Martxoaren 30

Martxoaren 30a gregoriotar egutegiaren urteko laurogeita bederatzigarren eguna da, 90.a bisurteetan. 276 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Igor Zubeldia Jaiotza: Azkoitia, 1997 Juanito Oiarzabal Jaiotza: Gasteiz, 1956 Eusebio Ríos Jaiotza: Portugalete, 1935 Heriotza: Portugalete, 2008ko maiatzaren 10a Álvaro Martínez Beltrán Jaiotza: Gasteiz, 1974 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Vincent van Gogh Jaiotza: Zundert, 1853 Heriotza: Auvers-sur-Oise eta Auberge Ravoux (en) , 1890eko uztailaren 29a Francisco Goya Jaiotza: Fuendetodos, 1746 Heriotza: Bordele, 1828ko apirilaren 16a Céline Dion Jaiotza: Charlemagne (Quebec) eta Montreal, 1968 Paul Verlaine Jaiotza: Metz, 1844 Heriotza: Paris, 1896ko urtarrilaren 8a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 30ko jaiotzak Félix Guattari • Ingvar Kamprad • Jean-Claude Brialy • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Michel Etxeberri Jaiotza: Donibane Lohizune, 1919ko abenduaren 16a Heriotza: Parisko 20. barrutia, 1999 Sebastian Albero Jaiotza: Erronkari, 1722ko ekainaren 10a Heriotza: Madril, 1756 Luis Bayón Jaiotza: Bilbo, 1889ko irailaren 23a Heriotza: Buenos Aires, 1956 Xabier López Peña Jaiotza: Galdakao, 1958ko maiatzaren 30a Heriotza: Parisko 13. barrutia, 2013 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Élisabeth Vigée Le Brun Jaiotza: Paris, 1755eko apirilaren 16a eta 1755 Heriotza: Paris, 1842 Rudolf Steiner Jaiotza: Donji Kraljevec, 1861eko otsailaren 27a eta 1861eko otsailaren 25a Heriotza: Dornach, 1925 Elizabeth Bowes-Lyon Jaiotza: Hitchin (en) , 1900eko abuztuaren 4a Heriotza: Royal Lodge (en) , 2002 Nicolas de Largillière Jaiotza: Paris, 1656ko urriaren 10a (juliotar egutegia) Heriotza: Paris, 1746 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 30ko heriotzak Albert, Duke in Prussia • Michael Jeter • Richard Diebenkorn • Maxfield Parrish • Robert Creeley • Viktor Moritz Goldschmidt • Auguste Bravais • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Oteiza Museoa 1492 - Fernando eta Isabel errege katolikoek Alhambrako dekretua izenpetu zuten, Espainiako judu guztiak kanporatzen zituena kristautu ezean. 1867 - Estatu Batuek Alaska erosi zioten Errusiari, 7,2 milioi dolarren truke (4,19 $/km²) 1969 - John Lennon eta Yoko Ono ezkondu ziren Gibraltarren. 1980 - Frankismo osteko lehen Eusko Jaurlaritza osatu zen Gernikan. 2007 - Nafarroako Eguesibar udalerrian Oteiza Museoa (irudian), Jorge Oteiza oriotar eskultoreari eskeinitako museoa inauguratu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Martxoa >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Asteartea 2022: Asteazkena 2023: Osteguna 2025: Igandea 2026: Astelehena 2027: Asteartea Izendegia Santutegia: Joan Klimako, Zosimo Sirakusakoa Seaska egutegia: Garazi/Graxi/Grazi eta Otsabi/Otsobi.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1523 – Karlos I. errege espainiarrak Jaso-Xabier familiako hainbat kide harrapatu eta hiltzeko agindu zuen.
• 1964 – Gernikan ospatu zen Hego Euskal Herriko lehen Aberri Eguna 36ko Gerraz geroztik. Polizia-kargak erregistratu ziren.
• 1976 – ETAk Vicente Soria Blasco langilea hil zuen Soraluzen.
• 1977 – Espainiako Poliziak Donostian botatako pilotakada baten ondorioz, 68 urteko Isidro Susperregi ANVko militantea hil zen ospitalean.
• 1985 – EGIN egunkariko langile zen Xabier Galdeano Donibane Lohitzunen hil zuten.
• 2017 – Nafarroako Parlamentuak Ikurrina eraikin ofizialetan jartzea debekatzen zuen Ikurren Legea indargabetu zuen.

Mundua

• 1651 – Scilly uharteak eta Zazpi Herbehere Batuen Errepublikaren artean Hirurehun eta Hogeita Hamabost Urteko Gerra hasi zen. Odolik gabeko gerra bat izan zen, eta, ofizialki, historiako gerrarik luzeena.
• 1867 – Estatu Batuek Alaska erosi zioten Errusiari.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2003ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Amets Arzallusek jantzi zuen txapela laugarren urtez jarraian.
• 2007 – Nafarroako Eguesibar udalerrian Oteiza Museoa, Jorge Oteiza oriotar eskultoreari eskeinitako museoa inauguratu zen.
• 2017 – 20. Korrikari hasiera eman zitzaion Otxandion, apirilaren 9an Iruñean amaitu zelarik.
• 2019ko Arabako Bertsolari Txapelketan Iñaki Viñasprek jantzi zuen txapela.

Mundua

• 1984 – Romancing the Stone ("Bihotz Berdearen bila") filma estreinatu zen, Robert Zemeckisek zuzendu eta Michael Douglas, Kathleen Turner eta Danny DeVito aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1988 – Beetlejuice filma estreinatu zen, Tim Burtonek zuzendu eta Michael Keaton, Alec Baldwin, Geena Davis, Jeffrey Jones, Catherine O'Hara, Winona Ryder eta Sylvia Sidney aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2001 – Torrente 2: Misión en Marbella ("Torrente 2: Misioa Marbellan") filma estreinatu zen, Santiago Segurak zuzendu eta berak, Gabino Diego, Tony Leblanc, José Luis Moreno, Inés Sastre, Arturo Valls, Juanito Navarro, Eloi Yebra, Rosanna Walls, Carolina Bona, Paloma Cela, José Luis López Vázquez, Cristina Tárrega, Esther Cañadas, Yola Berrocal eta Francisco Granados aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Euskal Herria

• 2008 – Aimar Olaizolak eta Oier Mendizabalek irabazi zuten eskuz binakako txapelketa, Titin III.ari eta Aritz Laskuraini 22 eta 17.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1836 – Juan Ziorraga, arabar arkitektoa (h. 1931).
• 1898 – Jose Otaño, nafar elizgizona, irakaslea eta organo-jotzailea (h. 1936).
• 1905 – Juan Gorostiaga, bizkaitar idazlea (h. 1988).
• 1916 – Patxi Lazkano, Otxoki, gipuzkoar bertsolaria eta baserritarra (h. 1994).
• 1933 – Javier Velar, gipuzkoar arraunlari ohia.
• 1934 – Juanita Ibaibarriaga, bizkaitar euskaltzalea eta ekintzailea (h. 1992).
• 1935 – Eusebio Ríos, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2008).
• 1955 – José Antonio Peláez, nafar margolari eta grabatzailea.
• 1956 – Juanito Oiarzabal, arabar mendigoizalea, munduko 14 zortzimilakoak igo zituen lehen euskal herritarra.
• 1965 –
  • Juan Danborenea, bizkaitar beisbol eta softbol jokalari ohia.
  • José Luis Sarabia, nafar futbolari ohia.
• 1974 – Álvaro Martínez Beltrán, arabar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• 1976 – Alejandro Barrenetxea, bizkaitar gimnasta ohia.
• 1983 – Olatz Odriozola, gipuzkoar txirrindularia, Euskal Herriko Ziklo-kros Txapelketan hainbat aldiz irabazle.
• 1996 – Maddi Torre, gipuzkoar futbolaria.
• 1997 – Igor Zubeldia, gipuzkoar futbolaria.
• 1999 –
  • Markel Bravo, bizkaitar futbolaria.
  • Unai Mendikote, bizkaitar saskibaloi jokalaria.
• 2000 – Paul Álvarez, gipuzkoar futbolaria.

Mundua

• 1326 – Ivan II.a Moskukoa, Moskuko Printze Handia (h. 1359).
• 1432 – Mehmed II.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1481).
• 1510 – Antonio de Cabezón, espainiar musikagile eta organo-jotzailea (h. 1566).
• 1606 – Vincentio Reinieri, italiar matematikari eta astronomoa, Galileo Galileiren laguna eta dizipulua (h. 1647).
• 1639 – Ivan Mazepa, ukrainar kosakoen atamana (h. 1709).
• 1727 – Tommaso Traetta, italiar musikagilea (h. 1779).
• 1739 – José Ignacio Bartolache, mexikar mediku eta matematikaria (h. 1790).
• 1746 – Francisco Goya, espainiar pintore, marrazkilari eta grabatzailea (h. 1828).
• 1756 –
  • Juan Antonio Llorente, errioxar eruditu, politikari eta elizgizona (h. 1823).
  • Jean-François Pilâtre de Rozier, frantziar fisikaria eta aeronauta (h. 1785).
• 1793 – Juan Manuel de Rosas, argentinar militarra eta diktadorea (h. 1877).
• 1820 – Anna Sewell, ingeles eleberrigilea (h. 1878).
• 1840 – Charles Booth, britainiar gizarte-ikertzailea, positibista eta erreformatzailea (h. 1916).
• 1844 – Paul Verlaine, frantziar olerkaria (h. 1896).
• 1848 – Karlos Maria Borboi Austria-Estekoa, Espainiakoa izenaz erregegai karlista (h. 1909).
• 1853 – Vincent Van Gogh, herbeheretar margolaria (h.1890).
• 1856 - Dora Hitz, sinbolismoak eta inpresionismoak eragindako alemaniar margolaria (h. 1924)
• 1863 –
  • Joseph Caillaux, Frantziako lehen ministroa (h. 1944).
  • Mary Whiton Calkins, estatubatuar filosofoa eta psikologoa (h. 1930).
• 1865 – Heinrich Rubens, alemaniar fisikaria (h. 1922).
• 1867 – Arturo Farinelli, italiar literatura kritikaria (h. 1948).
• 1868 – Koloman Moser, austriar artista (h. 1918).
• 1877 – Charles Émile Egli, suitzar grabatzaile, ilustratzaile eta margolaria (h. 1937).
• 1880 – Sean O'Casey, irlandar antzerkigilea (h. 1964).
• 1882 – Emma Jung, suitzar psikologoa eta idazlea, psikologia analitikoan espezialista (h. 1955).
• 1886 –
  • Stanisław Leśniewski, poloniar logikari eta matematikaria (h. 1939).
  • Mikhail Terestxenko, ukrainar enpresari, bankari, lurjabe eta politikari liberala (h. 1956).
• 1892 –
  • Stefan Banach, poloniar matematikaria (h. 1945).
  • Erhard Milch, alemaniar landa mariskala (h. 1972).
  • Erwin Panofsky, alemaniar arte-historialaria (h. 1968).
• 1894 – Sergei Iliuxin, sobietar hegazkinen diseinatzailea (h. 1977).
• 1895 – Jean Giono, frantziar idazlea (h. 1970).
• 1900 – María Moliner, espainiar filologoa (h. 1981).
• 1904 – Edgar P. Jacobs, belgikar komikigilea (h. 1987).
• 1905 – Ignazio Gardella, italiar arkitektoa (h. 1999).
• 1906 – Erika Groth-Schmachtenberger, alemaniar argazkilaria (h. 1992).
• 1909 – Ernst Gombrich, austriar-britainiar arte-historialaria (h. 2001).
• 1911 – Víctor García Hoz, espainiar pedagogoa, Espainiako pedagogiako maisu handienetakoa (h. 1998).
• 1913 – Ċensu Tabone, Maltako 4. presidentea (h. 2012).
• 1915 – Francesc Sabaté, kataluniar anarkista (h. 1960).
• 1928 –
  • Robert Badinter, frantziar abokatu eta politikaria (h. 2028).
  • Tom Sharpe, ingeles idazlea (h. 2013).
• 1930 –
  • Maria Àngels Anglada, kataluniar idazlea (h. 1999).
  • Philippe Fanoko Kossi Kpodzro, togoar elizgizon eta politikaria (h. 2024).
• 1932 – Ted Morgan, frantziar-estatubatuar idazle, kazetari eta historialaria (h. 2023).
• 1934 – Hans Hollein, austriar arkitekto post-modernoa (h. 2014).
• 1935 – John Thornett, australiar errugbilaria (h. 2019).
• 1937 – Warren Beatty, estatubatuar zinema zuzendaria, aktorea eta ekoizlea.
• 1940 – Pedro Shimose, boliviar idazle, kazetari eta irakaslea.
• 1941 – Graeme Edge, ingeles musikari, egile abeslari, bateria-jotzaile eta olerkaria, The Moody Blues taldeko kide sortzailea (h. 2021).
• 1943 –
  • Ken Forssi, estatubatuar musikaria, Love taldeko kidea (h. 1998).
  • Alfonso Ungría, espainiar zinema zuzendaria.
• 1944 –
  • Ahmad Shah Ahmadzai, Afganistango lehen ministroa (h. 2021).
  • Javier Krahe, espainiar kantautore satirikoa (h. 2015).
• 1945 – Eric Clapton, ingeles rock eta blues gitarra-jotzaile eta abeslaria.
• 1946 –
  • Pavel Exner, txekiar fisika-matematikaria.
  • Laureano Oubiña, espainiar kontrabandista eta droga-trafikatzailea.
• 1948 – Ana María Crespo de las Casas, kanariar biologoa.
• 1950 – Robbie Coltrane, eskoziar aktorea (h. 2022).
• 1951 –
  • Manuel Campo Vidal, espainiar kazetaria.
  • Sergei Terestxenko, Kazakhstango lehen ministroa (h. 2023).
• 1958 – Maurice LaMarche, kanadar ahots-aktore eta umorista.
• 1959 – Diana Uribe, kolonbiar historialari, filosofo eta irrati esataria.
• 1962 – MC Hammer, estatubatuar rapero eta dantzaria.
• 1964 – Tracy Chapman, estatubatuar abeslaria eta abesti-idazlea.
• 1968 – Céline Dion, kanadar abeslaria.
• 1970 – Ruben Kruger, hegoafrikar errubilaria (h. 2010).
• 1971 – Javier Pascual Llorente, espainiar txirrindulari ohia.
• 1973 – Auður Jónsdóttir, islandiar idazlea.
• 1974 –
  • Nieves Álvarez, espainiar top-model ohia.
  • Raphael Mweempwa, zambiar elizgizona.
• 1976 – Alexandra Olaya-Castro, kolonbiar fisikari teorikoa, fisika kuantiko biomolekularrean egindako lanagatik ezaguna.
• 1979 –
  • Norah Jones, estatubatuar konpositore, abeslari eta piano-jotzailea.
  • Adriana Lastra, espainiar politikaria.
• 1982 – Javier Portillo, espainiar futbolari ohia.
• 1984 –
  • Marcos Aguirre, argentinar futbolaria.
  • Samantha Stosur, australiar tenis-jokalaria
• 1986 – Sergio Ramos, espainiar futbolaria.
• 1990 – Bruna Butterfly, brasildar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
• 1993 – Anitta, brasildar abeslari, abesti-idazle eta modeloa.
• 1995 –
  • Tao Geoghegan Hart, britainiar txirrindularia.
  • Zabikhillo Urinboev, uzbekistandar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1756 – Sebastian Albero, nafar klabezin-jotzailea eta musikagilea, Madrilen (j. 1722).
• 1771 – Juan Ignacio Madariaga, bizkaitar itsasgizona, Cádizen (j. 1717).
• 1851 – Agustin Paskual Iturriaga, gipuzkoar pedagogo eta idazlea (j. 1778).
• 1874 – Teodoro Rada, Radica, nafar militar karlista (j. 1822).
• 1905 – Julián Zubizarreta, bizkaitar arkitektoa (j. 1846).
• 1944 – Isidoro Gaztañaga, Ibarrako mailua, euskal boxeolaria, Argentinan (j. 1905).
• 1956 – Luis Bayón, bizkaitar zinema zuzendari eta gidoilaria, Argentinan aritutakoa, Buenos Airesen (j. 1889).
• 1971 – Ricardo Izagirre, Tristán de Izaro, gipuzkoar idazle eta kazetaria (j. 1902).
• 1985 – Xabier Galdeano, Egin egunkariaren sortzaile, administrazio kontseiluko kide eta kazetaria, GALek eraila (j. 1934).
• 1998 – Max Cosyns, belgikar zientzialari eta esploratzailea, euskal espeleologiaren aintzindarietako bat, Bruselan (j. 1906).
• 1999 – Michel Etxeberri, frantsesezko lapurtar aktorea, Parisen (j. 1919).
• 2003 – Ignacio Etxarri, gipuzkoar futbolaria (j. 1932).
• 2013 – Xabier López Peña, Thierry, bizkaitar etakidea, Parisen (j. 1958).
• 2017 – Pascual Tamburri, euskal herritar historialaria eta irakaslea, Estrasburgon (j. 1970).
• 2023 - Pello Huizi Petrikorena, nafar fraide frantziskotar eta apaiz katolikoa (j. 1942).

Mundua

• 1202 – Joakim Fiorekoa, italiar idazle eta teologoa.
• 1707 – Sébastien Le Prestre de Vauban, Frantziako mariskal eta ingeniari militarra (j. 1633).
• 1764 – Pietro Antonio Locatelli, italiar musikagile eta biolinista (j. 1695).
• 1806 – Georgiana Cavendish, Ingalaterrako aristokrata ezagun, idazlea eta ekintzailea (j. 1757).
• 1842 – Élisabeth Vigée Le Brun, frantziar margolaria (j. 1755).
• 1853 – Abigail Powers Fillmore, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1798).
• 1875 – Marie Félicité Pleyel, frantziar piano-jotzailea (j. 1811).
• 1879 – Thomas Couture, frantziar margolaria (j. 1815).
• 1902 – Julius Koch, akromegaliaren ondorioz, 2,459 metro garai izatera heldu zen belgikar gizasemea (j. 1872).
• 1911 – Ellen Swallow Richards, estatubatuar kimikaria eta ekologoa (j. 1842).
• 1912 – Karl May, alemaniar idazlea (j. 1842).
• 1914 – John Henry Poynting, ingeles fisikaria (j. 1852).
• 1925 – Rudolf Steiner, austriar filosofoa (j. 1861).
• 1936 – Conchita Supervía, kataluniar mezzosoprano lirikoa (j. 1895).
• 1949 – Friedrich Bergius, alemaniar kimikaria, 1931ko Kimikako Nobel Saria (j. 1884).
• 1950 – Léon Blum, Frantziako Estatuburua (j. 1872).
• 1952 –
  • Delfina Bunge, argentinar idazlea, olerkaria, saiakera-egilea eta filantropoa (j. 1881).
  • Jigme Wangchuck, Bhutango Dragoi Erregea (j. 1905).
• 1957 – Frederic Duran i Jordà, Erresuma Batuan bizi izandako kataluniar medikua, hemoterapiaren bultzatzaileetako bat (j. 1905).
• 1964 – Nella Larsen, Harlemgo Pizkundeko estatubatuar eleberrigilea (j. 1891).
• 1965 – Philip Showalter Hench, estatubatuar sendagilea, 1950eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1896).
• 1966 – Erwin Piscator, alemaniar antzerki-zuzendaria (j. 1893).
• 1970 – Heinrich Brüning, Alemaniako kantzilerra (j. 1885).
• 1984 – Karl Rahner, alemaniar teologo katolikoa (j. 1904).
• 1986 – James Cagney, estatubatuar aktorea (j. 1899).
• 1988 – Edgar Faure, frantziar politikaria eta idazlea, Frantziako lehen ministroa (j. 1908).
• 1997 –
  • Georges Jeanclos, frantziar eskultorea (j. 1933).
  • Julián San Valero Aparisi, espainiar antropologoa eta arkeologoa (j. 1913).
• 1999 – Juri Knorozov, sobietar hizkuntzalaria, epigrafista, etnologoa eta maiazalea (j. 1922).
• 2000 – Rudolf Kirchschläger, Austriako presidentea (j. 1915).
• 2002 – Elizabeth Bowes-Lyon, Elisabet II.a Erresuma Batukoaren ama (j.1900).
• 2003 – Valentin Pavlov, Sobietar Batasuneko lehen ministroa (j. 1937).
• 2005 –
  • Mitch Hedberg, estatubatuar aktore eta umorista (j. 1968).
  • Aitor Otaño, euskal jatorriko argentinar errugbilari eta entrenatzailea (j. 1938).
• 2011 –
  • Amalia Avia, espainiar margolari figuratiboa (j. 1930).
  • Julia Coromines, kataluniar medikua, psikiatra eta psikoanalista (j. 1910).
  • Liudmila Gurtxenko, ukrainar jatorriko sobietar eta errusiar aktore eta abeslaria (j. 1935).
  • Andrés Trobat, espainiar txirrindularia (j. 1925).
• 2015 – Ingrid van Houten-Groeneveld, herbeheretar astronomoa (j. 1921).
• 2016 – Francisco Algora, espainiar aktorea (j. 1948).
• 2018 – André Bo-Boliko Lokonga, Zaireko lehen ministroa (j. 1934).
• 2019 – Tania Mallet, britaniar modelo eta aktorea (j. 1941).
• 2020 –
  • Antonio Álvarez Solís, espainiar kazetaria, Euskal Herrian lan egindakoa (j. 1929).
  • Lorena Borjas, mexikar-estatubatuar aktibista transgeneroa eta immigrante mexikarren eskubideen defendatzailea (j. 1960).
  • Manolis Glezos, greziar politikari eta erresistentea (j. 1922).
  • Hau Pei-tsun, Taiwango lehen ministroa (j. 1919).
  • Bill Withers, estatubatuar kantautore eta musikaria (j. 1938).
  • Joachim Yhombi-Opango, Kongoko Errepublikako presidentea (j. 1939).
• 2021 –
  • Josefina Cuesta, espainiar historialaria (j. 1947).
  • G. Gordon Liddy, estatubatuar abokatu, FBIko ajente, irrati-esatari eta aktorea (j. 1930).
• 2022 –
  • Dolores Castro, mexikar poeta, kontalaria, saiokeragilea eta kritikari literarioa (j. 1923).
  • Egon Franke, poloniar eskrimalaria, florete modalitatekoa (j. 1935).
• 2023 – Laura Gómez-Lacueva, espainiar aktorea (j. 1975).
• 2024 – Quisqueya Henríquez, kubatar-dominikar artista eta irakaslea (j. 1966).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Garazi/Graxi/Grazi eta Otsabi/Otsobi.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2460
• Multimedia: 30 March / Q2460

Martxoaren 29 | Urteko egutegi | Martxoaren 31