ca vimūd . habhāvo

dr
. s..tvā rūpam. ghoramı̄dr. ṅmamedam Á
vyapetabhı̄h . prı̄tamanāh
. punastvam .
tadeva me rūpamidam
. prapaśya Á Á 11.49 Á Á

sañjaya uvāca

ityarjunam . vāsudevastathoktvā
svakam . rūpam. darśayāmāsa bhūyah
. Á
āśvāsayāmāsa ca bhı̄tamenam.
bhūtvā punah. saumyavapurmahātmā Á Á 11.50 Á Á

arjuna uvāca

dr
. s..tvedam
. mānus.am . rūpam
. tava saumyam . janārdana Á
idānı̄masmi sam . vr
. ttah
. sacetāh
. prakr
. tim
. gatah
. Á Á 11.51 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

sudurdarśamidam . rūpam
. dr
. s..tavānasi yanmama Á
devā apyasya rūpasya nityam. darśanakāṅks.in
. ah
. Á Á 11.52 Á Á

nāham. vedairna tapasā na dānena na cejyayā Á

śakya evam
. vidho dras..t um
. dr
. s..tavānasi mām
. yathā Á Á 11.53 Á Á
0
bhaktyā tvananyayā śakya ahamevam . vidho rjuna Á
jñātum
. dras..tum
. ca tatvena praves..tum. ca parantapa Á Á 11.54 Á Á

matkarmakr . nmatparamo madbhaktah . saṅgavarjitah . Á

nirvairah
. sarvabhūtes.u yah
. sa māmeti pān
.d. ava Á Á 11.55 Á Á
Sunder Kidambi 60 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā viśvarūpadarśanayogah
.

Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde viśvarūpadarśanayogo nāma
ekādaśo 0dhyāyah
. Á Á

www.prapatti.com 61 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á bhaktiyogah. Á Á
( dvādaśo 0dhyāyah
.)

arjuna uvāca

evam. satatayuktā ye bhaktāstvām

. paryupāsate Á
ye cāpyaks.aramavyaktam. tes. ām
. ke yogavittamāh. Á Á 12.1 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

mayyāveśya mano ye mām . nityayuktā upāsate Á

śraddhayā parayopetāh
. te me yuktatamā matāh . Á Á 12.2 Á Á

ye tvaks.aramanirdeśyam
. avyaktam . paryupāsate Á
sarvatragamacintyañca kūt.astham
. acalandhruvam Á Á 12.3 Á Á

sanniyamyendriyagrāmam . sarvatra samabuddhayāh . Á

te prāpnuvanti māmeva sarvabhūtahite ratāh
. Á Á 12.4 Á Á

kleśo 0dhikatarastes.ām
. avyaktāsaktacetasām Á
avyaktāhi gatirduh . kham. dehavadbhiravāpyate Á Á 12.5 Á Á

ye tu sarvān
. i karmān
. i mayi sannyasya matparah . Á
ananyenaiva yogena mām . dhyāyanta upāsate Á Á 12.6 Á Á

tes. āmaham
. samuddhartā mr. tyusam . sārasāgarāt Á
bhavāmi na cirātpārtha mayyāveśitacetasām Á Á 12.7 Á Á

mayyeva mana ādhatsva mayi buddhim . niveśaya Á

nivasis.yasi mayyeva ata ūrdhvam
. na sam
. śayah
. Á Á 12.8 Á Á

athacittam
. samādhātum
. na śaknos.i mayi sthiram Á
abhyāsayogena tato māmicchāptum
. dhanañjaya Á Á 12.9 Á Á
bhaktiyogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

abhyāse 0pyasamartho 0si matkarmaparamo bhava Á

madarthamapi karmān . i kurvansiddhimavāpsyasi Á Á 12.10 Á Á

athaitadapyaśakto 0si kartum. madyogamāśritah

. Á
sarvakarmaphalatyāgam . tatah
. kuru yatātmavān Á Á 12.11 Á Á

śreyo hi jñānamabhyāsājjñānāddhyānam
. viśis.yate Á
dhyānātkarmaphalatyāgastyāgācchāntiranantaram Á Á 12.12 Á Á

adves..tā sarvabhūtānām
. maitrah
. karun. a eva ca Á
nirmamo nirahaṅkārah . samaduh. khasukhah. ks. amı̄ Á Á 12.13 Á Á

santus..tah
. satatam
. yogı̄ yatātmā dr
.d. haniścayah
. Á
mayyarpitamanobuddhiryo madbhaktah . sa me priyah
. Á Á 12.14 Á Á

yasmānnodvijate loko lokānnodvijate ca yah

. Á
hars.āmars.abhayodvegairmukto yah. sa ca me priyah
. Á Á 12.15 Á Á

anapeks.ah
. śucirdaks.a udāsı̄no gatavyathah
. Á
sarvārambhaparityāgı̄ yo madbhaktah . sa me priyah
. Á Á 12.16 Á Á

yo na hr . s. yati na dves..ti na śocati na kāṅks.ati Á

śubhāśubhaparityāgı̄ bhaktimānyah . sa me priyah . Á Á 12.17 Á Á

samah . śatrau ca mitre ca tathā mānāpamānayoh . Á

śı̄tos. n
. asukhaduh . khes.u samah
. saṅgavivarjitah
. Á Á 12.18 Á Á

tulyanindāstutirmaunı̄ santus..t o yena kenacit Á

aniketah
. sthiramatirbhaktimānme priyo narah . Á Á 12.19 Á Á

ye tu dharmyāmr . tamidam
. yathoktam . paryupāsate Á
śraddadhānā matparamā bhaktāste 0tı̄va me priyāh
. Á Á 12.20 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam . vāde bhaktiyogo nāma
dvādaśo 0dhyāyah
. ÁÁ

Sunder Kidambi 64 www.prapatti.com

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á ks.etraks.etrajñavibhāgayogah. Á Á
( trayodaśo 0dhyāyah
.)

śrı̄bhagavānuvāca

idam
. śarı̄ram
. kaunteya ks. etramityabhidhı̄yate Á
etadyo vetti tam
. prāhuh
. ks.etrajña iti tadvidah
. Á Á 13.1 Á Á

ks.etrajñam. cāpi mām. viddhi sarvaks.etres.u bhārata Á

ks.etraks.etrajñayorjñānam
. yattajjñānam
. matam . mama Á Á 13.2 Á Á

tatks.etram
. yacca yādr
. kca yadvikāri yataśca yat Á
sa ca yo yatprabhāvaśca tatsamāsena me śr .n. u Á Á 13.3 Á Á

.rs. ibhirbahudhā gı̄tam

. chandobhirvividhaih
. pr
. thak Á
brahmasūtrapadaiścaiva hetumadbhirviniścitaih . Á Á 13.4 Á Á

mahābhūtānyahaṅkāro buddhiravyaktameva ca Á
indriyān
. i daśaikam
. ca pañca cendriyagocarāh
. Á Á 13.5 Á Á

icchā dves.ah
. sukham. duh
. kham. saṅghātaścetanā dhr . tih
. Á
etatks.etram. samāsena savikāramudāhr
. tam Á Á 13.6 Á Á

amānitvamadambhitvamahim . sā ks. āntirārjavam Á

ācāryopāsanam
. śaucam
. sthairyamātmavinigrahah . Á Á 13.7 Á Á

indriyārthes.u vairāgyamanahaṅkāra eva ca Á

janmamr . tyujarāvyādhiduh
. khados.ānudarśanam Á Á 13.8 Á Á

asaktiranabhis.vaṅgah
. putradāragr . hādis.u Á
nityam. ca samacittatvamis..t ānis..topapattis.u Á Á 13.9 Á Á
ks. etraks. etrajñavibhāgayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

mayi cānanyayogena bhaktiravyabhicārin . ı̄ Á

viviktadeśasevitvamaratirjanasam
. sadi Á Á 13.10 Á Á

adhyātmajñānanityatvam
. tattvajñānārthadarśanam Á
0
etajjñānamiti proktamajñānam
. yadato nyathā Á Á 13.11 Á Á
0
jñeyam
. yattatpravaks.yāmi yajjñātvā mr. tamaśnute Á
anādimatparam. brahma na sattannāsaducyate Á Á 13.12 Á Á
0
sarvatah
. pān. ipādam
. tatsarvato ks. iśiromukham Á
sarvatah
. śrutimalloke sarvamāvr . tya tis..thati Á Á 13.13 Á Á

sarvendriyagun
. ābhāsam. sarvendriyavivarjitam Á
asaktam
. sarvabhr . ccaiva nirgun
. am
. gun
. abhoktr
. ca Á Á 13.14 Á Á

bahirantaśca bhūtānāmacaram. carameva ca Á

sūks.matvāttadavijñeyam
. dūrastham
. cāntike ca tat Á Á 13.15 Á Á

avibhaktam. ca bhūtes.u vibhaktamiva ca sthitam Á

bhūtabhartr
. ca tajjñeyam
. grasis. n
. u prabhavis. n
. u ca Á Á 13.16 Á Á

jyotis.āmapi tajjyotistamasah
. paramucyate Á
jñānam. jñeyam
. jñānagamyam. hr
. di sarvasya vis..thitam Á Á 13.17 Á Á

iti ks.etram
. tathā jñānam
. jñeyam
. coktam
. samāsatah . Á
madbhakta etadvijñāya madbhāvāyopapadyate Á Á 13.18 Á Á

prakr. tim. purus.am . caiva vidyanādi ubhāvapi Á

vikārām. śca gun
. ām. ścaiva viddhi prakr
. tisam
. bhavān Á Á 13.19 Á Á

kāryakāran
. akartr
. tve hetuh . prakr
. tirucyate Á
purus. ah
. sukhaduh . khānām
. bhoktr. tve heturucyate Á Á 13.20 Á Á

purus. ah
. prakr. tistho hi bhuṅkte prakr
. tijāngun
. ān Á
0
kāran
. am
. gun. asaṅgo sya sadasadyonijanmasu Á Á 13.21 Á Á
Sunder Kidambi 66 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā ks. etraks. etrajñavibhāgayogah
.

upadras..tānumantā ca bhartā bhoktā maheśvarah

. Á
paramātmeti cāpyukto dehe 0sminpurus.ah . parah. Á Á 13.22 Á Á

ya evam. vetti purus. am

. prakr. tim
. ca gun. aih
. saha Á
sarvathā vartamāno 0pi na sa bhūyo 0bhijāyate Á Á 13.23 Á Á

dhyānenātmani paśyanti kecidātmānamātmanā Á

anye sāṅkhyena yogena karmayogena cāpare Á Á 13.24 Á Á

anye tvevamajānantah . śrutvānyebhya upāsate Á

te 0pi cātitarantyeva mr. tyum
. śrutiparāyan
. āh
. Á Á 13.25 Á Á

yāvatsañjāyate kiñcitsattvam. sthāvarajaṅgamam Á

ks.etraks.etrajñasam. yogāttadviddhi bharatars.abha Á Á 13.26 Á Á

samam . sarves.u bhūtes.u tis..thantam . parameśvaram Á

vinaśyatsvavinaśyantam . yah . paśyati sa paśyati Á Á 13.27 Á Á

samam. paśyanhi sarvatra samavasthitamı̄śvaram Á

na hinastyātmanātmānam
. tato yāti parām
. gatim Á Á 13.28 Á Á

prakr
. tyaiva ca karmān. i kriyamān
. āni sarvaśah
. Á
yah
. paśyati tathātmānamakartāram . sa paśyati Á Á 13.29 Á Á

yadā bhūtapr
. thagbhāvamekasthamanupaśyati Á
tata eva ca vistāram. brahma sam. padyate tadā Á Á 13.30 Á Á

anāditvānnirgun . atvātparamātmāyamavyayah . Á
śarı̄rastho 0pi kaunteya na karoti na lipyate Á Á 13.31 Á Á

yathā sarvagatam. sauks. myādākāśam

. nopalipyate Á
sarvatrāvasthito dehe tathātmā nopalipyate Á Á 13.32 Á Á

yathā prakāśayatyekah . kr. tsnam. lokamimam . ravih. Á

ks.etram
. ks.etrı̄ tathā kr
. tsnam . prakāśayati bhārata Á Á 13.33 Á Á
www.prapatti.com 67 Sunder Kidambi
ks. etraks. etrajñavibhāgayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

ks.etraks.etrajñayorevamantaram . jñānacaks.us. ā Á
bhūtaprakr . timoks.am
. ca ye viduryānti te param Á Á 13.34 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde ks. etraks
. etrajñavibhāgayogo nāma
trayodaśo 0dhyāyah . ÁÁ

Sunder Kidambi 68 www.prapatti.com

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á gun.atrayavibhāgayogah. Á Á
( caturdaśo 0dhyāyah
.)
śrı̄bhagavānuvāca
param . bhūyah. pravaks.yāmi jñānānām
. jñānamuttamam Á
yajjñātvā munayah. sarve parām . siddhimito gatāh. Á Á 14.1 Á Á

idam. jñānamupāśritya mama sādharmyamāgatāh . Á

sarge 0pi nopajāyante pralaye na vyathanti ca Á Á 14.2 Á Á

mama yonirmahad brahma tasmingarbham . dadhāmyaham Á

sam
. bhavah
. sarvabhūtānām
. tato bhavati bhārata Á Á 14.3 Á Á

sarvayonis.u kaunteya mūrtayah

. sam . bhavanti yāh. Á
tāsām
. brahma mahadyoniraham . bı̄japradah. pitā Á Á 14.4 Á Á

sattvam
. rajastama iti gun
. āh
. prakr
. tisambhavāh
. Á
nibadhnanti mahābāho dehe dehinamavyayam Á Á 14.5 Á Á

tatra sattvam
. nirmalatvātprakāśakamanāmayam Á
sukhasaṅgena badhnāti jñānasaṅgena cānagha Á Á 14.6 Á Á

rajo rāgātmakam
. viddhi tr
. s. n
. āsaṅgasamudbhavam Á
tannibadhnāti kaunteya karmasaṅgena dehinam Á Á 14.7 Á Á

tamastvajñānajam
. viddhi mohanam . sarvadehinām Á
pramādālasyanidrābhistannibadhnāti bhārata Á Á 14.8 Á Á

sattvam. sukhe sañjayati rajah

. karman . i bhārata Á
jñānamāvr
. tya tu tamah
. pramāde sañjayatyuta Á Á 14.9 Á Á

rajastamaścābhibhūya sattvam
. bhavati bhārata Á
rajah
. sattvam. tamaścaiva tamah. sattvam. rajastathā Á Á 14.10 Á Á
gun
. atrayavibhāgayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

sarvadvāres.u dehe 0sminprakāśa upajāyate Á

jñānam
. yadā tadā vidyādvivr
. ddham
. sattvamityuta Á Á 14.11 Á Á

lobhah
. pravr . ttirārambhah . karman
. āmaśamah. spr . hā Á
rajasyetāni jāyante vivr. ddhe bharatars.abha Á Á 14.12 Á Á

aprakāśo 0pravr
. ttiśca pramādo moha eva ca Á
tamasyetāni jāyante vivr . ddhe kurunandana Á Á 14.13 Á Á

yadā sattve pravr

. ddhe tu pralayam
. yāti dehabhr .t Á
tadottamavidām. lokānamalānpratipadyate Á Á 14.14 Á Á

rajasi pralayam . gatvā karmasaṅgis.u jāyate Á

tathā pralı̄nastamasi mūd. hayonis.u jāyate Á Á 14.15 Á Á

karman. ah
. sukr
. tasyāhuh. sāttvikam
. nirmalam
. phalam Á
rajasastu phalam . duh. khamajñānam. tamasah
. phalam Á Á 14.16 Á Á

sattvātsañjāyate jñānam
. rajaso lobha eva ca Á
pramādamohau tamaso bhavato 0jñānameva ca Á Á 14.17 Á Á

ūrdhvam
. gacchanti sattvasthā madhye tis..thanti rājasāh . Á
jaghanyagun. avr
. ttisthā adho gacchanti tāmasāh
. Á Á 14.18 Á Á

nānyam . gun. ebhyah

. kartāram
. yadā dras..tānupaśyati Á
0
gun. ebhyaśca param. vetti madbhāvam. so dhigacchati Á Á 14.19 Á Á

gun
. ānetānatı̄tya trı̄ndehı̄ dehasamudbhavān Á
0
janmamr . tyujarāduh. khairvimukto mr. tamaśnute Á Á 14.20 Á Á

arjuna uvāca

kairliṅgaistrı̄ngun
. ānetānatı̄to bhavati prabho Á
kimācārah
. katham
. caitām
. strı̄ngun
. ānativartate Á Á 14.21 Á Á

Sunder Kidambi 70 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā gun
. atrayavibhāgayogah
.

śrı̄bhagavānuvāca

prakāśam . ca pravr. ttim. ca mohameva ca pān .d. ava Á

ta dves..t i sam
. pravr
. ttāni na nivr
. ttāni kāṅks.ati Á Á 14.22 Á Á

udāsı̄navadāsı̄no gun
. airyo na vicālyate Á
0
gun
. ā vartanta ityeva yo vatis..t hati neṅgate Á Á 14.23 Á Á

samaduh . khasukhah. svasthah. samalos..tāśmakāñcanah . Á

tulyapriyāpriyo dhı̄rastulyanindātmasam . stutih
. Á Á 14.24 Á Á

mānāpamānayostulyastulyo mitrāripaks.ayoh . Á
sarvārambhaparityāgı̄ gun
. ātı̄tah
. sa ucyate Á Á 14.25 Á Á
0
mām. ca yo vyabhicāren . a bhaktiyogena sevate Á
sa gun. ānsamatı̄tyaitānbrahmabhūyāya kalpate Á Á 14.26 Á Á

brahman . o hi pratis..thāhamamr
. tasyāvyayasya ca Á
śāśvatasya ca dharmasya sukhasyaikāntikasya ca Á Á 14.27 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde gun. atrayavibhāgayogo nāma
caturdaśo 0dhyāyah
. ÁÁ

www.prapatti.com 71 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á purus.ottamayogah. Á Á
( pañcadaśo 0dhyāyah
.)

śrı̄bhagavānuvāca

ūrdhvamūlamadhah. śākhamaśvattham . prāhuravyayam Á

chandām
. si yasya parn . āni yastam
. veda sa vedavit Á Á 15.1 Á Á

adhaścordhvam . prasr. tāstasya śākhā

gun. apravr
. ddhā vis.ayapravālāh. Á
adhaśca mūlānyanusantatāni
karmānubandhı̄ni manus. yaloke Á Á 15.2 Á Á

na rūpamasyeha tathopalabhyate
nānto na cādirna ca sam . pratis..thā Á
aśvatthamenam . suvirūd . hamūlam
.
asaṅgaśastren
. a dr
.d. hena chittvā Á Á 15.3 Á Á

tatah
. padam. tatparimārgitavyam
.
yasmingatā na nivartanti bhūyah
. Á
tameva cādyam. purus. am
. prapadye
yatah
. pravr
. ttih
. prasr
. tā purān
. ı̄ Á Á 15.4 Á Á

nirmānamohā jitasaṅgados.ā
adhyātmanityā vinivr
. ttakāmāh
. Á
dvandvairvimuktāh
. sukhaduh. khasañjñaih
.
gacchantyamūd
. hāh
. padamavyayam . tat Á Á 15.5 Á Á

na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakah

. Á
yadgatvā na nivartante taddhāma paramam . mama Á Á 15.6 Á Á
purus. ottamayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

mamaivām . śo jı̄valoke jı̄vabhūtah. sanātanah . Á

manah
. s.as..thānı̄ndriyān
. i prakr
. tisthāni kars.ati Á Á 15.7 Á Á

śarı̄ram . yadavāpnoti yaccāpyutkrāmatı̄śvarah . Á

gr. hı̄tvaitāni sam
. yāti vāyurgandhānivāśayāt Á Á 15.8 Á Á

śrotram. caks.uh
. sparśanam
. ca rasanam . ghrān . ameva ca Á
adhis..thāya manaścāyam
. vis.ayānupasevate Á Á 15.9 Á Á
0
utkrāmantam . sthitam
. vā pi bhuñjānam . vā gun . ānvitam Á
vimūd. hā nānupaśyanti paśyanti jñānacaks.us. ah
. Á Á 15.10 Á Á

yatanto yoginaścainam . paśyantyātmanyavasthitam Á

yatanto 0pyakr
. tātmāno nainam . paśyantyacetasah
. Á Á 15.11 Á Á
0
yadādityagatam
. tejo jagadbhāsayate khilam Á
yaccandramasi yaccāgnau tattejo viddhi māmakam Á Á 15.12 Á Á

gāmāviśya ca bhūtāni dhārayāmyahamojasā Á

pus. n
. āmi caus.adhı̄h
. sarvāh
. somo bhūtvā rasātmakah
. Á Á 15.13 Á Á

aham . vaiśvānaro bhūtvā prān

. inām
. dehamāśritah
. Á
prān
. āpānasamāyuktah. pacāmyannam . caturvidham Á Á 15.14 Á Á

sarvasya cāham. hr . di sannivis..to

mattah . smr
. tirjñānamapohanañca Á
vedaiśca sarvairahameva vedyo
vedāntakr
. dvedavideva cāham Á Á 15.15 Á Á

dvāvimau purus. au loke ks.araścāks.ara eva ca Á

0
ks.arah
. sarvān
. i bhūtāni kūt.astho ks.ara ucyate Á Á 15.16 Á Á

uttamah. purus. astvanyah. paramātmetyudhāhr . tah . Á

yo lokatrayamāviśya bibhartyavyaya ı̄śvarah
. Á Á 15.17 Á Á

Sunder Kidambi 74 www.prapatti.com

śrı̄madbhagavadgı̄tā purus. ottamayogah
.

yasmātks.aramatı̄to 0hamaks.arādapi cottamah. Á

ato 0smi loke vedeca prathitah. purus. ottamah
. Á Á 15.18 Á Á

yo māmevamasam . mūd
. ho jānātipurus.ottamam Á
sa sarvavidbhajati mām. sarvabhāvena bhārata Á Á 15.19 Á Á
0
iti guhyatamam. śāstramidamuktam . mayā nagha Á
etatbuddhvā buddhimānsyātkr
. takr
. tyaśca bhārata Á Á 15.20 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam. vāde purus.ottamayogo nāma
pañcadaśo 0dhyāyah
. ÁÁ

www.prapatti.com 75 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á daivāsurasampadvibhāgayogah. Á Á
0
( s. od
. aśo dhyāyah
.)

śrı̄bhagavānuvāca

abhayam. sattvasam
. śuddhirjñānayogavyavasthitih . Á
dānam
. damaśca yajñaśca svādhyāyastapa ārjavam Á Á 16.1 Á Á

ahim
. sā satyamakrodhastyāgah . śāntirapaiśunam Á
dayā bhūtes.valoluptvam
. mārdavam . hrı̄racāpalam Á Á 16.2 Á Á

tejah
. ks.amā dhr. tih
. śaucamadroho nātimānitā Á
bhavanti sam . padam . daivı̄mabhijātasya bhārata Á Á 16.3 Á Á

dambho darpo 0bhimānaśca krodhah . pārus. yameva ca Á

ajñānam
. cābhijātasya pārtha sam
. padamāsurı̄m Á Á 16.4 Á Á

daivı̄ sam
. padvimoks.āya nibandhāyāsurı̄ matā Á
0
mā śucah
. sam. padam
. daivı̄mabhijāto si pān
.d. ava Á Á 16.5 Á Á

dvau bhūtasargau loke 0smindaiva āsura eva ca Á

daivo vistaraśah
. prokta āsuram
. pārtha me śr
.n. u Á Á 16.6 Á Á

pravr. ttim
. ca nivr
. ttim
. ca janā na vidurāsurāh
. Á
na śaucam . nāpi cācāro na satyam
. tes.u vidyate Á Á 16.7 Á Á

asatyamapratis..tham
. te jagadāhuranı̄śvaram Á
aparasparasam
. bhūtam. kimanyatkāmahaitukam Á Á 16.8 Á Á
0
etām
. dr
. s..t imavas..tabhya nas..t ātmāno lpabuddhayah . Á
0
prabhavantyugrakarmān . ah
. ks.ayāya jagato hitāh
. Á Á 16.9 Á Á
daivāsurasampadvibhāgayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

kāmamāśritya dus.pūram . dambhamānamadānvitāh . Á

0
mohādgr
. hı̄tvāsadgrāhānpravartante śucivratāh
. Á Á 16.10 Á Á

cintāmaparimeyām
. ca pralayāntāmupāśritāh . Á
kāmopabhogaparamā etāvaditi niścitāh
. Á Á 16.11 Á Á

āśāpāśaśatairbaddhāh
. kāmakrodhaparāyan
. āh
. Á
ı̄hante kāmabhogārthamanyāyenārthasañcayān Á Á 16.12 Á Á

idamadya mayā labdhamimam . prāpsye manoratham Á

idamastı̄damapi me bhavis.yati punardhanam Á Á 16.13 Á Á

asau mayā hatah . śatrurhanis.ye cāparānapi Á

ı̄śvaro 0hamaham 0
. bhogı̄ siddho ham . balavānsukhı̄ Á Á 16.14 Á Á
0 0
ād
. hyo bhijanavānasmi ko nyosti sadr . śo mayā Á
yaks.ye dāsyāmi modis.ya ityajñānavimohitāh. Á Á 16.15 Á Á

anekacittavibhrāntā mohajālasamāvr
. tāh
. Á
0
prasaktāh
. kāmabhoges.u patanti narake śucau Á Á 16.16 Á Á

ātmasam
. bhāvitāh
. stabdhā dhanamānamadānvitāh
. Á
yajante nāmayajñaiste dambhenāvidhipūrvakam Á Á 16.17 Á Á

ahaṅkāram
. balam
. darpam. kāmam. krodham . ca sam . śritāh
. Á
māmātmaparadehes.u pradvis.anto 0bhyasūyakāh
. Á Á 16.18 Á Á

tānaham. dvis.atah
. krūrānsam
. sāres.u narādhamān Á
ks.ipāmyajasramaśubhānāsurı̄s.veva yonis.u Á Á 16.19 Á Á

āsurı̄m
. yonimāpannā mūd
. hā janmanijanmani Á
māmaprāpyaiva kaunteya tato yāntyadhamām . gatim Á Á 16.20 Á Á

trividham. narakasyedam . dvāram

. nāśanamātmanah. Á
kāmah. krodhastathā lobhastasmādetattrayam. tyajet Á Á 16.21 Á Á
Sunder Kidambi 78 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā daivāsurasampadvibhāgayogah
.

etairvimuktah. kaunteya tamodvāraistribhirnarah . Á

ācaratyātmanah
. śreyastato yāti parām
. gatim Á Á 16.22 Á Á

yah
. śāstravidhimutsr
. jya vartate kāmakāratah
. Á
na sa siddhimavāpnoti na sukham . na parām. gatim Á Á 16.23 Á Á

tasmācchāstram . pramān. am
. te kāryākāryavyavasthitau Á
jñātvā śāstravidhānoktam. karma kartumihārhasi Á Á 16.24 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde daivāsurasampadvibhāgayogo nāma
s.od
. aśo 0
dhyāyah
. Á Á

www.prapatti.com 79 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á śraddhātrayavibhāgayogah. Á Á
( saptadaśo 0dhyāyah
.)

arjuna uvāca

ye śāstravidhimutsr . jya yajante śraddhayānvitāh. Á

tes. ām
. nis..thā tu kā kr
. s. n
. a sattvamāho rajastamah . Á Á 17.1 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

trividhā bhavati śraddhā dehinām . sā svabhāvajā Á

sāttvikı̄ rājası̄ caiva tāması̄ ceti tām
. śr
.n. u Á Á 17.2 Á Á

sattvānurūpā sarvasya śraddhā bhavati bhārata Á

śraddhāmayo 0yam . purus. o yo yacchraddhah. sa eva sah
. Á Á 17.3 Á Á

yajante sāttvikā devānyaks.araks.ām. si rājasāh

. Á
pretānbhūtagan. ām
. ścānye yajante tāmasā janāh . Á Á 17.4 Á Á

aśāstravihitam
. ghoram. tapyante ye tapo janāh . Á
dambhāhaṅkārasam. yuktāh
. kāmarāgabalānvitāh
. Á Á 17.5 Á Á

kars.ayantah. śarı̄rastham . bhūtagrāmamacetasah . Á

mām. caivāntah. śarı̄rastham
. tānviddhyāsuraniścayān Á Á 17.6 Á Á

āhārastvapi sarvasya trividho bhavati priyah

. Á
yajñastapastathā dānam
. tes.ām
. bhedamimam . śr
.n. u Á Á 17.7 Á Á

āyuh
. sattvabalārogyasukhaprı̄tivivardhanāh . Á
rasyāh
. snigdhāh. sthirā hr
. dyā āhārāh
. sāttvikapriyāh
. Á Á 17.8 Á Á

kat.vamlalavan . ātyus. n
. atı̄ks. n
. arūks.avidāhinah
. Á
āhārā rājasasyes..tā duh . khaśokāmayapradāh . Á Á 17.9 Á Á
śraddhātrayavibhāgayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

yātayāmam. gatarasam. pūti paryus.itam

. ca yat Á
ucchis..tamapi cāmedhyam. bhojanam . tāmasapriyam Á Á 17.10 Á Á

aphalāṅks.ibhiryajño vidhidr
. s..t o ya ijyate Á
yas..tavyameveti manah . samādhāya sa sāttvikah
. Á Á 17.11 Á Á

abhisandhāya tu phalam . dambhārthamapi caiva yat Á

ijyate bharataśres..t ha tam
. yajñam
. viddhi rājasam Á Á 17.12 Á Á

vidhihı̄namasr. s..t ānnam

. mantrahı̄namadaks.in. am Á
śraddhāvirahitam . yajñam
. tāmasam. paricaks.ate Á Á 17.13 Á Á

devadvijaguruprājñapūjanam . śaucamārjavam Á
brahmacaryamahim . sā ca śārı̄ram
. tapa ucyate Á Á 17.14 Á Á

anudvegakaram . vākyam
. satyam . priyahitam. ca yat Á
svādhyāyābhyasanam. caiva vāṅmayam. tapa ucyate Á Á 17.15 Á Á

manah . prasādah. saumyatvam . maunamātmavinigrahah . Á

bhāvasam. śuddhirityetattapo mānasamucyate Á Á 17.16 Á Á

śraddhayā parayā taptam . tapastattrividham. naraih . Á

aphalākāṅks.ibhiryuktaih
. sāttvikam
. paricaks.ate Á Á 17.17 Á Á

satkāramānapūjārtham
. tapo dambhena caiva yat Á
kriyate tadiha proktam . rājasam
. calamadhruvam Á Á 17.18 Á Á

mūd
. hagrāhen
. ātmano yatpı̄d
. ayā kriyate tapah . Á
parasyotsādanārtham. vā tattāmasamudāhr . tam Á Á 17.19 Á Á
0
dātavyamiti yaddānam . dı̄yate nupakārin.e Á
deśe kāle ca pātre ca taddānam . sāttvikam
. smr
. tam Á Á 17.20 Á Á

yattu prattyupakārārtham . phalamuddiśya vā punah . Á

dı̄yate ca pariklis..tam
. taddānam
. rājasam
. smr. tam Á Á 17.21 Á Á
Sunder Kidambi 82 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā śraddhātrayavibhāgayogah
.

adeśakāle yaddānamapātrebhyaśca dı̄yate Á

asatkr. tamavajñātam
. tattāmasamudāhr . tam Á Á 17.22 Á Á

om. tatsaditi nirdeśo brahman . astrividhah . smr. tah . Á

brāhman. āstena vedāśca yajñāśca vihitāh
. purā Á Á 17.23 Á Á

tasmādomityudāhr. tya yajñadānatapah

. kriyāh
. Á
pravartante vidhānoktāh. satatam. brahmavādinām Á Á 17.24 Á Á

tadityanabhisandhāya phalam . yajñatapah. kriyāh

. Á
dānakriyāśca vividhāh
. kriyante moks.akāṅks.ibhih. Á Á 17.25 Á Á

sadbhāve sādhubhāve ca sadityetatprayujyate Á

praśaste karman. i tathā sacchabdah
. pārtha yujyate Á Á 17.26 Á Á

yajñe tapasi dāne ca sthitih

. saditi cocyate Á
karma caiva tadarthı̄yam . sadityevābhidhı̄yate Á Á 17.27 Á Á

aśraddhayā hutam
. dattam. tapastaptam. kr
. tam. ca yat Á
asadityucyate pārtha na ca tatpretya no iha Á Á 17.28 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam
. vāde śraddhātrayavibhāgayogo nāma
saptadaśo 0dhyāyah. Á Á

www.prapatti.com 83 Sunder Kidambi

 śrı̄h
.
śrı̄mate rāmānujāya namah
.
Á Á moks.asannyāsayogah. Á Á
( as..t ādaśo 0dhyāyah
.)

arjuna uvāca

sannyāsasya mahābāho tattvamicchāmi veditum Á

tyāgasya ca hr
. s.ı̄keśa pr
. thakkeśinis.ūdana Á Á 18.1 Á Á

śrı̄bhagavānuvāca

kāmyānām
. karman
. ām
. nyāsam. sannyāsam. kavayo viduh . Á
sarvakarmaphalatyāgam . prāhustyāgam
. vicaks.an
. āh
. Á Á 18.2 Á Á

tyājyam
. dos.avadityeke karma prāhurmanı̄s.in . ah. Á
yajñadānatapah
. karma na tyājyamiti cāpare Á Á 18.3 Á Á

niścayam. śr
.n. u me tatra tyāge bharatasattama Á
tyāgo hi purus. avyāghra trividhah. samprakı̄rtitah
. Á Á 18.4 Á Á

yajñadānatapah
. karma na tyājyam . kāryameva tat Á
yajño dānam
. tapaścaiva pāvanāni manı̄s.in
. ām Á Á 18.5 Á Á

etānyapi tu karmān. i saṅgam. tyaktvā phalāni ca Á

kartavyānı̄ti me pārtha niścitam
. matamuttamam Á Á 18.6 Á Á

niyatasya tu sannyāsah. karman . o nopapadyate Á

mohāttasya parityāgastāmasah
. parikı̄rtitah
. Á Á 18.7 Á Á

duh. khamityeva yatkarma kāyakleśabhayāttyajet Á

sa kr. tvā rājasam
. tyāgam
. naiva tyāgaphalam
. labhet Á Á 18.8 Á Á
0
kāryamityeva yatkarma niyatam . kriyate rjuna Á
saṅgam
. tyaktvā phalam
. caiva sa tyāgah
. sāttviko matah
. Á Á 18.9 Á Á
moks. asannyāsayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

na dves..tyakuśalam. karma kuśale nānus.ajjate Á

tyāgı̄ sattvasamāvis..to medhāvı̄ chinnasam
. śayah
. Á Á 18.10 Á Á

na hi dehabhr
. tā śakyam
. tyaktum . karmān. yaśes.atah . Á
yastu karmaphalatyāgı̄ sa tyāgı̄tyabhidhı̄yate Á Á 18.11 Á Á

anis..tamis..tam
. miśram
. ca trividham
. karman . ah
. phalam Á
bhavatyatyāginām. pretya na tu sannyāsinām
. kvacit Á Á 18.12 Á Á

pañcaitāni mahābāho kāran . āni nibodha me Á

sāṅkhye kr
. tānte proktāni siddhaye sarvakarman . ām Á Á 18.13 Á Á

adhis..thānam
. tathā kartā karan . am
. ca pr. thagvidham Á
vividhāśca pr
. thakces..t ā daivam
. caivātra pañcamam Á Á 18.14 Á Á

śarı̄ravāṅmanobhiryatkarma prārabhate narah . Á

nyāyyam . vā viparı̄tam
. vā pañcaite tasya hetavah . Á Á 18.15 Á Á

tatraivam. sati kartāramātmānam

. kevalam . tu yah . Á
paśyatyakr
. tabuddhitvānna sa paśyati durmatih
. Á Á 18.16 Á Á

yasya nāhaṅkr . to bhāvo buddhiryasya na lipyate Á

hatvā 0pi sa imām̃. llokānna hanti na nibadhyate Á Á 18.17 Á Á

jñānam. jñeyam
. parijñātā trividhā karmacodanā Á
karan . am
. karma karteti trividhah . karmasaṅgrahah . Á Á 18.18 Á Á

jñānam
. karma ca kartāca tridhaiva gun . abhedatah . Á
procyate gun. asaṅkhyāne yathāvacchr
.n. u tānyapi Á Á 18.19 Á Á

sarvabhūtes.u yenaikam. bhāvamavyayamı̄ks.ate Á

avibhaktam. vibhaktes.u tajjñānam
. viddhi sāttvikam Á Á 18.20 Á Á

pr
. thaktvena tu yajjñānam . nānābhāvānpr
. thagvidhān Á
vetti sarves.u bhūtes.u tajjñānam
. viddhi rājasam Á Á 18.21 Á Á
Sunder Kidambi 86 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā moks. asannyāsayogah
.

yattu kr. tsnavadekasminkārye saktamahaitukam Á

atattvārthavadalpam. ca tattāmasamudāhr
. tam Á Á 18.22 Á Á

niyatam
. saṅgarahitamarāgadves.atah. kr
. tam Á
aphalaprepsunā karma yattatsāttvikamucyate Á Á 18.23 Á Á

yattu kāmepsunā karma sāhaṅkāren

. a vā punah . Á
kriyate bahulāyāsam
. tadrājasamudāhr. tam Á Á 18.24 Á Á

anubandham . ks.ayam
. him
. sāmanapeks.ya ca paurus. am Á
mohādārabhyate karma yattattāmasamucyate Á Á 18.25 Á Á

muktasaṅgo 0naham
. vādı̄ dhr
. tyutsāhasamanvitah . Á
siddhyasiddhyornirvikārah . kartā sāttvika ucyate Á Á 18.26 Á Á
0
rāgı̄ karmaphalaprepsurlubdho him . sātmako śucih . Á
hars.aśokānvitah
. kartā rājasah
. parikı̄rtitah
. Á Á 18.27 Á Á
0
ayuktah . prākr
. tah
. stabdhah . śat.ho nais.kr
. tiko lasah. Á
vis.ādı̄ dı̄rghasūtrı̄ ca kartā tāmasa ucyate Á Á 18.28 Á Á

buddherbhedam
. dhr . teścaiva gun. atastrividham
. śr
.n.u Á
procyamānamaśes.en. a pr
. thaktvena dhanañjaya Á Á 18.29 Á Á

pravr
. ttim. ca nivr
. ttim
. ca kāryākārye bhayābhaye Á
bandham . moks.am. ca yā vetti buddhih . sā pārtha sāttvikı̄ Á Á 18.30 Á Á

yayā dharmamadharmam . ca kāryam . cākāryameva ca Á

ayathāvatprajānāti buddhih
. sā pārtha rājası̄ Á Á 18.31 Á Á

adharmam . dharmamiti yā manyate tamasāvr . tā Á

sarvārthānviparı̄tām
. śca buddhih
. sā pārtha tāması̄ Á Á 18.32 Á Á

dhr
. tyā yayā dhārayate manah . prān
. endriyakriyāh . Á
yogenāvyabhicārin . yā dhr
. tih
. sā pārtha sāttvikı̄ Á Á 18.33 Á Á
www.prapatti.com 87 Sunder Kidambi
moks. asannyāsayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

0
yayā tu dharmakāmārthāndhr . tyā dhārayate rjuna Á
prasaṅgena phalākāṅks.ı̄ dhr
. tih
. sā pārtha rājası̄ Á Á 18.34 Á Á

yayā svapnam. bhayam

. śokam . vis.ādam. madameva ca Á
na vimuñcati durmedhā dhr
. tih
. sā pārtha tāması̄ Á Á 18.35 Á Á

sukham. tvidānı̄m
. trividham. śr
.n. u me bharatars.abha Á
abhyāsādramate yatra duh. khāntam . ca nigacchati Á Á 18.36 Á Á
0
yattadagre vis.amiva parin
. āme mr. topamam Á
tatsukham
. sāttvikam
. proktamātmabuddhiprasādajam Á Á 18.37 Á Á
0
vis.ayendriyasam . yogādyattadagre mr. topamam Á
parin. āme vis.amiva tatsukham . rājasam . smr
. tam Á Á 18.38 Á Á

yadagre cānubandhe ca sukham . mohanamātmanah . Á

nidrālasyapramādottham
. tattāmasamudāhr
. tam Á Á 18.39 Á Á

na tadasti pr
. thivyām. vā divi deves.u vā punah . Á
sattvam
. prakr . tijairmuktam . yadebhih . syāttribhirgun
. aih
. Á Á 18.40 Á Á

brāhman. aks.atriyaviśām
. śūdrān
. ām
. ca parantapa Á
karmān
. i pravibhaktāni svabhāvaprabhavairgun . aih
. Á Á 18.41 Á Á

śamo damastapah . śaucam. ks. āntirārjavameva ca Á

jñānam
. vijñānamāstikyam. brahmakarma svabhāvajam Á Á 18.42 Á Á

śauryam
. tejo dhr . tirdāks.yam. yuddhe cāpyapalāyanam Á
dānamı̄śvarabhāvaśca ks.ātram. karma svabhāvajam Á Á 18.43 Á Á

kr
. s.igauraks.yavān
. ijyam
. vaiśyakarma svabhāvajam Á
paricaryātmakam . karma śūdrasyāpi svabhāvajam Á Á 18.44 Á Á

sve sve karman

. yabhiratah
. sam
. siddhim. labhate narah . Á
svakarmaniratah. siddhim
. yathā vindati tacchr
.n. u Á Á 18.45 Á Á
Sunder Kidambi 88 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā moks. asannyāsayogah
.

yatah
. pravr
. ttirbhūtānām
. yena sarvamidam. tatam Á
svakarman. ā tamabhyarcya siddhim . vindati mānavah
. Á Á 18.46 Á Á

śreyānsvadharmo vigun
. ah
. paradharmātsvanus..thitāt Á
svabhāvaniyatam. karma kurvannāpnoti kilbis.am Á Á 18.47 Á Á

sahajam . karma kaunteya sados.amapi na tyajet Á

sarvārambhā hi dos.en
. a dhūmenāgnirivāvr
. tāh
. Á Á 18.48 Á Á

asaktabuddhih. sarvatra jitātmā vigataspr

. hah
. Á
nais.karmyasiddhim. paramām . sannyāsenādhigacchati Á Á 18.49 Á Á

siddhim
. prāpto yathā brahma tathāpnoti nibodha me Á
samāsenaiva kaunteya nis..thā jñānasya yā parā Á Á 18.50 Á Á

buddhyā viśuddhayā yukto dhr . tyātmānam

. niyamya ca Á
śabdādı̄nvis.ayām
. styaktvā rāgadves.au vyudasya ca Á Á 18.51 Á Á

viviktasevı̄ laghvāśı̄ yatavākkāyamānasah

. Á
dhyānayogaparo nityam . vairāgyam. samupāśritah
. Á Á 18.52 Á Á

ahaṅkāram
. balam
. darpam . kāmam
. krodham . parigraham Á
vimucya nirmamah . śānto brahmabhūyāya kalpate Á Á 18.53 Á Á

brahmabhūtah. prasannātmā na śocati na kāṅks.ati Á

samah. sarves.u bhūtes.u madbhaktim. labhate parām Á Á 18.54 Á Á

bhaktyā māmabhijānāti yāvānyaścāsmi tattvatah . Á

tato mām. tattvato jñātvā viśate tadanantaram Á Á 18.55 Á Á

sarvakarmān. yapi sadā kurvān . o madvyapāśrayah

. Á
matprasādādavāpnoti śāśvatam. padamavyayam Á Á 18.56 Á Á

cetasā sarvakarmān
. i mayi sannyasya matparah. Á
buddhiyogamupāśritya maccittah. satatam
. bhava Á Á 18.57 Á Á
www.prapatti.com 89 Sunder Kidambi
moks. asannyāsayogah
. śrı̄madbhagavadgı̄tā

maccittah. sarvadurgān
. i matprasādāttaris.yasi Á
atha cettvamahaṅkārānna śros.yasi vinaṅks.yasi Á Á 18.58 Á Á

yadahaṅkāramāśritya na yotsya iti manyase Á

mithyais.a vyavasāyaste prakr. tistvām
. niyoks.yati Á Á 18.59 Á Á

svabhāvajena kaunteya nibaddhah . svena karman . ā Á

kartum. necchasi yanmohātkaris.yasyavaśopi tat Á Á 18.60 Á Á
0
ı̄śvarah
. sarvabhūtānām
. hr
. ddeśe rjuna tis..t hati Á
bhrāmayansarvabhūtāni yantrārūd . hāni māyayā Á Á 18.61 Á Á

tameva śaran . am
. gaccha sarvabhāvena bhārata Á
tatprasādātparām
. śāntim
. sthānam
. prāpsyasi śāśvatam Á Á 18.62 Á Á

iti te jñānamākhyātam . guhyādguhyataram . mayā Á

vimr . śyaitadaśes.en
. a yathecchasi tathā kuru Á Á 18.63 Á Á

sarvaguhyatamam . bhūyah. śr

.n. u me paramam. vacah . Á
is..to 0si me dr
.d. hamiti tato vaks.yāmi te hitam Á Á 18.64 Á Á

manmanā bhava madbhakto madyājı̄ mām . namaskuru Á

0
māmevais.yasi satyam
. te pratijāne priyo si me Á Á 18.65 Á Á

sarvadharmān parityajya māmekam . śaran

. am
. vraja Á
aham. tvā sarvapāpebhyo moks.ayis. yāmi mā śucah
. Á Á 18.66 Á Á

idam
. te nātapaskāya nābhaktāya kadācana Á
0
na cāśuśrūs.ave vācyam
. na ca mām
. yo bhyasūyati Á Á 18.67 Á Á

ya idam
. paramam. guhyam . madbhaktes.vabhidhāsyati Á
bhaktim
. mayi parām
. kr
. tvā māmevais.yatyasam
. śayah
. Á Á 18.68 Á Á

na ca tasmānmanus.yes. u kaścinme priyakr. ttamah . Á

bhavitā na ca me tasmādanyah . priyataro bhuvi Á Á 18.69 Á Á
Sunder Kidambi 90 www.prapatti.com
śrı̄madbhagavadgı̄tā moks. asannyāsayogah
.

adhyes.yate ca ya imam . dharmyam . sam. vādamāvayoh . Á

jñānayajñena tenāhamis..tah
. syāmiti me matih. Á Á 18.70 Á Á

śraddhāvānanasūyaśca śr
.n. uyādapi yo narah. Á
so 0pi muktah. śubhām̃
. llokānprāpnuyātpun. yakarman
. ām Á Á 18.71 Á Á

kaccidetacchrutam . pārtha tvayaikāgren. a cetasā Á

kaccidajñānasam
. mohah . pranas..taste dhanañjaya Á Á 18.72 Á Á

arjuna uvāca

0
nas..to mohah. smr. tirlabdhā tvatprasādānmayā cyuta Á
sthito 0smi gatasandehah . karis.ye vacanam . tava Á Á 18.73 Á Á

sañjaya uvāca

ityaham . vāsudevasya pārthasya ca mahātmanah. Á

sam. vādamimamaśraus.amadbhutam . romahars.an
. am Á Á 18.74 Á Á

vyāsaprasādācchrutavānetadguhyamaham . param Á
yogam . yogeśvarātkr
. s. n
. ātsāks.ātkathayatah. svayam Á Á 18.75 Á Á

rājansam . smr
. tya sam. smr
. tya sam . vādamimamadbhutam Á
keśavārjunayoh . pun. yam
. hr. s. yāmi ca muhurmuhuh. Á Á 18.76 Á Á

tacca sam
. smr
. tya sam
. smr
. tya rūpamatyadbhutam . hareh . Á
vismayo me mahānrājanhr . s.yāmi ca punah
. punah
. Á Á 18.77 Á Á

yatra yogeśvarah . kr
. s. n
. o yatra pārtho dhanurdharah. Á
tatra śrı̄rvijayo bhūtirdhruvā nı̄tirmatirmama Á Á 18.78 Á Á
Á Á iti śrı̄madbhagavadgı̄tāsūpanis
. atsu brahmavidyāyām
. yogaśāstre
śrı̄kr
. s. n
. ārjunasam. vāde moks. asannyāsayogo nāma
as..t ādaśo 0dhyāyah
. ÁÁ

www.prapatti.com 91 Sunder Kidambi