Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Saltar al conteníu

Llingües d'Estaos Xuníos

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
inglés 80%
español 12.4%
otres llingües indoeuropees 3.7%
asiátiques y indo-pacífiques 3%
Un bote de basura en Seattle marcáu en cuatro idiomes: inglés, chinu, vietnamita y español.

Diverses llingües falar nos Estaos Xuníos; sicasí, l'inglés predomina nel usu públicu según la llingua materna mayoritaria del país. Nenguna norma a nivel federal declaró como idioma oficial al inglés; sicasí, ye la llingua na cual tán escrites la Constitución y les lleis y na cual realícense los queferes de gobiernu. Tamién delles lleis federales implícitamente estandarizan l'idioma inglés.[1] Fálense, sicasí, cientos d'otros idiomes y dialeutos, siendo l'español el más común ente ellos, idioma qu'amás tien reconocencia en delles xurisdicciones del Suroeste.

Tradicionalmente, nes ciudaes grandes esistieron barrios nos que la primer xeneración d'inmigrantes d'un país determináu arrexuntar y depués socesives xeneraciones van dexando'l llugar. Una notable esceición son los barrios chinos, chinatowns, siendo'l más importante d'estos el que s'atopa na ciudá de San Francisco (California). Dempués de décades de represión, les llingües de los americanos nativos, o llingües amerindies autóctones, tán siendo calteníes y enseñaes dientro de les reserves. Un casu singular dientro de los Estaos Xuníos ye'l Estáu Llibre Acomuñáu de Puertu Ricu, que tien como primer idioma oficial l'español (inglés ye idioma oficial secundariu).

Llingua oficial y estadístiques

[editar | editar la fonte]

Estatus d'idioma oficial

[editar | editar la fonte]

Ante l'ausencia d'un idioma oficial a nivel federal nos Estaos Xuníos, munchos estaos y territorios individualmente adoptaron l'inglés como idioma oficial del estáu:[2]

N'azul escuro los Estaos onde'l inglés ye idioma oficial; n'azul claro aquellos onde l'inglés ye una de los dos idiomes oficiales; los otros estaos que nun tienen idiomes oficiales.
Idioma oficial d'estaos y territorios.
     L'inglés ye l'idioma oficial.
     Ensin idioma oficial; múltiples idiomes de facto.
     Ensin idioma oficial; l'inglés de facto.
     Dos o más idiomes oficiales.

Dellos estaos y territorios son oficialmente o de facto bi- o trillingües:

El estáu de Nueva York tenía documentos del gobiernu estatal (por casu, rexistros demográficos) coescritos en idioma neerlandés hasta los años 1920, con cuenta de caltener l'heriedu de los Nuevos Países Baxos, anque Inglaterra anexonara la colonia en 1664.[13]

Les llingües indíxenes son oficiales o cooficiales en munches de les reserves indies estauxunidenses y pueblos. En Oklahoma antes de convertise n'estáu en 1907, los dirixentes del territoriu aldericaron si tener el cheroqui, choctaw y muscogee como cooficial, pero la idea nunca tomó forma.

Los hispanofalantes nos Estaos Xuníos
Añu !Númberu de falantes

n'español

Porcentaxe de
Población de los EE.XX.
1980 11 Millones 5%
1990 17.3 Millones 7%
2000 28.1 Millones 10%
2010 37 Millones 13%
2012 38.3 Millones 13%
2020 (Posiblemente) 40 Millones 14%
Fontes:[14][15][16][17]

En Nuevu Méxicu, anque la constitución estatal nun especifique un idioma oficial, les lleis publicar n'inglés y español, y el material del gobiernu y los servicios ríquese llegalmente (por Llei) que sían accesibles a falantes de dambes llingües.

Afirmóse que la situación de Nuevu Méxicu ye parte de les estipulaciones del Tratáu de Guadalupe Hidalgo de 1848; sicasí, nenguna mención de "derechos llingüísticos" apaez nel Tratáu o nel Protocolu de Querétaro, más allá de que los "habitantes mexicanos" nun tengan (1) nengún amenorgamientu de derechos per debaxo de los de los ciudadanos de los Estaos Xuníos y (2) esautamente los mesmos derechos que se menten nel artículu III del Tratáu de la Compra de Luisiana y nel Tratáu de la Merca de Florida. Esto implicaría que l'estáu llegal de la llingua española en Nuevu Méxicu y n'árees ensin incluyir, na Venta de la Mesilla d'Arizona, ye'l mesmu que'l del francés en Luisiana, y de xuru non menor que'l del alemán en Pennsylvania.

Idioma faláu
nel llar[18] 		Añu 2000 Añu 2005
Namái inglés 82,10% 80,60%
Español 10,71% 12,03%
Chinu 0,61% 0,57%
Francés 0,61% 0,49%
Alemán 0,52% 0,41%
Tagalu 0,46% 0,51%
Vietnamita 0,38% 0,42%
Italianu 0,38% 0,29%
Coreanu 0,34% 0,37%
Rusu 0,26% 0,31%
Polacu 0,25% 0,22%
Árabe 0,23% 0,25%
Portugués 0,21% 0,24%
Xaponés 0,18% 0,17%
Francés criollu 0,17% 0,20%
Griegu 0,13% 0,12%
Hindi 0,12% 0,17%
Persa 0,11% 0,12%
Urdú 0,10% 0,11%
Cantonés 0,09% 0,13%
Guyaratí 0,08% 0,09%
Armeniu 0,07% 0,07%

La cuestión de billingüismu tamién s'aplica nos estaos d'Arizona y Texas. La constitución de Texas nun tien nenguna política d'idioma oficial. Arizona aprobó una proposición nes eleiciones xenerales del 7 de payares de 2006 declarando l'inglés como idioma oficial.[19] Pero la representación histórica billingüe persiste nos estaos del Suroeste.

El 19 de mayu de 2006, el Senáu de los Estaos Xuníos votó pa faer del inglés la llingua nacional de los Estaos Xuníos. Según el proyeutu de llei, redactáu pol senador James M. Inhofe (republicanu, Oklahoma), el gobiernu federal yá nun apurriría servicios y comunicaciones multillingües, sacante aquellos yá garantizaos por Llei. Poco dempués de l'aprobación de la enmienda Inhofe, el Senáu votó por otru proyeutu de llei del senador Ken Salazar (demócrata, Colorado), nel que l'inglés yera "la llingua d'unificación común de los Estaos Xuníos", pero especificaba que nada naquella declaración "tien de menguar o ampliar cualquier derechu esistente" tocantes a servicios multillingües. Nengún de los proyeutos acabó convirtiéndose en Llei.

Estadístiques y censos

[editar | editar la fonte]

Acordies colos datos del Censu de los Estaos Xuníos del 2015,[20] los principales idiomes por númberu de falantes mayores de 5 años d'edá son:

  1. Inglés - 215 millones
  2. Español - 45 millones
  3. Chinu - 2 millones[21]
  4. Francés - 1,6 millones
  5. Alemán - 1,4 millones
  6. Tagalu - 1,2 millones
  7. Vietnamita - 1,01 millones
  8. Italianu - 1,01 millones
  9. Coreanu - 890.000
  10. Rusu - 710.000
  11. Polacu - 670.000
  12. Árabe - 610.000
  13. Portugués - 560.000
  14. Xaponés - 480.000
  15. Francés criollu - 450.000[22]
  16. Griegu - 370.000
  17. Hindi - 320.000
  18. Persa - 310.000
  19. Urdú - 260.000
  20. Guyaratí - 240.000
  21. Armeniu - 200.000

Nel añu 2000, la Oficina del Censu de los Estaos Xuníos imprimió los sos cuestionarios censales estándar en seis idiomes: inglés, castellán, chinu (en calteres tradicionales), tagalu, vietnamita y coreanu.

Llingües indíxenes norteamericanes

[editar | editar la fonte]
Reserves indies n'Estaos Xuníos, onde se falen inda más d'un centenar de llingües indíxenes.

Antes del asentamientu de los europeos en Norteamérica falábense gran cantidá de llingües nos territorios que más tarde formaríen parte de los Estaos Xuníos. Estes llingües siguieron falándose profusamente mientres siquier dos sieglos más, la mayoría de llingües fueron perdiendo falantes y munches hanse escastáu (namái unes poques tienen más falantes na actualidá qu'a principios del sieglu XIX). En delles partes d'Estaos Xuníos, principalmente en ciertes reserves indies, siguen falándose y tienen un númberu abondu de falantes fluentes. La mayor parte de les llingües indíxenes que se siguen falando tán severamente amenaciaes, yá qu'en munchos casos tienen pocos falantes, les mayor parte d'ellos vieyos o de mediana edá, ente que les nueves xeneraciones d'indíxenas usen mayoritariamente l'inglés y tienen un manexu deficiente de la so llingua ancestral.

Escontra 2008, el númberu de falantes de llingües indíxenes autóctones d'Estaos Xuníos yera de 373.949, pertenecientes a 135 llingües natives qu'inda se falen nel territoriu.[23]

Principales llingües indíxenes

[editar | editar la fonte]

Acordies con el censu de 2000 y otres encuestes llingüístiques, la llingua indíxena con mayor númberu de falantes anguaño n'Estaos Xuníos ye'l navajo (navaho). Les otres llingües n'orde d'importancia numbérica son el cheroqui y el choctaw.


Llingües indíxenes falaes por estaos

[editar | editar la fonte]

Sacante Alaska que tien oficialmente delles llingües indíxenes, nel restu d'estaos punxo la llingua indíxena mayoritaria del estáu como llingua oficial a nivel de tol estáu y les demás ensin oficialidá nun intentu de que siquier una llingua indíxena sobreviviera por estáu.

  • Llista d'estaos
Los 50 estaos de los Estaos Xuníos
Alabama State of Alabama Idioma alabama
Alaska State of Alaska Llingües esquimo-aleutianes
Arizona State of Arizona Llingües apacheanas, Idioma hopi, Idioma navajo, Idioma ute, Idioma zuñi
Arkansas State of Arkansas
California State of California Llingües hokanas, Llingües penutíes
Carolina del Norte State of North Carolina Idioma cheroqui
Carolina del Sur State of South Carolina Llingües siux (o siux-catawba), Idioma cheroqui
Colorado State of Colorado Idioma navajo, Idioma ute
Connecticut State of Connecticut Llingües algonquinas
Dakota del Norte State of North Dakota Idioma siux (tamién llamáu dacuando lakhota o dakhota), Idioma ojibwa
Dakota del Sur State of South Dakota Idioma siux (tamién llamáu dacuando lakhota o dakhota)
Delaware State of Delaware Llingües algonquinas
Florida State of Florida
Georgia State of Georgia
Ḥawai State of Hawaii,
Moku'āina o Hawai'i 		Idioma ḥawaianu
Idaho State of Idaho Idioma shoshoni
Illinois State of Illinois Llingües iroqueses
Indiana State of Indiana Llingües iroqueses
Iowa State of Iowa Idioma siux (tamién llamáu dacuando lakhota o dakhota)
Kansas State of Kansas Idioma siux (tamién llamáu dacuando lakhota o dakhota)
Kentucky Commonwealth of Kentucky Llingües algonquinas, Idioma cheroqui, Llingües algonquinas
Louisiana State of Louisiana,
État de Louisiane 		Idioma choctaw, Idioma chitimacha, Llingües muskogueanas
Maine State of Maine Llingües algonquinas
Maryland State of Maryland
Massachusetts Commonwealth of Massachusetts Llingües algonquinas
Michigan[24] State of Michigan Idioma ojibwa, Llingües iroqueses
Minnesota State of Minnesota Llingües iroqueses
Mississippi[25] State of Mississippi Idioma choctaw
Missouri[26] State of Missouri Idioma siux (tamién llamáu dacuando lakhota o dakhota))
Montana State of Montana Idioma cheyenne, Idioma crow, Idioma shoshoni
Nebraska State of Nebraska Idioma omaha (Idioma siux (tamién llamáu dacuando lakhota o dakhota))
Nevada State of Nevada Llingües uto-azteques, Idioma shoshoni
Nueva Jersey[27] State of New Jersey Llingües algonquinas
Nueva York[28] State of New York Idioma mohawk, Llingües iroqueses, Llingües algonquinas
New Hampshire[29] State of New Hampshire
Nuevu Méxicu[30] State of New Mexico,
Estáu de Nuevu Méxicu 		Idioma lipán, Llingües apacheanas, Idioma navajo, Idioma zuñi
Ohio State of Ohio Llingües iroqueses
Oklahoma State of Oklahoma Idioma choctaw, Llingües apacheanas, Idioma cheyenne, Idioma comanche, Idioma apache kiowa, Idioma alabama
Oregón[31] State of Oregon
Pennsylvania[32] Commonwealth of Pennsylvania Llingües iroqueses, Llingües algonquinas
Rhode Island State of Rhode Island and Providence Plantations Llingües algonquinas
Tennessee State of Tennessee Idioma choctaw
Texas[33] State of Texas Idioma alabama
Utah State of Utah Idioma shoshoni, Idioma navajo
Vermont State of Vermont Idioma navajo, Llingües algonquinas
Virxinia Commonwealth of Virxinia
Virxinia Occidental State of West Virginia
Washington State of Washington
Wisconsin State of Wisconsin Llingües iroqueses
Wyoming State of Wyoming Idioma shoshoni

Diversidá llingüística

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Diversidá llingüística

Amás de les llingües mentaes munches otres llingües indíxenes fálense inda dientro del territoriu estauxunidense. Amás la so diversidá interna ye enorme una y bones les llingües qu'inda se falen pertenecen a 28 families llingüístiques distintes:


Llingües d'orixe européu

[editar | editar la fonte]

L'inglés d'Estaos Xuníos

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Inglés d'Estaos Xuníos

Según el censu del añu 1990, el 97% de la población estauxunidense falen bien l'inglés, y más del 99% conocen l'idioma en dalguna midida. Tolos asuntos federales son n'inglés, y ye necesariu saber inglés pa ser un inmigrante llegal. Ye l'idioma mayoritariu en tolos estaos. Ye importante reseñar que l'inglés de los EE. UU. ye abondo distintu que'l de los otros países nos que se fala. La diferencia más conocida ye la ortografía, que ye más simple. Amás, esiste lo que munchos académicos dieron en llamar el Inglés Vernacular Negru (IVN), que recueye los aspeutos propios d'esta disglosía anglosaxona dientro de les comunidaes afroamericanes, ente que les sos carauterístiques destaquen el refugu de conxugación verbal, ej: (I is, you is, he is...) y l'ausencia fonética de la "r" final de pallabra ("mo'" en llugar de "more")

L'español

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Idioma español n'Estaos Xuníos
Distribución de los hispanofalantes nos EE. XX. nel Censu de 2010.

L'español ye l'idioma principal de Puertu Ricu y unu de los idiomes oficiales, de facto, del estáu de Nuevu Méxicu. En tol país, más o menos, el 12% falar, sobremanera nos estaos del sur y suroeste. Por eso, ye la llingua más popular p'aprender como segundu idioma. Munchos asuntos oficiales de los estaos federaos espónense tamién n'español. L'español que se fala y el que s'enseña nos EE. UU. ye más paecíu al mexicanu que al d'otros países, anque'l puertorriqueñu, poques gracies, ye importante. La mayoría de los mensaxes públicos que tienen subtítulos tener n'español.

Polo tanto l'español ye usáu en California, Arizona, Nuevu Méxicu, Texas, Florida, Nevada, Colorado y nos barrios hispanos de la ciudá de Nueva York, Washington D. C. y conceyos cercanos a estos dos ciudaes. Siendo en delles rexones d'estos estaos inclusive más importante que l'inglés.

En California, la seición 1632 del Códigu Civil reconoz l'idioma español, d'ende que la llei Dymally-Alatorre sobre servicios billingües, instituya un billingüismu inglés-español, ensin escluyir necesariamente otres llingües.

En Texas, el gobiernu al traviés de la seición 2054.116 del Códigu Gubernamental, ordena que les axencies estatales apurran la información nes sos páxines web n'español.

Alemán de Pennsylvania o Neerlandés de Pennsylvania

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Alemán de Pennsylvania

El alemán de Pennsylvania (Pennsilfaanisch-Deitsch, Pennsilfaani-Deitsch) ye una variedá llingüística perteneciente a les llingües alto xermanes (Westmitteldeutsch, n'alemán) y que ye faláu por ente 150 mil y 250 mil persones en Norteamérica.

Anguaño la mayoría de los falantes pertenecen a les sectes amish y menonites de l'antigua orde; establecíos en Pennsylvania, Ohio ya Indiana, nos Estaos Xuníos y en Ontario, Canadá.

Esti idioma falar principalmente la comunidá Amish que nun adoptaron l'estilu de vida modernu.

El casu de Nuevu Méxicu

[editar | editar la fonte]

La xente suel tener la creencia de que l'español ye unu de los idiomes oficiales de Nuevu Méxicu xunto col inglés, debíu al estensivu usu del primeru en tol estáu. La constitución estatal previo la esistencia d'un gobiernu temporalmente billingüe. La Comisión de Derechos Civiles de los EE.XX. reconoz qu'en 1912 "los neomexicanos tuvieron ésitu a la de protexer el so heriedu, inxertando provisiones na so Constitución que faen del español una llingua oficial igual que l'inglés". El gobiernu del estáu publica papeletes de votu y un manual pa conductores de vehículos en dambos idiomes y, a partir de 1995, Nuevu Méxicu adoptó una "Cantar Billingüe del Estáu" llamada "New Mexico - El mio Llindu Nuevu Méxicu."

De toes formes, la Conseyería d'Educación de la Embaxada d'España nos Estaos Xuníos da como datu ciertu la considerancia de Nuevu Méxicu como Estáu que les sos llingües oficiales son l'inglés y l'español.

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Por casu, la seición 1432 (2) de la Llei estauxunidense 107-110 "Nengún neñu abandonáu" del 2001, que define'l términu "EN RIESGU":
    "EN RIESGU.—El términu ‘en riesgu', cuando s'utiliza con al respective de un neñu, nuevu, o estudiante, significa un individuu n'edá escolar que cuerre peligru de fracasu académicu, tien un problema de drogues o alcohol, ta embarazáu o ye padre, entró en contautu nel pasáu col sistema xudicial xuvenil, ta siquier 1 añu per debaxo del nivel d'estudios correspondiente a la edá del individuu, tien llindada la so competencia col inglés, ye miembru d'una banda, abandonó la escuela nel pasáu, o tien una alta tasa de absentismo na escuela." (añadióse'l énfasis) (ver el testu de la llei)
  2. ↑ «Official English Map». proenglish.org. Archiváu dende l'orixinal, el 2015-03-17. Consultáu'l 27 de xineru de 2015.
  3. ↑ California dexa la publicación de documentos estatales n'otres llingües que representen grupos minoritarios y comunidaes inmigrantes. Estos idiomes, como'l español, chinu, coreanu, tagalu, persa, rusu, vietnamita o tailandés apaecen en documentos estatales oficiales, y el Departamentu de Vehículos de Motor publica en 47 idiomes.
  4. ↑ «Idaho Code 73-121. "Certain Documents to be in English the Official State Language."». proenglish.org (2007). Archiváu dende l'orixinal, el 13 de mayu de 2008. Consultáu'l 21 d'agostu de 2008.
  5. ↑ «105 ILCS 5/14C‑1 (implícitu)». Illinois General Assembly. Consultáu'l 21 d'agostu de 2008.
  6. ↑ «Iowa Code Sec. 1.18, "Iowa English language reaffirmation."». Iowa General Assembly Web Site (2002). Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'abril de 2008. Consultáu'l 21 d'agostu de 2008.
  7. ↑ «Governor's Signature Makes English the Official Language of Kansas». Business Wire (11 de mayu de 2007). Archiváu dende l'mio_m0EIN/is_2007_May_11/ai_n19095444 orixinal, el 28 de xunu de 2012. Consultáu'l 22 d'agostu de 2008.
  8. ↑ «Official Language Law of Massachusetts». proenglish.org. Archiváu dende l'orixinal, el 23 de xunetu de 2008. Consultáu'l 21 d'agostu de 2008.
  9. ↑ U.S. English (5 de marzu de 2016). «U.S. English efforts lead West Virginia to become 32nd state to recognize English as official language» (inglés). Consultáu'l 20 d'abril de 2017.
  10. ↑ «Llegal Status of official English in Hawaii». proenglish.org. Archiváu dende l'orixinal, el 23 de xunetu de 2008. Consultáu'l 22 d'agostu de 2008.
  11. ↑ Calteníu por Cita web|url=http://www.proenglish.org/states/louisiana.htm%7Ctítulu=Llegal Status of official English in Louisiana|editorial=proenglish.org|fechaaccesu=22 d'agostu de 2008|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20080723184557/http://proenglish.org/states/louisiana.htm%7Cfechaarchivu=23 de xunetu de 2008}}
      Refutado por Cita web|url=http://ourworld.compuserve.com/homepages/JWCRAWFORD/can-la.htm%7Ctítulu=Language Legislation in Louisiana|fechaaccesu=22 d'agostu de 2008|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20081018203541/http://ourworld.compuserve.com/homepages/JWcrawford/can-la.htm%7Cfechaarchivu=18 d'ochobre de 2008}}, citando estipulaciones de la constitución estatal de Luisiana de 1974.
  12. ↑ Nuevu Méxicu tien una resolución non obligatoria llamada "English Plus", oficialmente sofita'l multillingüismu.«Language Laws of New Mexico». proenglish.org. Archiváu dende l'orixinal, el 13 de mayu de 2008. Consultáu'l 22/8/08.
  13. ↑ «Dutch Colonies». National Park Service. Archiváu dende l'orixinal, el 2019-07-14. Consultáu'l 21 d'agostu de 2008.
  14. ↑ http://www.pewresearch.org/fact-tank/2013/09/05/what-is-the-future-of-spanish-in-the-united-states/
  15. ↑ https://www.census.gov/prod/2003pubs/c2kbr-29.pdf
  16. ↑ http://www.languagepolicy.net/archives/Capo1.htm
  17. ↑ http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_10_1YR_S1601&prodType=table
  18. ↑ «MLA Language Map Data Center». Modern Language Association. Consultáu'l 21 d'agostu de 2008.
  19. ↑ «America Votes 2006: Key Ballot Issues». CNN. Consultáu'l 22 d'agostu de 2008.
  20. ↑ «Language Use and English-Speaking Ability: 2000». U.S. Census Brueau (ochobre de 2003). Consultáu'l 22 d'agostu de 2008.
  21. ↑ Principalmente cantonés, con un creciente grupu de falantes de chinu mandarín
  22. ↑ Principalmente francés criollu luisiano - 334.500
  23. ↑ "Table 1. Detailed Languages Spoken at Home and Ability to Speak English for the Population 5 Years and Over for the United States: 2006-2008 : Release Date: April, 2010" (XLS). Census.gov. Retrieved 18 January 2015.
  24. ↑ «Michigan». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  25. ↑ «Mississippi». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  26. ↑ «Missouri». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  27. ↑ «Nueva Jersey». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  28. ↑ «Nueva York». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  29. ↑ «New Hampshire». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  30. ↑ «Nuevu Méxicu». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  31. ↑ «Oregón». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  32. ↑ «Pennsylvania». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  33. ↑ «Texas». Diccionario panhispánico de dudas. Real Academia Española (ochobre de 2005). Consultáu'l 21 d'agostu de 2009.
  34. ↑ 34,0 34,1 Apocayá comprobóse'l parentescu ente les families uti y yokuts: Catherine A. Callaghan (1997): "Evidence for Yok-Utian", International Journal of American Linguistics, Vol. 63, Non. 1 (Jan., 1997), páxs. 18-64.



Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Llingües_d%27Estaos_Xuníos&oldid=4279454»