Osman Şenlik

Bu çalışmada İslami edebiyatın önde gelen şairlerinden Sa‘dî-i Şîrâzî’ye ait Farsça Gülistân eserine yapılmış son dönem şerhlerinden Ca‘fer-i Tayyâr’ın Rehber-i Gülistân adlı Türkçe eseri, ilmî usullere ve klasik şiirin kurallarına uygun biçimde okunup yeni harflere aktarılarak bilim dünyasının ve günümüz okuyucusunun istifadesine sunulmuştur. Çalışmada ilk olarak Sa‘dî-i Şîrâzî ve eseri Gülistân hakkında bilgi verilmiş; sonrasında Ca‘fer-i Tayyâr’ın hayatı ve eserleri ele alınmış; ardından Rehber-i Gülistân’ın şerh usulü, kelime yapısı, şerhin kaynakları ve metnin okunma hususiyetleri ele alınarak eserin incelemesi yapılmıştır. Son kısımda ise eski harfli metnin yeni harflere çevirisi verilerek çalışma sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilmiştir.

This study was built about İzmirli İsmail Hakkı's book Felsefe-i İslâmiye Tarihi [Al-Kindi], was published with old letters by Âmire Press at AH 1338. This rare work that was consisted by İzmirli's articles was published in Journal of Theology Faculty of Daru'l-Fünûn, has contain information about the first Muslim philosopher Al-Kindi and Meşşâ'ilik. In the introduction of this study has been given information about author's life, his scientific personality and his works. In the first chapter, the work was analyzed giving data about its printing, information about this work in other works and its content. In the second chapter, text with old letter has been latinised. After a conclusion was written including general evaluation about the study, index of translation text was composed.

Sa‘dî Şirâzî’nin (öl. 691/1292) Gülistân’ı üzerine 20. yüzyıla kadar otuzu aşkın Türkçe şerh yazılmıştır. 19. yüzyılda yaşamış Farsça muallimi Ca‘fer-i Tayyâr’ın yazdığı Rehber-i Gülistân şerhi, son dönem şerhlerinden olup pek tanınmamıştır. Tayyâr, bu eserinde Gülistân’ı kelime kelime tercüme etmiş, Arapça ve Farsça kelimelerin aldıkları harf ve ekleri gramer bakımından açıklamış ve manalarını vermiştir. Tayyâr, şerh içerisinde yeri geldikçe beyitlerin aruza ve kafiyeye uygun okunması için uyarılarda bulunmuştur. Bu çalışmada Gülistân’daki manzum metinlerin aruz imlasına uygun telaffuzları için Tayyâr’ın yaptığı teklifler tespit edilecektir.
Up to the 20th century, more than thirty Turkish commentaries were written on Sa'dî Şirâzî's (d. 691/1292) Gülistân. The commentary of Rehber-i Gülistân, written by Ca'fer-i Tayyâr, a Persian teacher who lived in the 19th century, is one of the last period commentaries and is not well known. In this work, Tayyâr translated Gülistân word for word, explained the letters and suffixes of Arabic and Persian words in terms of grammar and gave their meanings. Tayyâr made warnings to read the couplets in accordance with prosody and rhyme, whenever necessary in the commentary text. In this study, Tayyâr's proposals for the proper pronunciation to prosodic spelling of the verse texts in Gülistân will be determined.