Taj Mahal
| Taj Mahal* | |
|---|---|
| Unesco-wêrelderfenisterrein | |
| |
| Die Taj Mahal | |
  Taj Mahal |
|
| Koördinate: 27°10′27″N 78°02′32″O / 27.17417°N 78.04222°O | |
| Lande |  Indië
|
| Tipe | Kultuur |
| Kriteria | i |
| Verwysings | 252 |
| Streek† | Asië |
| Inskripsiegeskiedenis | |
| Inskripsie | 1983 (7de Sessie) |
| * Naam soos dit in die Wêrelderfenislys verskyn. † Streek soos deur Unesco geklassifiseer. | |
Die Taj Mahal (Oerdoe: تاج محل, Hindi: ताज महल, uitspraak: Tâdj-Mahal) is 'n 17de-eeuse gebou in die Noord-Indiese stad Agra (Uttar Pradesh) aan die oewer van die Yamuna, wat in die styl van 'n moskee opgerig is. Die naam is afkomstig uit Persies en beteken "Paleis van die kroon". Dit is 'n mausoleum wat tussen 1631 en 1648 opgerig is in opdrag van die Indiese Grootmogol, Shah Jahan, as grafmonument vir sy hoofeggenote Mumtaz Mahal, wat in 1631 in die kraambed oorlede is. Later is ook sy eie liggaam daarin begrawe. Die Taj Mahal is in 1983 deur Unesco as wêrelderfenisgebied gelys.[1]
Bouwerk aan die mausoleum is eintlik in 1643 al voltooi, maar werk aan ander fases van die projek het nog 10 jaar voortgeduur. Die Taj Mahal-kompleks is vermoedelik in 1653 in sy geheel voltooi teen ’n koste van 32 miljoen roepees (wat in 2015 sowat $827 miljoen dollar sou gewees het). Sowat 20 000 vakmanne is in diens geneem en het gewerk onder leiding van ’n raad argitekte wat gelei is deur die keiser se hofargitek, Ustad Ahmad Lahauri.
Ontwerp
[wysig | wysig bron]Die Taj Mahal inkorporeer en brei uit op ontwerptradisies van die Persiese en vroeëre Mogolse argitektuur. Terwyl rooi sandsteen hoofsaaklik vir laasgenoemde gebruik is, het Shah Jahan die gebruik van wit marmer, ingelê met halfedelgesteentes, aangemoedig. Geboue onder sy beskerming het nuwe vlakke van verfyning bereik.[2]
Buitekant
[wysig | wysig bron]Die graftombe is die sentrale fokuspunt van die hele Taj Mahal-kompleks. Dit is ’n groot, wit marmerstruktuur wat op ’n vierkantige voetstuk staan. Dit bestaan uit ’n simmetriese gebou met ’n boogvormige deur en ’n groot koepel daarbo. Soos met die meeste Mogolse graftombes het die basiese elemente ’n Persiese oorsprong.[3]
Die skouspelagtigste eienskap is die marmerkoepel oor die tombe. Dit is byna 35 m hoog, wat omtrent die lengte van die basis is, en word beklemtoon deur die silindriese "drom" van sowat 7 m hoog waarop dit staan. Vanweë sy vorm word die koepel dikwels ’n uivormige of amrud (koejawelvormige) koepel genoem.[4] Die vorm word beklemtoon deur vier kleiner koepels by sy hoeke wat dieselfde vorm het. Die hoofkoepel is effens asimmetries.[5]
Die minarette, wat hoër as 40 m is, toon die ontwerper se sin vir simmetrie. Hulle is ontwerp om as werkende minarette soos dié van ’n moskee te dien. Elke minaret word in drie verdeel deur drie balkonne wat om die toring loop.
Die buiteversierings van die Taj Mahal is van die mooistes in Mogolse argitektuur en verander proposioneel met die wisselende oppervlakte van die mure.
Binnekant
[wysig | wysig bron]Die binneversiering van die Taj Mahal strek veel verder as tradisionele dekoratiewe elemente. Die inlegwerk is van edel- en halfedelgesteentes.[6] Die binneste vertrek is agtvormig en kan van enige kant af binnegegaan word, hoewel net die deur wat na die tuin in die suide wys, gebruik word. Die binnemure is omtrent 25 m hoog en word bo afgerond met ’n "vals" binneste koepel wat met ’n sonmotief versier is. Daar is agt boë op grondvlak wat elk halfpad na bo nog ’n boog bevat.[7]
Agt panele is versier met ingewikkelde priemwerk en die res van die oppervlakke is in delikate detail ingelê met halfedelgesteentes wat wingerdlote, vrugte en blomme vorm.
Fotogalery
[wysig | wysig bron]-
Die Taj Mahal se ingangsgebou -
Basis, koepel en minaret -
Kalligrafie van Persiese gedigte -
Finial, tamga van die Mogolryk -
Grafte in die grafkelder van die Taj Mahal -
Blomme wat in marmer gegraveer is. -
Detail van die inlegwerk. -
Delikate priemwerk. -
Vloerteëls.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Taj Mahal" (in Engels). Encyclopædia Britannica. 8 Julie 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2020. Besoek op 24 Desember 2016.
- ↑ Copplestone, p. 166.
- ↑ "Taj Mahal Mausoleum from Britannica" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Mei 2015. Besoek op 4 Maart 2015.
- ↑ "Onion domes, bulbous domes" (in Engels). strombergarchitectural.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Maart 2020. Besoek op 4 Maart 2015.
- ↑ Ahuja, Dilip R.; Rajani, M.B. (2016). "On the symmetry of the central dome of the Taj Mahal" (PDF). Current Science. 110 (6): 996–997.
- ↑ "Economic times article" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2016. Besoek op 5 Mei 2015.
- ↑ Vikas Khatri (2012). Greatest Wonders of the World. V S Publishers. p. 128. ISBN 9381588309. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2018.
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Hitge, Margaret: The Taj Mahal - a personal appreciation. In: Lantern. Tydskrif vir Kuns, Kennis en Kultuur. Jaargang 28, nr. 3, Augustus 1979
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Taj Mahal.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
