Paul Newman
_amerikanischer_Schauspieler.png)
Paul Leonard Newman (26 de xineru de 1925, Shaker Heights (es) 
– 26 de setiembre de 2008, Westport), conocíu artísticamente como Paul Newman,[9] foi un actor, direutor y productor d'Estaos Xuníos, ganador de dos Premiu Óscar de l'Academia de les Artes y les Ciencies Cinematográfiques de Hollywood y un premiu Globu d'Oru de la Hollywood Foreign Press Association (Asociación de la Prensa Estranxera de Hollywood). Tamién tuvo una actividá digna de destacar como pilotu d'automovilismu, siendo yá actor famosu, al alzase con ésitos significativos en delles carreres. Ye unu de los grandes mitos masculinos de la historia del cine.
Primeros años
[editar | editar la fonte]Foi fíu de Terézia Fecková, nacida en Ptičie, Imperiu austrohúngaru, güei n'Eslovaquia, y de Arthur Samuel Newman, norteamericanu xudíu, fíu d'emigrantes húngaros y polacos. Cursa los sos estudios elementales na "Malvern School" y na "Shaker Heights High School".
En 1942 ingresa nel Kenyon College universitariu y al añu siguiente apuntar na Armada de los Estaos Xuníos. Cumplió'l serviciu militar ente 1943 y 1945, nes bases d'Okinawa y Guam.
En sirviendo na Armada de los Estaos Xuníos mientres la Segunda Guerra Mundial, volvió a Kenyon, onde se graduó en Ciencies Económiques y formó parte del equipu de fútbol americanu. Estudió darréu artes escéniques en Yale con una beca del exércitu y el métodu Stanislavski nel actor's studio, como oyente, mientres una década.
Carrera
[editar | editar la fonte]Tres dellos papeles d'extra, figurante esporádicu y secundariu con poco papel en delles series de la televisión norteamericana (Suspense en 1949, The Web en 1952), prueba suerte nel cine. La so primer película foi The Silver Chalice (La mota de plata 1954), de Víctor Saville, cinta bíblica de luxosa producción y regulares resultancies a nivel de crítica y públicu nel so estrenu, onde compartía cartelu con Pier Angeli y Virginia Mayo. Foi descrita por el mesmu Newman como «la peor película de la década».
El so primer ésitu llegó-y dos años dempués con un filme d'enorme repercusión a nivel internacional: Marcáu pol odiu (1956), de Robert Wise, nel qu'encarnó al boxeador Rocky Graziano nun papel al que tamién optaba Steve McQueen, y rellumaba con una interpretación bastante notable al llau de dos jovencísimos Pier Angeli y Sal Mineo.
Esi mesmu añu llogra destacar nun filme d'ambiente xudicial basáu nuna obra teatral que s'apunta al ésitu de Stalag 17, de Billy Wilder: tratar de la notable Traidor a la so patria, d'Arnold Llaven, onde Newman trabaya con Walter Pidgeon y Wendell Corey nuna trama de traiciones nel ámbitu del espionaxe militar.
En 1957 repite col direutor Robert Wise nun melodrama criminal onde comparte cartelu con dos bellísimas Joan Fontaine y Jean Simmons: tratar de Muyeres culpables, nel so momentu ensin estrenar en cines n'Europa magar el so induldable curiosu. Esi mesmu añu estrena la biografía musical de la cantante Helen Morgan (quien lluchó por salir del alcoholismu tando nel cume de la so carrera) titulada Pa ella un solu home, (de Michael Curtiz), al llau de la recordada actriz Ann Blyth.
Tres esta cinta, Newman rueda cuatro films importantes que s'estrenen en 1958: La gata sobre'l teyáu de cinc, de Richard Brooks, adautación de l'arrogante obra teatral de Tennessee Williams que marcó toa una dómina y que pon al actor nel "mapa" de la industria cinematográfica d'Estaos Xuníos pol so impecable encarnación del acoradáu fíu d'un ricu empresariu enfermu, pola so perfecta química en pantalla con una turbadora Elizabeth Taylor, y por non dexase robar nengún planu frente a carauterísticos del talentu de Burl Ives o Jack Carson.
Depués vendría El zurdu, (d'Arthur Penn), revisión desmitificadora del llexendariu Billy the Kid que namái trunfó n'Europa, pero que ye considerada película de cultu, onde l'actor realiza una composición bastante acertada.
Más tarde, The Long, Hot Summer, drama sureñu basáu en El Villoriu, de William Faulkner, y d'arrogante presupuestu, onde Newman trabaya per primer vegada con Martin Ritt -unu de los sos direutores favoritu y cómpliz de bona parte de la so carrera profesional- y con Joanne Woodward, qu'acababa de ganar l'Óscar a la meyor actriz dramática por una memorable interpretación de muyer con desdoblamientu de personalidá nel clásicu Los trés cares d'Eva (1957, de Nunnally Johnson), de la que se namora, amás de compartir secuencies con sólidos compañeros como Orson Welles, Tony Franciosa, Angela Lansbury y Lee Remick.
A lo último, filmó Un home ricu, (de Leo McCarey, comedia fresca y prestosa pero non bien redonda, non especialmente recordada güei, a nun ser pola presencia d'una exuberante Joan Collins).
En 1959 estrena en Broadway la obra Sweet Bird of Youth, qu'años más tarde interpretaría na gran pantalla. Esi mesmu añu, rueda una historia equilibrao anque poco vista sobre les presiones de l'alta sociedá conservadora, nel personaxe d'un abogáu nuevo y talentoso que llucha por abrir se camín, col inevitable conflictu d'amor, y p'el siguidores del cine de tribunales, el desenllaz electrizante nun xuiciu final curtiu ya inesperáu (La ciudá frente a mi, de Vincent Sherman, basada na novela The Philadelphian de Richard P. Powell).
Años 1960
[editar | editar la fonte]Al añu siguiente vuelve trabayar con Joanne Woodward nun melodrama de relieve anque medianu ésitu comercial (Dende la terraza, de Mark Robson, nel que dambos coinciden con Myrna Loy y Peter Lawford). Sicasí, vuelve dar na diana cuando entra nel repartu d'una de les superproducciones más costoses y famoses de la historia: l'adautación del best seller de Leon Uris Éxodu (1960), que produz y dirixe el célebre cineasta Otto Preminger. Anque tachada de sionista por dalgunos, la cinta llogra recrear en parte la realidá de la creación del Estáu d'Israel tres la Segunda Guerra Mundial, y cuenta con inolvidable repartu: Eva Marie Saint, Ralph Richardson y Sal Mineo, ente otros.
1961 paez dar un revés a la nueva estrella, al estrenar dos cintes que pasen ensin pena nin gloria: per un sitiu, la célebre pero nel so momentu daqué incomprendida The Hustler, de Robert Rossen, una de les meyores muestres del llamáu "cine de perdedores" na que tanto Newman como Piper Laurie, George C. Scott y Jackie Gleason llogren maxistrales actuaciones; pol otru, el so segundu filme con Martin Ritt, onde encarna a un mozu músicu de jazz que viaxa a París con un compañeru (Sidney Poitier) y ve actuar al mesmu Louis Armstrong: Un día voi volver, filme de poca solidez narrativo y dramático pero que caltién ciertu encantu.
Pero, dende 1962 d'equí p'arriba, Newman va encadenando un ésitu tres otru, en títulos destacaos como Sweet Bird of Youth (nueva adautación de Tennessee Williams que supón pa Newman realcontrase col gran direutor y guionista Richard Brooks y que, magar les imposiciones de la censura norteamericana para col testu orixinal, déxa-y ufiertar una de les sos meyores interpretaciones, ensin desmerecer a los sos compañeros de repartu -ente los que sobresalen Shirley Knight, Geraldine Page y Ed Begley-).
Tamién fueron esitoses Cuando se tienen venti años (de nuevu a les órdenes de Ritt, nuna de les sos collaboraciones más famoses, onde l'actor comparte protagonismu con Richard Beymer); Hud (1963, otra vegada so les órdenes de Martin Ritt y acompañáu de los consagraos Patricia Neal y Melvyn Douglas nun drama psicolóxicu enclaváu nun ambiente rural y enmarcao nel mundu de los perdedores que tien algame); Samantha (comedia llixera empobinada por Melville Shavelson onde vuelve coincidir cola so yá esposa Joanne Woodward, y con una estupenda Thelma Ritter nesta especie de versión del clásicu de Vincente Minnelli Designing Woman (1958).
De la mesma, collechó ésitos con El premiu (cine d'intriga claramente influyíu pol estilu d'Alfred Hitchcock y basáu de la mesma nun best-seller de la dómina, realizáu por Mark Robson y coprotagonizado por una deliciosa Elke Sommer), y Cuatro confesiones (de nuevu con Martin Ritt y con un completu repartu encabezáu por Edward G. Robinson, Laurence Harvey y Claire Bloom, versión del clásicu d'Akira Kurosawa Rashōmon con resultancies globales netamente inferiores).
La so consagración definitiva como estrella de Hollywood dar en 1966 cola so participación nuna superproducción de cine negru que fai historia: Harper, de Jack Smight, supón una renovación formal y estilística d'un xéneru yá en decadencia pero qu'esti filme actualiza y reinventa -y empecipia un subxéneru que recueye Frank Sinatra na so triloxía sobre'l detective Tony Rome en Hampa dorada, El detective y Lady in Cement- ; ye unu de los films más taquilleros del añu en mediu mundu, y la crítica internacional arropa un filme brillosu que cuntaba tamién con Lauren Bacall, Shelley Winters, Janet Leigh, Arthur Hill, Robert Wagner, Julie Harris...
Esi mesmu añu, Newman rueda'l so únicu filme con Alfred Hitchcock: Cortina resgada, al llau de Julie Andrews, que supón un fracasu comercial bastante inmerecíu y que cunta una interesante trama no que fai a la Guerra Fría. D'equí d'equí p'arriba, la carrera del actor consolidar con películes de sonadía y otres menos llograes pero de bona acoyida.
Darréu participó en Un home de Martin Ritt, un western psicolóxicu onde Newman tien un inolvidable duelu interpretativu con Fredric March y Richard Boone. En Cool Hand Luke, de Stuart Rosenberg, participa per primer vegada nun filme d'esti direutor, que va ser unu de los sos talismanes nos años 1970, y tou un clásicu del xéneru carcelario de tolos tiempos, onde l'actor queda inmortalizado pa la historia del cine xunto a George Kennedy, Jo Van Fleet o Strother Martin
Rachel, Rachel supón el so debú na direición, y ye una de les meyores radiografíes de la condición femenina na Norteamérica fonda. Da a Joanne Woodward una de les sos meyores creaciones. Butch Cassidy and the Sundance Kid 1969, de George Roy Hill ye la primer xunta de Newman con esti direutor y con Robert Redford y unu de los films clave de los años 1960 que revisitaba y anovaba nel western crepuscular. Llogra unu de les mayores taquillaes de la década con Katherine Ross y afaraba na entrega de los Óscar.
Otres películes d'esi periodu ye 300 milles, de James Goldstone (axuntándose de nuevu cola so esposa nun filme de carreres de coches que s'apuntaba a la moda empecipiada dende Aquellos abarrenaos nos sos llocos caciplos en 1963 o The Race en 1964); Comandu secretu, de Jack Smight (mediocre thriller británicu onde Newman sale airosu xunto a Andrew Duggan y Sylva Koscina frente a un guión bastante fluexu); Un home de güei, de Stuart Rosenberg (la so peor película magar trabayar cola so esposa y l'inevitable química ente dambos); Casta invencible (el so segundu filme como realizador, llográu drama familiar coles cares de Henry Fonda, Lee Remick y el güei escaecíu Michael Sarrazin)
Tamién d'esti periodu son El xuez de la forca, de John Huston (nel so primer alcuentru con esti enorme direutor, nun remake de la llexendaria y The Westerner, de William Wyler, de 1940, en compañía d'una madura pero inda sensual Ava Gardner); Los indeseables, de Stuart Rosenberg (western serondiegu infravalorado pola crítica, onde Newman trabayaba con Wayne Robson y Lee Marvin nun filme depués asonsañáu hasta l'enfastiu); El golpe, de George Roy Hill (que supón la segunda película de Newman-Redford y tou un fenómenu social nel momentu del so estrenu, basáu nuna obra teatral de prestíu), y L'home de Mackintosh, de John Huston (thriller casi británicu, redimíu pola actuación de Newman, de James Mason y de la fascinante Dominique Sanda).
Puntu y aparte merez la so tercer película detrás de les cámares: The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds, de nuevu con Joanne Woodward como protagonista absoluta, supón la reconocencia de crítica y públicu a nivel internacional y la so entrada na historia del séptimu arte en llabores d'autoría.
Años 1970 y 1980
[editar | editar la fonte]El maduror interpretativu del actor llega cola so apaición na superproducción que, xunto a l'anterior Aeropuertu (1970), empecipia'l subxéneru de cine catástrofe: The Towering Inferno (1974), d'Irwin Allen y John Guillermin, al llau d'otres estrelles como Steve McQueen, Faye Dunaway o Richard Chamberlain. El so siguiente proyeutu ye una secuela de Harper que tien bon tonu narrativu: Head Above Water, de Stuart Rosenberg. Sicasí, con esti filme empecipia una especie de cayente na carrera del intérprete, y la calidá de les sos films posteriores empieza a ser más irregular: Buffallo Bill y los indios (1976), so les órdenes de Robert Altman, estrema a crítica y públicu magar consiguir el Osu d'Oru nel Festival de Berlín y a la innegable calidá de delles escenes y al so gran repartu (Joel Grey, Geraldine Chaplin, Harvey Keitel...).
El castañazu (1977), de George Roy Hill, namái consigue atrapar al públicu mediu con una historia sobre'l ḥoquei onde Newman depura'l so métodu interpretativu pa los papeles llixeros y relluma al llau de Melinda Dillon y Michael Ontkean. El día del fin del mundu (1980), de James Goldstone, intenta resucitar un cine de drama-catástrofe que, como mayor reclamu, empieza a cayer nel olvidu, con William Holden, Jacqueline Bisset y Burgess Meredith.
Fort Apache, The Bronx, de Daniel Petrie, ye un meru vehículu de llucimientu pal actor, de convencional trazáu pero con un par d'escenes memorables y escelente interpretación d'Edward Asner; el telefilme La caxa escura, que sigue la so llinia de cine comprometíu na direición, esta vegada tratando la historia de les persones que sufren enfermedaes mentales, y Absence of Malice (1981), de Sydney Pollack, drama políticu onde Newman borda nun cambéu de rexistru un papel de (presuntu) cínicu-lliberal-corruptu empareyáu a la siempres destacada Sally Field.
En 1982 el cotizáu actor resurde pa ufiertar una de les meyores interpretaciones de tola so carrera, nominación al Óscar incluyida, en Veredictu final, de Sidney Lumet. Basada nun guión de David Mamet y con estructura teatral, Lumet construyó una pieza d'enorme solidez, contundente y patética qu'eslluma pola so cencellez narrativa, los grandes trabayos de los inmensos Charlotte Rampling, Jack Warden, James Mason y Milo O'Shea y el so confeso coqueteo col eternu cine de perdedores, tan queríu pol cine norteamericanu clásicu.
La historia d'un abogáu fracasáu que s'atopa con un casu fácil n'apariencia pero con fonderada de poder -ensin comparar con cómo se rodara en plan telefilme de sobremesa-, llogra trescalar de principiu a fin. Tres esti allabáu papel, Newman reactiva la so carrera y llogra la respetabilidad definitiva con Harry y fíu (parcial autobiografía nes sos rellaciones col so fíu mayor, col que salda cuentes al traviés de la realización del filme) y, sobremanera, cola revisitación de The Hustler que Martin Scorsese brínda-y en 1986: The Color of Money fai-y ganar un Óscar al meyor actor, al par que'l so postreru gran trabayu en pantalla.
En 1987 rueda'l so últimu filme hasta la fecha como direutor: una adautación de El zoo de cristal de Tennessee Williams que recibió bones crítiques y que, verdaderamente, ver con interés por resultaos y repartu (Joanne Woodward, Karen Allen y John Malkovich).
Años 1990
[editar | editar la fonte]De magar, l'actor siguió rodando films, la mayoría en collaboraciones de luxu o papeles principales, ente los que destaquen títulos como Creadores de solombra, de Roland Joffé, en 1990; Esperando a Mr. Bridge, de James Ivory; la costumista Nin un pelo de tontu, de Robert Benton; el thriller con arume de clásicu Twilight, del mesmu direutor (con un magníficu Newman secundáu por Susan Sarandon y Gene Hackman), en 1999 apaez xunto a Kevin Costner y Robin Wright Penn nun memorable filme románticu, Message in a Bottle. Apaez en Road to Perdition (2002) de Sam Mendes, xunto a Tom Hanks y Jude Law.
Pol so destacable apostura y los sos formosos güeyos azules, Newman foi un sex symbol xunto a Robert Redford y Marlon Brando nos 60 y pudo ser un importante actor de cine encasillado nel cine románticu; pero buscó diversificase en papeles d'otros xéneros de cine. Newman foi unu de los pocos actores que tuvieron una bona transición ente'l cine convencional y moralista de los 50, y el cine más llibre y comprometíu de finales de los 60 y 70 y qu'entá pudo tar vixente nos años 90.
Una de les sos últimes apaiciones correspuende al filme d'animación de la productora Pixar Cars, na cual apurre voz a Doc Hudson, unu de los personaxes. El 25 de mayu de 2007, a los sos 82 años, anunció la so retirada definitiva del mundu del cine.[10]
Muerte
[editar | editar la fonte]Aquexáu d'un cáncer de pulmón dende principios de 2008, someter al tratamientu de quimioterapia, que nun foi efectivu. Paul Newman tomó la decisión de pasar los sos últimos meses xunto a la so familia y amigos íntimos, hasta'l so fallecimientu, asocedíu'l 26 de setiembre de 2008 na so granxa cerca de Westport (Connecticut).[11] Foi encenráu y les sos cenices apurríes a la familia.[12]
Gallardón
[editar | editar la fonte]Paul Newman foi nueve veces nomáu al Óscar de l'Academia como actor: La gata sobre'l teyáu de cinc caliente (1958), The Hustler (1961), Cuando se tienen venti años (1962), Hud, el más selvaxe ente mil (1963), Cool Hand Luke (1967), Veredictu final (1982), The Color of Money (1986), Nin un pelo de tontu (1994) y Camín de perdición (2002) (candidatu al Óscar al meyor actor de repartu).
El so Óscar consiguíu pol filme de 1986 llegó un añu dempués de que recibiera l'Óscar honoríficu polos sos "múltiples y memorables interpretaciones en pantalla", y l'actor reconociera perder la esperanza de llograr unu "de verdá" por una sola interpretación. Amás foi candidatu nuna ocasión como productor por Rachel, Rachel. Tamién se-y concedió'l premiu especial de l'Academia, Premiu Humanitariu Jean Hersholt, en 1994.
Tamién foi nomáu en 2003 al Emmy pola so interpretación en Our Town, y en 2005 ganó'l Premiu Emmy al meyor actor de repartu pol so papel na luxosa miniserie Empire Falls. En 2006, ganó'l Globu d'Oru como meyor actor de repartu pola mesma actuación.
Actividá como direutor cinematográficu
[editar | editar la fonte]El so debú detrás de les cámares como direutor producir col curtiu 'On the Harmfulness of Tobacco' (1961), al que siguieron seis llargumetraxes yá comentaos enantes: 'Rachel, Rachel' (1968), 'Casta invencible' (1971), 'The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds' (1972), 'La caxa escura' (1980, pa TV), 'Harry y fíu' (1984) -en memoria del so fíu Scott, muertu por sobredosis en 1978 a los 28 años-, y l'adautación de 1987 de The Glass Menagerie de Tennessee Williams. En cinco d'elles dirixó a la so muyer, Joanne Woodward, con quien se casó en Las Vegas en 1958 y con quien tuvo otros trés fíos: Eleanor, Melissa y Claire.
Newman apostó casi siempres pola so muyer, Joanne Woodward, como protagonista, apaeciendo él mesmu en dalgunos de los sos filmes. Tamién allegó delles vegaes al Festival de Cannes y escribió'l guión d'una d'elles.[13]
Aficiones
[editar | editar la fonte]Automovilismu
[editar | editar la fonte]
Newman interesar pol deporte del motor per primer vegada, a pesar de ser daltónicu, mientres el rodaxe de la película Winning en 1968. La so primer competición profesional producir en 1972, en Thompson, Connecticut. Participó nes 24 Hores de Le Mans de 1979, terminando segundu con un Porsche 935, siendo compañeru del alemán Rolf Stommelen.
Caltúvose siempres amestáu al mundu de la competición, participando viviegamente. Ente los años 1970 y 1990, condució pal equipu Bob Sharp Racing, sobremanera en carreres de Fórmula Nissan, llogrando numberoses victories y campeonatos.
A los 70 años, convertir nel pilotu más llonxevu que formaba parte del equipu ganador nuna carrera d'altu nivel, en 1995 nes 24 Hores de Daytona. En marzu de 2005 declaró: "probablemente participe otru añu".[14]
En 1983, Newman foi tamién cofundador xunto a Carl Haas del Newman/Haas Racing, unu de los equipos de CART más esitosos.
Cocina y alimentación
[editar | editar la fonte]En 1982, Paul Newman fundó una llinia de productos alimenticios, llamada "(Newman's Own)", que se fixo famosa por una marca especial d'aliñu pa ensalaes. Tolos beneficios llograos al traviés de la mesma fueron donaos a caridá. A fecha de 2006, envalórase que la franquicia superó los 200 millones de dólares en donaciones. Tenía un restorán de comida ecolóxica cerca de la so casa de Westport, en Connecticut, llamáu Dressing Room.
Actividá social y política
[editar | editar la fonte]Casáu dos vegaes. Home de gran conciencia política y social, impulsó en memoria del fíu del so primer matrimoniu, Alan Scott Newman (1950-1978), fináu de sobredosis[3], el Centro Scott Newman, dedicáu a auxiliar y protexer a persones víctimes de la droga. Perteneció a l'Alianza pa la Defensa del Mediu Ambiente.
En 1978 representó al so país ante la Organización de les Naciones Xuníes na Conferencia pal Desarme. En 1990 foi nomáu "padre del añu" por UNICEF y propuestu como candidatu a gobernador de Connecticut pol congresista demócrata Benjamin de Zino.
Amás, fundó una serie de campamentos de branu pa neños y neñes con enfermedaes graves, onde utilicen la diversión y la sorrisa como tratamientu pa les sos dolencies. Gracies a esta iniciativa, 15.000 neños esfruten cada añu del ociu y bienestar qu'ufierten Hole in the Wall Camps. Son gratuitos, subvencionaos por más de 42.000 entidaes y persones de tol mundu. Desque empezaron la so actividá más de 114.000 neños pasaron por estos campamentos, nos que cada branu collaboren de manera gratuita más de 7.500 voluntarios.
Filmografía
[editar | editar la fonte]Como direutor
[editar | editar la fonte]- El zoo de cristal 1987
- Harry y fíu 1984
- La caxa escura 1980 (rodáu pa la televisión).
- The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds 1972.
- Casta invencible 1971
- Raquel, Raquel 1968
Como actor
[editar | editar la fonte]- 2006 - Cars (voz)
- 2005 - Empire Falls de Fred Schepisi.
- 2002 - Road to Perdition de Sam Mendes.
- 1999 - Onde tea'l dineru de Marek Kanievska.
- 1999 - Mensaxe nuna botella de Luis Mandoki.
- 1998 - Twilight de Robert Benton.
- 1994
- 1990
- 1989 - L'escándalu Blaze de Ron Shelton.
- 1986 - The Color of Money de Martin Scorsese.
- 1984 - Harry y fíu de Paul Newman.
- 1982 - Veredictu final de Sidney Lumet.
- 1981
- 1980 - El día del fin del mundu de James Goldstone.
- 1979 - Quintetu de Robert Altman.
- 1977 - Slap Shot (1977) (El Castañazu n'España, Tou vale n'Arxentina).
- 1976 - Buffalo Bill y los indios de Robert Altman.
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- El xuez de la forca de John Huston.
- Los indeseables de Stuart Rosenberg.
- 1971
- Casta invencible de Paul Newman.
- 1970
- Un home de güei de Stuart Rosenberg.
- 1969
- Butch Cassidy and the Sundance Kid de George Roy Hill.
- 500 milles de James Goldstone.
- 1968
- 1967
- Cool Hand Luke de Stuart Rosenberg.
- Un home de Martin Ritt.
- 1966
- Cortina resgada d'Alfred Hitchcock.
- Harper de Jack Smight.
- 1965
- Lady L de Peter Ustinov.
- 1964
- Cuatro confesiones de Martin Ritt.
- Ella y los sos homes de J. Lee Thompson
- 1963
- El premiu de Mark Robson.
- Samantha de Melville Shavelson.
- Hud de Martin Ritt.
- 1962
- Cuando se tienen venti años de Martin Ritt.
- Sweet Bird of Youth de Richard Brooks.
- 1961
- Un día voi volver de Martin Ritt.
- The Hustler de Robert Rossen.
- 1960
- 1959
- 1958
- Big Trouble de Leo McCarey.
- La gata sobre'l teyáu de cinc de Richard Brooks.
- El zurdu d'Arthur Penn.
- The Long, Hot Summer de Martin Ritt.
- 1957
- 1956
- Traidor a la so patria d'Arnold Llaven.
- Marcáu pol odiu de Robert Wise.
- 1954
Premios
[editar | editar la fonte]- Premiu Óscar
Ye xunto a Katherine Hepburn, Laurence Olivier, Jack Nicholson , Michael Caine y Meryl Streep, unu de los intérpretes en tar nomáu en dalguna categoría interpretativa en cinco décades distintos.[15]
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 2002 | Meyor actor de repartu | Road to Perdition | Candidatu |
| 1994 | Meyor actor | Nin un pelo de tontu | Candidatu |
| 1993 | Premiu Humanitariu Jean Hersholt | Ganador | |
| 1986 | Meyor actor | The Color of Money | Ganador |
| 1985 | Óscar Honoríficu | Ganador | |
| 1982 | Meyor actor | Veredictu final | Candidatu |
| 1981 | Meyor actor | Absence of Malice | Candidatu |
| 1968 | Meyor película | Rachel, Rachel | Candidatu |
| 1967 | Meyor actor | Cool Hand Luke | Candidatu |
| 1963 | Meyor actor | Hud | Candidatu |
| 1961 | Meyor actor | The Hustler | Candidatu |
| 1958 | Meyor actor | La gata sobre'l teyáu de cinc | Candidatu |
- Premiu Globu d'Oru
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 2006 | Meyor actor de repartu de serie, miniserie o telefilme | Empire falls | Ganador |
| 2003 | Meyor actor de repartu | Road to Perdition | Candidatu |
| 1984 | Premiu Cecil B. DeMille | Ganador | |
| 1995 | Meyor actor - Drama | Nin un pelo de tontu | Candidatu |
| 1987 | Meyor actor - Drama | The Color of Money | Candidatu |
| 1983 | Meyor actor - Drama | Veredictu final | Candidatu |
| 1969 | Meyor direutor | Rachel, Rachel | Ganador |
| 1968 | Meyor actor - Drama | Cool Hand Luke | Candidatu |
| 1964 | Meyor actor - Drama | Hud | Candidatu |
| 1963 | Meyor actor - Drama | Sweet Bird of Youth | Candidatu |
| 1963 | Meyor actor de repartu | Cuando se tienen venti años | Candidatu |
| 1962 | Meyor actor - Drama | The Hustler | Candidatu |
| 1957 | Nueva estrella del añu Actor | La mota de plata | Ganador |
- Premios del Sindicatu d'Actores
| Añu | Categoría | Película | Resultáu |
|---|---|---|---|
| 2005 | Meyor actor de televisión - Miniserie o telefilme | Empire falls | Ganador |
| 1994 | Meyor actor | Nin un pelo de tontu | Candidatu |
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ URL de la referencia: http://www.nytimes.com/2008/09/28/movies/28newman.html.
- ↑ Data de consulta: 27 setiembre 2008.
- ↑ Afirmao en: Internet Movie Database. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ URL de la referencia: http://www.theatreworldawards.org/past-recipients.html.
- ↑ «Paul Newman Academy Awards Acceptance Speech». Consultáu'l 29 febreru 2024.
- ↑ URL de la referencia: https://www.siv.archives-nationales.culture.gouv.fr/siv/rechercheconsultation/consultation/ir/pdfIR.action?irId=FRAN_IR_026438. Data de consulta: 25 abril 2019.
- ↑ Paul Newman, a Magnetic Titan of Hollywood, Is Dead at 83. Obituariu con estensa biografía, nel New York Times 27-09-2008 (n'inglés).
- ↑ L'adiós d'un mitu de Hollywood · ELPAÍS.com
- ↑ Actor Paul Newman dead at age 83
- ↑ [1]
- ↑ Paul Newman detrás de les cámares, 20minutos, 27 de setiembre de 2008, artículu robláu por Rafa Vidiella y con llicencia compatible según les condiciones del diariu.
- ↑ http://www.cbsnews.com/stories/2005/03/12/entertainment/main679763.shtml (n'inglés)
- ↑ [2]
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Paul Newman.
Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Paul Newman.
- Paul Newman na Internet Movie Database (n'inglés)
- Paul Newman en IBDb - Internet Broadway Database (n'inglés)
- Especial: Paul Newman 1925 - 2008
- Finó El nuesu queridísimo Paul
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q41871- Multimedia: Paul Newman
Cites famoses: Paul Newman
- Wikipedia:Revisar traducción
- Homes
- Persones nacíes en 1925
- Persones finaes en 2008
- Persones d'Ohio
- Actores y actrices de wéstern
- Militares de la Segunda Guerra Mundial d'Estaos Xuníos
- Direutores de cine d'Estaos Xuníos
- Ganadores del Globu d'Oru al meyor direutor
- Ganadores del premiu Óscar al meyor actor
- Ganadores del premiu Óscar honoríficu
- Ganadores del premiu BAFTA
- Ganadores del Premiu Kennedy
- Productores de cine d'Estaos Xuníos