Verpleging
Verpleging is 'n beroep binne die gesondheidsorgsektor wat op die versorging van individue, gesinne en gemeenskappe fokus sodat hulle optimale gesondheid en lewenskwaliteit kan bekom, kan handhaaf of kan terugkry.
Verpleërs kan op grond van hulle benadering tot pasiëntesorg, opleiding en bestek van praktyk van ander gesondheidsorgverskaffers onderskei word.
Verpleegsters werk saam met dokters, terapeute, die pasiënt, die pasiënt se gesin en ander spanlede in die ontwikkeling van 'n versorgingsplan ten einde lewenskwaliteit te verbeter. Meer ervare susters, soos kliniese verpleegspesialiste en verpleegpraktisyns, kan gesondheidsprobleme diagnoseer en medikasie en ander terapieë voorskryf. Verpleegsters kan interafhanklik, byvoorbeeld saam met dokters, sowel as onafhanklik as verpleegdeskundiges werk.
Beroepstipe Gesondheidsorgpraktisyn
Aktiwiteitsektore Gesondheidsorg
Beskrywing Sorg vir die algemene welsyn van pasiënte.
Opleiding Kwalifikasies kragtens statutêre regulasies volgens die betrokke land se nasionale of provinsiale wetgewing
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Tradisioneel
[wysig | wysig bron]Dit is die taak verpleeghistorici om bepaal of die sorg wat in die antieke tye aan siekes of beseerdes verskaf is, inderdaad verpleging was.[1] In die vyfde eeu v.C. verwys die Hippokratiese Versameling byvoorbeeld na die geskoolde sorg en observasie van pasiënte deur manlike "versorgers", wat moontlik vroeë verpleërs was.
Voor die grondvesting van moderne verpleging het lede van godsdienstige ordes soos nonne en monnike verplegingstipe sorg verskaf.[2] Voorbeelde bestaan onder andere in die Christelike,[3] Islamitiese[4] en Boeddhistiese[5] tradisies. Febe wat in Romeine 16 genoem word, is in baie bronne as "die eerste besoekende verpleegster" beskryf.[6][7] Hierdie tradisies het 'n groot invloed op die ontwikkeling van die etos van moderne verpleging gehad. Die godsdienstige wortels van moderne verpleging kan vandag nog in baie lande gesien word.
Gedurende die Hervorming van die 16e eeu het Protestantse hervormers die kloosters toegemaak. Die nonne wat voorheen as verpleegsters gedien het, het pensioen ontvang of is aangesê om te trou en tuis te bly.[8] Die verpleegberoep het vir ongeveer 200 jaar 'n reuse terugslag beleef.[9]
19de eeu
[wysig | wysig bron]Florence Nightingale was 'n invloedryke figuur in die ontwikkeling van moderne verpleging. Sy het gedurende die Krimoorlog die grondslag van professionele verpleging gelê.[10] Haar Notes on Nursing het populêr geword, en met die stigting van die eerste verpleegskool wat aan 'n funksionerende hospitaal en mediese skool gekoppel was, het die Nightingale-verpleegmodel ná 1870 deur Europa en Noord-Amerika versprei.[11]
Die formele gebruik van verpleegsters in die moderne militêre diens het in die tweede helfte van die negentiende eeu begin. Verpleegsters het in die Eerste Boere-oorlog, die Egiptiese Oorlog (1882) en die Soedannese Oorlog (1883) aktief diens gedoen.
20ste eeu
[wysig | wysig bron]Hospitaalopleiding het in die vroeë 1900's die lig gesien, en daar is groot klem op praktiese ervaring geplaas. Hospitale en dokters het vroue in verpleging as 'n bron van gratis of goedkoop arbeid beskou. Die uitbuiting van verpleegsters deur werkgewers, dokters en opleidingverskaffers was nie ongewoon nie.[12]
Alhoewel baie verpleegsters in die Eerste Wêreldoorlog diens gedoen het, het die beroep gedurende die Tweede Wêreldoorlog 'n transformasie ondergaan. Britse verpleegsters van die Weermag se Verpleegdiens was deel van elke oorsese veldtog.[13] Meer verpleegsters het vir diens in die Amerikaanse Weermag en Vloot as vir enige ander beroep aangemeld.[14][15] Ook die Nazi's het 40 000 verpleegsters gehad.
Die moderne era het die ontwikkeling van voorgraadse en nagraadse verpleegkursusse gesien. Saam met die toenemende erkenning van verpleging as 'n akademiese dissipline het daar 'n behoefte ontstaan om 'n teoretiese basis vir die praktyk te ontwikkel.[16]
Gedurende die 19e en vroeë 20ste eeu is verpleging as 'n vroueberoep beskou, nes dit gewoonlik mans was wat dokters geword het. Met toenemende verwagtings van gelykheid in die werksplek gedurende die laat 20ste eeu het verpleging amptelik 'n geslagsneutrale beroep geword. In praktyk is daar egter in die vroeë 21e eeu steeds heelwat minder mansverpleërs in vergelyking met vrouedokters.[17][18]
Definisie
[wysig | wysig bron]Verpleegpraktyk wissel wat onderskeie spesialiteitsgebiede sowel as verskillende lande betref, maar die Internasionale Raad van Verpleegsters verskaf hierdie omvattende definisie:[19]
Verpleging omvat outonome en samewerkende versorging van individue van alle ouderdomme, families, groepe en gemeenskappe, siek of gesond en in alle situasies. Verpleging behels die bevordering van gesondheid, voorkoming van siektes en die versorging van siek, gestremde en sterwende persone. Voorspraak, bevordering van 'n veilige omgewing, navorsing, deelname aan die vorming van gesondheidsbeleide en betrokkenheid by pasiënt- en gesondheidstelselbestuur, en onderwys is ook belangrike rolle in verpleging.
As 'n beroep
[wysig | wysig bron]In die meeste lande word verpleegpraktyk deur wetgewing omskryf en beheer, en toetrede tot die beroep word op nasionale of provinsiale vlak gereguleer.
Die doel van die verpleeggemeenskap wêreldwyd is om gehaltesorg vir alle persone te verseker terwyl verpleegsters hul sertifikate, etiekkode, standaarde en bekwaamhede volhou en hulle opleiding voortsit.[20] Daar bestaan verskeie opleidingsmoontlikhede vir persone wat hulle as professionele verpleërs wil laat kwalifiseer, en alhoewel opleiding wêreldwyd baie verskil, behels dit altyd die studie van verpleegpraktyk sowel as opleiding in kliniese vaardighede. Alle verpleegsters moet oor een of meer kwalifikasies beskik, afhangende van hulle bestek van praktyk en opleiding.
Verpleegsters kan hulle persoonlike en professionele belange volg deur te enige tyd saam met enige groep mense in enige situasie te werk. Sommige verpleegsters voel hulle tuis in die meer tradisionele, algemene hospitaalopset. Ander opsies sluit in: Pediatrie, Neonataal, Kraam, Obstetrie, Ginekologie, Geriatrie, Ambulanswerk of Anestesiologie. Daar is baie ander opsies wat deur verpleegsters ondersoek kan word, afhangende van die kwalifikasie en opleiding wat vereis word.
Anders as wat algemeen aanvaar word, is verpleegsters nie werklik doktersassistente nie. Dit geld in sekere situasies, maar oor die algemeen sien ons dat verpleegsters hulle pasiënte onafhanklik versorg of ander verpleegsters bystaan.[21] Verpleegsters werk amper sonder uitsondering op hulle eie of saam met ander verpleegsters. Verpleegsters sal dokters in die nood- of in trauma-eenheid bystaan waar hulp nodig is.[22]
Geslagskwessies
[wysig | wysig bron]_Yokosuka.jpg)
Ondanks wette vir gelyke geleenthede is verpleging steeds 'n beroep wat deur vroue oorheers word.[23] Die man-vrou verhouding in verpleging is ongeveer 1:19 in Kanada en die Verenigde State. Hierdie verhouding word wêreldwyd weerspieël. Interessant genoeg is daar uitsonderings in Franssprekende Afrikalande waar daar meer manlike as vroulike verpleërs is. In Europese lande soos Spanje, Portugal, Tsjeggo-Slowakye en Italië is meer as 20% verpleërs manlik. Alhoewel daar meer vroue in die beroep is, ontvang manlike verpleërs groter salarisse. Volgens 'n opname verdien manlike verpleërs gemiddeld $60 700 per jaar en hulle vroulike eweknieë $51 100 per jaar.
Teorie en proses
[wysig | wysig bron]Verpleegpraktyk is die verskaffing van verpleegsorg. Verpleegsters implementeer die verpleegsorgplan aan die hand van die verpleegproses. In breë trekke is die verpleegproses die metode waarvolgens behoeftes geassesseer en gediagnoseer word, uitkomste en intervensies beplan word, intervensies uitgevoer word en die uitkomste van die versorging geëvalueer word.
Bestek van aktiwiteite
[wysig | wysig bron]Bystand met daaglikse leefaktiwiteite
[wysig | wysig bron]Bystand met daaglikse leefaktiwiteite word vereis wanneer 'n pasiënt se mobiliteit aangetas is, soos wanneer 'n bedlêende pasiënt in die bed omgedraai moet word. Op higiëniese vlak behels dit dikwels bedwasse en hulp met urinêre en stoelgangverwydering.
Medikasie
[wysig | wysig bron]Verpleegsters het oor die algemeen nie die gesag om medikasie voor te skryf nie, met enkele uitsonderings. Alle medikasie wat deur verpleegsters toegedien word, moet op 'n gelisensieerde praktisyn se voorskrifvorm aangeteken wees.
Pasiëntonderrig
[wysig | wysig bron]Die pasiënt se gesin word dikwels by die onderrig betrek. Effektiewe pasiëntonderrig lei tot minder komplikasies en hospitaalbesoeke.[24]
Vakgebiede
[wysig | wysig bron]Verpleging is die mees diverse gesondheidsorgberoep. Verpleegsters praktiseer in 'n wye verskeidenheid opsette en situasies, maar oor die algemeen word verpleging op grond van pasiënte se behoeftes gekategoriseer.
Die vernaamste afdelings is:
- gemeenskappe/publiek
- gesin/individu lewenslange sorg
- volwasse-gerontologie
- neonataal
- vrouegesondheid/geslagsverwant
- psige/geestesgesondheid
Daar is ook spesialisgebiede soos kardiale verpleging, ortopediese verpleging, paliatiewe (verligtende) sorg, perioperatiewe verpleging, verloskundige verpleging, onkologiese verpleging, verpleeginformatika, televerpleging.
Beroepsrisiko's
[wysig | wysig bron]Daar is wêreldwyd 'n ernstige tekort aan verpleegsters.[25] Een rede hiervoor is die werksomgewing waarin verpleegsters praktiseer. In 'n onlangse studie van empiriese menslike faktore en ergonomiese literatuur spesifiek tot verpleging is daar gevind dat verpleegsters oor die algemeen in armoedige omgewingstoestande werk. In sommige lande bestaan daar wetgewing met betrekking tot aanvaarbare verpleegster-pasiënt verhoudings.
Die vinnige pas en onvoorspelbare aard van gesondheidsorg stel verpleegsters bloot aan risiko's soos beserings en siektes, insluitend hoë beroepstres. Verpleging is 'n uiters spanningsvolle beroep en verpleegsters ervaar van die hoogste vlakke van beroepstres in vergelyking met ander beroepe. Hierdie stres stel verpleegsters bloot aan kort- en langtermyn gesondheidsprobleme, insluitend slaapversteurings, depressie, psigiatriese versteurings, stresverwante siektes en siektes oor die algemeen. Verpleegsters kan ook aan empatie-uitputting en morele angs ly wat hulle geestesgesondheid verder kan benadeel. Hulle het ook hoë vlakke van beroepsuitbranding (40%) en emosionele uitputting (43,2%). Uitbranding en uitputting verhoog die risiko vir siektes, mediese foute en gee aanleiding tot suboptimale sorggewing.[26]
Verpleegsters is ook aan geweld en mishandeling by die werksplek blootgestel.[27] Voorvalle van geweld behels gewoonlik nie-personeel (bv. pasiënte of familie), terwyl mishandeling gewoonlik deur ander hospitaalpersoneel gepleeg word. 57% van Amerikaanse verpleegsters het in 2011 gerapporteer dat hulle by die werk gedreig is; 17% is fisiek aangeval.[26]
Voorkoming
[wysig | wysig bron]Daar is verskeie intervensies wat die beroepsrisiko's van verpleging kan verklein. Dit kan individu- of organisasiegefokus wees. Individugefokusde intervensies sluit streshanteringsprogramme in wat by individue aangepas kan word. Organisasiegerigte intervensies fokus op die vermindering van spanningsvolle aspekte van die werksomgewing deur spanningsvolle kenmerke te identifiseer en oplossings daarvoor te vind.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ O'Lynn, CE (2007). "History of men in nursing: a review". In O'Lynn, CE; Tranbarger, RE. Men in Nursing: History, Challenges, and Opportunities. New York: Springer Pub. pp. 6–8. ISBN 978-0-8261-0349-9.
- ↑ Bloy, M. "Florence Nightingale (1820–1910)". The Victorian Web. Besoek op 24 November 2014.
- ↑ Ferngren, GB (2009). Medicine & health care in early Christianity. Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. 121. ISBN 978-0-8018-9522-7.
- ↑ Sachedina, Abdulaziz (2009). Islamic biomedical ethics: principles and application. Oxford: Oxford University Press. pp. 93–94. ISBN 978-0-19-537850-4.
- ↑ de Bary, WT, ed. (2011). The Buddhist tradition in India, China & Japan (Unabridged. ed.). New York: Vintage eBooks. pp. 35–36. ISBN 978-0-307-77879-6.
- ↑ Egenes, KJ (2009). "History of nursing". In Halstead, J; Roux, G. Issues and Trends in Nursing: Essential Knowledge for Today and Tomorrow. Sudbury, MA: Jones and Bartlett. p. 2. ISBN 978-0-7637-5225-5.
- ↑ Striepe, JM (1992). "Reclaiming the church's healing role". Journal of Christian Nursing 10 (1): 4–7. doi:10.1097/00005217-199310010-00002. PMID 8418284.
- ↑ Leonard, AE (2008). "Female religious orders". In Hsia, RP. A Companion to the Reformation World (1st paperback ed.). Oxford: Blackwell Publishers. p. 244. ISBN 978-1-4051-4962-4.
- ↑ Lundy, KS (2014). "A history of health care and nursing". In Masters, K. Role Development in Professional Nursing Practice (3rd ed.). Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning. pp. 11–12. ISBN 978-1-4496-8198-2.
- ↑ Winkel, W (2009). "Florence Nightingale". Epidemiology 20 (2): 311. doi:10.1097/EDE.0b013e3181935ad6.
- ↑ Quinn, Shawna M. "Agnes Warner and the Nursing Sisters of the Great War" (PDF). Goose Lane editions and the New Brunswick Military Heritage Project (2010) ISBN 978-0-86492-633-3. Besoek op 29 November 2014.
- ↑ Chin, PL; Kramer, MK (2008). Integrated Theory and Knowledge Development in Nursing (7th ed.). St. Louis: Mosby Elsevier. pp. 33–34. ISBN 978-0-323-05270-2.
- ↑ "QA World War Two Nursing". qaranc.co.uk. BEsoek op 31 Oktober 2011.
- ↑ D'Ann Campbell, Women at War with America: Private Lives in a Patriotic Era (1984) ch 2
- ↑ Philip A. Kalisch and Beatrice J. Kalisch, American Nursing: A History (4th ed. 2003)
- ↑ Alligood, MR (2013). "Introduction to nursing theory". In Alligood, MR; Tomey, AM. Nursing Theorists and their Work (7th ed.). Maryland Heights, MO: Mosby/Elsevier. pp. 5–6. ISBN 978-0-323-05641-0.
- ↑ "Total Number of Professionally Active Nurses, by Gender". kff.org. Besoek op 2016-01-19.
- ↑ "Distribution of Physicians by Gender". kff.org. Besoek op 2016-01-19.
- ↑ International Council of Nurses Verkry Augustus 2007
- ↑ International Council of Nurses Geargiveer 29 April 2010 op Wayback Machine Verkry Augustus 2007
- ↑ "5 Myths about Registered Nurses – Ameritech College of Healthcare". Ameritech College of Healthcare. Verkry 2015-10-15.
- ↑ "Registered Nurse (RN) Career and Job Information". careerprofiles.info. Verkry 2015-10-15.
- ↑ "BM 2004;328:141–142 (17 January)" (PDF). Besoek op 2013-09-04.
- ↑ Taylor, C. R., Lillis, C., LeMone, P., Lynn, P. (2011) Fundamentals of nursing: The art and science of nursing care. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, page 468.
- ↑ Buchanan, J. (2002). "Global nursing shortages". BM 324 (7340): 751–2. doi:10.1136/bmj.324.7340.751. PMC 1122695. PMID 11923146.
- ↑ 26,0 26,1 Roberts, Rashaun; Grubb, Paula L.; Grosch, James W. (25 June 2012). "Alleviating Job Stress in Nurses". NIOSH: Workplace Safety and Health. Medscape and NIOSH.
- ↑ Hartley, Dan; Ridenour, Marilyn (12 August 2013). "Free On-line Violence Prevention Training for Nurses". National Institute for Occupational Safety and Health. Besoek op 15 Januarie 2015.
