| dbo:abstract
|
- Pileus je mužská pokrývka hlavy ve tvaru homole zhotovená z plsti, která se nosila v antice. Pochází z oblasti Ilýrie, rozšířila se pod názvem pilos (πῖλος) v Řecku, kde patřila k atributům Dioskúrů. Od Řeků ji převzali Římané, kde bylo nošení pilea privilegiem svobodných občanů; když byl otrok propuštěn na svobodu, konala se slavnost, při níž mu byly ostříhány vlasy a na hlavu vsazen pileus z nebarvené látky. Pileus se proto stal symbolem bohyně svobody (odtud výraz „servos ad pileum vocare“, označující povolávání otroků do vojska pod příslibem osvobození) a Marcus Iunius Brutus razil mince s jeho vyobrazením. Na tuto tradici navázali revolucionáři v 18. století, jejichž odznakem byla frygická čapka. Starořečtí peltastové nosili bronzové přilby, které tvarem připomínaly pileus. Malá čapka kryjící pouze temeno hlavy se nazývala pileolus, verze doplněná širokou střechou proti slunci a dešti byla známá jako petasos. Z pilea vychází součást albánského kroje (qeleshe). (cs)
- El pili (del llatí pileus, pilleus o pilleum) era, a l'antiga Grècia (on era anomenat πῖλος, pilos) i a l'antiga Roma, una lligadura de feltre, en part similar a un fes. El pilleolus era una lligadura més petita, semblant a un solideu. El pili s'associava especialment amb la manumissió de l'esclau, que el duia d'ençà del seu alliberament. A les províncies occidentals de l'Imperi Romà significava la llibertat i el seu assoliment, i potser per això es va assimilar amb el capell frigi, que es va convertir en un símbol de llibertat, especialment als segles xviii i xix, en què apareixia sovint en estàtues i motius heràldics, en què es coneixia com el capell de la llibertat o barret frigi, molt semblant a la barretina. (ca)
- Der Pileus, in den zuverlässigeren handschriftlichen Überlieferungen auch Pilleus, im Griechischen Pilos genannt (altgriechisch πῖλος pílos; auch lateinisch pileum und pilleum), ist eine randlose Filzkappe, die im antiken Griechenland, Etrurien, Illyrien, Pannonia und weiteren Gebieten getragen und später auch im antiken Rom eingeführt wurde. Im 5. Jahrhundert v. Chr. wurde eine aus Bronze gefertigte, ebenfalls Pilos genannte Helmgestaltung entwickelt (Piloshelm). Die griechische pilidion (πιλίδιον) und römischen pilleolus waren kleinere Formen der Kappe, ähnlich der heutigen Kippa. Die in Albanien und im Kosovo verbreitete Qeleshe (Plis) geht vermutlich auf einer ähnlichen Filzkappe zurück, die von den Illyrern getragen wurde. (de)
- El píleo (del latín pileus pilleus o pilleum) era en la Antigua Grecia (donde era llamado πῖλος) y en la Antigua Roma un sombrero de fieltro, en parte similar a un fez. El pilleolus era un sombrero más pequeño similar a un solideo. El píleo estaba especialmente asociado con la manumisión del esclavo que lo llevaba a partir de su liberación. En las provincias occidentales del Imperio romano vino a significar el logro de la libertad. Con frecuencia se le ha confundido con el gorro frigio, que con el tiempo resultó siendo asociado como símbolo de libertad, especialmente en los siglos XVIII y XIX, en los que aparecía frecuentemente en estatuas y motivos héraldicos, siendo conocido como gorro de la libertad, o gorro frigio. (es)
- The pileus (Ancient Greek: πῖλος, pîlos; also pilleus or pilleum in Latin) was a brimless felt cap worn in Ancient Greece, Etruria, Illyria (Pannonia), later also introduced in Ancient Rome. The pileus also appears on Apulian red-figure pottery. The pilos together with the petasos were the most common types of hats in Archaic and Classical era (8th–4th century BC) Greece. In the 5th century BC, a bronze version began to appear in Ancient Greece and it became a popular infantry helmet. It occasionally had a horsehair crest. The Greek pilos resembled the Roman and Etruscan pileus, which were typically made of felt. The Greek πιλίδιον (pilidion) and Latin pilleolus were smaller versions, similar to a skullcap. Similar caps were worn in later antiquity and the early medieval ages in various parts of Europe, as seen in Gallic and Frankish dress. The Albanian traditional felt cap, the plis, worn today in Albania, Kosovo and adjacent areas, originated from a similar felt cap worn by the ancient Illyrians. A pointed version called pileus cornutus served as a distinguishing sign for the Jewish people in the Holy Roman Empire for five centuries (12th–17th centuries). (en)
- Le pileus ou pilleum (appelé pilos par les Grecs, πῖλος) est un bonnet en feutre qui, dans la Rome antique, coiffait les esclaves romains affranchis pour affirmer leur liberté. Il a inspiré le bonnet phrygien. (fr)
- Il pileo (in latino pileus o pilleus; in greco πῖλος) è un copricapo usato nell'antichità in Illiria, Etruria, Grecia antica, Pannonia ed Epiro. (it)
- Een vrijheidshoed is een hoed die als symbool voor vrijheid wordt gebruikt in onder andere schilderkunst, op wapenschilden en op munten. (nl)
- Pilos (gr. πῖλος) – stożkowata czapka filcowa noszona przez mężczyzn w starożytnej Grecji w epoce klasycznej. Wykonywano ją ze stosunkowo sztywnego filcu, ale także ze skóry, a nawet z metalu. Czasem dodawano przeciwsłoneczny daszek i bogatsze zdobienia. Jej odmianą był pilidion (mały pilos) – rodzaj mycki z filcu lub wełny noszonej przez niewolników, żeglarzy i wolnych wyrobników, a będącej też nakryciem głowy Hefajstosa jako patrona robotników. Ateńczyk z wyższych warstw społecznych nie pojawiał się publicznie w tych nakryciach głowy, chyba że chciał uchodzić za oryginała. Np. Solon, chcąc bezpiecznie głosić swoje poglądy polityczne, udawał człowieka niezrównoważonego, pojawiając się w pilidionie na ateńskiej agorze. Po stożkowym pilosie rozpoznawano w sztuce Dioskurów, co w starożytności wywodzono ze skorupy jaja, z którego wyszli po narodzinach. Pojawia się też on na głowach wotywnych figurynek w sanktuarium Kabirów w Tebach. W wojsku było to nakrycie głowy lekkiej piechoty (peltastów), często w połączeniu z krótkim chitonem eksomís. Niekiedy hoplici wkładali pilos pod ciężki hełm zwany „korynckim”, co jednak było niewygodne i utrudniało obserwację otoczenia; z czasem (w V wieku p.n.e.) sam hełm przybrał kształt i przyjął nazwę pilosu. Podobne hełmy miedziane lub mosiężne były w powszechnym użyciu podczas wojny peloponeskiej. (pl)
- Pileus (grekiska: πῖλος), även pilleus, var en rund, tätt åtsittande filthatt som bars av fria män i antikens Grekland, Etrurien, Illyrien och Pannonien. I romerska riket. övertogs seden att bära pileus från grekerna, som bar vad de kallade pilos. Pileus bars i huvudsak vid högtidliga tillfällen och kunde även bäras av slavar i samband med deras frigivning. Det existerade två mindre varianter av pileus: den grekiska πιλίδιον, pilidion, och den romerska pilleolus. (sv)
- O píleo é um tipo de chapéu cônico usado na Antiguidade, especialmente na Grécia e em Roma, na primeira desde cerca de 350 a.C., sendo o segundo conhecido por píleo itálico. (pt)
- Пилос (др.-греч. πῖλος) — технологичный в производстве древнегреческий шлем для легковооружённой пехоты. Первые образцы встречаются на микенских фресках конца 2-го тысячелетия до н. э., хотя в то время такие шлемы собирали из чешуек бронзы. Цельнометаллические пилосы появились к V веку до н. э., возможно производились по государственным заказам городов для вооружения неимущих граждан. В III веке до н. э. пилосы вытеснили из Эллады аттические шлемы — эпоха героев и богатых граждан, сражающихся ради славы, сменилась эпохой наёмников. Большие армии требовали много доспехов, слишком непрактично стало подгонять шлем индивидуально под размер головы, как делали в коринфских и аттических шлемах. Полуконическая закруглённая бронзовая шапка (др.-греч. πῖλος — шляпа из войлока) не требует больших усилий при изготовлении. Фукидид, описывая сражение в 425 году до н. э., заметил, что воины Спарты пострадали от стрел афинян из-за недостаточной защиты пилосов (4.34), хотя возможно он имел в виду не шлемы, а именно шапки легковооружённых пехотинцев, так как воины в пилосах изображаются без панцирей. В южной Италии пилосы украшали султанами, к ним привешивали , отчего они становились достойным головным убором для всадников. Позднее коническая форма пилосов широко воспроизводилась в шлемах раннего Средневековья, так как отковать из железа более сложную форму было затруднительно. По весу пилосы разнятся от 700 до 900 граммов, в зависимости от толщины бронзы. За счёт уменьшения защитной площади удалось увеличить толщину металла в верхней части пилоса, наиболее вероятному месту удара. (ru)
- Пілей або пілос (дав.-гр. πῖλος, лат. pilleus) — головний убір конічної форми, що був поширений у Стародавній Греції та Римі. Греки, зокрема, вважали його насамперед головним убором ремісників — саме тому він прикрашав голову Гефеста, бога ремісництва. Водночас досить популярним був пілос і в моряків — і в ньому часто зображували, скажімо, Одіссея. В Римі під час урочистої церемонії звільнення раба пілей надягали звільненому на голову — це означало, що він ставав вільною людиною і міг на власний розсуд обирати собі ремесло. Коли в 44 році до н. е. змовники вбили Юлія Цезаря, на знак звільнення батьківщини від тиранії вони урочисто підняли пілей на своїх кинджалах (за іншою версією — на мечах чи навіть списах). Символ республіканцям настільки сподобався, що вони почали карбувати зображення кинджалів-мечів та пілея на своїх монетах. Коли загинув імператор Нерон, римляни також на радощах надягнули червоні пілеї. За доби пізньої імперії з'явився новій різновид пілея — так званий «паннонський пілей». Він мав форму не гострого, а зрізаного конуса або ж навіть циліндра. В такому головному уборі ходили легіонери, а згодом і самі імператори. Саме «паннонський пілей» з часом перетворився на поширену за часів Візантії «ромейську шапку», а потім на феску та новітній грецький фаріон. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- El pili (del llatí pileus, pilleus o pilleum) era, a l'antiga Grècia (on era anomenat πῖλος, pilos) i a l'antiga Roma, una lligadura de feltre, en part similar a un fes. El pilleolus era una lligadura més petita, semblant a un solideu. El pili s'associava especialment amb la manumissió de l'esclau, que el duia d'ençà del seu alliberament. A les províncies occidentals de l'Imperi Romà significava la llibertat i el seu assoliment, i potser per això es va assimilar amb el capell frigi, que es va convertir en un símbol de llibertat, especialment als segles xviii i xix, en què apareixia sovint en estàtues i motius heràldics, en què es coneixia com el capell de la llibertat o barret frigi, molt semblant a la barretina. (ca)
- Der Pileus, in den zuverlässigeren handschriftlichen Überlieferungen auch Pilleus, im Griechischen Pilos genannt (altgriechisch πῖλος pílos; auch lateinisch pileum und pilleum), ist eine randlose Filzkappe, die im antiken Griechenland, Etrurien, Illyrien, Pannonia und weiteren Gebieten getragen und später auch im antiken Rom eingeführt wurde. Im 5. Jahrhundert v. Chr. wurde eine aus Bronze gefertigte, ebenfalls Pilos genannte Helmgestaltung entwickelt (Piloshelm). Die griechische pilidion (πιλίδιον) und römischen pilleolus waren kleinere Formen der Kappe, ähnlich der heutigen Kippa. Die in Albanien und im Kosovo verbreitete Qeleshe (Plis) geht vermutlich auf einer ähnlichen Filzkappe zurück, die von den Illyrern getragen wurde. (de)
- Le pileus ou pilleum (appelé pilos par les Grecs, πῖλος) est un bonnet en feutre qui, dans la Rome antique, coiffait les esclaves romains affranchis pour affirmer leur liberté. Il a inspiré le bonnet phrygien. (fr)
- Il pileo (in latino pileus o pilleus; in greco πῖλος) è un copricapo usato nell'antichità in Illiria, Etruria, Grecia antica, Pannonia ed Epiro. (it)
- Een vrijheidshoed is een hoed die als symbool voor vrijheid wordt gebruikt in onder andere schilderkunst, op wapenschilden en op munten. (nl)
- Pileus (grekiska: πῖλος), även pilleus, var en rund, tätt åtsittande filthatt som bars av fria män i antikens Grekland, Etrurien, Illyrien och Pannonien. I romerska riket. övertogs seden att bära pileus från grekerna, som bar vad de kallade pilos. Pileus bars i huvudsak vid högtidliga tillfällen och kunde även bäras av slavar i samband med deras frigivning. Det existerade två mindre varianter av pileus: den grekiska πιλίδιον, pilidion, och den romerska pilleolus. (sv)
- O píleo é um tipo de chapéu cônico usado na Antiguidade, especialmente na Grécia e em Roma, na primeira desde cerca de 350 a.C., sendo o segundo conhecido por píleo itálico. (pt)
- Pileus je mužská pokrývka hlavy ve tvaru homole zhotovená z plsti, která se nosila v antice. Pochází z oblasti Ilýrie, rozšířila se pod názvem pilos (πῖλος) v Řecku, kde patřila k atributům Dioskúrů. Od Řeků ji převzali Římané, kde bylo nošení pilea privilegiem svobodných občanů; když byl otrok propuštěn na svobodu, konala se slavnost, při níž mu byly ostříhány vlasy a na hlavu vsazen pileus z nebarvené látky. Pileus se proto stal symbolem bohyně svobody (odtud výraz „servos ad pileum vocare“, označující povolávání otroků do vojska pod příslibem osvobození) a Marcus Iunius Brutus razil mince s jeho vyobrazením. Na tuto tradici navázali revolucionáři v 18. století, jejichž odznakem byla frygická čapka. (cs)
- El píleo (del latín pileus pilleus o pilleum) era en la Antigua Grecia (donde era llamado πῖλος) y en la Antigua Roma un sombrero de fieltro, en parte similar a un fez. El pilleolus era un sombrero más pequeño similar a un solideo. (es)
- The pileus (Ancient Greek: πῖλος, pîlos; also pilleus or pilleum in Latin) was a brimless felt cap worn in Ancient Greece, Etruria, Illyria (Pannonia), later also introduced in Ancient Rome. The pileus also appears on Apulian red-figure pottery. Similar caps were worn in later antiquity and the early medieval ages in various parts of Europe, as seen in Gallic and Frankish dress. The Albanian traditional felt cap, the plis, worn today in Albania, Kosovo and adjacent areas, originated from a similar felt cap worn by the ancient Illyrians. (en)
- Pilos (gr. πῖλος) – stożkowata czapka filcowa noszona przez mężczyzn w starożytnej Grecji w epoce klasycznej. Wykonywano ją ze stosunkowo sztywnego filcu, ale także ze skóry, a nawet z metalu. Czasem dodawano przeciwsłoneczny daszek i bogatsze zdobienia. Jej odmianą był pilidion (mały pilos) – rodzaj mycki z filcu lub wełny noszonej przez niewolników, żeglarzy i wolnych wyrobników, a będącej też nakryciem głowy Hefajstosa jako patrona robotników. (pl)
- Пилос (др.-греч. πῖλος) — технологичный в производстве древнегреческий шлем для легковооружённой пехоты. Первые образцы встречаются на микенских фресках конца 2-го тысячелетия до н. э., хотя в то время такие шлемы собирали из чешуек бронзы. Цельнометаллические пилосы появились к V веку до н. э., возможно производились по государственным заказам городов для вооружения неимущих граждан. В III веке до н. э. пилосы вытеснили из Эллады аттические шлемы — эпоха героев и богатых граждан, сражающихся ради славы, сменилась эпохой наёмников. Большие армии требовали много доспехов, слишком непрактично стало подгонять шлем индивидуально под размер головы, как делали в коринфских и аттических шлемах. (ru)
- Пілей або пілос (дав.-гр. πῖλος, лат. pilleus) — головний убір конічної форми, що був поширений у Стародавній Греції та Римі. Греки, зокрема, вважали його насамперед головним убором ремісників — саме тому він прикрашав голову Гефеста, бога ремісництва. Водночас досить популярним був пілос і в моряків — і в ньому часто зображували, скажімо, Одіссея. Коли загинув імператор Нерон, римляни також на радощах надягнули червоні пілеї. (uk)
|
