Meltem Adaici

Sosyal, mesleki ya da diğer çevresel faktörlerin etkisiyle toplam uyku ve dinlenme süresinde kısalmaya bağlı yorgunluk en sık görülen sorunlardan biridir.Sağlık çalışanlarında aşırı çalışma ve yetersiz enerji üretiminin bir sonucu olarak ortaya çıkan yorgunluk, duygusal, fizyolojik, bilişsel ve duyusal parametreleri de değiştirerek kişilerin yaşam kalitelerini etkileyebilir.Bu çalışmanın amacı sağlık çalışanlarında sirkadiyen ritmin yorgunluk ve yaşam kalitesi üzerine etkisinin incelenmesidir. Yöntem:Tanımlayıcı tipte planlanan araştırma 1 Temmuz 2019- 30 Ağustos 2019 tarihleri arasında özel bir tıp merkezinde yürütüldü. Araştırmanın örneklemini araştırmaya alınma ölçütlerine (anemik olmayan, immunsupresif ilaç kullanmayan, gebe olmayan, solunum sistemini etkileyen bir hastalığı bulunmayan, iletişim porblemi olmayan ve araştırmaya katılmayı kabul eden) uygun olan sağlık çalışanları oluşturmuştur. Araştırma verileri “Birey Tanılama Formu”, “İnsan Sirkadiyen Ritminde Sabahçıl-Akşamcıl Tipleri Belirlemede Kendi Kendini Değerlendirme Formu”, “Yorgunluk Etki Ölçeği“ve “EUROHIS-QOL- Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Anketi” kullanılarak yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak araştırmacılar tarafından toplandı. Araştırmanın başlatılabilmesi için etik kurul, yürütülebilmesi için kurum izni, araştırmacılardan yazılı onam ve ölçek kullanım izinleri alındı. Elde edilen verilerin sayı, yüzde dağılımları, Kruskal-Wallis ve korelasyon analizi, SPSS 22.0 paket programı kullanılarak değerlendirildi. Bulgular:Araştırmaya katılan bireylerin %66.2’si kadın ve genel yaş aralığı (%43.2) 36-55 yaş arasındandır. Sağlık çalışanlarının %36.5’sını hekim, %25.7’sini hemşire ve %37.8’ini tekniker/teknisyenler oluşturdu.Bireylerin %2.7’si Kesin Sabahçıl Tip, %33.8’i Sabahçıl Tipe Yakın, %51.4’ü Ara Tip, %8.1’i Akşamcıl Tipe Yakın ve %41’i ise Kesin Akşamcıl Tip sirkadiyen ritme sahiptir.Sağlık çalışanlarının yorgunluk ve yaşam kaliteleri arasında negatif yönde zayıf ilişki olduğu (r = -0.46, p<0.01), ancak sirkadiyen ritim ile yorgunluk ve yaşam kalitesi arasında anlamlı ilişki olmadığı belirlenmiştir (p>0.05). Sonuç:Sağlık çalışanlarının sirkadiyen ritminin yorgunluğu ve yaşam kalitesini etkilemediği, ancak yorgunluk seviyesi arttıkça yaşam kalitesinin azaldığı tespit edildi.