‫َباُب ُماَل َطَفِة اْلَيٰتَمى‬

‫َواْلَبَناِت َوَس اِئِر الَّضَعَفِة‬

‫َواْلَمَس اِكْيَن َواْلُمْنَكِس ِرْيَن‬
‫َوااْل ْح َس اِن ِاَلْيِهْم‬
‫َوالَّش َفَقِة َعَلْيِهْم‬
‫َوالَّتَواُضِع َمَعُهْم َوِح ْفِض‬
‫اْلَج َناِح َلُهْم‬

‫‪1‬‬
 BAB 33
SIKEP WELAS –ASIH
JEUNG MIGAWÉ
KAHADÉAN KA BUDAK
YATIM, BUDAK AWÉWÉ,
KAUM DHU’AFA, JALMA
MISKIN JEUNG JALMA-
JALMA ANU KASUSAHAN

2
‫‪a. Dalil Al-Qur’an‬‬
‫‪1. Q.S. Al-Hijr (15) ayat 88‬‬

‫اَل َتُم َّدَّن َع ۡيَن ۡيَك ِإَلٰى َم ا‬

‫َمَّت ۡعَن ا ِبِه ٓۦ َأۡزَٰوٗج ا ِّم ۡنُه ۡم َواَل‬
‫َوٱ ۡخِف ۡض‬ ‫َعَل ۡيِه ۡم‬ ‫َت ۡحَز ۡن‬
‫َج َناَح َك ِل ۡلُم ۡؤِمِنيَن ‪٨٨‬‬
‫‪2. Q.S. Al-Kahfi (18) ayat 28‬‬

‫َوٱ ۡصِب ۡر َن ۡفَس َك َم َع ٱَّل ِذيَن‬

‫َدٰوِة‬ ‫َي ۡدُعوَن َر َّبُهم ِبٱ ۡلَغ‬
‫َوٱ ۡلَعِش ِّي ُيِريُدوَن َو ۡجَهُهۥۖ‬
‫َواَل َت ۡعُد َع ۡيَناَك َع ۡنُه ۡم ُتِريُد‬
‫ِزيَن َة ٱ ۡلَحَي ٰوِة ٱلُّد ۡنَيۖا َواَل‬
‫ُتِط ۡع َم ۡن َأ ۡغَف ۡلَن ا َق ۡلَبُهۥ َعن‬
‫‪3‬‬
‫ِذ ۡكِرَن ا َوٱَّتَب َع َهَوٰى ُه َوَك اَن‬
‫َأ ۡمُر ُهۥ ُفُر ٗطا ‪٢٨‬‬
‫‪3. Q.S. Adh-Dhuha (93) ayat 9-10‬‬

‫َفاَل َت ۡقَه ۡر ‪٩‬‬ ‫َفَأ‬

‫ا ٱ ۡلَيِتيَم‬ ‫َّم‬
‫َت ۡنَه ۡر ‪١٠‬‬ ‫ٱلَّس ٓاِئَل َفاَل‬ ‫َوَأَّما‬

‫‪4. Q.S. Al-Ma’un (107) ayat 1-3‬‬

‫َأ‬
‫َر َء ۡيَت ٱَّل ِذي ُيَك ِّذُب‬
‫ِبٱلِّديِن ‪َ ١‬فَٰذِلَك ٱَّلِذي َيُدُّع‬

‫‪4‬‬
 ‫ٱ ۡلَيِتيَم ‪َ ٢‬واَل َيُح ُّض َعَل‬
‫ٰى‬
‫َطَعاِم ٱ ۡلِم ۡسِكيِن ‪٣‬‬
‫‪b. Dalil As-Sunnah‬‬
‫‪1. H.R. Muslim ti Sa’ad bin Abu Waqqash ‬‬

‫ا‬ ‫َّق‬ ‫ى‬ ‫َأ‬

‫َوَعْن َس ْعِدْبِن ِب َو ٍص‬
‫‪َ ‬ق اَل ‪ُ :‬كَّن ا َم َع الَّنِبِّي ‪‬‬
‫ِس َّتُة َنَف ٍر‪َ ,‬فَق اَل‬
‫ِرُكْوَن ِللَّنِبِّي ‪: ‬‬ ‫اْلُمْش‬
‫اْطُر ْد ٰه ُؤاَل ِء اَل َيْج َت ِرُءْوَن‬
‫ْب‬
‫َو ُن‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫َا‬
‫َن‬ ‫ُت‬ ‫ُك‬
‫ْن‬ ‫َو‬ ‫ا‪,‬‬ ‫َن‬‫ْي‬‫َل‬‫َع‬
‫َمْس ُعْوٍد َوَر ُج ٌل ِمْن ُه َذْيٍل‬
‫ُت‬ ‫َوِباَل ٌل َوَر ُج ِاَلن َلْس‬
‫‪5‬‬
‫ َفَوَق َع ِفي‬,‫ُأَّس ِّمْيِهَما‬
 ‫َنْفِس َر ُس ْوِل اللِه‬
‫َأ‬
‫َماَش اَء اللُه ْن َيَق َع‬
‫ َفَأ‬, ‫ْف‬
‫ُه‬ ‫الل‬ ‫َل‬ ‫َفَحَّدَث َن َس ُه ْنَز‬
‫ َواَل َتْط ُر ِد‬: ‫َع َّز َوَج َّل‬
‫اَّل ِذْيَن َي ْدُعْوَن َر َّبُهْم‬
‫ِباْلَغَداِة َواْلَعِش ِّي ُيِرْي ُدْوَن‬
‫ َرَواُه‬.]٥٢ :‫َوْج َهُه [االنعام‬
‫ُمْس ِلٌم‬

“(Ieu hadits katampi) ti Sa’ad bin Abu

Waqqash , anjeuna sasauran: “Kuring
saréréa (para shahabat) anu seueurna
genep jalmi sasarenag Nabi , maka aya
6
jalma-jalma musyrik cacarita ka Nabi :
“Tolak (singkahkeun/usir) maranéhna
kabéh (6 jalmi shahabat Nabi) supaya teu
culangung ka Kami.” Genep jalma éta téh
nyaéta: kuring (Sa’ad), Mas’ud, saurang ti
Hudzail, Bilal, jeung dua urang deui nu teu
disebutkeun ngaranna. (Maranéhna téh
dianggap teu sataraf darajatna jeung
gegeden kaum musyrikin lamun milu diuk-
cacarita bareng jeung maranéhna). Hal éta
nimbulkeun ka teu raos manah Rasulullah 
sakumaha nu dipikersa ku Allah. Maka
anjeuna (Rasul) ngagerentes dina
manahna, lajeng lungsur dawuhan Allah:

‫َواَل َت ۡطُر ِد ٱَّل ِذيَن َي ۡدُعوَن‬

‫َر َّبُهم ِبٱ ۡلَغ َدٰوِة َوٱ ۡلَعِش ِّي‬
ۖ‫ُيِريُدوَن َو ۡجَهُهۥ‬
“Jeung poma Anjeun Ulah ngusir jalma-
jalma anu ngadu’a (sasambat) ka Rabb
maranéhna, boh dina waktu isuk-isuk boh
pasosoré, sedeng maranéhna miharep
7
 ‫‪karidoan Mantena (Allah) (Q.S Al-An’am:‬‬
‫]‪52) [H.R. Muslim‬‬

‫‪2. H.R. Muslim ti Abu Hubairah ‘Aidz bin ‘Amr‬‬

‫‪Al-Muzanni‬‬
‫َأ‬
‫َوَعْن ِبى ُهَبْيَر َة َعاِئ ِذ ْبِن‬
‫َعْم ٍرو اْلُم َز ِّنى َوُه َو ِمْن‬
‫ا َأ‬ ‫ال‬ ‫َأ‬
‫ْه ِل َبْيَع ِة ِّر ْض َو ِن َّن‬
‫ل‬ ‫َع‬ ‫ى‬ ‫ْف ا َأ‬ ‫ا‬ ‫َأ‬
‫ٰى‬ ‫ٰت‬ ‫َن‬ ‫َي‬ ‫ُس‬ ‫َب‬
‫َو ٍل‬‫اَل‬
‫ِب‬ ‫ٍب‬ ‫ْي‬‫َه‬ ‫ُص‬ ‫َو‬ ‫َن‬ ‫ا‬ ‫َم‬‫ْل‬ ‫َس‬
‫َأ‬
‫ِفي َنَفٍر َفَقاُلْوا‪َ :‬ما َخ ْت‬
‫َذ‬
‫ُس ُيْوُف اللِه ِمْن َعُدِّو اللِه‬
‫ْك‬ ‫ْأَخ َذَها‪َ ,‬فَق اَل َأ‬
‫ُب ْو َب ٍر‬ ‫َم‬
‫َش‬ ‫َذ‬ ‫ُل‬ ‫َأ‬
‫‪َ : ‬ت ْو ْوَن ٰه ِل ْيِخ‬
‫ا‬ ‫ُق‬
‫‪8‬‬
‫ُقَر ْيٍش َوَس ِّيِدِهْم ؟ َف َأَتى‬
: ‫ َف َأْخ َبَر ُه َفَق اَل‬, ‫الَّنِبَّي‬
‫َياَأَباَبْكٍر َلَعَّلَك َأْغَضْبَتُهْم ؟‬
‫َق‬‫َل‬ ‫َغ‬ ‫َلِئ ُك َأ‬
‫ْد‬ ‫ْن ْنَت َض ْبَتُهْم‬
‫ا‬ ‫َك ؟ َفَأ‬ ‫ْغ‬‫َأ‬
‫َت ُهْم‬ ‫َض ْبَت َر َّب‬
‫اُه‬ ‫ َياِإْخ َوَت‬: ‫اَل‬ ‫َفَق‬
‫ْغ‬ , ‫اَل‬ :‫ا‬ ‫ُل‬ ‫ا‬‫َق‬ ‫؟‬ ‫ُك‬ ‫ْغ‬‫َأ‬
‫َي ِفُر‬ ‫ْو‬ ‫َضْبُت ْم‬
‫َأ‬
‫اللَه َل َك َي ا ِخ ْي [َرَواُه‬
] ‫ُمْس ِلٌم‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Hubairah ‘Aidz
bin Amr Al-Muzani, anjeuna kalebet
golongan anu dibai’at dina bai’atur ridwan,
yén Abu Sufyan nepungan Salman, Shuhaib,
sareng Bilal sareng sahabat-sahabat nu
9
sanésna, maka aranjeuna sasauran:
“Pedang-pedang Allah acan nyokot
tindakan ka musuh-musuh Allah sakumaha
tindakan anu samistina – nu dimaksud
musuh Allah téh nyaéta Abu Sufyan, sabab
waktu harita manéhna (Abu Sufyan) masih
kafir.
Abu Bakar sasauran: “Naha aranjeun
ngucapkeun éta téh ditujukeun pikeun
sesepuh Quraisy jeung pamingpinna? – Abu
Bakar nyarita kituna téh kusabab
ngaharepkeun supaya Abu Sufyan asup
Islam, lain pikeun milaraan haté para
shahabat anu nyararita tadi.”
Abu Bakar lajeng ngadeuheus ka Nabi 
pikeun nguningakeun (ngalaporkeun) éta
kajadian. Maka anjeuna (Nabi ) ngadawuh:
“Yeuh Abu Bakar! Bisa jadi (aya
kamungkinan) anjeun ngalantarankeun
maranéhna (shahabat-shahabat Nabi anu
nyindir Abu Sufyan) ngambek (kasinggung)
– kusabab ucapan anjeun. Upama anjeun
ngalantarankeun maranéhna ngambek,
tanwandé anjeun ogé ngalantarankeun
10
 murka Rabb (Pangeran) anjeun.” Abu
Bakar nepangan jalma-jalma tadi (para
shahabat) lajeng sasauran: “Yeuh dulur
kuring, naha (ucapan) kuring téh geus
ngalantarankeun aranjeun kabéh ngambek
ka kuring?” Maranéhna (para sahabat)
ngawaler: “Henteu. Mugia Allah maparin
pangampura ka anjeun, yeuh dulur kuring.”
[H.R Muslim]

3. H.R. Bukhari ti Sahal bin Sa’ad 

 ‫َوَعْن َس ْهِل ْبِن َس ْعٍد‬

‫ َق اَل َر ُس ْوُل اللِه‬: ‫َق اَل‬
‫ َأَنا َوَكاِف ُل اْلَيِتْيِم ِفى‬: 
‫ َأ‬,‫ٰهَك َذا‬
‫َر‬ ‫ا‬ ‫َش‬ ‫َو‬ ‫اْلَج َّن ِة‬
,‫ِبالَّس َباَبِة َواْلُوْس ٰطى‬
11
‫ا [َرَواُه‬ ‫َوَف َّر َج َبْيَنُهَم‬
]‫اْلُبَخ اِرُّي‬
“(ieu hadits katampi) ti Sahal bin Sa’ad ,
anjeuna sasauran: “Rasulullah ngadawuh:
“Kaula jeung jalma-jalma anu miara
(nanggung jawab/ngurus) budak yatim, éta
téh aya dina surga saperti kieu.” Anjeuna
(Rasul) maparin isyarat ku rema curuk
sareng jajangkungna lajeng anjeuna (Rasul)
ngaanggangkeun (ngarenggangkeun)
antara duanana (curuk jeung jajangkung).”
[H.R Bukhari)

4. H.R. Muslim ti Abu Hurairah 

: ‫ َق اَل‬ ‫َوَعْن َأِبْي ُهَر ْيَر َة‬

:  ‫َق اَل َر ُس ْوُل اللِه‬
‫َغ‬‫ِل‬ ‫َكا ُل اْل ِت َل َأ‬
‫َي ْيِم ُه ْو ْي ِرِه‬ ‫ِف‬
‫َأَن ا َوُه َو َكَه اَتْيِن ِفى‬
12
‫ َوَأَش اَر الَّر اِوى‬,‫اْلَج َّن ِة‬
‫َأ‬
‫َوُه َو َماِل ُك ْبُن َنٍس‬
‫ِبالَّس َباَبِة َواْلُوْس ٰطى‬
] ‫[َرَواُه ُمْس ِلٌم‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Hurairah ,
anjeuna sasauran: “Rasulullah  ngadawuh:
“Nu miara (ngurus kabutuhan) budak
yatim, boh milikna (kulawargana) boh
milik batur, manéhna jeung kaula saperti
kieu di surga.” Anu ngariwayatkeun ieu
hadits nyaéta Malik bin Anas méré isyarat
ku ramo curuk jeung jajangkungna [H.R
Muslim]
Yatim milikna nyaéta kerabatna, yatim
batur maksudna nyaéta yatim ajnabi. Yatim
kerabat saperti budak yatim nu dikafil
(dipiara/diurus) ku indungna, aki-ninina,
dulurna atawa salian maranéhna ti kerabat
éta budak yatim. Allahu a’lam

13
‫‪5. H.R. Bukhari-Muslim ti Abu Hurairah ‬‬

‫َوَعْنُه َق اَل ‪َ :‬ق اَل َر ُس ْوُل‬

‫اللِه ‪َ :‬لْيَس اْلِمْس ِكْيُن‬
‫اَّل ِذْي َت ُر ُّدُه الَّتْم َر ُة‬
‫َوالَّتْمَر َت اِن ‪َ ,‬واَل الُّلْقَم ُة‬
‫َوالُّلْقَمَتاِن ِإَّنَما اْلِمْس ِكْيُن‬
‫اَّل ِذي َيَتَعَّف ُف [ُمَّتَف ٌق‬
‫َعَلْيِه]‬
‫ٍة ِفى‬ ‫َوِفْي ِرَواَي‬
‫ِح ْيَحْيِن ‪َ :‬لْيَس‬ ‫الَّص‬
‫اْلِمْس ِكْيُن اَّل ِذْى َيُط ْوُف‬
‫َعَلى الَّناِس َتُر ُّدُه الُّلْقَم ُة‬
‫‪14‬‬
‫ َوالَّتْم َر ِة‬, ‫َوالُّلْقَمَت اِن‬
‫ َوٰلِكَّن‬, ‫اِن‬ ‫َوالَّتْمَر َت‬
‫اْلِمْس ِكْيَن اَّل ِذْى اَل َيِج ُد‬
‫ َواَل ُيْفَطُن ِب ِه‬,‫ِغ ًنى ُيْغِنْيِه‬
‫ َواَل َيُق ْوُم‬,‫َفْيَتَص َّدَق َعَلْي ِه‬
‫َأ‬
‫َفَيْس الَّناَس‬
‫ُل‬
“(Ieu hadits katampi) ti anjeuna (Abu
Hurairah ), anjeuna sasauran: “Rasulullah
 ngadawuh: “Lain disebut jalma miskin
jalma anu ditolak ku batur nalika pulang-
anting jajaluk (ménta-ménta) sasiki atawa
dua siki korma, atawa nalika ménta-ménta
sahuapan atawa dua huapan kadaharan.
Tatapina anu (bener-bener) disebut jalma
miskin téh nyaéta jalma anu ngaraksa
(ngajaga dirina/sungkan) tina ménta-
ménta- sok sanajan sabanerna manéhna
téh ngabutuhkeun.” [Muttafaq ‘alaih]
15
 Dina riwayat kadua kitab Shahih Bukhari
sareng Muslim disebatkeun ogé kieu:
“(Nabi  ngadawuh: ) “Lain disebut jalma
miskin jalma anu kukurilingan nepungan
(jajaluk) jalma-jalma, tuluy ditolak nalika
ménta sahuapan – dua huapan kadaharan
atawa sasiki atawa dua siki korma, tatapina
miskin anu sabener-benerna nyaéta jalma
anu teu boga kakayaan pikeun nyumponan
kabutuhanana, ogé henteu kanyahoan
kamiskinanana, sabab upama kanyahoan
kamiskinanana pasti manéhna bakal dibere
sedekah jeung malahan manéhna teu resep
“nangtung” pikeun jajaluk ka papada
manusa.”

6. H.R. Bukhari – Muslim ti Abu Hurairah 

: ‫ َق اَل‬ ‫َوَعْن ُه َعِن الَّنِبِّي‬

‫الَّس اِع ْي َعَلى اَأْلْر َمَل ِة‬
‫َواْلِمْس ِكْيِن َكاْلُمَج اِهِد ِفى‬
16
 ‫ َأ‬, ‫الل‬
‫ُبُه‬ ‫ِه َو ْح َس‬ ‫َس ِبْيِل‬
‫ِذْي‬ ‫ َوَكاْلَق اِئ اَّل‬: ‫َق اَل‬
‫ِم‬
‫ِذْي‬ ‫اَل َيْفُت ُر َوَكالَّص اِئ اَّل‬
‫ِم‬
]‫اَل ُيْفِطُر [ُمَّتَفٌق َعَلْيِه‬
“(Ieu hadits katampi) ti anjeuna deui (Abu
Hurairah ), ti Nabi , anjeuna ngadawuh:
“Jalma-jalma nu ngurus kabutuhan hiji
janda atawa jalma miskin, éta téh saperti
jalma anu jihad di jalan Allah.” Jeung kuring
– anu ngariwayatkeun ieu hadits – nyangka
yén anjeuna  ogé ngadawuh: “Jeung ogé
saperti jalma nu migawé sholat wengi
(tahajud) teu lirén-lirén – yakni unggal
wengi midamel sholat wegi, ogé saperti
jalma nu puasa nu teu pernah buka – yakni
terus migawé puasa unggal poé.” [Muttafaq
‘alaih]

17
‫‪7. H.R. Muslim ti Abu Hurairah ‬‬

‫َوَعْن ُه َعِن الَّنِبِّي ‪َ ‬ق اَل ‪:‬‬

‫َش ُّر الَّطَع اِم َطَع اُم‬
‫ْأ‬
‫اْلَوِلْيَمِة ُيْمَنُعَها َمْن َي ِتْيَه ا‬
‫َوُي ْدٰعى ِإَلْيَه ا َمْن َيْأَباَه ا‪,‬‬
‫َوَمْن َلْم ُيِج ِب الَّدْعَوَة‬
‫َفَقْد َعَصى اللَه َوَر ُس ْوَلُه‬
‫[َرَواُه ُمْس ِلٌم ]‬
‫ٍة ِفى‬ ‫َوِفْي ِرَواَي‬
‫َع َأ‬
‫ِح ْيَحْيِن ْن ِبْي‬ ‫الَّص‬
‫ُهَر ْي َر َة ِمْن َقْوِل ِه‪ِ :‬بْئَس‬
‫‪18‬‬
‫الَّطَع اُم َطَع اُم اْلَوِلْيَم ِة‬
‫ُيْدٰعى ِإَلْيَهااَأْلْغِنَياُء َوُيْتَر ُك‬
‫اْلُفَقَر اُء‬
(Ieu hadits katampi) ti anjeuna deui (Abu
Hurairah ) ti Nabi  anjeuna sasauran:
“Pangggoréng-goréngna kadaharan nyaéta
idangan walimah anu kacegah – yakni teu
diondang – jalma-jalma anu boga kahayang
pikeun ngadatangan éta walimah nyaéta
kaum fakir-miskin, sabab maranéhna mah
barutuheun, tatapina malah ngondang
jalma-jalma anu teu hayang ngadatangan
éta walimah – nyaéta kaum kaya (jalma
beungar), sabab maranéhna mah geus biasa
(sering) ngadahar kadaharan anu
ngareunah. Sok sanajan kitu, singsaha anu
teu nohonan kana ondangan éta walimah,
maka manéhna geus ma’shiyat ka Allah
jeung Rasul-Na.” [H.R Muslim]
Dina riwayat kadua kitab shahih Bukhari-
Muslim ogé disebutkeun kitu nyaéta ti Abu
19
 Hurairah , Nabi  ngadawuh: “Panggoréng-
goréngna kadaharan nyaéta kadaharan
walimah anu ngondang jalma-jalma
beunghar jeung ninggalkeun (ngantep/teu
ngondang) jalma-jalma fakir-miskin.”

8. H.R. Muslim ti Anas 

 ‫ َعِن الَّنِبِّي‬ ‫َوَعْن َأَنٍس‬

‫ َمْن َع اَل َج اِر َيَتْيِن‬: ‫َقاَل‬
‫َح َّتى َتْبُلَغ ا َج اَء َي ْوَم‬
, ‫اْلِقَياَمِة َأَنا َوُه َو َكَه اَتْيِن‬
‫ا‬ [ . ‫ا‬ ‫َأ‬
‫َوَض َّم َص ِبَعُه َرَو ُه‬
] ‫ُمْس ِلٌم‬
“(Ieu hadits katampi) ti Anas  ti Nabi ,
anjeuna ngadawuh: “Singsaha jalma anu
nanggung sagala kabutuh dua budak
awéwé nepi ka baligh maka manéhna bakal
datang dina poé qiyamah, kaula jeung
20
 ‫‪manéhna saperti ieu dua ramo.” Anjeuna‬‬
‫”‪(Rasul) ngagabungkeun rema-remana.‬‬
‫]‪[H.R Muslim‬‬

‫‪9. H.R. Bukhari – Muslim ti ‘Aisyah ‬‬

‫َوَعْن َعِائَش َة ‪َ ‬ق اَلْت ‪:‬‬

‫َدَخ َلْت َعَلَّي اْمَر َأٌة َوَمَعَه ا‬
‫َل‬ ‫َأ‬
‫ْم َتِج ْد‬ ‫َف‬ ‫ُل‬ ‫اْبَنَتاِن َلَها َتْس‬
‫ِع ْن ِدْي َش ْيًئا َغْي َر َتْم َر ٍة‬
‫َواِح َدٍة َفَأْعَطْيُتَه ا ِإَّياَه ا‬
‫َفَقَس َمْتَها َبْيَن اْبَنَتْيَه ا َوَلْم‬
‫َق‬ ‫ُث‬ ‫ْل‬ ‫ُك‬‫ْأ‬
‫اَمْت‬ ‫ِمْنَه ا َّم‬ ‫َت‬
‫َفَخ َر َج ْت َف َدَخ َل الَّنِبُّي ‪‬‬
‫‪:‬‬ ‫َل‬ ‫ا‬ ‫َق‬‫َف‬ ‫َل ا َفَأ‬
‫َمِن‬ ‫َع ْيَن ْخ َبْر ُتُه‬
‫‪21‬‬
 ‫اْبُتِلَي ِمْن ٰه ِذِه اْلَبَن اِت‬
‫ُك‬ ‫َل‬ ‫َش ٍء َفَأ‬
‫ْح َس َن ِإ ْيِهَّن َّن‬ ‫ِب ْي‬
‫َلُه ِسْتًر ا ِمَن الَّناِر [ُمَّتَفٌق‬
]‫َعَلْيِه‬
“(Ieu hadits katampi) ti ‘Aisyah , anjeuna
sasauran: “Aya hiji istri (ibu-ibu) lebet ka
tempat kuring jeung dibarengan éta ibu-
ibu téh ku dua anak awéwéna. Éta ibu-ibu
jajaluk, tatapina teu aya nanaon di imah
kuring kajaba hiji korma, maka (éta
korma) dibikeun ka manéhna. Tuluy éta
ibu-ibu ngabagi korma tiantara dua anak
awéwéna jeung manéhna mah teu
ngadahar saeutik ogé tina éta korma.
Salajengna manéhna nangtung tuluy indit
kaluar. Nabi kareresan lebet ka tempat
kuring dina waktu harita, lajeng kuring
nguningakeun éta kajadian. Anjeuna 
lajeng ngadawuh: “Singsaha nu dibéré
cobaan ku hiji perkara kusabab ieu anak-
22
 anak awéwé, tuluy migawé kahadéan ka
maranéhna, maka maranéhna (anak-anak
awéwé) nu bakal jadi lalangsé
(tabir/hahalang) pikeun manéhna
(indungna éta budak) tina siksa naraka.”
[Muttafaq ‘alaih]

10. H.R. Muslim ti ‘Aisyah 

: ‫ َق اَلْت‬ ‫َوَعْن َعاِئَش َة‬

‫َج اَءْتِنْي ِمْس ِكْيَنٌة َتْح ِم ُل‬
‫اَل‬
‫َث‬ ‫ا‬ ‫ْط‬‫َل ا َفَأ‬
‫َث‬ ‫َعْمُتَه‬ ‫اْبَنَتْيِن َه‬
‫َتَم َر اٍت َف َأْعَطْت ُك َّل‬
‫َواِح َدٍة ِمْنُهَم ا َتْم َر ٍة‬
‫َوَر َفَعْت ِإٰلى ِفْيَه ا َتْم َر ًة‬
‫ْط‬ ‫َف‬
‫ِلَت َه ا اْس َت َعَمْتَها‬ ‫َل‬
‫ُك‬ ‫ْأ‬
‫اْبَنَتاَه ا َفَش َّقِت الَّتْم َر َة‬
23
‫اَّلِتْي َكَانْت ُتِرْيُد َأْن َتْأُكَلَها‬
‫َبْيَنُهَم ا َف َأْعَج َبِنْي َش ْأُنَها‬
‫َف َذَكْر ُت اَّل ِذْي َص َنَعْت‬
‫ ِإَّن‬: ‫ َفَقاَل‬ ‫ِلَر ُس ْوِل اللِه‬
‫اللَه َق ْد َأْوَجَب َلَه ا ِبَه ا‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫َق‬ ‫ْع‬‫اْل َة َأ َأ‬
‫ِم‬
‫َه ِبَه َن‬ ‫َت‬ ‫َج َّن ْو‬
] ‫ [َرَواُه ُمْس ِلٌم‬.‫الَّناِر‬
“(Ieu hadits katampi) ti ‘Aisyah , anjeuna
(‘Aisyah) sasauran: “Kuring kadatangan hiji
ibu-ibu miskin nu mawa dua anak gadisna,
tuluy kuring maparin kadaharan ka
maranéhna mangrupa tilu siki buah korma.
Éta ibu-ibu mikeun satiap hiji korma ka dua
anakna, saurang (meunang bagian) hiji
korma jeung (sésana) hiji deui geus
diangkat kana bahamna – pikeun didahar
ku manéhna, ujug-ujug dua anakna ménta
24
 supaya éta korma (bagian indungna)
dibikeun ka maranéhna. Tuluy éta ibu-ibu
meulah buah kormana jadi dua tuluy
dibikeun ka anak-anakna. Kaayaan éta ibu-
ibu téh kacida ngaherankeun diri kuring,
maka kuring nguningakeun naon nu
dipilampah ku éta ibu-ibu ka Rasulullah ,
lajeng anjeuna (Rasul) ngadawuh:
“Saéstuna Allah geus ngawajibkeun pikeun
éta ibu-ibu asup ka surga kusabab
tindakanana tadi jeung bakal
dimerdékakeun (dibébaskeun) tina siksa
naraka.” [H.R Muslim]

11. H.R. Nasa’i ti Abu Syuraih Khuwailid bin

‘Amr Al-Khuza’i 

‫ُش‬ ‫َأ‬
‫َوَعْن ِبْي َر ْيٍح ُخ َوْيِلِدْبِن‬
: ‫ َق اَل‬ ‫عَْمٍرو َاْلخَُز اِع ِّي‬
25
‫ اللهم ِإِّني‬: ‫َق اَل الَّنِبُّي‬
‫َف‬ ‫ال‬ ‫ُأ‬
‫َح ِّر ُج َح َّق َّض ِعْي ْيِن‬
‫اْلَيِتْيِم َواْلَم ْر َأِة [َح ِدْيٌث‬
‫ َرَواُه الَّنَس اِئُّي‬, ‫َح َس ٌن‬
]‫ِبِإْس َناٍد َجِّيٍد‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Syuraih, nyaéta
Khuwailid bin ‘Amr Al-Khuza’i , anjeuna
sasauran: “Nabi  ngadawuh: “Saéstuna
Kaula kacida ngabeuratkeun dosa –
kasalahan – jalma nu moporékeun kana
hakna dua golongan anu lemah, nyaéta
anak yatim jeung awéwé.” [Hadits hasan
diriwayatkeun ku Nasa’i kalayan sanad
Jayyid]
Makna uharriju nyaéta kaula nganggap
dosa jeung maksudna dosa téh pikeun
jalma-jalma anu moporékeun (menyia-
nyiakan) hakna dua golongan jalma di
luhur yakni anak yatim jueng awéwé, jeung
26
 Kaula nyingsieunan kalayan bener-bener
nyingsieunan jalma anu milampah kitu,
malahan Kaula bener-bener ngalarang, ulah
sakali-kali ngaheureuykeun hak-hak
maranéhna.

12. H.R. Bukhari ti Mush’ab bin Sa’ad bin Abu

Waqqash 

‫َوَعْن ُمْصَعِب ْبِن َس ْعِدْبِن‬

‫ َر َأى‬: ‫ َق اَل‬ ‫َأِبْي َوَّق اٍص‬
‫َس ْعٌد َأَّن َل ُه َفْض اًل َعٰلى‬
‫اَل‬ ‫ُه َفَق‬ ‫َمْن ُدْوَن‬
‫ َه ْل ُتْنَص ُرْوَن‬: ‫الَّنِبُّي‬
, ‫َوُتْر َز ُق ْوَن ِإاَّل ِبُض َعَفاِئُكْم‬
‫َرَواُه اْلُبَخ اِرُّي ٰهَك َذا‬
27
‫َن‬ ‫ْب‬ ‫َعَب‬ ‫ْص‬ ‫ُم‬ ‫َّن‬ ‫َف‬ . ‫اًل‬ ‫ُمْر َس‬
‫ِإ‬
‫ َوَرَواُه‬, ‫َس ْعٍد َت اِبِعٌّي‬
‫ُظ َأ‬
‫ٍر‬ ‫ْك‬‫َب‬ ‫ْو‬ ‫ُب‬ ‫اْلَح اِف‬
‫اْلَبْر َق اِنُّي ِفْي َص ِح ْيِح ِه‬
‫ُمَّتِص اًل َعْن ُمْص َعٍب َعْن‬
 ‫َأِبْيِه‬
“(Ieu hadits katampi) ti Mus’ab bin Sa’ad
bin Abu Waqqash , saur anjeuna: “Sa’ad
ngarasa dirina miboga kaunggulan
kautamaan tibatan jalma-jalma anu aya
sahandapeunana (urusan dunya), lajeng
Nabi ngadawuh: “Apan lain anjeun kabéh
téh moal mampu ngahontal kameunangan
atawa rejeki kajaba kusabab usahana ti
jalma-jalma anu lalemah ti kalangan
maranéh?” [Diriwayatkeun ku Imam
Bukhari sebagai hadits mursal, sabab
saenya-enyana Mus’ab bin Sa’ad téh nyaéta
28
 hiji Tabi’in. Ieu hadits ogé diriwayatkeun
ku Al-Hafizh Abu Bakar Al-Barqani dina
kitab shahihna, ngarupakeun hadits
muttashil ti Mus’ab ti bapana ]

13. H.R. Abu Daud ti Abu Ad-Darda ‘Uwaimir 

‫ُع‬ ‫اِء‬ ‫ال‬ ‫ى‬ ‫َع َأ‬

‫َوْيِمٍر‬ ‫َّدْر َد‬ ‫َو ْن ِب‬
‫ َس ِمْعُت َر ُس ْوَل‬: ‫ َق اَل‬
‫ اْبُغْوِنْي ِفى‬: ‫ َيُقْوُل‬ ‫اللِه‬
‫الُّضَعَفاِء َفِإَّنَم ا ُتْنَص ُرْوَن‬
‫َوُتْر َز ُق ْوَن ِبُض َعَفاِئُكْم‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫[ ا َأ‬
‫َرَو ُه ُب ْو َد ُوْد ِبِإْس َن ٍد‬
]‫َجِّيٍد‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Darda, nyaéta
‘Uwaimir , saur anjeuna: “Kuring nguping
Rasulullah  ngadawuh: “Pék téangan

29
pikeun Kaula jalma-jalma nu laleumah
(kaum dhu’afa), sabab saéstuna maranéh
dibéré kameunangan jeung rizki kulantaran
ayana kaum dhu’afa di kalangan maranéh
kabéh.” [Diriwayatkeun ku Abu Daud
kalayan isnad nu saé]
Keterangan:
- Hadits di luhur numutkeun riwayat
Imam An-Nasa’i anu unggelna:
“Bahwasana ieu umat bakal ngahontal
pertulungan – Allah Ta’ala – ku sabab
kaum anu lalemah (kaum dhu’afa) ti
golongan maranéhna – kaum Muslimin.”
Hadits di luhur numutkeun riwayat
Imam An-Nasa’i mah kieu unggelna:
“Bahwasanya ieu umat bakal ngahontal
pertolongan – Allah Ta’ala – kusabab
ayana kaum dhu’afa (jalma-jalma nu
lalemah) ti golongan maranéhna – kaum
muslimin.”
Naha bet bisa kitu? Dina penafsiranana
disebutkeun yén kaum nu dha’if, lemah
jeung dipandang teu aya hargaan ku

30
umumna masyarakat, éta téh justru
loba nu dikabulkeun doana, kusabab
maranéhna ikhlas dina ngado’a kalayan
khusyu’ dina migawé ibadahna kusabab
haté maranéhna geus kosong samasakali
tina pemikiran perihal kadunyawian,
sabab mémang maranéhna teu
ngabogaan kaunggulan/kahébatan.
Kusabab kitu pikeun urang nu asalna ti
golongan jalma aya, komo deui nu jadi
hartawan, ulah sakali-kali nganggap
réméh (hina) ka maranéhna, sabab
kafakiran jeung kalemahan dina urusan
harta banda téh ain hiji cela. Maranéhna
sakuduna/sahadéna urang tulungan
numutkeun kamampuan urang, supaya
mantuan urang ngado’a pikeun
ngahontal rejeki nu halal. Maranéhna
tinangtu resep ngadoakeun jalma nu
deudeuh-nyaah ka maranehna (kaum
dhu’afa). Sabab lamun aya rejeki nu
dipiboga ku urang, maranéhna (kaum
dhua’afa) pasti bakal ngarasakeun
bagianana. Jadi, sakumaha jalma nu
31
tegep jeung kuat ngarasa miboga
kaunggulan (kelebihan) ku wawanénna,
maka kaum dhu’afa éta ogé miboga
kaunggulan/kelebihan di sisi Allah
Ta’ala, kalayan do’a nu maranéhna
panjatkeun nu mustajab (kaqobul) ka
hadirat Allah sarta ku kaikhlasanana.

32
‫َباُب اْلَوِصَّيِة ِبالِّنَس اِء‬

‫‪BAB 34‬‬
‫‪33‬‬
 ‫‪WASIAT KA KAUM ISTRI‬‬

‫‪A.‬‬ ‫‪Dalil Al-Qur’an‬‬

‫)‪1‬‬ ‫‪Q.S An-Nisa (4) ayat 19‬‬
‫َٰٓيَأُّيَه ا ٱَّل ِذيَن َءاَمُن وْا اَل‬
‫َيِح ُّل َلُكۡم َأن َتِرُث وْا‬
‫ٓاَء َكۡرٗه ۖا َواَل‬ ‫ٱلِّنَس‬
‫ُلوُهَّن ِلَت ۡذَهُبوْا‬ ‫َت ۡعُض‬
‫‪34‬‬
 ‫ِبَب ۡعِض َم ٓا َءاَت ۡيُتُم وُهَّن‬
‫ِإٓاَّل َأن َيۡأِتيَن ِبَٰفِح َش ٖة‬
‫ُر وُهَّن‬ ‫ُّمَبِّيَن ٖۚة َوَعاِش‬
‫ِإن‬ ‫ِبٱ ۡلَم ۡعُر و ِۚف َف‬
‫َكِر ۡهُتُم وُهَّن َفَعَس ٰٓى َأن‬
‫َت ۡكَر ُه وْا َش ۡيًئا َوَي ۡجَع َل‬
‫ٱلَّلُه ِفيِه َخ ۡيٗر ا َكِثيٗر ا ‪١٩‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪Q.S An-Nisa (4) ayat 129‬‬

‫َوَلن َت ۡسَتِطيُعٓوْا َأن‬

‫َت ۡعِدُلوْا َب ۡيَن ٱلِّنَس ٓاِء َوَل ۡو‬
‫َح َر ۡصُت ۖۡم َفاَل َتِميُل وْا ُك َّل‬
‫َذُر وَها‬ ‫ٱ ۡلَم ۡيِل َفَت‬
‫‪35‬‬
 ‫َكٱ ۡلُمَعَّلَق ِۚة َوِإن ُت ۡصِلُح وْا‬
‫َوَتَّتُق وْا َف ِإَّن ٱلَّل َه َك اَن‬
‫َغُفوٗر ا َّر ِح يٗما ‪١٢٩‬‬
‫‪B.‬‬ ‫‪Dalil As-Sunnah‬‬
‫)‪1‬‬ ‫‪H. R Bukhari – Muslim ti Abu Hurairah ‬‬

‫َل‬ ‫َق‬
‫َوَعْن ِبْي ُهَر ْيَر َة ‪ ‬ا ‪:‬‬ ‫َأ‬
‫َق اَل َر ُس ْوُل اللِه ‪: ‬‬
‫اْس َتْوُصْوا ِبالِّنَس اِء َخ ْي ًر ا‪,‬‬
‫َأ‬
‫ِم‬
‫ْت ْن‬ ‫َق‬‫ِل‬ ‫ُخ‬ ‫َة‬ ‫َف ِإَّن اْلَم ْر‬
‫ِض َلٍع ‪َ ,‬وِإَّن َأْع َوَج َم اِفى‬
‫َأ‬
‫َذ‬
‫ِإْن َهْبَت‬ ‫َف‬ ‫‪,‬‬ ‫الِّضَلِع ْع ُه‬
‫اَل‬
‫ُتِقْيُمُه َكَس ْر ُتُه‪َ ,‬وِإْن َتَر ْكَتُه‬

‫‪36‬‬
‫َلْم َيَز ْل َأْعَوَج َفاْس َتْوُصْوا‬
‫ِبالِّنَس اِء [ُمَّتَفٌق َعَلْيِه]‬
‫ٍة ِفى‬ ‫َوِفْي ِرَواَي‬
‫الَّص ِح ْيَحْيِن ‪ :‬اْلَم ْر َأُة‬
‫َلِع ِإْن َأَقْمَتَه ا‬ ‫َكالِّض‬
‫َكَس ْر َتَها َوِإِن اْس َتْمَتْعَت‬
‫ِبَها اْس َتْمَتْعَت ِبَه ا َوِفْيَه ا‬
‫َعَوٌج‬
‫َوِفْي ِرَواَي ٍة ِلُمْس ِلٍم‪ِ :‬إَّن‬
‫اْلَم ْر َأَة ُخ ِلَقْت ِمْن ِض َلٍع ‪,‬‬
‫َلْن َتْس َتِقْيَم َل َك َعٰلى‬
‫َطِرْيَق ٍة‪َ ,‬ف ِإِن اْس َتْمَتْعَت‬
‫‪37‬‬
‫ َوِإْن‬, ‫ِبَه ا َوِفْيَه ا َع َوٌج‬
,‫َذَهْبَت ُتِقْيُمَه ا َكَس ْر ُتَها‬
‫َوَكْس ُر َها َطاَل ُقَها‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Hurairah ,
anjeuna sasauran: “Rasulullah 
ngadawuh: “Pék béré wasiat ka istri
kalayan hadé, sabab ari kaum istri mah
diciptakeun tina tulang iga wekasan,
jeung nu paling béngkok dina tulang iga
téh bagian nu pangluhurna. Maka upama
anjeun (lalaki) langsung (kucara
maksa/kasar) ngalelempeng/
ngabebener (istri) maka anjeun bakal
motongkeunana. Jeung upama anjeun
nganteup, maka manéhna bakal tumetep
dina kabéngkokan salalawasna. Kusabab
kitu, maka pék wasiatan anu haradé ka
éta kaum istri.” [Muttafaq ‘alaih]
Dina riwayat kadua kitab Shahih Bukhari
sareng Muslim disebatkeun kieu:
38
Nabi  ngadawuh: “”Ari istri téh nyaéta
minangka tulang iga, upama anjeun
ngalempengkeun (kucara maksa), maka
anjeun bakal motongkeunana, jeung
upama anjeun ngalap suka jeung
manéhna, nya anjeun bakal meunang
kapuasan ti diri manéhna tatapina dina
diri éta istri tetep aya béngkokna.”
Dina riwayat Muslim disebatkeun kieu:
“Saéstuna ari istri téh dijieunna tina
tulang iga nu pamohalan bisa lempeng
(istiqomah/konsistén) ka diri anjeun
dina hiji jalan/ cara anu dipikarido/
dipikahayang ku anjeun. Maka upama
anjeun ngalap suka jeung manéhna, nya
anjeun bakal meunang kanikmatan
(kapuasan/ kasenangan), tatapina dina
diri éta istri tetep aya béngkokna. Jeung
lamun anjeun ngalempengkeun manéhna
(ku cara maksa/kurang hadé), maka
anjeun bakal motongkeunana jeung
potongna téh nyaéta anjeun nalak
manéhna.”

39
‫)‪2‬‬ ‫‪H.R Bukhari – Muslim ti Abdullah bin‬‬
‫‪Zam’ah ‬‬

‫َوَعْن َعْبِد اللِه ْبِن َز ْمَع َة‬

‫‪َ , ‬أَّن ُه َس ِمَع الَّنِبَّي ‪‬‬
‫َيْخ ُطُب ‪َ ,‬وَذَك َر الَّناَق َة‬
‫َواَّل ِذْي َعَقَر َه ا‪َ ,‬فَق اَل‬
‫َر ُس ْوُل اللِه ‪ِ :‬إِذاْنَبَعَث‬
‫َأْش َقاَها‪ ,‬اْنَبَعَث َلَه ا َر ُج ٌل‬
‫َعِزْي ٌز َع اِرٌم َمِنْي ٌع ِفْي‬
‫َر ْهِط ِه‪ُ,‬ثَّم َذَك َر الِّنَس اَء‬
‫َفَوَعَظ ِفْيِهَّن َفَقاَل ‪َ :‬يْعِمُد‬
‫ُك َف ِل ا َأ‬ ‫َأ‬
‫َت‬
‫ْمَر ُه‬ ‫ُد‬ ‫َيْج‬ ‫ْم‬ ‫ُد‬ ‫َح‬
‫َج ْلَداْلَعْبِد َفَلَعَّلُه ُيَض اِج ُعَها‬
‫‪40‬‬
 ‫ُث‬ , ‫ِخ‬‫َأ‬
‫ِه َّم‬ ‫ِر َيْوِم‬ ‫ِمْن‬
‫َوَعَظُهْم ِفْي َضِح ِكِهْم ِمَن‬
‫ ِلَم‬: ‫ َوَق اَل‬,‫الَّض ْر َطِة‬
‫َيْضَح َك َأَحُدُكْم ِمَّما َيْفَعُل‬
]‫[ُمَّتَفٌق َعَلْيِه‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abdullah bin
Zam’ah  yén anjeuna nguping Rasulullah
 khutbah sareng nyebatkeun ngeunaan
onta – mu’jizat Nabi Shalih – sarta jalma
anu meuncitna, lajeng Rasulullah 
ngadawuh, maoskeun dawuhan Allah:

‫ِإِذ ٱ ۢنَبَعَث َأ ۡشَقٰىَها‬

(nalika gagancangan – pikeun nyieun
kajahatan maéhan éta onta – jalma nu
pangcilaka-cilakana di kalangan
maranéhna – kaum Tsamud.” [Q.S Asy-
Syams:12)

41
 Pikeun meuncit éta (onta) cengkat
kalawan gagancangan hiji lalaki nu gagah
perkasa, goréng parangi sarta ngaruksak,
ogé miboga pangaruh (kakawasaan) di
kelompokna.
Lajeng anjeuna  nyebatkeun ngeunaan
kaum istri, teras maparin naséhat dina
ngeunaan éta urusan istri, lajeng
ngadawuh: “Aya salah saurang ti antara
maranéh anu ngajilid (neunggeul)
pamajikanana saperti neunggeul ‘abid
(hamba sahaya), tatapina bisa jadi dina
tungtung peutingna manéh sapatemon
jeung manéhna (pamajikanana).
Salajengna anjeuna  nganaséhatan
jalma-jalma (para shahabat) dina urusan
nyengseurikeun sora hitut, lajeng
ngadawuh: “Kunaon salah saurang ti
antara maranéh nyengseurikeun hiji
perkara anu maranéh ogé sok migawé
kana éta.” [Muttafaq ‘alaih]

3) H.R Muslim ti Abu Hurairah 

42
: ‫ َق اَل‬ ‫َوَعْن َأِبْي ُهَر ْيَر َة‬
:  ‫َق اَل َر ُس ْوُل اللِه‬
‫ ِإْن‬,‫اَل َيْفَر ْك ُمْؤِمٌن ُمْؤِمَنًة‬
‫ َر ِض َي‬,‫َك ِرَه ِمْنَه ا ُخ ُلًق ا‬
‫َغ‬ – ‫َل‬‫ا‬ ‫َق‬ ‫َأ‬- ‫ا ٰاَخ‬
‫ُر ُه‬ ‫ْي‬ ‫َر ْو‬ ‫ِمْنَه‬
] ‫[َرَواُه ُمْس ِلٌم‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Hurairah ,
anjeuna sasauran: Rasulullah 
ngadawuh: “Hiji mukmin lalaki ulah
mikangéwa ka hiji mukmin awéwé
(pamajikanana), sabab lamun mah aya ka
teu resep manéhna ti éta awéwé
(pamajikanana) ngeunaan hiji akhlakna
(parangina/tabéat/kalakuan), tangtu
manéhna bakal ngarasa resep
(panuju/rido) tina akhlakna nu séjénna,
atawa tina budi pekerti salian nu
dipikangéwana.” (H.R Muslim)
43
‫)‪4‬‬ ‫‪H.R Tirmidzi ti Amr bin Al-Ahwash Al-‬‬
‫‪Jusyami ‬‬
‫َأْل‬
‫َوَعْن َعْم ِروْبِن ا ْح َوِص‬
‫‪َ ‬أ‬
‫َّن ُه َس ِمَع‬ ‫اْلُج َش ِمِّي‬
‫ا‬‫َد‬‫َو‬ ‫الَّنِبُّي ‪ِ ‬فْي َحَّج ِة اْل‬
‫ِع‬
‫َأ‬
‫َه‬ ‫الل‬ ‫َيُقْوُل َبْع َد ْن َح ِم َد‬
‫َأ‬
‫َتَعاَلى‪َ ,‬و ٰن َع ْيِه َو َر‬
‫َك‬‫َذ‬ ‫َل‬ ‫ى‬ ‫ْث‬
‫َوَوَع َظ ُثَّم َق اَل ‪َ :‬أاَل‬
‫َواْس َتْوُصْوا ِبالِّنَس اِء َخ ْي ًر ا‬
‫َفِإَّنَما ُهَّن َع َواٍن ِع ْن َدُكْم ‪,‬‬
‫‪44‬‬
‫َلْيَس َتْمِلُكْوَن ِمْنُهَّن َش ْيًئا‬
‫ْأ‬ ‫َأ‬
‫َغْي َر َذاِل َك ‪ِ ,‬إاَّل ْن َي ِتْيَن‬
‫ِبَفاِح َش ٍة ُمَبِّيَن ٍة‪َ ,‬ف ِإْن‬
‫َفَعْلَن ‪َ ,‬ف اْهُج ُرْوُهَّن ِفى‬
‫اْلَمَضاِج ِع َواْضِرُبْوُهَّن َغْيَر‬
‫ُمَب ِّر ‪َ ,‬ف ْن َأَطْعَنُكْم َفاَل‬
‫ِإ‬ ‫ٍح‬
‫اًل ‪َ .‬أ‬
‫اَل‬
‫ِإَّن‬ ‫َتْبُغْوا َعَلْيِهَّن َس ِبْي‬
‫َلُكْم َعَلى ِنَس اِئُكْم َح ًّق ا‬
‫َوِلِنَس اِئُكْم َعَلْيُكْم َح ًّق ا‪,‬‬
‫َفَح ُّقُكْم َعَلْي َّن َأْن اَل‬
‫ِه‬
‫ُي ْوِطْئَن ُفُر َش ُكْم َمْن‬
‫‪ ,‬اَل ْأ‬
‫َتْكَر ُه ْوَن َو َي َن ِفْي‬
‫َذ‬
‫‪45‬‬
, ‫ُبُي ْوِتُكْم ِلَمْن َتْكَر ُه ْوَن‬
‫َعَل ُك َأ‬ ‫ُّق‬ ‫َأ‬
‫اَل‬
‫َوَح ُهَّن ْي ْم ْن‬
‫ُنْوا ِإَلْيِهَّن ِفْي‬ ‫ُتْح ِس‬
‫ِكْس َوِتِهَّن َوَطَع اِمِهَّن‬
,‫ِذُّي‬ ‫[َرَواُه الِّتْر ِم‬
‫َح ِدْيٌث َح َس ٌن‬: ‫َوَق اَل‬
] ‫َصِح ْيٌح‬
“(Ieu hadits katampi) ti ‘Amr bin Al-
Ahwash Al-Jusyami , anjeuna nguping
Nabi  ngadawuh dina waktos Haji Wada’,
saparantosna ngucapkeun tahmid
(mumuji Allah sarta nyanyanjung ka Gusti
Allah), maparin paringetan sarta naséhat,
anjeuna ngadawuh: “Sing inget! Béré
naséhat ku aranjeun kabéh kaum istri
kalayan nu sahadé-hadéna, sabab ari
maranéhna (pamajikan) téh minangka
46
tawanan mungguh aranjeun. Aranjeun
kabéh (lalaki) teu miboga nanaon ti
maranéhna (pamajikan) salian anu
kasebut tadi (maksudna: salian pikeun
dialap suka (hubungan suami-istri), salaki
wajib ngajaga-ngariksa pamajikanana
kalawan hadé, meré kacukupan saniskara
nu dibutuhkeun nurutkeun kana kadar
kamampuhan jeung kakuatanana,
sedengkeun ari pamajikan wajib ngajaga-
ngariksa dirina tina kacurigaan salaki, ogé
wajib ngajaga-ngariksa harta salakina
kalawan sahadé-hadéna), kajaba lamun
manéhna migawé fahisyah (kakejian) nu
nyata – saperti teu taat ka salaki atawa
ngabogaan cara bergaul nu goréng, maka
upama éta pamajikan migawé kitu, pék
jauhan manéhna tina tempat saré jeung
pék teunggeul manéhna kalawan
teunggeulan nu teu matak nyilakakeun.
Tatapina lamun manéhna geus taat deui
maka ulah sakali-kali néangan alesan
pikeun nganiaya manéhna.

47
 Sing inget yén anjeun ngabogaan hak ka
pamajikan anjeun jeung nyakitu deui
pamajikan anjeun oge ngabogaan hak ka
salaki. Hak anjeun nu wajib dicumponan
ku pamajikan aranjeun nyaéta manéhna
teu meunang ngasupkeun ka jero kamar
anjeun jalma nu teu dipikaresep ku anjeun
jeung teu meunang ngidinan asup ka imah
anjeun jalma anu teu dipikaresep ku
anjeun. Sing inget, ngeunaan hak manéhna
nu wajib dicumponan ku anjeun, nyaéta
supaya anjeun kabéh migawé laku lampah
hadé ka manéhna dina urusan pakaian
jeung kadaharan (sangdang-pangan)
manéhna.” [H.R Tirmidzi, anjeuna
sasauran: “Hadits Hasan Shahih”]

5) H. R Abu Daud ti Mu’awwiyah bin Haidah 

48
‫َوَعْن ُمَعاِوَيَة ْبِن َحْي َدَة ‪‬‬
‫َقاَل ‪ُ :‬قْلُت َياَر ُس ْوَل اللِه‬
‫َماَح ُّق َز ْوَج ِة َأَح ِدَنا َعَلْيِه؟‬
‫َق اَل ‪َ :‬أْن ُتْطِعَمَه ا ِإَذا‬
‫ْوَها ِإَذا‬ ‫َطِعْمَت ‪َ ,‬وَتْكُس‬
‫اْكَتَس ْيَت ‪َ ,‬واَل َتْض ِرِب‬
‫اْلَوْج َه‪َ ,‬واَل ُتَقِّبْح َواَل َتْهُج ْر‬
‫ِدْيٌث‬ ‫ِإاَّل ِفى اْلَبْيِت [َح‬
‫َح َس ٌن َرَواُه َأُب ْو َداُوَد‪,‬‬
‫اَل ‪َ :‬مْعٰنى "اَل ُتَقِّبْح "‬ ‫َوَق‬
‫اَل َتُقْل ‪َ:‬قَّبَحِك اللُه]‬
‫‪“(Ieu hadits katampi) ti Mu’awiyah bin‬‬
‫‪Haidah , anjeuna tumaros: “Ya‬‬
‫‪49‬‬
 Rasulullah, naon waé hak istri
(pamajikan) salah saurang kuring ka
salakina?” Anjeuna ngawaler: “Anjeun
méré dahar ka pamajikan anjeun nalika
anjeun dahar, anjeun maparin pakéan
nalika anjeun maké pakéan, ulah
neunggeul (kana palebah) beungeutna,
ulah moyok-ngahina jeung ulah
ninggalkeun (ngajauhan) manéhna –
nalika teu taat ka salaki – kajaba di jero
imah hungkul – ya’ni di tempat saré.”
[Hadits hasan diriwayatkeun ku Imam
Abu Daud, anjeuna sasauran: “Harti laa
tuqobbih nyaéta ulah mopoyok manéhna
ku ucapan: “Mudah-mudahan Allah
ngajadikeun goréng ka manéh.”]

6) H.R Tirmidzi ti Abu Hurairah 

: ‫ َق اَل‬ ‫َوَعْن َأِبْي ُهَر ْيَر َة‬

:  ‫َق اَل َر ُس ْوُل اللِه‬
‫ْؤ‬ ‫ْل‬
‫ا ُم ِمِنْيَن ِإْيَماًن ا‬ ‫ُل‬ ‫ْك‬‫َأ‬
‫َم‬
50
 ‫ُك‬ ‫ا‬ ‫ِخ‬ ‫ا‬ ‫ًق‬‫ُل‬ ‫ُخ‬ ‫َأ‬
‫َو َي ُر ْم‬ ‫ْح َس ُنُهْم‬
‫ِخ َي اُر ُكْم ِلِنَس اِئِهْم [َرَواُه‬
‫ َح ِدْيٌث‬: ‫الِّتْر ِم ِذُّي َوَق اَل‬
] ‫َح َس ٌن َصِح ْيٌح‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Hurairah ,
anjeuna sasauran: “Rasulullah 
ngadawuh: “Ari jalma mu’min anu
pangsampurna-sampurnana imanna
nyaéta anu panghadéna akhlakna ti
maranéhna, jeung nu panghadéna akhlak
(tinu panghadéna) ti antara éta kaum
mu’minin (lalaki) téh nyaéta anu
panghadéna akhlakna/sifatna ka
pamajikanana.” [H.R Imam Tirmidzi, saur
anjeuna ieu hadits téh (darajatna) hasan
shahih]

7) H.R Abu Daud ti Iyas bin Abdullah bin

Abu Dzubab 

51
‫َوَعْن ِإَياِس ْبِن َعْب ِد اللِه‬
‫ْبِن َأِبْي ُذَب اٍب ‪َ ‬ق اَل ‪:‬‬
‫َق اَل َر ُس ْوُل اللِه ‪: ‬‬
‫اَل َتْضِرُبْوا ِإَماَء اللِه‪َ ,‬فَج اَء‬
‫ُعَمُر ‪ِ ‬إٰلى َر ُس ْوِل اللِه‬
‫‪َ ‬فَق اَل ‪َ :‬ذِئ ْر َن الِّنَس اُء‬
‫َّخ‬ ‫َف‬ ‫ا‬ ‫َعٰلى َأ‬
‫َر َص‬ ‫ْز َو ِج ِهَّن‬
‫َط‬ ‫َأ‬
‫ِفْي َضْر ِبِهَّن ‪َ ,‬ف اَف ِبآِل‬
‫َر ُس ْوِل اللِه ‪ِ ‬نَس اٌء َكِثْي ٌر‬
‫َيْش ُكْوَن َأْز َواَج ُهَّن ‪َ ,‬فَق اَل‬
‫َر ُس ْوُل اللِه ‪َ : ‬وَلَق ْد‬
‫آ‬ ‫َف‬ ‫ا‬ ‫َط‬‫َأ‬
‫ِب ِل َبْيِت ُمَح َّم ٍد‬
‫‪52‬‬
 ‫ا‬ ‫ِن اٌء ْش ُك َأ‬
‫ْوَن ْز َو َج ُهَّن‬ ‫َي‬ ‫َس‬
‫ُك‬ ‫ا‬ ‫َك‬ ‫و‬ ‫ُأ‬
‫َلْيَس ِئ‬
‫ٰل‬
‫ِبِخ َي ِر ْم‬
‫َأ‬
‫[َرَواُه ُب ْو َداُوَد ِبِإْس َناٍد‬
] ‫َصِح ْيٍح‬
“(Ieu hadits katampi) ti Iyas bin Abdullah
bin Abu Dzubab , anjeuna sasauran:
“Rasulullah  ngadawuh: “Omat aranjeun
ulah neunggeul ‘abdi-‘abdi Allah ti kaum
istri – maksudna salaki ulah neunggeul
pamajikanana.” Lajeng ‘Umar 
ngadeuheus ka Rasulullah  teras
unjukan: “Para istri téh tos wantun
ngabangkang ka carogéna.” Ku sabab
kitu anjeuna  maparin rukhshah
(kalonggran) pikeun neunggeul
maranéhna (pamajikan) – nu henteu
tarik sarta teu nepi ka nyilakakeun. Maka
kaum istri ngariung-riung istri
Rasulullah  pikeun ngadu ngeunaan
tindakan para salakina – kusabab aya
53
 sababaraha istri anu diteunggeul ku
salakina. Lajeng Rasulullah  ngadawuh:
“Bener-bener sababaraha istri geus
ngariung-riung kulawarga Muhammad,
maranéhna ngadu ngeunaan tindakan
salaki-salakina. Maka, éta para salaki téh
lain jalma anu paling hadé ti antara
aranjeun kabéh – kaum mu’minin.” [H.R
Abu Daud kalawan sanad anu shahih]

8) H.R Muslim ti Abdullah bin ‘Amr bin

Al-‘Ash 

‫َوَعْن َعْبِد اللِه ْبِن َعْم ِرو‬

‫ َأَّن َر ُس ْوَل‬ ‫ْبِن اْلَع اِص‬
‫ الُّدْنَيا َمَت اٌع‬: ‫ َق اَل‬ ‫اللِه‬
54
‫َوَخ ْي ُر َمَتاِع َه ا اْلَم ْر َأُة‬
] ‫الَّصاِلَح ُة [َرَواُه ُمْس ِلٌم‬
“(Ieu hadits katampi) ti ’Abdullah bin
‘Umar bin Al-‘Ash  , yén Rasulullah 
ngadawuh: “Ari ieu dunya téh
kasenangan jeung sahadé-hadé
kasenangan dunya téh nyaéta istri
shalihah.” [H.R Muslim]

55
‫َباُب َح ِّق الَّز ْوِج‬
‫َأ‬
‫َعَلى اْلَمْر ِة‬

‫‪BAB 35‬‬
‫‪HAK‬‬
‫‪CAROGE‬‬
‫‪56‬‬
 ‫‪KA BOJO‬‬

‫‪A. Dalil Al-Qur’an‬‬

‫‪Q.S. An-Nisa (4) ayat 34‬‬

‫ٱلِّر َج اُل َقَّٰوُم وَن َعَلى‬

‫ٱلِّنَس ٓاِء ِبَم ا َفَّض َل ٱلَّل ُه‬
‫َب ۡعَض ُه ۡم َعَلٰى َب ۡع ٖض َوِبَم ٓا‬
‫وْا ِم ۡن َأ ۡمَٰوِلِه ۚۡم‬ ‫َأنَفُق‬
‫َفٱلَّٰص ِلَٰح ُت َٰقِنَٰتٌت َٰح ِفَٰظ ‪ٞ‬ت‬
‫ِّل ۡلَغ ۡيِب ِبَم ا َح ِف َظ ٱلَّل ُۚه‬
‫َوٱَّٰلِتي َتَخ اُفوَن ُنُش وَز ُهَّن‬
‫َفِعُظوُهَّن َوٱ ۡهُج ُر وُهَّن ِفي‬
‫ٱ ۡلَمَض اِج ِع َوٱ ۡضِرُبوُه َّۖن َف ِإ ۡن‬
‫‪57‬‬
 ‫ۡي‬ ‫َل‬‫َع‬ ‫ْا‬‫و‬‫ُغ‬‫ۡب‬ ‫اَل‬‫َف‬ ‫ۡم‬ ‫ُك‬ ‫ۡع‬ ‫َط‬‫َأ‬
‫ِهَّن‬ ‫َت‬ ‫َن‬
‫َس ِبي ًل ِإَّن ٱلَّل َه َك اَن َعِلّٗي ا‬
٣٤ ‫َكِبيٗر ا‬
B. Dalil As-Sunnah
1) H.R Tirmidzi ti Amr bin Al-Ahwash Al-
Jusyami 

‫َوَأَّم ا اَأْلَح اِدْيُث َفِمْنَه ا‬

‫ْح‬‫َح ِدْيُث َع وْب اَأْل‬
‫َوِص‬ ‫ْمِر ِن‬
‫الَّس اِبِق ِباْلَباِب َقْبَلُه‬
“Anapon haditsna, nya ti antarana nyaéta
hadits ‘Amr bin Al-Ahwash anu disebat
dina bab sateuacana.

2) H.R Bukhari-Muslim ti Abu Hurairah 

58
‫َوَعْن َأِبْي ُهَر ْيَر َة ‪َ ‬ق اَل ‪:‬‬
‫َقاَل َر ُس ْوُل اللِه ‪ِ : ‬إَذا‬
‫َدَعاالَّر ُج ُل اْمَر َأُت ُه ِإٰلى‬
‫َف‬ ‫‪َ ,‬فَل ْأ‬
‫ِفَر اِش ِه ْم َت ِه َب َت‬
‫ا‬ ‫ِت‬
‫َغْض َباَن َعَلْيَه ا َلَعَنْتَه ا‬
‫اْلَماَل ِئَك ُة َح ّٰتى ُتْص ِبَح‬
‫[ُمَّتَفٌق َعَلْيِه]‬
‫َوِفْي ِرَواَي ٍة َلُهَم ا‪ِ :‬إَذا‬
‫َب اَتِت اْلَم ْر َأُة َه اِج َر ًة‬
‫ِف َر اَش َز ْوِج َهاَلَعَنْتَه ا‬
‫اْلَماَل ِئَكُة َح ّٰتى ُتْصِبَح‬

‫‪59‬‬
‫َوِفْي ِرَواَي ٍة َق اَل َر ُس ْوُل‬
‫ َواَّل ِذْي َنْفِس ْي‬:  ‫اللِه‬
‫ِبَي ِدِه َم ا ِمْن َر ُج ٍل‬
‫ا‬ ‫ى‬ ‫ٰل‬ ‫ُعوا َأ‬
‫َيْد ْمَر َت ُه ِإ ِفَر ِش ِه‬
‫َّل‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫َك‬ ‫اَّل‬ ‫َل‬ ‫ى‬ ‫َف ْأ‬
‫َن ِذْي‬ ‫َت ٰب َع ْيِه ِإ‬
‫ِفى الَّس َماِء َس اِخ ًطا‬
‫َعَلْيَها َح ّٰتى َيْر ٰضى َعْنَها‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Hurairah ,
anjeuna sasauran: “Rasulullah 
ngadawuh: “Upama salaki ngajak
pamajikanana ka tempat saré (kinayah
tina jima’), tatapina éta pamajikan teu
nyumponan kana éta pangajak salakina,
sahingga salakina jadi
bendu/amarah/ngambek dina éta
peuting, maka para malaikat ngalaknat

60
 (ngutuk) éta istri nepi ka waktu isuk-
isuk.” [Muttafaq ‘alaih]
Dina riwayat Imam Bukhari sareng
Muslim nu sanésna deui, disebutkeun
kieu: “Rasulullah  ngadawuh: “Upama hiji
istri ninggalkeun tempat saré salakina
dina waktu peutingna, maka manéhna
(eta istri) dilaknat ku para malaikat nepi
ka waktu isuk-isuk.”
Dina hiji riwayat (sanésna) disebatkeun
dawuhan Rasululah  kieu: “Demi (Allah)
Dzat anu jiwa kaula aya dina
ganggeman/cangkingan Mantenna
(Allah), teu pati-pati hiji salaki nu ngajak
istrina pikeun datang kana tempat saréna,
tuluy eta istri nolak kana éta pangajak,
kajaba sakabéh pangeusi nu aya di langit –
yakni para malaikat – bendu ka éta istri
nepika salakina ridho ka manéhna – yakni
ngamaapkeun kasalahanana.”

3) H.R Bukhari-Muslim ti Abu Hurairah 

61
‫ َأْيًض ا‬ ‫َوَعْن َأِبْي ُهَر ْي َر َة‬
: ‫ َق اَل‬ ‫َأَّن َر ُس ْوَل اللِه‬
‫َأ َأ‬
‫ُص ْوَم‬ ‫َت‬ ‫ْن‬ ‫اَل َيِح ُّل اِل ْم َر ٍة‬
,‫َوَز ْوُج َها َش اِهٌد ِإاَّل ِبِإْذِن ِه‬
‫ْذ‬ ‫اَّل‬ ‫َذ‬‫اَل ْأ‬
‫َو َت َن ِفْي َبْيِتِه ِإ ِبِإ ِنِه‬
‫ َوٰه َذا َلْف ُظ‬,‫[ُمَّتَفٌق َعَلْيِه‬
]‫اْلُبَخ اِرِّي‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Hurairah ,
yén Rasulullah  ngadawuh: “Teu halal
pikeun hiji istri migawé puasa (sunah)
sedengkeun salakina aya kajaba didina ku
salakina jeung teu meunang ngidinan
(batur asup) ka jero imahna (boh lain
mahrom atawa lianna) kajaba aya idin ti
salakina.” [H.R Bukhari-Muslim sareng ieu
téh lafazhna Imam Bukhari]

62
‫‪4) H.R Bukhari-Muslim ti Ibnu Umar ‬‬

‫َر ‪َ ‬عِن‬ ‫َوَعِن اْبِن ُعَم‬

‫ُّل‬
‫الَّنِبِّي ‪َ ‬ق اَل ‪ُ :‬ك ُكْم َر اٍع‬
‫ُئْوٌل َعْن‬ ‫َوُكُّلُكْم َمْس‬
‫َر ِع َّيِت ِه‪َ ,‬واَأْلِمْي ُر َر اٍع ‪,‬‬
‫َأ‬
‫َوالَّر ُج ُل َر اٍع ‪َ ,‬عٰلى ْه ِل‬
‫َأ‬
‫َبْيِتِه‪َ ,‬واْلَمْر ُة َر اِع َيٌة َع ى‬
‫ٰل‬
‫َبْيِت َز ْوِج َه ا َوَوَل ِدِه‪,‬‬
‫َفُكُّلُكْم َر اٍع َوُكُّلُكْم‬
‫َمْس ُئْوٌل َعْن َر ِع َّيِت ِه‬
‫[ُمَّتَفٌق َعَلْيِه]‬
‫‪“(Ieu hadits katampi) ti Ibnu ‘Umar  ti‬‬
‫‪Nabi  anjeuna (Rasul) ngadawuh: “Satiap‬‬
‫‪diri aranjeun téh pamingpin jeung satiap‬‬
‫‪63‬‬
 aranjeun téh bakal dipénta
tanggungjawab ngeunaan jalma nu
dipingpinna; hiji ‘amir (kepala negara), éta
téh pamingpin, hiji salaki, éta téh
pamingpin rumah tanggana, jeung hiji
istri, éta téh pamingpin imah salakina
sarta anak-anakna. Jadi satiap diri anjeun
téh pamingpin jeung satiap aranjeun téh
bakal dipénta tanggungjawab ngeunaan
nu dipingpinna.” [Muttafaq ‘alaih]

5) H.R Tirmidzi sareng An-Nasai ti Abu Ali

Thalq bin Ali 
‫َطْل‬ ‫َأ‬
‫ِق ْبِن‬ ‫َوَعْن ِبْي َعِلٍّي‬
 ‫ َأَّن َر ُس ْوَل اللِه‬ ‫َعِلٍّي‬
‫ ِإَذا َدَعاالَّر ُج ُل‬: ‫َق اَل‬
‫َفْل ْأ‬
‫َز ْوَج َتُه ِلَح اَج ِتِه َت ِتِه َوِإْن‬
64
‫َك اَنْت َعَلى الَّتُن ْوِر [َرَواُه‬
‫الِّتْر ِمِذُّي َوالَّنَس اِئٌّي َوَقاَل‬
‫َح ِدْيٌث َح َس ٌن‬:‫الِّتْر ِم ِذُّي‬
] ‫َصِح ْيٌح‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu ‘Ali Thalaq
bin ‘Ali  yén Rasulullah  ngadawuh:
“Upama hiji salaki ngajak bojona pikeun
(nyumponan/ngalayanan) hajatna
(kaperluanana) – asup ka tempat saré –
maka wajib pikeun éta bojona
ngadatangan – nyumponan – kahayang éta
salakina, sok sanajan manéhna (éta bojo)
keur (masak) di dapur.” [H.R Tirmidzi
sareng An-Nasa’i, saur Imam Tirmidzi ieu
téh hadits hasan shahih]

6) H.R Tirmidzi ti Abu Hurairah 

65
 ‫َع‬  ‫َة‬ ‫ُه‬ ‫َع َأ‬
‫ِن‬ ‫َو ْن ِبْي َر ْي َر‬
‫ َل ْو ُكْنُت‬: ‫ َق اَل‬ ‫الَّنِبِّي‬
‫َأ‬ ‫َأ‬
‫ٰاِم ًر ا َح ًدا ْن َيْس ُجَد‬
‫اْل َأَة َأ‬ ‫َأَل‬, ‫َأِل‬
‫َح ٍد َم ْر ُت َم ْر ْن‬
‫َتْس ُجَد ِلَز ْوِج َه ا [َرَواُه‬
‫ َح ِدْيٌث‬: ‫الِّتْر ِم ِذُّي َوَق اَل‬
] ‫َح َس ٌن َصِح ْيٌح‬
“(Ieu hadits katampi) ti Abu Hurairah  ti
Nabi  , anjeuna ngadawuh: “Saumpama
kaula wenang nitah/maréntah ka hiji
jalma pikeun sujud ka salian Allah,
tanwandé kaula bakal nitah/maréntah ka
istri-istri supaya sujud ka salakina.” [H.R
Tirmidzi, saur anjeuna: “Ieu hadits
(darajatna) hasan shahih]
7) H.R Tirmidzi ti Ummu Salamah 

66
: ‫ َق اَلْت‬ ‫َوَعْن ُأِّم َس َلَمَة‬
‫ َأُّيَم ا‬:  ‫َقاَل َر ُس ْوُل اللِه‬
‫اْمَر َأٍة َماَتْت َوَز ْوِج َها َعْنَها‬
‫َر اٍض َدَخ َلِت اْلَج َّن َة [َرَواُه‬
‫ َح ِدْيٌث‬: ‫الِّتْر ِم ِذُّي َوَق اَل‬
] ‫َح َس ٌن‬
“(Ieu hadits katampi) ti Ummu Salamah ,
anjeuna sasauran: “Rasulullah 
ngadawuh: “Satiap istri anu maot
sedengkeun salakina ridho ka manéhna,
maka éta istri bakal asup ka surga.” [H.R
Tirmidzi, saur anjeuna: “Ieu hadits
(darajatna) hasan shahih]

8) H.R Tirmidzi ti Mu’adz bin Jabal 

67
 ‫َوَعْن ُمَعاِذْبِن َجَب ٍل ‪َ ‬عِن‬
‫الَّنِبِّي ‪َ ‬ق اَل ‪ :‬اَل ُت ْؤِذى‬
‫اْم َر َأٌة َز ْوَج َه ا ِفى الُّدْنَيا‬
‫ِإاَّل َق اَلْت َز ْوَج ُت ُه ِمَن‬
‫اْلُح ْوِر اْلَعْيِن ‪ :‬اَل ُتْؤِذْي ِه‬
‫َقاَتَل ِك اللُه! َفِإَّنَم ا ُه َو‬
‫ُك َأ‬
‫ْن‬ ‫ِع ْنَدَك َدِخ ْي ٌل ‪ُ ,‬يْوِش‬
‫ُيَفاِرَق ِك ِإَلْيَن ا [َرَواُه‬
‫الِّتْر ِم ِذُّي َوَق اَل َح ِدْيٌث‬
‫َح َس ٌن ]‬
‫‪“(Ieu hadits katampi) ti Mu’adz bin Jabal ‬‬
‫‪ti Nabi  anjeuna ngadawuh: “Teu pati-pati‬‬
‫‪hiji istri milaraan/nganyenyeri ka‬‬
‫‪salakina di dunya – boh fisik atawa‬‬
‫‪68‬‬
 psikisna, kajaba istrina nu ti bidadari anu
cureuleuk socana sasauran: “Anjeun ulah
milaraan/nganyenyeri ka anjeuna (salaki
anjeun), mudah-mudahan anjeun
dimusuhan ku Allah! Saéstuna anjeuna
(salaki anjeun) di dunya téh ngan sémah
mungguh anjeun, teu lila deui anjeuna
bakal ninggalkeun anjeun pikeun
nepungan kuring saréréa (bidadari).” [H.R
Tirmidzi, saur anjeuna: “ieu hadits
(darajatna) hasan”]

9) H.R Bukhari-Muslim ti Usamah bin Zaid 

 ‫َوَعْن ُأَس اَمَة ْبِن َزْي ٍد‬

: ‫اَل‬ ‫ َق‬ ‫َعِن الَّنِبِّي‬
‫َماَتَر ْكُت َبْع ِدْي ِفْتَن ًة ِهَي‬

69
 ‫ا‬ ‫ال‬ ‫ى‬ ‫َل‬‫َع‬ ‫َأ‬
‫ِّر َج ِل ِمَن‬ ‫َض ُّر‬
]‫الِّنَس اِء [ُمَّتَفٌق َعَلْيِه‬
“(Ieu hadits katampi) ti Usamah bin Zaid
 ti Nabi , anjeuna ngadawuh: “Kaula
henteu ninggalkeun hiji pitenah
sanggeus kaula (maot) anu eta pitenah
leuwih gedé bahayana (madorotna) anu
disanghareupan ku kaum lalaki, salain
tina pitenah anu ditimbulkeun kusabab
persoalan awéwé.” (Muttafaq ‘alaih]

70
71
72
73
74
75
a

76