ურუგვაი
| ბჟაეიოლი რესპუბლიკა ურუგვაი | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| დევიზი: Libertad o muerte „დუდიშულა ვარდა ღურა“ |
||||||
| ჰიმნი: Himno Nacional Uruguayo National Anthem of Uruguay |
||||||
.svg) |
||||||
| ნანანოღა (დო უკაბეტაში ნოღა) | მონტევიდეო / | |||||
| ოფიციალური ნინა(ეფი) | ესპანური | |||||
| თარობა | საპრეზიდენტო რესპუბლიკა | |||||
| - | პრეზიდენტი | ლუის ლაკაიე პოუ |
||||
| ფართობი | ||||||
| - | გვალო | 176 215 კმ2 | ||||
| - | წყარი (%) | 1.5 | ||||
| მახორობა | ||||||
| - | 2013 ფასებათ | 3,324,460[1] (133-ა) | ||||
| - | census | 3,286,314[2] | ||||
| - | მეჭედალა | 18.87 ად/კმ2 (198-0) | ||||
| ედპ (ჸუპ) | 2014 ფასებათ | |||||
| - | გვალო | $59.458 მილიარდი[3] | ||||
| - | ართ მახორუშე | $17,466[3] | ||||
| აგი (2012) | 0.792 (მაღალი) (46-ა) | |||||
| ვალუტა | ურუგვაული პესო (UYU) |
|||||
| ბორჯიშ ორტყაფუ | (UTC -3სთ.) | |||||
| - | ზარხულიშ (DST) | (UTC -2სთ.) (UTC) | ||||
| ქიანაშ კოდი | URY | |||||
| Internet TLD | .uy | |||||
| ოტელეფონე კოდი | +598 | |||||
ურუგვაი ედომუშამი ოფიცილური ჯოხოდვალა ბჟაეიოლი რესპუბლიკა ურუგვაი[4] (ესპ. República Oriental del Uruguay [reˈpuβlika oɾjenˈtal del uɾuˈɣwai]) — სახენწჷფო ობჟათე ამერიკაშ ობჟათე-ბჟაეიოლ ნორთის, ატლანტიშ ოკიანეშ წყარპიჯის. ოორუეშე უხურგანს ბრაზილია, ბჟადალშე — არგენტინა. ურუგვაიშ მახორობა 3,3 მლნ ადამიერს აკმადგინანს,[1] ნამუშეთ 1,8 მლნ ნანანოღა მონტევიდეოშ მეტროპოლიურ არეალს ოხორანს.[1] მახორობაშ დოხოლაფირო 88% ევროპული გამნარყობაშ რე. 176 000 კმ² ფართობით, ურუგვაი ობჟათე ამერიკაშ უჭიჭაში სახენწჷფო რე ტერიტორიაშჸურე, სურინამიშ უკული.
1680 წანას, პორტუგალიარეფქ ქჷდარსხუეს ართ-ართი უჯვეშაში ევროპული ოხორუე ურუგვაის — კოლონია-დელ-საკრამენტო. XVIII ოშწანურაშ დაჭყაფუს ესპანარეფქ ოურდუმე ჯიხაზურგაშ სახეთ ქჷდარსხუეს მონტევიდეო.[5] 1811–1828 წანეფს ესპანეთწკჷმა, პორტუგალიაწკჷმა, არგენტინაწკჷმა დო ბრაზილიაწკჷმა ლჷმეფიშ უკული ურუგვაიქ ზოხორინალა მიღჷ. ალმახანაშო თე ქიანა, დემოკრატიული კონსტიტუციური რესპუბლიკა რე, პრეზიდენტით, ნამუთ მუჭოთ სახენწჷფოშ, თეშ თარობაშ მადუდე რე.
ურუგვაი მაართა აბანსიე ლათინურ ამერიკას დემოკრატიაშ, შვიდობაშ, კორუფციაშ ნარკებობაშ დო რინაშ ხარისხიშ ინდექსიშ მაძირაფალეფით;[6] თაშნეშე მაართა რე ობჟათე ამერიკას პრესაშ დუდიშულობაშ, ოშქაშე კლასიშ ზჷმაშ, ჯგირობუაშ დო უშქურანჯობაშჸურე.[6] ართ შურ მახორუშო გოანგარიშაფათ, ურუგვაის მოსოფელიშ არძა შხვა ქიანაშე მეტი წვლილი მიშმუღჷ გოეროშ საშვიდობო მისიეფშა.[6] ქიანა რეგიონს მაჟირა რე ეკონომიკაშ დუდიშულობაშ, მუშნაველეფიშ წორწოობაშ, ართ შურ მახორუშო მუშნაველეფიშ დო ბონი ურცხოული ინვესტიციეფიშჸურე.[6] ურუგვაი მასუმა არძაშე უჯგუში ქიანა რე კონტინენტის ადამიერიშ გოვითარაფაშ ინდექსიშ, ეკონომიკაშ ძინაშ, ინოვაციეფიშ დო ინფრასტრუქტურაშ მეჯინათ.[7][6] გოეროშე ურუგვაი ფასებულიე მუჭოთ მაღალი მუშნაველეფიშ მაღვენჯი ქიანა — აკა ფერი მუნაჩემიშ მაღვენჯი სახენწჷფო თე რეგიონშე ჩილეწკმა ართო. ურუგვაი შანულამი ექსპორტიორიე თიჯგურა პროდუქტეფით, მუჭომეფითიე მონტყორი, ორზა, სოია, ჩხოუშ გოჸინილი ხორცი, ალაო დო ბჟა (პროდუქტი).[6]
2013 წანას, მარიხუანაშ წარმებაშ, გჷმოჩამაშ დო გჷმორნაფაშ მეჯინათ ინოვაციური პოლიტიკაშ მიშაღალაშენი, ჟურნალ ეკონომისტიქ ურუგვაი „წანაშ ქიანა“ გიოდჷ.[8] ქიანას თაშნეშე ლეგალურიე ართსქესიამი ქორწინება დო აბორტი, მუშ შედეგოთ, ურუგვაი მერჩქინელიე მოსოფელიშ ართ-ართ არძაშე ლიბერალურ დო სოციალურო გოვითარაფილ სახენწჷფოთ. რეგიონს სამანგათიე დო ნთელ მოსოფელშ ართ-ართი უჯგუში ადამიერიშ ნებეფიშ, ტოლერანტობაშ დო მაკათურობაშ ოკითხეფიშჸურე.[9]
ეტიმოლოგია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ლა-რეპუბლიკა-ორიენტალ-დელ-ურუგუაი (La República Oriental del Uruguay) შანენს „წყარმალუ ურუგვაიშ ბჟაეიოლშე მადვალუ რესპუბლიკას“. წყარმალუ ურუგვაიშ ეტიმოლოგია ეკონიაშახ უჩინებუე, ართ ვერსიათ გუარანიშ ნინაშე მოჸურს დო შანენს „კორორბა ჩიტეფიშ წყარმალუს“.[10]
ისტორია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
თარი სტატია: ურუგვაიშ ისტორია.ურუგვაიშ ტერიტორიას ესპანარეფიშ გჯმორჩქინაშახ ოხორანდეს ინდიარი ტომეფი ჩარუა დო ჩანა. XVI ოშწანურას იჭყაფუ ესპანარეფიშ დოპყრობეფი, მარა დუდმაართაშე თინეფქ ვაშილებუეს იროიანი გიოპონუ პუნქტეფიშ ღოლამა. 1680 წანას ლა-პლატაშ ჸუჯიშ კვარჩხანი წყარპიჯის პორტუგალიარეფქ ქდარსხუეს ჯიხასიმანგარე კოლონია-დელ-საკრამენტო, სოიშეთ ვალეგარულო გჷნმუღუდეს ოღალი ბუენოს-აირესშა. კონტრაბანდისტეფშე ოთხილარო ესპანარეფქ 1724 წანას ქჷდარსხუეს ნოღა მონტევიდეო. ახალ ნოღაშა კოკი ტენერიფეშე გეგნიხორეს გუანშეფქ. XVIII ოშწანურაშე გემიშართჷ კოლონია რიო-დე-ლა-პლატაშ აკოდგინალუაშა. კოლონიალური მართუალაშ ბოლოს ალმახანურ ურუგვაიშ ტერიორიას დოხორელი რდჷ 30 ვითოში ადამიერი, ნამუშ ნასუმორი მონტევიდეოს ოხორანდჷ.
ნაპოლეონიშ ესპანეთშა მიშაჭკირუაშ უკული გეგმიცხადჷ რიო-დე-ლა-პლატაშ ვიცე-ომაფეშ ზოხორინალაქ. ალმახანურ ურუგვაიშ ტერიტორიაქ (Banda Oriental) გემიშართჷ ახალი ომაფეშ აკოდგინალუაშა. გაუჩოშ (გუანშეფიშ გამნარყეფი) ტომქ მუურინუ მუჭოთ ესპანეთიშე, თეშ ბუენოს-აირესიშე ხოსე ხერვასიო არტიგასიშ ლჷმას ზოხორინალაშო. დუდმაართათ არტიგასიქ დო თიშ მორინეეფქ მითხუეს ცალკე პროვინციაშ აკოოქიმინუა. 1814 წანაშ 7 მელახის რიო-დე-ლა-პლატაშ გოართოიანაფილი პროვინციეფიშ უჟინაშ დირექტორქ ხერვასიო პოსადასიქ ზოჯუა გჷნოჩჷ ბჟაეიოლიშ პროვინციაშ აკოქიმინუაშენი.
1816 წანას ბჟაეიოლიშ პროვინციაშა გემიშეჭკირჷ პორტუგალიაშ, ბრაზილიაშ დო ალგარვეშ გოართოიანაფილი ომაფეშ ნძალეფქ. გოართოიანაფილ პროვინციეფქ აღიარჷ ბჟაეიოლ პროვინციაშ მოკავშირეობა, მარა ლჷმა ვაგმუცხადებჷ ბრაზილიაშ ხეშუულებაშა. 1820 წანაშ ეკენიას არტიგასის გიორჯგინეს დო პარაგვაიშა გეგნოლჷ. პორტუგალიარეფქ ოკუპირებულ ტერიტორიას ქჷმიჭანეს სისპლატინიშ კონგრესი, ნამუქჷთ 1821 წანას გჷმაცხადჷ ბრაზილიაწკჷმა ბჟაეიოლიშ პროვინციაშ აკოართაფა სისპლატინიშ ჯოხოდვალათ. 1825 წანას ფლორიდას აკოკორობილ კონგრესიქ გჷმაცხადჷ ბრაზილიაშე გჷმორთუალა დო კინე გოართოიანაფილ პროვინციეფწკჷმა გოართოიანაფა. თეშ საგამოთ ბრაზილიაქ არგენტინას ლჷმა გჷმცხადჷ. ლჷმაშ თებაშ უკული გეგმიცხადჷ ბჟაეიოლიშ პროვინციაშ ზოხორინალაქ დო ქიანაქ მიღჷ ჯოხოდვალა: ბჟაეიოლი რესპუბლიკა ურუგვაი.
1830 წანას მიღეს ქიანაშ მაართა კონსტიტუცია. თიმ წანას 25 ეკენიას, ქიანაშ მაართა პრეზიდენტო გჷშაგორეს ფრუქტუოსო რივერა. 1838-1852 წანეფს ქიანას მიშჷ ომენმაღალ ჷმაშა გჷნულირი პარტიული მერინეფი, ნამუს გჷმორძგვილქ კინე რივერაქ გჷშართჷ. 1864-1870 წანეფს ურუგვაიქ ხოლო ართი, პარაგვაული ლჷმა გჷნიღჷ.
ურუგვაი მოსოფელს მაართა ქიანა რდჷ, ნამუქჷთ 1907 წანას მიღჷ კანონი ჩილ დო ქომონჯიშ ჩათხინაფაშენი, დო მაჟირა ქიანა სოდეთ 1877 წანას გონათაფაქ სავალდვალოთ დო უფასოთ გჷნირთჷნ.
1929 წანას დიდმა დეპრესიაქ შანულამი გეშქვაფა მიორინუ ქიანას. ნამუსჷთ მაჸუნჷ სახენწჷფო გჷნორთეფქ დო 1942 წანაშ ახალი კონსტიტუციაქ. 1945 წანას ურუგვაიქ მაჷირა მოსოფელიშ ლჷმას ფაშისტურ გერმანიას გჷმუცხადჷ ლჷმა.
1950 წანას საპრეზიდენტო გიშაგორუეფს გომორძგვილო გჷშართჷ ანდრეს მარტინეს ტრუებაქ, ნამუშ ნძალათ 1951 წანას მიღჷ ახალი კონსტიტუცია.
1973 წანაშ 27 მანგის, ქიანას გეჸვენჯი ოურდუმე გჷნორთაქ ქჷმოხვადჷ დო ქჷდირსხუ ოურდუმე დიქტატურაქ. 1976 წანას ხეშუულებაშა მულირჷ აპარასიო მენდესიქ აკოფაჩჷ არძა პარტია. 1980 წანას იტარჷ რეფერენდუმქ ახალი კონსტიტუციაშ მეღებაშ დო არსებული რეჟიმიშ თირუაშ გეშა. მახორობაშ 57 % დიქტატურაშ მოვარიე რდჷ. 1984 წანაშ დუდიშულ საპრეზიდენტო გიშაგორუეფს გომორძგვილო გიშართჷ ხულიო მარია სანგინეტიქ დო გადუდიშულჷ არძა პოლიტპატიმარი.
1991 წანას ურუგვაიქ გჷნირთჷ მერკოსურიშ ეკონომიკური ბლოკიშ მაკათურო. 2010 წანაშე ურუგვაიშ პრეზიდენტიე ხოსე მუხიკა, ნამუსჷთ ართართ უდაღარაშ პრეზიდენტო მითმირჩქინანა[11]. 2013 წანას ურუგვაის დოკანონეს ართი სქესიშ უღულეფიშ ქორწინება[12]. 2013 ანაშ 25 ქირსეთუთას, პრეზიდენტ მუხიკაქ ხე ქჷმაჭარჷ კანონს მარიხუანაშ ლეგალიზაციაშენი[13], ნამუსჷთ თეიშახ პარლამენტიშ ჟილენ პალატაქ მოუურინუ. შედეგო ურუგვაიქ გჷნირთჷ მაართა ქიანათ მოსოფელს, სოდეთ დოკანონეს თე ნარკოტიკული ნივთარობაშ დობზადება დო გოსაღაფა.
გეოგრაფია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა] თარი სტატია: ურუგვაიშ გეოგრაფია.ურუგვაიშ ფართობი 176 220 კმ²–ს აკმადგინას.
თანჯაშ ედომუშამი სიგჷრძა 1564 კმ (თინეფს შქას: არგენტინაწკჷმა — 579 კმ, ბრაზილიაწკჷმა — 985 კმ.). წყარპიჯიშ ღოზიშ სიგჷრძა: 660 კმ.
კიანაშ უმაღალაში კონკა რე გვალა სერო-კატედრალი 514 მ. ობჟთშე გა-ზუგუამი ტერიტორია ითირუ რზენეფით. წყარპიჯიშ ღოზი ლაგუნაშ ტიპიშიე.
კლიმატი სუბტროპიკული, ოკიანურიე. ღურთუთაშ ოშქაშე ტემპერატურა 22—24 °C, კვირკვეშ - 10—12 °C. ობჟთეშ ბორიეფიშ, პამპეროშ ბარუაშ ბორჯის ტემპერატურა 5°C-შახ დჷთმოლუ, თირი ხოლო უჩქჷ.
ატმოსფერული ნოლექეფი 1000 მმ აკმადგინანს ობჟათეშ რაიონეფს, დო 1200 მმ-ს ოორუეშე.
ფლორა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]სახენწჷფო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
ურუგვაი წჷმმარინაფალი დემოკრატიაშ რესპუბლიკა რე საპრეზიდენტო სისტემათ.[14] ხეშუულებაშ მაათურეფი ხუთი წანაშ ხანით გჷშეგორუაფნა უნივერსალური ოგიშაგორუე სისტემათ.[14] ურუგვაი უნიტარული სახენწჷფორე: ნთელ ქიანას ედომუშამო იხორციელებუაფჷ იუსტიციაშ, გონათუაშ, უშქურანჯობაშ, ოგალენური დო დუდთხილუაშ პოლიტიკა.[14] ემაჸონაფალი ხეშუულებას ახორციელენს პრეზიდენტი დო 13 მინისტრშე აკოქიმინელი კაბინეტი.[14]
კანონმადვალუ ხეშუულებას ახორციელენს ჟირპალატამი გენერალური ასამბლეა: დეპუტატეფიშ პალატა, ნამუთ აკმოდირთუ 19 დეპარტამენტიშ 99 წჷმმარინაფალშე, ნამუთ პროპორციული სისტემათ რენა გიშაგორილეფი დო სენატორეფიშ პალატა, ნამუთ აკმოდირთუ პროპორციული სისტემათ გჷშაგორილ 31 მაკათურშე დო ვიცე-პრეზიდენტშე, ნამუთ პალატაშ დუდმახვენჯი რე.[14]
სასამართალო ხეშუულებას ახორციელენს უჟინაში სასამართლო დო ნთელი ქიანაშ მასშტაბით არსებული სასამართალოეფი დო მოსამართალეეფი. უჟინაში სასამართალოშ მაკათურეფს გენერალური ასემბლეა გჷშმაგორუნს; სასამართალოეფიშ მაკათურეფს სენატიშ ქოიათ გჷშმაგორუნს უჟინაში სასამართალო, მოსამართალეეფს - ბონო დჷთმანიშნენს უჟინაში სასამართალო.[14]
მოქიმინჯე კონსტიტუცია ურუგვაიქ 1967 წანას მიღჷ. ბრელ მიშათინუაქ 1973 წანას გაჩერდჷ, მარა კინე ქჷდიჭყჷ 1985 წანას. ურუგვაიშ კონსტიტუცია შვეიცარიაშ კონსტიტუციაშ მეჯინათიე აკომუშებული დო მენოღალეფს საშუალებს არძენს, დოთირუან კონსტიტუცია ოკათე ინიციატივაშ ოსხირით, მარა თინაქ უციოთ საარძო-ერუანული რეფერენდუმით ოკო გჷნოჭყორდას. ეკონია 15 წანაშ გოძვენას, ურუგვაის თე მეთოდი ბრელშა გჷმირინეს.[15]
ურუგვაიშ ისტორიაშ გოძვენას, სახენწჷფოშ ოდუდეს არძაშე შხირას კოლორადოშ პარტია რე. მარა, 2009 წანაშ ურუგვაიშ საარძო გიშაგორუეფს, პარლამენტიშ გიშაგორუეფი აბსოლუტური უმენტაშობათ მიგჷ ფართო ფრონტიქ, საპრეზიდენტო გიშაგორუეფს - ფართო ფრონტის კანდიდატიქ ხოსე მუხიკაქ ნაციონალური პარტიაშ კანდიდატი ლუის ალბერტო ლაკალიეს გიორჯგინჷ.
2010 წანას, ლათინობარომეტრიშ ჯარალობურ რკუეფქ ოძირუ, ნამდა ლათინურ ამერიკას, ურუგვაალეფი დემოკრატიას არძაშე მეტო მეურენა დო თაშნეშე, კმაყოფილ რენა მუნეფიშ ქიანას დემოკრატიაშა გჷნოდგჷმილი ნაბიჯეფით.[16] Freedom House-იშ „მოსოფელიშ შვიდობაშ ინდექსით“, ურუგვაის 27-ა აბანი უკებჷ. Economist Intelligence Unit-იშ 2012 წანაშ მუნაჩემეფით, ურუგვაიშ დემოკრატიაშ ინდექსი 8,17 რდჷ, მოსოფელს რსულ დემოკრატიათ მერჩქინელ 25 ქიანაშ ერკებულს - მა-18 აბანს რდჷ.[17] ოერეფოშქაშე გომერეკელაფაშენი აკომუშებილ კორუფციაშ აღქმაშ ინდექსის - ურუგვაი მა-18 აბანსიე.
ადმინისტრაციული დორთუალა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა] თარი სტატია: ურუგვაიშ დეპარტამენტეფი.ურუგვაი დორთილიე 19 დეპარტამენტო, ნამუსჷთ უღჷნა კანონმადვალუ დო ემაჸონაფალი ნებეფი.[14] ირ დეპარტამენტი მუშ მამართვალს საარძო გიშაგორუეფით გჷშმაგორუნს.[14] დეპარტამენტიშ ემაჸონაფალ ხეშუულებას თოლჸუჯის უჸუნუანს დო კანონმადვალ ორგანოშ ფუნქციას ასრულენს დეპარტამენტიშ სხუნუ.[14]
| დეპარტამენტი | ფართობი კმ² |
მახორობა (2011)[18] | ნანანოღა |
|---|---|---|---|
| არტიგასი | 11 928 | 73,162 | არტიგასი |
| კანელონესი | 4 536 | 518,154 | კანელონესი |
| სერო-ლარგო | 13 648 | 84,555 | მელო |
| კოლონია | 6 106 | 122,863 | კოლონია-დელ-საკრამენტო |
| დურასნო | 11 643 | 57,082 | დურასნო |
| ფლორესი | 5 144 | 25,033 | ტრინიდადი |
| ფლორიდა | 10 417 | 67,093 | ფლორიდა |
| ლავალიეხა | 10 016 | 58,843 | მინასი |
| მალდონადო | 4 793 | 161,571 | მალდონადო |
| მონტევიდეო | 530 | 1,292,347 | მონტევიდეო |
| პაისანდუ | 13 922 | 113,112 | პაისანდუ |
| რიო-ნეგრო | 9 282 | 54,434 | ფრაი-ბენტოსი |
| რივერა | 9 370 | 103,447 | რივერა |
| როჩა | 10 551 | 66,955 | როჩა |
| სალტო | 14 163 | 124,683 | სალტო |
| სან-ხოსე | 4 992 | 108,025 | სან-ხოსე-დე-მაიო |
| სორიანო | 9 008 | 82,108 | მერსედესი |
| ტაკუარემბო | 15 438 | 89,993 | ტაკუარემბო |
| ტრეინტა-ი-ტრესი | 9 676 | 48,066 | ტრეინტა-ი-ტრესი |
ოგალენური ურთიართობეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
2010 წანაშ გერგობათუთას, ურუგვაიქ ობჟათე ამერიკაშ სახენწჷფოეფიშა კონსტიტუციური რსხუშ რატიფიცირაფა ღოლუ დო ორგანიზაციაშ მაჩხორამაკათურო გჷნირთჷ. აპიჯალაქ 2008 წანას დიდჷ დო ნძალაშა 30 დღაშ უკული მიშართჷ, მუჟანსჷთ მაკათურ ქიანეფქ თიში რატიფიკაცია ღოლესინ.[19]
ურუგვაიშ არძაშე შანულამი სავაჭარო პარტნიორეფი რენა არგეენტინა დო ბრაზილია. 2009 წანას იმპორტიშ 20% არგენტინაშა მიშჷ.[1] თიშ უკული, მუთ არგენტინაწკჷმა ჟირჸურენი ურთიართობეფი პრიორიტეტო გჷმაცხადჷნ, ურუგვაიქ ეჭვი ქჷმიღჷ ფოლკლენდიშ კოკეფიშ ელმოლს ბრიტანული გემეფიშ ყარაფი დო ურუგვაიშ ტერიტორიიაშე დო ონიშოლეფშე ოჭკომალიშ დო ნავთობიშ მეჭირინაფა მეუჭყვიდჷ.[20] ართიანიშ რკინას მონტევიდეოშ დო ბუენოს-აირესიშ ონიშოლეფს შქას ესპანეთიშ იმპერიაშ ბორჯიშე იჭყაფუ; თიმ ბორჯის თე ფაქტის „ონიშოლეფიშ ლჷმა“ გიოდვეს. საბოლოოთ ჟირხოლო ქიანაშ ხემანჯღვერექ გინოჭყვიდჷ, ნამდა თინეფს თე რკინაშ თებას ოხვილჷდეს დო გეჸვენჯ აპიჯალას 2010 წანას, რეგიონული ინტეგრაციაშ ფარგალეფს მიოჭირინუეს.[21]
2007 წანას, წყარმალუ ურუგვაიშ წყარპიჯის, ურუგვაიშჸურე ქაღარდიშ ფაბრიკაშ დოდგჷმაქ არგენტინაშ პროტესტი გჷმიწანუ, თიშენი, ნამჷ-და არგენტინას მიოჩქდჷ, ნამდა თე ფაბრიკა ორთაშ დაწინდარებას გჷმიჭანუანდჷნ; საბოლოოთ ჟირ ქიანას შქას დიპლომატიურ ურთიართობეფქ დიძაბუ.[22] უკულიანი დება თე საკითხშე 2010 წანას იჸუ, მუშენდა რკუეფქ ოძირუ,ნამდა წყარმალუ იწინდარებუდჷ.[23] 2010 წანაშ გერგობათუთას, ურუგვაიქ დო არგენტინაქ გაცხადეს, ნამდა საბოლოოთ ქჷმიოჭირინუეს აპიჯალას, ქაღარდიშ ფაბრიკას ართობურ მონიტორინგის გონხორციელებაშენი.[24]
ბრაზილიას და ურუგვაის ხე აფჷნა მოჭარილი აპიჯალეფშა დუდთხილუაშ, მენცარობაშ, ტექნოლოგიაშ, ენერგეტიკაშ, ოწყარმალუე ტრანსპორტირებაშ დო ჩხომუაშ ოკითხეფს წოროხანდაშენი, მუქით ჟირ მეძობელ ქიანას შქას პოლიტიკური დო ეკონომიკური ინტეგრაციაშ გარღააფას უნწყუ ხე.[25] ურუგვაის ბრაზილიაწკჷმა ჟირი უგნუჭყვიდირი ოხურგე კონფლიქტი უღჷ — ოწყარმალუე კოკ ისლა-ბრასილიერაშ დო ოფუტე მასოლიერიშ არხოს, წყარმალუ ინვერანდიშ რეგიონიშ 235 კილომეტრიანი მუნოკვეთიშენი. ჟირ ქიანა ვეთანხმებუნა თუ ნამ ნადუ წჯმარინუანს წყარმალუ კუარარიშ ლეგიტიმურ ოდუდესინ, მუთ 1851 წანას ჟირ ქიანას შქას დოდვალირი ოხურგე აპიჯალაშ მეჯინათ, გჷთმოთანჯჷნს ოდებელი რეგიონიშ ხურგასჷნ.[1] თიშ უმკუჯინალო, ნამდა ბრაზილიას დო ურუგვაის მაჸალური დიპლომატიური ურთიართობეფი დო ეკონომიკური რსხუეფი უღჷნან, თე ოხურგე დება ამდღარშახ უგნუჭყვიდირელიე. ოდებელი ტერიტორია დე ფაქტო ბრაზილიაშ კონტროლიშ გიმე სქიდუ, ურუგვაი - იშენდოიშენ დიდ აქტიურობას ვეგჯმირჩქინანს მუში მოთხუალეფიშ წჷმარინაფალო.
თიშ უკული, მუთ ურუგვაიქ დემოკრატიაშა ყარაფი დიჭყჷნ, მაჸალურ ურთიართობეფქ ქჷდირსხუ ამერიკაშ აკოართაფილ შტატეფწკჷმა.[26]
დუდთხილუა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ეკონომიკა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ოფუტე მეურნეობა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ინფრასტრუქტურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ტელეკომუნიკაციეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]დემოგრაფია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]უდიდაში ნოღეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ჯანთხილუა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]რელიგია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ნინა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]კულტურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ურუგვაულ კულტურას დიდიე ევროპული გოლინა, გონსაკუთრებათ - ობჟათეევროპული. გაუჩოშ ტრადიცია შანულამი ელემენტიე ურუგვაულ ხელუანობას დო ფოლკლორს.
ხელუანობა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]მუსიკა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]მედია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]საგესკუ
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- Andrew, G. R. (2010) Blackness in the White Nation: A History of Afro-Uruguay, The University of North Carolina Press
- Behnke, A. (2009) Uruguay in Pictures, Twenty First Century Books
- Box, B. (2011) Footprint Focus: Uruguay, Footprint Travel Guides
- Burford, T. (2010) Bradt Travel Guide: Uruguay, Bradt Travel Guides
- Canel, E. (2010) Barrio Democracy in Latin America: Participatory Decentralization and Community Activism in Montevideo, The Pennsylvania State University Press
- Clark, G. (2008) Custom Guide: Uruguay, Lonely Planet
- Jawad, H. (2009) Four Weeks in Montevideo: The Story of World Cup 1930, Seventeen Media
- Lessa, F. and Druliolle, V. (eds.) (2011) The Memory of State Terrorism in the Southern Cone: Argentina, Chile, and Uruguay, Palgrave Macmillan
- Mool, M (2009) Budget Guide: Buenos Aires and Montevideo, Cybertours-X Verlag
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]
- ურუგვაიშ თარობაშ პორტალი
- Uruguay entry at The World Factbook Archived 2019-01-07 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Uruguay Archived 2016-03-04 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. from UCB Libraries GovPubs
- Uruguay profile from the BBC News
ურუგვაი, ტურისტული მანჯღვერე Wikivoyage-ს- Travel guide to Uruguay in English Archived 2012-12-27 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Photographic Travel Essay Through Uruguay Archived 2011-01-19 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
სქოლიო
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Central Intelligence Agency. Uruguay. The World Factbook. კითხირიშ თარიღი: 5 January 2010.
- ↑ Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad ine.gub.uy
- ↑ 3.0 3.1 Uruguay. International Monetary Fund. კითხირიშ თარიღი: 4 January 2012.
- ↑ For example, International Court of Justice press release 20 April 2010 re judgment Argentina v Uruguay Archived 1 June 2010 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. .
- ↑ Bureau of Western Hemisphere Affairs. Background Note: Uruguay. US Department of State. კითხირიშ თარიღი: 23 February 2011.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 http://photos.state.gov/libraries/uruguay/19452/pdfs/UruguaysRankingsJune2013.pdf Archived 2021-02-10 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- ↑ From 2005 to 2011 Archived 2021-02-10 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- ↑ http://www.economist.com/news/leaders/21591872-resilient-ireland-booming-south-sudan-tumultuous-turkey-our-country-year-earths-got
- ↑ http://www.socialprogressimperative.org/en/data/spi/components/com9#performance/countries/com9/com11 Archived 2016-03-04 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- ↑ Ministerio de Turismo y Deporte del Uruguay (Spanish, English and Portuguese). Turismo.gub.uy. კითხირიშ თარიღი: 26 June 2010.
- ↑ ხოსე მუხიკა - არძაშე ღარჷბი პრეზიდენტი
- ↑ Uruguay Legalizes Same-Sex Marriage - WSJ.com. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2013-04-30-ს. კითხირიშ თარიღი: 2013-04-28.
- ↑ Уругвай легализовал марихуану. კითხირიშ თარიღი: 2013-12-25.
- ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 14.7 14.8 Business Guide. Uruguay XXI. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2011-05-01-ს. კითხირიშ თარიღი: 25 February 2011.
- ↑ [1]
- ↑ “The democratic routine“, The Economist, 2 December 2010. კითხირიშ თარიღი: 23 February 2011.
- ↑ ჩილათა თანგიშ გჷმოძახებაშვანს: cite web: პარამეტრეფი archiveurl დო archivedate მეწურაფილი ოკო რდას ჟირხოლო, ვარა ნამთინი ვარი.The Economist Intelligence Unit's Index of Democracy 2012 (PDF). დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 2012-03-24-ს. კითხირიშ თარიღი: 20 June 2014.
- ↑ Censos 2011 – Instituto Nacional de Estadistica. Instituto Nacional de Estadística. კითხირიშ თარიღი: 13 January 2012.
- ↑ Unasur Pledges to Isolate Coup Regimes, Fight Drug Trafficking. BusinessWeek (26 November 2010). კითხირიშ თარიღი: 24 December 2010.
- ↑ Uruguay marks distance from Argentina: UK does not come to plunder resources. MercoPress (24 September 2010). კითხირიშ თარიღი: 23 February 2011.
- ↑ Mujica praises Argentina/Uruguay common past; calls for an end to ‘ports’ war’. MercoPress (20 November 2010). კითხირიშ თარიღი: 23 February 2011.
- ↑ Argentines in pulp mill protest. BBC News (11 November 2007). Retrieved on 25 June 2012.
- ↑ ''Clarín'': Hay 115 casos de dermatitis en un balneario ubicado frente a Botnia Archived 2010-04-28 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. . Clarin.com (22 February 2010). Retrieved on 25 June 2012.
- ↑ Uruguay and Argentina implement "scientific" accord for joint monitoring. MercoPress (15 November 2010). კითხირიშ თარიღი: 23 February 2011.
- ↑ Brazil and Uruguay step closer to integration. Ontheroadtofindout.com. Retrieved on 25 June 2012.
- ↑ Meyer, Peter J. (4 January 2010). Uruguay: Political and Economic Conditions and U.S. Relations. Congressional Research Service. კითხირიშ თარიღი: 24 February 2011.
| |||||||
