Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
0% encontró este documento útil (0 votos)
92 vistas6 páginas

Avanz 2

Descargar como docx, pdf o txt
Descargar como docx, pdf o txt
Descargar como docx, pdf o txt
Está en la página 1/ 6

UNIVERSIDAD NACIONAL JOSE MARIA ARGUEDAS DE ANDAHUAYLAS

CENTRO DE IDIOMAS

Kutichisun qichwapi kay rimaykunata


 Mayqintaq mamaykipa wallpan?
- chay wira chiqchi wallpam
- chili qala kunka yuraq wallpam

 Mayqintaq Pablopa wasin?


- Tablamanta punkuyuq yuraq wasim
- Yachay wasi chimpanpi hatun wasim

 Mayqintaq allquykipa pukllanan?


- Kay qumpun allquypa pukllananqa
- Kay sarawami allquyqa pukllan

 Pipataq kay qillqanakuna?


- Paypa qillqanankunam
- Ñuqapa qillqanaykuna

 Pipakunataq chay allqukuna?


- Chay allqukunaqa aylluykunapa

 Pipataq wak qaytukuna?


- Awaq warmipam

 Maypitaq misiyki kachkan?


- Misiyqa kawitupi pukllachkan
- Misiyqa ukuchkata qawachkan

 Maypitaq masiyki kachkan?


- Masiyqa aqa wasipi tusuchkan, llakinkuna qunqarinanpaq

- Maypichá kachkan mana yachanichu

 Maypitaq ñañaykipa utulun?


- Utulunqa markapim kachkan
Partícula comparativa: -hina
Esta partícula se usa para construir oraciones comparativas.

Ejemplos:

- Ñuqa mamayhina waykuni/yanuni.

Yo cocino como mi mamá

- Chay allqu runahina purin.

Ese perro camina como gente

- Masiypa allqunkuna kuchichahina mikunku.

- Panichaymi misihina yakuta upyan.

- Masiyki Manuelcha Pradohina takin.

- Uña allquchaymi hatun allquhina kanin.

- Uña wawaymi misihina tukuy punchaw puñun.

- Mamaykihina tusunki.
Sufijo: -ya
Al añadirse este sufijo a sustantivos o adjetivos, puede convertir la palara a verbos que expresen
procesos de adquisición de ciertos rasgos. Por ejemplo:
- Puka = Rojo
- Pukayay = enrojecerse, ruborizarse, sonrojarse
- Hatun = Grande
- Hatunyay = agrandarse
- Suqu = Cana
- Suquyay = encanecer

TAPUYKUNA RIKSICHIKUSQAYMANTA
- Imataq sutiyki? / Pitaq kanki?
- Maymantataq Kanki?
- Kunan, maypitaq tiyanki?
- Piwantaq tiyanki?
- Hayka watayuqtaq kachkanki? / Haykataq watayki?
- Haykaptaq santuyki/punchawniyki?
- Maypitaq yachanki?
- Imatataq yachanki?
- Maypitaq llamkanki?
- Imapitaq llamkanki?
- Imataq rurayniyki?
ESTANDARIZACION DE LA LENGUA QUECHUA

DECIMOS ESCRITURA DE LA CASTELLANO


FORMA GLOSA
ESTANDARIZADA
rafra, rapra, rapha rapra ala

ninri, rinri, inti rinri oreja

ukyay, upyay, ufyay, uhay upyay tomar, beber

usqhay, utqay, usqay utqay rápido

phasmi, patma, phatmi patma parte, porción

pisqa, phisqa, pichqa pichqa cinco

puska, phuska, puchka puchqa rueca

uspha, uchpa, ushpha uchpa ceniza

irqi, hirq’i, qirqi irqi niña, niño

hak’u, aku, kuta aku harina

nuqa, ñuqa ñuqa yo

qan, qam qam tú

ruway, ruray ruray hacer

kinsa, kimsa kimsa tres

mayqin, mayqan mayqan cuál

p’unchay, p’unchaw, punchaw punchaw día

llank’ay, llamk’ay, llamkay llamkay llamkay

hallp’a, allpa allpa tierra, terreno

hup’a, upa, opa upa tonto, mudo

wisq’ay, wichqay wichqay cerrar, encerrar

lliklla, llixlla lliklla manta

unquq, unqox unquq enfermo

mihuy, mikhuy, mikuy mikuy comer, comida

alqu, alluqu, allqo allqu perro

qelqay, qellqay qillqay escribir

qolqe, qollqe qullqi plata, dinero

Fuente: Boletín UNEBI Nº 3, Ministerio de Educación. Lima, marzo 2010

También podría gustarte