Books & Contributions to Books by Nafsika Moschovakou
ΕΜΦΥΛΗ ΒΙΑ - ΒΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ, 2021
Στην Ελλάδα προσφάτως τρία γεγονότα που σχετίζονται με την έμφυλη σεξουαλική βία τέθηκαν στο επίκ... more Στην Ελλάδα προσφάτως τρία γεγονότα που σχετίζονται με την έμφυλη σεξουαλική βία τέθηκαν στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον των ΜΜΕ, αλλά και του ευρύτερου δημόσιου διαλόγου. Με αφορμή αυτά τα γεγονότα, επιχειρείται η παρουσίαση ζητημάτων και προβληματισμών που αναδύονται μέσω της προσέγγισης της έννοιας της σεξουαλικής συναίνεσης. Η πολύπλοκη και πολυδιάστατη έννοια της συναίνεσης, οι ερμηνείες που μπορεί να λάβει σε νομικό επίπεδο και οι ποικίλες κατανοήσεις που την περικλείουν σε επίπεδο «κοινής λογικής», έχουν δημιουργήσει ένα γόνιμο πεδίο παραγωγής επιστημονικού φεμινιστικού λόγου, το οποίο είναι αδύνατο να παρουσιαστεί εξαντλητικά. Ωστόσο, το άρθρο αυτό επιδιώκει να προσεγγίσει ορισμένα βασικά σημεία αυτής της μακράς συζήτησης γύρω από την έννοια της σεξουαλικής συναίνεσης, και να καταδείξει την ιδιότυπη κοινωνική ανοχή στη σεξουαλική βία, καθώς και τη μυθολογία που διαιωνίζεται απρόσκοπτα και έρχεται στο προσκήνιο κάθε φορά που δημοσιοποιούνται γεγονότα έμφυλης βίας.
Η παρούσα Έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Έργου με τίτλο: «ΠΗΓΑΣΟΣ: Αντιμετωπίζοντας το έμφυλο ... more Η παρούσα Έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Έργου με τίτλο: «ΠΗΓΑΣΟΣ: Αντιμετωπίζοντας το έμφυλο συνταξιοδοτικό χάσμα στην Ελλάδα» και παρουσιάζει το μεθοδολογικό πλαίσιο που ακολουθήθηκε και τα αποτελέσματα που προέκυψαν στο πλαίσιο της υλοποίησης ποιοτικής έρευνας για τη διερεύνηση των αναγκών των γυναικών σε σχέση με ζητήματα που συνδέονται με το έμφυλο συνταξιοδοτικό χάσμα. Πρόκειται για μια ερευνητική εστίαση που επιδιώκει να εξετάσει ποιοτικά τους παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της διαφοροποίησης μεταξύ των φύλων στο ύψος των εισοδημάτων από συντάξεις, μέσα από τις αφηγήσεις συνταξιούχων γυναικών.
Ο παρών Οδηγός εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Έργου με τίτλο: «ΠΗΓΑΣΟΣ: Αντιμετωπίζοντας το έμφυλο συ... more Ο παρών Οδηγός εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Έργου με τίτλο: «ΠΗΓΑΣΟΣ: Αντιμετωπίζοντας το έμφυλο συνταξιοδοτικό χάσμα στην Ελλάδα» (“PEGASUS-Addressing the Gender Pension Gap in Greece”) και παρουσιάζει καλές πρακτικές που προωθούν την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση σχετικά με το έμφυλο συνταξιοδοτικό και μισθολογικό χάσμα, καθώς επίσης και πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν τις γυναίκες να λάβουν αποφάσεις κατά την εργασιακή τους ζωή, για να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια εκείνα που οδηγούν σε ανεπαρκή εισοδήματα και συντάξεις. Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναπτύξει παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση των γυναικών σχετικά με τις επιπτώσεις των επιλογών που σχετίζονται με το φύλο τους κατά τον κύκλο της εργασιακής τους ζωής, πραγματοποιήθηκε επισκόπηση (review) για τη συστηματική συλλογή, καταγραφή και παρουσίαση σχετικών πρωτοβουλιών. Βασικό στόχο του Οδηγού αποτελεί η παρουσίαση καλών πρακτικών που θα μπορούσαν να μεταφερθούν στην Ελλάδα και να εφαρμοστούν –έπειτα από τις όποιες αναγκαίες προσαρμογές– από τους αρμόδιους φορείς. Στις Ενότητες που ακολουθούν παρουσιάζονται συνοπτικά βασικές πληροφορίες για το Έργο (βλ. Ενότητα 1), η μέθοδος εργασίας που ακολουθήθηκε από την ερευνητική ομάδα για την ανάπτυξη του Οδηγού (βλ. Ενότητα 2), οι καλές πρακτικές που επιλέχθηκαν με βάση προκαθορισμένα κριτήρια (βλ. Ενότητα 3) και, τέλος, παρατίθενται κατάλογος των φορέων που υλοποίησαν τις πρακτικές αυτές και πίνακες/γραφήματα για το έμφυλο μισθολογικό και συνταξιοδοτικό χάσμα στις χώρες όπου εντοπίστηκαν οι καλές πρακτικές.
Διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού: δεδομένα, θεσμικό πλαίσιο και ποιοτική διερεύνηση, 2018
Το κείμενο αυτό παρουσιάζει τα αποτελέσματα της ερευνητικής δραστηριότητας
που σχεδίασε και υλοπο... more Το κείμενο αυτό παρουσιάζει τα αποτελέσματα της ερευνητικής δραστηριότητας
που σχεδίασε και υλοποίησε το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας, στο πεδίο των
διακρίσεων λόγω ταυτότητας φύλου ή/και σεξουαλικού προσανατολισμού.
Ειδικότερα, πρόκειται για την πρώτη φορά που το ΚΕΘΙ διευρύνει την ερευνητική του
δραστηριότητα στο πεδίο των διακρίσεων βάσει ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού
προσανατολισμού και για τον λόγο αυτό, η συγκεκριμένη Έκθεση -που αποτελεί την
πρώτη σχετική ηλεκτρονική έκδοση του ΚΕΘΙ- συμπεριλαμβάνει ενότητες που
παρέχουν ευρύτερη ενημέρωση για το πεδίο, επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να
αποτελέσει σημαντική πηγή πληροφόρησης για ζητήματα που άπτονται του
αντικειμένου της έρευνας. Ειδικότερα, στο παρόν κείμενο εντάσσονται πληροφορίες
και στοιχεία που εντοπίστηκαν από τη μελέτη σχετικής βιβλιογραφίας και την
επισκόπηση του θεσμικού πλαισίου, καθώς επίσης και τα δεδομένα και αποτελέσματα
που προέκυψαν από τη διεξαγωγή πρωτογενούς ποιοτικής έρευνα
Οδηγός Ευαισθητοποίησης για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση Εκφοβισμού σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, 2018
Ο Οδηγός αυτός στοχεύει στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση σε θέματα που σχετίζονται με τις δ... more Ο Οδηγός αυτός στοχεύει στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση σε θέματα που σχετίζονται με τις διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Βασίζεται στα ευρήματα που προέκυψαν από τη διενέργεια έρευνας από το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) με τη συμμετοχή εκπροσώπων ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεων και ατόμων, καθώς και εκπροσώπων από φορείς που παρέχουν υπηρεσίες σε ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Η έρευνα του ΚΕΘΙ επέλεξε να θέσει στο επίκεντρο την προσωπική εμπειρία των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, δίνοντας έμφαση στα βασικά χαρακτηριστικά της και τις διαστάσεις των διακρίσεων που τα άτομα αυτά βιώνουν.
Οδηγός για την Ένταξη της Οπτικής του Φύλου στις Δράσεις των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών , 2017
Η καταπολέμηση των ανισοτήτων και των διακρίσεων μεταξύ των ανδρών και των
γυναικών σε όλα τα επί... more Η καταπολέμηση των ανισοτήτων και των διακρίσεων μεταξύ των ανδρών και των
γυναικών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας αποτελεί μία μακροπρόθεσμη πρόκληση, καθώς συνεπάγεται διαρθρωτικές μεταβολές και αλλαγές συμπεριφορών και αντιλήψεων, όπως επίσης τον επαναπροσδιορισμό έμφυλων ρόλων και ταυτοτήτων. Αν και έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή, οι ανισότητες των φύλων επιμένουν, κυρίως σε βάρος των γυναικών, καθώς η ύφεση φαίνεται να τις θίγει περισσότερο από ό,τι τους άνδρες. Εντούτοις, σε περιόδους κρίσης είναι πιθανό να προκύψει και ένα μοναδικό έναυσμα αλλαγής, δεδομένου ότι η προώθηση της ισότητας των φύλων αποτελεί επίσης προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Επομένως, η ισότητα των φύλων δεν είναι μόνο θέμα πολυμορφίας και κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και πεδίο για την εξασφάλιση μιας καλύτερης ζωής, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κατάργηση των έμφυλων διακρίσεων, η οικοδόμηση ισότιμων ανθρώπινων σχέσεων και η προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων αφορά εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες. Επομένως, στις σχεδιαζόμενες και εφαρμοζόμενες πολιτικές και δράσεις χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη οι διαφορετικές συνθήκες ζωής τους, καθώς και οι διαφορετικές καταστάσεις και ανάγκες τους. Αυτού του είδους την προσέγγιση
εκπληρώνει η ένταξη της διάστασης του φύλου (gender mainstreaming), η οποία, όταν λειτουργεί συμπληρωματικά σε νομοθετικές πρωτοβουλίες για την επίτευξη της ισότητας των φύλων και σε δράσεις υπέρ των γυναικών (θετικές δράσεις), προωθεί με ολοκληρωμένο και συστηματικό τρόπο την πλήρη και ουσιαστική ισότιμη πρόσβαση των γυναικών και των ανδρών σε πόρους, μέσα και αγαθά.
Ο παρών Οδηγός συνιστά μία απάντηση σε αυτή την ολόπλευρη προοπτική, και έρχεται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, να καλύψει το κενό της ένταξης της διάστασης του φύλου σε πολιτικές, προγράμματα και πρωτοβουλίες των οργανώσεων και φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών. Η γενική μέθοδός του, ωστόσο, μπορεί να εφαρμοστεί και σε οποιοδήποτε πεδίο χάραξης πολιτικής, ισχύει δε και εκτός του οριζόμενου χρονικού πλαισίου του παρόντος Οδηγού. Ελπίζουμε, γι’ αυτούς τους λόγους, να αποτελέσει, σε κρίσιμους καιρούς, ένα
χρήσιμο μέσο και εργαλείο, προς τη συμπερίληψη της οπτικής του φύλου στις προσπάθειες των μη κυβερνητικών οργανώσεων για την προώθηση της ισότητας, τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και την καταπολέμηση των διακρίσεων και των ανισοτήτων στις κοινωνίες μας.
Ισότητα των Φύλων στο Εργατικό Δυναμικό: Η συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή/ιδιωτική ζωή στις Ελληνικές Βιομηχανίες: Έκθεση ευρημάτων έρευνας πεδίου, 2016
Το κείμενο έχει ως στόχο να παρουσιάσει τα αποτελέσματα των ερευνών πεδίου (ποσοτική και ποιοτική... more Το κείμενο έχει ως στόχο να παρουσιάσει τα αποτελέσματα των ερευνών πεδίου (ποσοτική και ποιοτική ερευνητική εστίαση) που διενεργήθηκαν από το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας στο πλαίσιο του Έργου: «Ισότητα των Φύλων στο Εργατικό Δυναμικό: Η συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή/ιδιωτική ζωή στις Ελληνικές Βιομηχανίες».
Γυναικεία μετανάστευση στην Ελλάδα: Οδικός χάρτης πολιτικών κοινωνικής ένταξης, 2014
Η Ναυσικά Μοσχοβάκου επιχειρεί να αναδείξει τη σημασία της ένταξης της διάστασης του φύλου στη δι... more Η Ναυσικά Μοσχοβάκου επιχειρεί να αναδείξει τη σημασία της ένταξης της διάστασης του φύλου στη διαπολιτισμική εκπαίδευση στην Ελλάδα, με δεδομένη την αύξηση του επιστημονικού ενδιαφέροντος σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και τη μειωμένη ερευνητική δραστηριότητα παράλληλης διερεύνησης του παράγοντα «φύλο». Στην κατεύθυνση αυτή παρουσιάζεται κριτικά το εθνικό θεσμικό πλαίσιο για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση και εν συνεχεία δίνεται έμφαση στο ρόλο των κοινωνικο-πολιτισμικών παραγόντων στις διαδικασίες μάθησης και κοινωνικής ένταξης των ατόμων. Οι φεμινιστικές προσεγγίσεις για την κατασκευή των έμφυλων ταυτοτήτων, η θεώρηση της ταυτότητας ως συνόλου εμπειριών και αξιών και –με τη διαλεκτική έννοια του ίδιου και του άλλου– ως σημαντικού παράγοντα διαμόρφωσης της ετερότητας, αλλά και οι διαπλεκόμενες κοινωνικές κατηγορίες και ταυτότητες αναλύονται προκειμένου να αναδειχθεί η αναγκαιότητα της ένταξης της έμφυλης διάστασης στη διαπολιτισμική προσέγγιση της εκπαίδευσης.
Books by Nafsika Moschovakou
Guide for Gender Mainstreaming the Actions of Civil Society Organizations, 2017
Fighting gender inequality and discrimination at all social levels is a long-term challenge, as i... more Fighting gender inequality and discrimination at all social levels is a long-term challenge, as it entails structural variation and changes to behaviour and perception, as well as the redefinition of gender roles and identities. Although great efforts have been made in this direction, gender inequalities persist, especially weighing against women, who seem to be more affected by the recession than men. Yet periods of crisis can also be a unique opportunity for change, given that promoting gender equality is also a precondition for fighting poverty and social exclusion. Thus, gender quality is not just a matter of diversity and social justice; it is also a means of achieving a better life for both men and women.
It is important to note that eliminating gender discrimination, building equal human
relationships and protecting human rights is of equal significance for men and women. Therefore the policies and actions planned and implemented must take into consideration their differing living conditions, circumstances and needs. This is the type of approach that gender mainstreaming fulfils; moreover, when coupled with legislative initiatives for the achievement of gender equality and activities in favour of women (positive action), it promotes full and effective equal access for women and men to resources, means and goods, in an integrated and systematic manner.
This Guide is a response to this holistic perspective, aimed at bridging the gap of gender mainstreaming the policies, programmes and initiatives of civil society organization and entities, for the very first time in Greece. However, the overall method can be applied to any policy-making field, and is also valid outside the time-frame specified for this particular Guide. For these reasons and in these difficult times, we hope that it will constitute a useful tool for gender mainstreaming the efforts of non-governmental organizations to promote equality, protect human rights and fight discrimination and inequality in our communities.
Οδηγός προς τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας για την εξάλειψη του σεξισμού και των έμφυλων διακρίσεων, 2018
Ο Οδηγός αυτός έχει ως βασικό σκοπό να αποτελέσει ένα Πρακτικό Εργαλείο στα
χέρια των επαγγελματι... more Ο Οδηγός αυτός έχει ως βασικό σκοπό να αποτελέσει ένα Πρακτικό Εργαλείο στα
χέρια των επαγγελματιών, ανδρών και γυναικών, από τον χώρο των ΜΜΕ, παρέχοντας ενημέρωση, αλλά πρωτίστως προσφέροντας ιδέες και προτάσεις για την εξάλειψη του σεξισμού και των διακρίσεων από το περιεχόμενο των ΜΜΕ, καθώς η ισότητα των φύλων, ως θεμελιώδης αξία και αρχή των δημοκρατικών κοινωνιών, είναι απαραίτητο να προωθείται σε κάθε δράση που λαμβάνει χώρα στον δημόσιο χώρο.
Το παρόν εγχειρίδιο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο υλοποίησης των δράσεων του Πακέτου Εργασίας 3 «Εκπα... more Το παρόν εγχειρίδιο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο υλοποίησης των δράσεων του Πακέτου Εργασίας 3 «Εκπαιδευτικά Σεμινάρια για στελέχη επιχειρήσεων/ Παρακολούθηση και Αξιολόγηση των Πρωτοβουλιών των επιχειρήσεων για τη συμφιλίωση εργασίας/οικογένειας» του Έργου «SHARE: Προώθηση της συμφιλίωσης της εργασιακής και οικογενειακής ζωής στις επιχειρήσεις και καλύτερης κατανομής των υποχρεώσεων φροντίδας μεταξύ ανδρών και γυναικών». Σε αυτό περιλαμβάνεται ένα ενδεικτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την εκπαίδευση εργοδοτών-τριών και στελεχών επιχειρήσεων, προκειμένου να προωθήσουν πρωτοβουλίες ισότητας των φύλων, με έμφαση σε πρωτοβουλίες που αφορούν στη διευκόλυνση της συμφιλίωσης επαγγελματικής και οικογενειακής/ ιδιωτικής ζωής.
Το Έργο «SHARE» υλοποιείται από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (Συντονιστής Φορέας), το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) και το Women on Top, με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» (2014-2020) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
This manual was developed in the framework of WP3: “Training Seminars for Company Actors/Monitori... more This manual was developed in the framework of WP3: “Training Seminars for Company Actors/Monitoring and Evaluation of company initiatives on work life balance for women and men” of the “SHARE – Promoting work-life balance in companies and a better sharing of care between men and women” Project. It includes an indicative training programme for company actors in order to promote gender equality initiatives, emphasizing on initiatives that facilitate the reconciliation of work and family / private life. This manual incorporates an approach based on the principles of gender training, as well as on the main principles of adult education. Although this manual is part of the SHARE Project activities, it was designed in such a way, so that can become a useful tool for the design of other similar training programmes, that however may differ in terms of their specific characteristics (e.g. target groups, duration, etc.) to the SHARE Project training programme. After the completion of this training programme, the trainees are expected to have improved their knowledge on gender issues and to have developed skills that will enable them to take initiatives for gender equality in their workplace.
The "SHARE" PROJECT is implemented by the General Secretariat for Family Policy and Gender Equality (Coordinator), the Research Centre for Gender Equality (KETHI) and the organization Women On Top. It is funded by the Rights, Equality and Citizenship Programme of the European Union.
Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο: Βία και παρενόχληση στον κόσμο της εργασίας, 2022
Tο Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο για την καταπολέμηση φαινομένων Βίας και Παρενόχλησης στον χώρο Εργασί... more Tο Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο για την καταπολέμηση φαινομένων Βίας και Παρενόχλησης στον χώρο Εργασίας, που εκπονήθηκε από το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών και σεμιναρίων του και να συμβάλει αποφασιστικά στην προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων στον ιδιαίτερα νευραλγικό χώρο της εργασίας.
Το Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο έχει σχεδιασθεί και αναπτυχθεί, προκειμένου να λειτουργήσει υποστηρικτικά στην προσπάθεια για την καλύτερη πληροφόρηση για τα ζητήματα βίας και παρενόχλησης στον κόσμο εργασίας, και απευθύνεται σε όποιον/-α ενδιαφερόμενο/-η θελήσει να το αξιοποιήσει ως ένα εργαλείο ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης.
Gender budgeting - Οδηγός και εργαλεία για την έμφυλη ανάλυση και κατάρτιση προϋπολογισμών σε δήμους, 2021
Ο Οδηγός αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τα στελέχη των Δήμων και ευρύτερα της δημόσιας διοίκησ... more Ο Οδηγός αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τα στελέχη των Δήμων και ευρύτερα της δημόσιας διοίκησης με πρακτικές και τεχνικές που βοηθούν τον σχεδιασμός, την εφαρμογή και την αξιολόγηση προσπαθειών για την ένταξη της διάστασης του φύλου κατά την κατάρτιση των προϋπολογισμών.
Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης για την Προώθηση Πρωτοβουλιών Ισότητας των Φύλων σε Επιχειρήσεις, 2021
Το Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης για την Προώθηση Πρωτοβουλιών Ισότητας των Φύλων σε Επιχειρήσεις δημιου... more Το Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης για την Προώθηση Πρωτοβουλιών Ισότητας των Φύλων σε Επιχειρήσεις δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου “SHARE: Promoting work-life balance in companies and a better sharing of care between men and women”. Στόχος του είναι να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για την πληροφόρηση και την εκπαίδευση στελεχών επιχειρήσεων, προκειμένου να προωθήσουν πρωτοβουλίες ισότητας των φύλων, με έμφαση σε πρωτοβουλίες που αφορούν στη διευκόλυνση της συμφιλίωσης επαγγελματικής και οικογενειακής/ιδιωτικής ζωής, στο εργασιακό τους περιβάλλον.
Conference proceedings books by Nafsika Moschovakou
Πρακτικά 8ου Τακτικού Συνεδρίου Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας «Κοινωνίες και Κοινωνιολογίες στον 21ο αιώνα;", 2023
ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΣΕ ΜΕΤΑΒΑΣΗ: ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ, 2020
Πρακτικά 7ου Τακτικού Συνεδρίου της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας "Κοινωνίες μετά την κρίση, κοινωνίες χωρίς κρίση;", 2022
Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την προστασία του πληθυσμού έναντι τη... more Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την προστασία του πληθυσμού έναντι της πανδημίας του κορωναϊού (COVID-19), διαπιστώθηκε αύξηση της έμφυλης ενδοοικογενειακής βίας, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι νέο καθώς στη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία έχει ήδη τεκμηριωθεί η αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας –την οποία συνήθως υφίστανται γυναίκες– σε περιόδους κρίσεων και καταστροφών, διογκώνοντας ένα προϋπάρχον και εξαιρετικά εκτεταμένο πρόβλημα, όπως προκύπτει από τα δεδομένα εθνικών και διεθνών οργανισμών. Επομένως, τόσο κατά τον σχεδιασμό όσο και κατά την εφαρμογή μέτρων και δράσεων αντιμετώπισης κινδύνων -όπως πανδημίες- πρέπει να λαμβάνεται ειδική μέριμνα για την προστασία και την υποστήριξη μελών πληθυσμιακών ομάδων αυξημένης τρωτότητας, όπως τα θύματα έμφυλης ενδοοικογενειακής βίας.
Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την προστασία του πληθυσμού έναντι τη... more Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την προστασία του πληθυσμού έναντι της πανδημίας του κορωναϊού (COVID-19), διαπιστώθηκε αύξηση της έμφυλης ενδοοικογενειακής βίας, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι νέο καθώς στη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία έχει ήδη τεκμηριωθεί η αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας –την οποία συνήθως υφίστανται γυναίκες– σε περιόδους κρίσεων και καταστροφών, διογκώνοντας ένα προϋπάρχον και εξαιρετικά εκτεταμένο πρόβλημα, όπως προκύπτει από τα δεδομένα εθνικών και διεθνών οργανισμών. Επομένως, τόσο κατά τον σχεδιασμό όσο και κατά την εφαρμογή μέτρων και δράσεων αντιμετώπισης κινδύνων - όπως πανδημίες - πρέπει να λαμβάνεται ειδική μέριμνα για την προστασία και την υποστήριξη μελών πληθυσμιακών ομάδων αυξημένης τρωτότητας, όπως τα θύματα έμφυλης ενδοοικογενειακής βίας.
Papers by Nafsika Moschovakou
Η παρούσα διατριβή εξετάζει το πεδίο της εκπαιδευτικής πολιτικής, αποκαλύπτοντας τις αιτίες που δ... more Η παρούσα διατριβή εξετάζει το πεδίο της εκπαιδευτικής πολιτικής, αποκαλύπτοντας τις αιτίες που δυσχεραίνουν την προώθηση της έμφυλης ισότητας στο εκπαιδευτικό πλαίσιο. Στο επίκεντρο της διερεύνησης τίθεται αφενός ο λόγος της πολιτικής, και ειδικότερα ο κοινοβουλευτικός λόγος της εκπαιδευτικής πολιτικής, και αφετέρου οι εμπειρίες των εκπαιδευτικών που καλούνται να εφαρμόσουν πολιτικές για την έμφυλη ισότητα στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού τους έργου. Με τον τρόπο αυτόν, επιδιώκεται η αποκάλυψη της έμφυλης ιδεολογίας και των αντίστοιχων πολιτισμικών στοιχείων που διέπουν την εκπαιδευτική πολιτική, τόσο στο επίπεδο της θεσμοθέτησής της από τους φορείς εξουσίας, όσο και στο επίπεδο της εφαρμογής της, στο οποίο εκφράζονται μέσα από αντιστάσεις προς τον έμφυλο μετασχηματισμό.Ειδικότερα, στο πλαίσιο της έρευνας, εξετάζεται: κατά πόσον ο κοινοβουλευτικός λόγος για την εκπαιδευτική πολιτική κατασκευάζει έμφυλους κοινωνικούς ρόλους και αναπαράγει στερεότυπες αντιλήψεις, εάν οι εκπαιδευτικές πολιτικές παρεμβάσεις για την έμφυλη ισότητα αποτελούν μέρος μιας συνεκτικής εκπαιδευτικής πολιτικής προς την κατεύθυνση της έμφυλης αλλαγής, γιατί δεν επιφέρουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και αλλαγές, και ποιες είναι αντιστάσεις με ιδεολογική ή άλλη αφετηρία, που διαδραματίζουν ανασταλτικό ρόλο στην προώθηση της έμφυλης ισότητας.Η διατριβή αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος αναπτύσσονται οι θεωρητικές προσεγγίσεις από διαφορετικά επιστημονικά και επιμέρους θεματικά πεδία, τα οποία συνδέονται με το υπό διερεύνηση αντικείμενο, προκειμένου να παράσχουν τα εννοιολογικά εργαλεία για την ανάλυσή του. Ειδικότερα, παρουσιάζεται η θεωρητική συζήτηση για την ανάλυση των πολιτικών του κράτους, με έμφαση στις προσεγγίσεις για τον λόγο, καθώς και θεωρητικά εργαλεία της φεμινιστικής θεωρίας για τον λόγο και τις πολιτικές ισότητας. Το θεωρητικό πλαίσιο ολοκληρώνεται με τη συμπερίληψη προσεγγίσεων για την εκπαιδευτική πολιτική και την εκπαίδευση ως πεδίο (ανα)παραγωγής έμφυλων ανισοτήτων. Τέλος, στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται διεξοδικά οι πολιτικές που έχουν αναπτυχθεί σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για την έμφυλη ισότητα στην εκπαίδευση.Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται το μεθοδολογικό πλαίσιο που επιλέχθηκε για τη διεξαγωγή της έρευνας, καθώς και τα αποτελέσματα των ερευνητικών εστιάσεων σχετικά με α) τις νοηματοδοτήσεις για το φύλο στο πεδίο της εκπαίδευσης, που προκύπτουν από την ανάλυση του πολιτικού λόγου, όπως αρθρώνεται σε συνεδριάσεις του Ελληνικού Κοινοβουλίου, καθώς και β) τις στάσεις των εκπαιδευτικών και των ατόμων που συμμετείχαν σε δύο εφαρμοσμένες εκπαιδευτικές παρεμβάσεις για το φύλο (παρεμβατικά προγράμματα και θεματική εβδομάδα), σε σχέση με τον τρόπο υλοποίησής τους και με τα επιμέρους στοιχεία που αναδύθηκαν μέσα από ημι-δομημένες συνεντεύξεις.
Uploads
Books & Contributions to Books by Nafsika Moschovakou
που σχεδίασε και υλοποίησε το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας, στο πεδίο των
διακρίσεων λόγω ταυτότητας φύλου ή/και σεξουαλικού προσανατολισμού.
Ειδικότερα, πρόκειται για την πρώτη φορά που το ΚΕΘΙ διευρύνει την ερευνητική του
δραστηριότητα στο πεδίο των διακρίσεων βάσει ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού
προσανατολισμού και για τον λόγο αυτό, η συγκεκριμένη Έκθεση -που αποτελεί την
πρώτη σχετική ηλεκτρονική έκδοση του ΚΕΘΙ- συμπεριλαμβάνει ενότητες που
παρέχουν ευρύτερη ενημέρωση για το πεδίο, επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να
αποτελέσει σημαντική πηγή πληροφόρησης για ζητήματα που άπτονται του
αντικειμένου της έρευνας. Ειδικότερα, στο παρόν κείμενο εντάσσονται πληροφορίες
και στοιχεία που εντοπίστηκαν από τη μελέτη σχετικής βιβλιογραφίας και την
επισκόπηση του θεσμικού πλαισίου, καθώς επίσης και τα δεδομένα και αποτελέσματα
που προέκυψαν από τη διεξαγωγή πρωτογενούς ποιοτικής έρευνα
γυναικών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας αποτελεί μία μακροπρόθεσμη πρόκληση, καθώς συνεπάγεται διαρθρωτικές μεταβολές και αλλαγές συμπεριφορών και αντιλήψεων, όπως επίσης τον επαναπροσδιορισμό έμφυλων ρόλων και ταυτοτήτων. Αν και έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή, οι ανισότητες των φύλων επιμένουν, κυρίως σε βάρος των γυναικών, καθώς η ύφεση φαίνεται να τις θίγει περισσότερο από ό,τι τους άνδρες. Εντούτοις, σε περιόδους κρίσης είναι πιθανό να προκύψει και ένα μοναδικό έναυσμα αλλαγής, δεδομένου ότι η προώθηση της ισότητας των φύλων αποτελεί επίσης προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Επομένως, η ισότητα των φύλων δεν είναι μόνο θέμα πολυμορφίας και κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και πεδίο για την εξασφάλιση μιας καλύτερης ζωής, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κατάργηση των έμφυλων διακρίσεων, η οικοδόμηση ισότιμων ανθρώπινων σχέσεων και η προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων αφορά εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες. Επομένως, στις σχεδιαζόμενες και εφαρμοζόμενες πολιτικές και δράσεις χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη οι διαφορετικές συνθήκες ζωής τους, καθώς και οι διαφορετικές καταστάσεις και ανάγκες τους. Αυτού του είδους την προσέγγιση
εκπληρώνει η ένταξη της διάστασης του φύλου (gender mainstreaming), η οποία, όταν λειτουργεί συμπληρωματικά σε νομοθετικές πρωτοβουλίες για την επίτευξη της ισότητας των φύλων και σε δράσεις υπέρ των γυναικών (θετικές δράσεις), προωθεί με ολοκληρωμένο και συστηματικό τρόπο την πλήρη και ουσιαστική ισότιμη πρόσβαση των γυναικών και των ανδρών σε πόρους, μέσα και αγαθά.
Ο παρών Οδηγός συνιστά μία απάντηση σε αυτή την ολόπλευρη προοπτική, και έρχεται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, να καλύψει το κενό της ένταξης της διάστασης του φύλου σε πολιτικές, προγράμματα και πρωτοβουλίες των οργανώσεων και φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών. Η γενική μέθοδός του, ωστόσο, μπορεί να εφαρμοστεί και σε οποιοδήποτε πεδίο χάραξης πολιτικής, ισχύει δε και εκτός του οριζόμενου χρονικού πλαισίου του παρόντος Οδηγού. Ελπίζουμε, γι’ αυτούς τους λόγους, να αποτελέσει, σε κρίσιμους καιρούς, ένα
χρήσιμο μέσο και εργαλείο, προς τη συμπερίληψη της οπτικής του φύλου στις προσπάθειες των μη κυβερνητικών οργανώσεων για την προώθηση της ισότητας, τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και την καταπολέμηση των διακρίσεων και των ανισοτήτων στις κοινωνίες μας.
Books by Nafsika Moschovakou
It is important to note that eliminating gender discrimination, building equal human
relationships and protecting human rights is of equal significance for men and women. Therefore the policies and actions planned and implemented must take into consideration their differing living conditions, circumstances and needs. This is the type of approach that gender mainstreaming fulfils; moreover, when coupled with legislative initiatives for the achievement of gender equality and activities in favour of women (positive action), it promotes full and effective equal access for women and men to resources, means and goods, in an integrated and systematic manner.
This Guide is a response to this holistic perspective, aimed at bridging the gap of gender mainstreaming the policies, programmes and initiatives of civil society organization and entities, for the very first time in Greece. However, the overall method can be applied to any policy-making field, and is also valid outside the time-frame specified for this particular Guide. For these reasons and in these difficult times, we hope that it will constitute a useful tool for gender mainstreaming the efforts of non-governmental organizations to promote equality, protect human rights and fight discrimination and inequality in our communities.
χέρια των επαγγελματιών, ανδρών και γυναικών, από τον χώρο των ΜΜΕ, παρέχοντας ενημέρωση, αλλά πρωτίστως προσφέροντας ιδέες και προτάσεις για την εξάλειψη του σεξισμού και των διακρίσεων από το περιεχόμενο των ΜΜΕ, καθώς η ισότητα των φύλων, ως θεμελιώδης αξία και αρχή των δημοκρατικών κοινωνιών, είναι απαραίτητο να προωθείται σε κάθε δράση που λαμβάνει χώρα στον δημόσιο χώρο.
Το Έργο «SHARE» υλοποιείται από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (Συντονιστής Φορέας), το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) και το Women on Top, με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» (2014-2020) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
The "SHARE" PROJECT is implemented by the General Secretariat for Family Policy and Gender Equality (Coordinator), the Research Centre for Gender Equality (KETHI) and the organization Women On Top. It is funded by the Rights, Equality and Citizenship Programme of the European Union.
Το Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο έχει σχεδιασθεί και αναπτυχθεί, προκειμένου να λειτουργήσει υποστηρικτικά στην προσπάθεια για την καλύτερη πληροφόρηση για τα ζητήματα βίας και παρενόχλησης στον κόσμο εργασίας, και απευθύνεται σε όποιον/-α ενδιαφερόμενο/-η θελήσει να το αξιοποιήσει ως ένα εργαλείο ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης.
Conference proceedings books by Nafsika Moschovakou
Papers by Nafsika Moschovakou
που σχεδίασε και υλοποίησε το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας, στο πεδίο των
διακρίσεων λόγω ταυτότητας φύλου ή/και σεξουαλικού προσανατολισμού.
Ειδικότερα, πρόκειται για την πρώτη φορά που το ΚΕΘΙ διευρύνει την ερευνητική του
δραστηριότητα στο πεδίο των διακρίσεων βάσει ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού
προσανατολισμού και για τον λόγο αυτό, η συγκεκριμένη Έκθεση -που αποτελεί την
πρώτη σχετική ηλεκτρονική έκδοση του ΚΕΘΙ- συμπεριλαμβάνει ενότητες που
παρέχουν ευρύτερη ενημέρωση για το πεδίο, επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να
αποτελέσει σημαντική πηγή πληροφόρησης για ζητήματα που άπτονται του
αντικειμένου της έρευνας. Ειδικότερα, στο παρόν κείμενο εντάσσονται πληροφορίες
και στοιχεία που εντοπίστηκαν από τη μελέτη σχετικής βιβλιογραφίας και την
επισκόπηση του θεσμικού πλαισίου, καθώς επίσης και τα δεδομένα και αποτελέσματα
που προέκυψαν από τη διεξαγωγή πρωτογενούς ποιοτικής έρευνα
γυναικών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας αποτελεί μία μακροπρόθεσμη πρόκληση, καθώς συνεπάγεται διαρθρωτικές μεταβολές και αλλαγές συμπεριφορών και αντιλήψεων, όπως επίσης τον επαναπροσδιορισμό έμφυλων ρόλων και ταυτοτήτων. Αν και έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή, οι ανισότητες των φύλων επιμένουν, κυρίως σε βάρος των γυναικών, καθώς η ύφεση φαίνεται να τις θίγει περισσότερο από ό,τι τους άνδρες. Εντούτοις, σε περιόδους κρίσης είναι πιθανό να προκύψει και ένα μοναδικό έναυσμα αλλαγής, δεδομένου ότι η προώθηση της ισότητας των φύλων αποτελεί επίσης προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Επομένως, η ισότητα των φύλων δεν είναι μόνο θέμα πολυμορφίας και κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και πεδίο για την εξασφάλιση μιας καλύτερης ζωής, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κατάργηση των έμφυλων διακρίσεων, η οικοδόμηση ισότιμων ανθρώπινων σχέσεων και η προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων αφορά εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες. Επομένως, στις σχεδιαζόμενες και εφαρμοζόμενες πολιτικές και δράσεις χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη οι διαφορετικές συνθήκες ζωής τους, καθώς και οι διαφορετικές καταστάσεις και ανάγκες τους. Αυτού του είδους την προσέγγιση
εκπληρώνει η ένταξη της διάστασης του φύλου (gender mainstreaming), η οποία, όταν λειτουργεί συμπληρωματικά σε νομοθετικές πρωτοβουλίες για την επίτευξη της ισότητας των φύλων και σε δράσεις υπέρ των γυναικών (θετικές δράσεις), προωθεί με ολοκληρωμένο και συστηματικό τρόπο την πλήρη και ουσιαστική ισότιμη πρόσβαση των γυναικών και των ανδρών σε πόρους, μέσα και αγαθά.
Ο παρών Οδηγός συνιστά μία απάντηση σε αυτή την ολόπλευρη προοπτική, και έρχεται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, να καλύψει το κενό της ένταξης της διάστασης του φύλου σε πολιτικές, προγράμματα και πρωτοβουλίες των οργανώσεων και φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών. Η γενική μέθοδός του, ωστόσο, μπορεί να εφαρμοστεί και σε οποιοδήποτε πεδίο χάραξης πολιτικής, ισχύει δε και εκτός του οριζόμενου χρονικού πλαισίου του παρόντος Οδηγού. Ελπίζουμε, γι’ αυτούς τους λόγους, να αποτελέσει, σε κρίσιμους καιρούς, ένα
χρήσιμο μέσο και εργαλείο, προς τη συμπερίληψη της οπτικής του φύλου στις προσπάθειες των μη κυβερνητικών οργανώσεων για την προώθηση της ισότητας, τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και την καταπολέμηση των διακρίσεων και των ανισοτήτων στις κοινωνίες μας.
It is important to note that eliminating gender discrimination, building equal human
relationships and protecting human rights is of equal significance for men and women. Therefore the policies and actions planned and implemented must take into consideration their differing living conditions, circumstances and needs. This is the type of approach that gender mainstreaming fulfils; moreover, when coupled with legislative initiatives for the achievement of gender equality and activities in favour of women (positive action), it promotes full and effective equal access for women and men to resources, means and goods, in an integrated and systematic manner.
This Guide is a response to this holistic perspective, aimed at bridging the gap of gender mainstreaming the policies, programmes and initiatives of civil society organization and entities, for the very first time in Greece. However, the overall method can be applied to any policy-making field, and is also valid outside the time-frame specified for this particular Guide. For these reasons and in these difficult times, we hope that it will constitute a useful tool for gender mainstreaming the efforts of non-governmental organizations to promote equality, protect human rights and fight discrimination and inequality in our communities.
χέρια των επαγγελματιών, ανδρών και γυναικών, από τον χώρο των ΜΜΕ, παρέχοντας ενημέρωση, αλλά πρωτίστως προσφέροντας ιδέες και προτάσεις για την εξάλειψη του σεξισμού και των διακρίσεων από το περιεχόμενο των ΜΜΕ, καθώς η ισότητα των φύλων, ως θεμελιώδης αξία και αρχή των δημοκρατικών κοινωνιών, είναι απαραίτητο να προωθείται σε κάθε δράση που λαμβάνει χώρα στον δημόσιο χώρο.
Το Έργο «SHARE» υλοποιείται από τη Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (Συντονιστής Φορέας), το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) και το Women on Top, με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» (2014-2020) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
The "SHARE" PROJECT is implemented by the General Secretariat for Family Policy and Gender Equality (Coordinator), the Research Centre for Gender Equality (KETHI) and the organization Women On Top. It is funded by the Rights, Equality and Citizenship Programme of the European Union.
Το Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο έχει σχεδιασθεί και αναπτυχθεί, προκειμένου να λειτουργήσει υποστηρικτικά στην προσπάθεια για την καλύτερη πληροφόρηση για τα ζητήματα βίας και παρενόχλησης στον κόσμο εργασίας, και απευθύνεται σε όποιον/-α ενδιαφερόμενο/-η θελήσει να το αξιοποιήσει ως ένα εργαλείο ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης.