Kornualles

Kornualles / Kornubia
Cornwall Kernow
Saint Piran's flag (en)
UK Cornwall.svg
Geografia
Hiriburua	Truro 50°15′36″N 5°3′4″W
Azalera	3.563
Mugakideak	Devon
Administrazioa
Demografia
Biztanleria	575.525
Dentsitatea	161,53 bizt/km²
Erabilitako hizkuntzak	ikusi Kornubiera eta ingeles
Ekonomia
Bestelako informazioa
cornwall.gov.uk

Kornualles edo Kornubia (kornubieraz: Kernow; ingelesez: Cornwall, ofizialki) Ingalaterrako konderria eta nazio zelta bat da, Erresuma Batuan. Ingalaterra hego-mendebaldeko eskualdean dago. Kulturari dagokionez, Gales eta Bretainiarekin oso lotura estua du: adibidez, Bretainian Bro Kernev/Cornouaille izenparekidea duen lurraldea ere badago.

3.547 km²-ko azalera du, 519.400 biztanle zituen 2005ean eta 568.210 2019an (160/km²). Hiriburua Truro da (20.920 biztanle 2001ean, 18.766 2011n).

Erresuma Batuko eskualderik behartsuenetakoa da, per capita errenta txikiena duena. Turismoak indar berezia du, klima epelari eta kostalde aberatsari esker.

Kernow herria jatorri zeltiarreko herrietako bat da. Bertan, autonomia eta botere politiko handiagoa eskatzen duten taldeak daude, Mebyon Kernow eta Cornish Nationalist Party besteak beste. Hala ere, alderdirik indartsuena Britainia Handiko Alderdi Liberala da.

Kornuallesko hiri nagusiak hauek dira: St Austell/Sen Ostell Fowydh (22.658 biztanle 2001ean) eta Camborne-Redruth (Kammbronn-Rysrudh, 39.937 bz); hala ere, hiribildu historikoak hauek dira: Penzance (Pennsans), Helston (Hellys), Launceston (Lannstefan), Falmouth (Aberfal), Liskeard (Lyskerrys), Newquay, Penryn (Pennrynn), Saint Ives (Porthia), Fowey (Fowydh), Saltash eta Lostwithiel (Lostwydhyel).

Hizkuntzak

Ingelesa mintzaira nagusia da egun, baina hizkuntza historikoa kornubiera da. XIX. mendean galdu zen arren, XX. mendean berpizteko mugimendua sortu eta hiztun berri batzuk ditu gaur egun.

Banaketa administratiboa

1. Penwith
2. Kerrier
3. Carrick
4. Restormel
5. Caradon
6. North Cornwall
7. Isles of Scilly

Herritar ezagunak

Artikulu nagusia: «Kornubiar»

• Michael An Gof (?-1497), iraultzailea.
• Thomas Flamank (?-1497), iraultzailea.
• John Eliot (1592-1632), politikaria.
• Humphry Davy (1778-1829), kimikaria.
• Dolly Pentreath (1692-1777), kornubierazko azken hiztuna, batzuen ustez.
• Samuel Wallis (1728-1795), itsas militar eta esploratzailea.
• John Davey (1812–1891), kornubierazko azken hiztuna beste batzuen ustez.
• John Couch Adams (1819-1892), matematikari eta astronomoa.
• William Golding (1911-1993), Nobel Saridun idazlea.
• Anthony Hewish (1924-2021), Fisikako Nobel Saria duen astronomoa.
• Ann Trevenen Jenkin (1930-2024), aktibista, liburuzain, irakasle eta idazlea.
• Kristin Scott Thomas (1960-), aktorea.

Udalerri nagusiak

Truro

Redruth

Falmouth

Penzance

St Ives

Hayle

Camborne

Helston

Newquay

St Austell

Bodmin

Wadebridge

Saltash

Liskeard

Launceston

Bude

Kornuallesko udalerri populatuenak.

#	Udalerria	Populazioa
		2001	2011
1	Redruth (Camborne barne)	39,937	42,690
2	Falmouth (Penryn barne)	28,801	31,988
3	St Austell	22,658	25,447
4	Truro	20,920	23,041
5	Newquay	19,562	20,189
6	Penzance	20,255	19,872
7	Saltash	14,124	15,566
8	Bodmin	12,778	14,614
9	Helston	10,578	12,184
10	St Ives	9,866	9,966
11	St Blazey (Par barne)	9,256	9,958
12	Liskeard	8,478	9,237
13	Launceston	7,135	8,910
14	Hayle	7,844	8,210
15	Torpoint	8,633	7,717
16	Bude (Stratton barne)	5,980	7,011
17	Wadebridge	6,222	6,599
18	Callington	4,048	5,786
19	Looe	5,280	5,112

Irudiak

• 
  Truro.
• 
  Penzance.
• 
  Saint Ives.
• 
  St Michael's Mount.

Ikus, gainera

• Nazio zeltak
• Bro Kernev/Cornouaille

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Cornwall County Council

• Datuak: Q23148
• Multimedia: Cornwall / Q23148