Romeinse mitologie

Die Romeinse mitologie, die godsdiens van antieke Rome, kan in twee dele gedeel word. Die vroeëre deel was kulties van aard en het op verskillende maniere van die Griekse mitologie verskil. Die latere deel was meestal letterkundig en is direk uit die Griekse mitologie ontleen.

Vroeë Romeinse mites

Die vroeë Romeine het geen aaneenlopende verhale oor hul gode gehad wat vergelyk kan word met die stryd van die Titane of die verleiding van Zeus deur Hera nie. Sulke verhale het eers verskyn toe Romeinse skrywers in die latere stadiums van die Romeinse Republiek begin het om die Griekse modelle aan te neem. Die Romeine het egter wel 'n hoogs ontwikkelde stel rituele, priesterkolleges en groepe gode gehad wat aan mekaar verwant was. Daarnaas het hulle ook 'n ryk versameling historiese mites oor die ontstaan van hul stad gehad wat hoofsaaklik uit menslike helde bestaan het, met so nou en dan 'n goddelike inmenging.

Vroeë mitologie oor die gode

Die Romeinse model het gode op 'n ander manier gedefinieer as die Grieke en ook anders aan hulle gedink. Byvoorbeeld, as mens 'n Griekse persoon sou vra oor Demeter, sou hy of sy kon antwoord met die bekende verhaal van Demeter se verdriet oor die ontvoering van Persephone deur Hades.

'n Argaïse Romein, daarenteen, sou kon vertel van Ceres, dat sy 'n amptelike priester gehad het wat 'n flamen genoem was en dat hy 'n junior priester was in vergelyking met die flamens van Jupiter, Mars en Quirinus, maar 'n senior was in vergelyking met die flamens van Flora en Pomona. Hy sou ook weet dat sy deel was van 'n triade met twee ander landbougode, Liber en Libera. Die persoon sou selfs al die minder belangrike gode wat vir haar gehelp het op sy vingers kon aftel, saam met hul spesialiteite: Sarritor (onkruid verwyder), Messor (om te oes), Convector (vervoer), Conditor (opberger), Insitor (saaier) en talle meer.

Dus was die argaïese Romeinse mitologie, sover dit die gode betref het, nie saamgestel uit verhale nie, maar eerder uit aansluitende en ingewikkelde assosiasies tussen die gode en die mense.

Die oorspronklike geloof van die vroeë Romeine is verander deur die byvoeging van talle, soms teenstrydige, sienings in later tye en ook deur die opname van 'n enorme deel van die Griekse mitologie. Wat vandag oor die vroeë Romeinse geloof bekend is, kom nie van destydse geskrifte nie, maar van latere skrywers wat probeer het om die ou tradisies te behou, soos die geleerde Marcus Terentius Varro uit die 1ste eeu v.C. Ander klassieke skrywers, soos die digter Ovidius, is sterk deur die Hellenistiese modelle beïnvloed en hul werke het ook gereeld Griekse gelowe gebruik om die spasies in die Romeinse tradisies mee op te vul.

Vroeë mitologie oor Romeinse geskiedenis

In teenstelling met die skaars verhalende werke oor hul gode, het die Romeine 'n ryk versameling legendes gehad oor die stigting en vroeë groei van hul eie stad. Hulle het ook materiaal uit Griekse heldelegendes ontleen en hieraan bygevoeg, met die gevolg dat Aeneas 'n voorvader van Romulus en Remus is.

Die Aeneis en die eerste paar boeke van Livius is die beste bestaande bronne vir hierdie menslike mitologie.

Inheemse Romeinse en Italiese gode

Die Romeinse rituele van die amptelike priesters tref 'n duidelike onderskeid tussen twee klasse gode: die di indigetes en die di novensides of novensiles. Eersgenoemde was die oorspronklike gode van die Romeinse staat en hul name en karakter word aangedui deur die titels van die eerste priesters en die gevestigde feesdae op die kalender: 30 sulke gode is met spesiale feesdae geëer. Die novensides was latere gode wat in die stad bekend gestel is tydens die historiese periode, meestal op 'n bekende datum en as antwoord op 'n spesifieke krisis of noodgeval. Vroeë Romeine het, naas die di indigetes, 'n groep gode gehad wat gespesialiseer het in 'n spesifieke aktiwiteit, soos die oes. Oorblywende fragmente het onthul dat by sulke dade, soos die oes of om te saai, 'n verskillende god opgeroep is vir elke stap van die proses. Die naam van die spesifieke god is dikwels afgelei van die werkwoord wat die aktiwiteit beskryf. Die gode kan geklassifiseer word as hulpgode en is saam met die hoofgode opgeroep. Vroeë Romeinse kultus was dus nie soseer politeïsties nie, maar eerder polidemonies: Die aanbidders se konsepte van die opgeroepde wesens het uit weinig meer as hul naam en funksie bestaan en die mag, of numen, van dié wesens was uiters gespesialiseerd.

Die karakters van die indigetes en hul feeste dui daarop dat die vroeë Romeine nie slegs lede van die landbougemeenskap was nie, maar ook lief was daarvoor om te veg en oorlog te voer. Die gode het die praktiese daaglikse behoeftes duidelik verteenwoordig, soos nodig geag deur die Romeinse gemeenskap waartoe hulle behoort het. Janus en Vesta het by die deure en haarde gewaak, die Lares het die veld en die huis opgepas, Pales het na die weivelde gekyk, Saturnus na die saaiery, Ceres na die groei van die graan, Pomona na die vrugte en Consus en Ops na die oes. Selfs die koninklike Jupiter, die koning van die gode, is geëer vir die hulp wat sy reën vir die plase en wynvelde bring. Hy is ook beskou as die bestuurder van menslike aktiwiteite, met weerlig as sy wapen, en as die beskermer van die Romeine en hul militêre aktiwiteite buite die grense van hul eie gemeenskap. Die gode Mars en Quirinus was baie prominent in die vroeë tye en word gereeld met mekaar verwar. Mars was 'n god van oorlog en is in Maart en Oktober geëer. Quirinus word deur moderne akademici beskou as die beskermer van die leër in tye van vrede.

Aan die bopunt van die eerste groep gode was die triade Jupiter, Mars en Quirinus (hul priesters, of flamens, was dus ook van die hoogste rang) en saam met hulle Janus en Vesta. In dié tyd het die gode nie werklik hul eie individualiteit besit nie en hulle persoonlike geskiedenis het troues en stambome ontbreek. Anders as die gode van die Grieke is daar nie van die Romeinse gode verwag om soos mense op te tree nie en dus bestaan daar nie baie rekords van die gode se aktiwiteite nie. Hierdie ouer manier van aanbidding is verbind met Numa Pompilius, die tweede koning van Rome, van wie daar geglo is dat sy vrou en raadgewer die Romeinse godin van fonteine en geboorte, Egeria, was. (Egeria word in latere letterkundige bronne geïdentifiseer as 'n nimf.)

Uitheemse gode

Die absorbering van aangrensende gebiede se plaaslike gode het plaasgevind soos die Romeinse staat en die omliggende gebiede wat hy verower het. Die Romeine het oor die algemeen die plaaslike gode van die verowerde gebiede dieselfde eer gegee as die vroeë gode van die Romeinse staat. In baie gevalle is die nuwe gode amptelike genooi om hulle tuis te maak in nuwe heiligdomme in Rome. Die groei en uitbreiding van die stad het ook buitelanders gelok, wat toegelaat is om ook hul eie gode te aanbid sodra hulle eers in Rome was. Mithras het op hierdie manier na Rome gekom en sy gewildheid onder die Romeinse legioene het sy kultus tot so ver as Brittanje versprei. Die belangrikste Romeinse gode is naderhand met die meer menslike Griekse gode en godinne geïdentifiseer en het baie van hul eienskappe en mites aangeneem.