Ekainaren 30

Ekainaren 30a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta laurogeita batgarren eguna da, 182.a bisurteetan. 184 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Frédéric Bastiat Jaiotza: Baiona, 1801 eta 1801 Heriotza: Erroma, 1850eko abenduaren 24a Victor Erize Jaiotza: Karrantza, 1940 Pedro Olea Jaiotza: Bilbo, 1938 Jose Borboi-Parmakoa Jaiotza: Biarritz, 1875 Heriotza: Lucca, 1950eko urtarrilaren 7a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Czesław Miłosz Jaiotza: Šeteniai (en) eta Šiauliai, 1911 eta 1911 Heriotza: Krakovia, 2004ko abuztuaren 14a Horace Vernet Jaiotza: Paris, 1789 Heriotza: Paris, 1863ko urtarrilaren 17a Mike Tyson Jaiotza: Brooklyn, 1966 Cheryl Jaiotza: Newcastle upon Tyne, 1983 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 30ko jaiotzak Lizzy Caplan • Stanley Spencer • Thomas Sowell • Otto Sander • Juli Zeh • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Jose Antonio Zaldua Jaiotza: Elizondo, 1941eko abenduaren 15a Heriotza: Sant Andreu de Llavaneres, 2018 Jon Etxaide Jaiotza: Donostia, 1920ko martxoaren 27a Heriotza: Donostia, 1998 Francisco Madina Jaiotza: Oñati, 1907ko urtarrilaren 29a Heriotza: Oñati, 1972 Jose Maria Orue Jaiotza: Bilbo, 1931ko martxoaren 17a Heriotza: Bilbo, 2007 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Elizabeth Barrett Browning Jaiotza: Coxhoe Hall, 1806ko martxoaren 6a eta 1806 Heriotza: Florentzia, 1861 John William Strutt Jaiotza: Maldon, 1842ko azaroaren 12a Heriotza: Terling Place (en) , 1919 Simon Vouet Jaiotza: Paris, 1590eko urtarrilaren 9a eta 1590eko urtarrilaren 8a Heriotza: Paris, 1649 Simone Veil Jaiotza: Niza, 1927ko uztailaren 13a Heriotza: Paris, 2017 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 30ko heriotzak Pieter van Laer • Chet Atkins • Georgy Beregovoy • Henriketa Ingalaterrakoa • Georges Perrot • William Roscoe • William Oughtred • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1522 - San Martzialeko guduan Irungo miliziek Gaztelako Erresumaren interesak defendatu zituzten, Nafarroako Erresumaren erresistentziaren aurka. 1905 - Albert Einsteinek erlatibitate berezia garatzen zuen Higikorren Elektrodinamikari Buruz idazlana argitaratu zuen. 1908 - Tunguskako gertakaria (irudian): Meteorito edo kometa bat lehertu zen Tunguska gainean (Siberian) 20 megatoiko indarrez, 2000 km2 baso suntsituz. 1934 - Adolf Hitlerrek arerio politikoak bortxaz kanporatu zituen Labana luzeen gaua delakoan. 2005 - Espainiako Kongresuak sexu berekoen arteko ezkontzak legeztatu zituen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Ekaina >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Asteazkena 2022: Osteguna 2023: Ostirala 2025: Astelehena 2026: Asteartea 2027: Asteazkena Izendegia Santutegia: Martzial Limogeskoa, Adolfo Osnabrückekoa, Tibalt Provinsekoa Seaska egutegia: Martxial/Guda/Gudane eta Getze.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1521 – Noaingo gudua egin zuten Getzen. Nafarroako armada eta Espainiako armada inperialaren arteko gudu honen ondorioz Nafarroako Erresuma berreskuratzeko azken ahalegina zapuztuta geratu zen.
• 1522 – San Martzialeko guduan Irungo miliziek Gaztelako Erresumaren interesak defendatu zituzten, Nafarroako Erresumaren erresistentziaren aurka.
• 1834 – 1834ko Gipuzkoako uholdeak: Gipuzkoa mendebaldean 39 pertsona hil ziren uholdeen eraginez.
• 1931 – Gipuzkoako Goierri eskualdeko Ezkio herrian zazpi eta hamaika urteko bi neska-mutikoei Ama Birjinaren ustezko agerpena jazo zitzaien.
• 1984 – Istilu oso gogorrak izan ziren Donostian manifestarien eta Espainiako Poliziaren artean. Debekatuta izan zen preso eta errefuxiatuen aldeko mobilizazioa deitua zuten Amnistiaren Aldeko Batzordeek.
• 1995 – Rosa Zarra donostiarra hil zen, 58 urterekin, Ertzaintzaren gomazko pilota batek jo eta zortzi egunera. Epaileak soilik bertsio ofiziala hartu zuen aintzat.
• 1998 – PSE-EE alderdiak Eusko Jaurlaritza utzi eta 1994ean osaturiko EAJ eta EArekin baterako gobernatzeko akordioa bertan behera geratu zen.
• 2011 – BBK, Kutxa eta Vitalek bat egitea erabaki eta 2012ko urtarrilean Kutxa Bank elkarte anonimoa abiatu nahi zuten.

Mundua

• 1908 – Tunguskako gertakaria: Meteorito edo kometa bat lehertu zen Tunguska gainean (Siberian) 20 megatoiko indarrez, 2000 km² baso suntsituz.
• 1934 – Adolf Hitlerrek arerio politikoak bortsaz kanporatu zituen Laban luzeen gaua deiturikoan.
• 1952 – Marshall Planaren diru-laguntzak amaitu ziren.
• 2005 – Espainiako Kongresuak sexu berekoen arteko ezkontzak legeztatu zituen.
• 2009 – 153 pertsona hil ziren Yemendik Komore Uharteetara zihoan hegazkin batek istripua izan ostean.

Arte eta kultura

Mundua

• 1976 – The Outlaw Josey Wales ("Josey Wales Legekanpokoa") filma estreinatu zen, Clint Eastwoodek zuzendu eta antzeztu zuelarik.
• 1993 – The Firm ("Estalkia") filma estreinatu zen, Sydney Pollackek zuzendu eta Tom Cruise, Jeanne Tripplehorn, Gene Hackman, Ed Harris, Holly Hunter, Hal Holbrook eta David Strathairn aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1995 – Apolo 13 filma estreinatu zen, Ron Howardek zuzendu eta Tom Hanks, Kevin Bacon, Bill Paxton, Gary Sinise eta Ed Harris aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1905 – Albert Einsteinek erlatibitate berezia garatzen duen paperak argitaratu zituen

Kirolak

Mundua

• 2002 – Brasilek Munduko Futbol Txapelketa lortu zuen Alemaniari 2-0 irabazita.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1533 – Martin Arradakoa, nafar misiolaria (h. 1578).
• 1875 –
  • Jose Borboi-Parmakoa, Parmako dukegaia (h. 1950).
  • Fernando Ybarra, euskal noble, politikari, legelari eta enpresaburua, Santanderren (h. 1936).
• 1901 – Pablo Rada, Espainiako Aireko Armadako nafar hegazkinlaria, Espainiako Gerra Zibilean Errepublikaren alde borrokatu zena (h. 1969).
• 1905 – Asunción García Asarta, bilbotar artista (h. 1986).
• 1914 – Xabier Peña, euskal idazlea eta frankismo garaiko etxe eskolaren mugimenduaren ekintzailea (h. 1980).
• 1916 – Manuel Oñatibia, gipuzkoar idazlea (h. 1997).
• 1929 – Juan Ignacio Uria, gipuzkoar politikaria, Azkoitiako alkatea (h. 2015).
• 1935 – Antton Lafont, euskal enpresaburua eta aholkularia (h. 2024).
• 1938 – Pedro Olea, bizkaitar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
• 1940 – Victor Erize, bizkaitar zinema zuzendaria eta gidoigilea.
• 1946 – Jose Ramon Esnaola, gipuzkoar futbolari eta entrenatzaile ohia.
• 1947 –
  • Alberto Antzizu, nafar pilotari ohia.
  • Xarles Bidegain, lapurtar euskaltzain eta ikertzailea.
• 1969 – Yogurinha Borova, arabar aktore, show woman eta kabaretaria.
• 1976 – Raúl García Fernández, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1980 – Julen Urbano, bizkaitar txirrindulari ohia.
• 1984 – Hodei Collazo, gipuzkoar surflaria.
• 1988 – Zuriñe Rodríguez Lara, arabar kazetaria eta ikerlari feminista.
• 1989 – Ane Aldalur, gipuzkoar saskibaloi jokalaria.
• 1999 – Aritz Pascual, bizkaitar futbolaria.
• 2000 – Ainhoa Larrañaga, gipuzkoar aktore eta abeslaria.
• 2004 - Luken Beitia, gipuzkoar futbolaria.

Mundua

• 1470 – Karlos VIII.a Frantziakoa, Frantziako erregea (h. 1498).
• 1685 – John Gay, ingeles olerkari eta antzerkigilea (h. 1732).
• 1724 – Johann Julius Walbaum, alemaniar mediku, naturalista, zoologo eta taxonomista (h. 1799).
• 1755 – Paul Barras, frantziar politikaria, Direktorioko kidea (h. 1829).
• 1768 – Elizabeth Kortright Monroe, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen dama (h. 1849).
• 1775 – William Thompson, irlandar ekonomialaria (h. 1833).
• 1789 – Horace Vernet, frantziar margolaria (h. 1863).
• 1808 – Urbano Rattazzi, Italiako lehen ministroa (h. 1873).
• 1814 – Franz von Dingelstedt, alemaniar idazlea (h. 1881).
• 1817 – Joseph Dalton Hooker, britainiar botanikari eta esploratzailea (h. 1911).
• 1819 – William A. Wheeler, Ameriketako Estatu Batuetako 19. presidenteordea (h. 1887).
• 1878 – Maurice Legendre, frantziar intelektual katoliko eta hispanista (h. 1955).
• 1884 – Georges Duhamel, frantziar idazlea (h. 1966).
• 1893 –
  • Harold Laski, ingeles politikaria (h. 1950).
  • Walter Ulbricht, alemaniar politikaria, Alemaniako Alderdi Komunistaren sortzaileetako bat (h. 1973).
• 1899 –
  • Jón Helgason, islandiar hizkuntzalari eta poeta (h. 1986).
  • Alfred Pose, bearnotar bankari eta politikaria, Donibane Lohizuneko auzapeza (h. 1969).
• 1906 –
  • Anthony Mann, estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (h. 1967).
  • Tribhuvan Nepalgoa, Nepalgo erregea (h. 1955).
• 1909 – Juan Bosch, Dominikar Errepublikako presidentea eta dominikar literaturako idazle gailenetako bat (h. 2001).
• 1911 – Czesław Miłosz, poloniar idazlea, 1980ko Literaturako Nobel Saria (h. 2004).
• 1913 – Alfonso López Michelsen, Kolonbiako presidentea (h. 2007).
• 1914 – Francisco da Costa Gomes, Portugalgo presidentea (h. 2001).
• 1917 –
  • Susan Hayward, estatubatuar aktorea (h. 1975).
  • Lena Horne, estatubatuar abeslari, aktore, dantzari eta eskubide zibilen mugimenduko aktibista (h. 2010).
• 1921 – Oswaldo López Arellano, Hondurasko presidente eta diktadorea (h. 2010).
• 1925 – Philippe Jaccottet, suitzar poeta, prosagile eta itzultzailea (h. 2021).
• 1926 – Paul Berg, estatubatuar biokimikaria, 1980ko Kimikako Nobel Saria (h. 2023).
• 1927 – Shirley Fry, estatubatuar tenislaria (h. 2021).
• 1930 –
  • Elena Espejo, espainiar aktore, errealizadore eta antzerki- eta zinema-ekoizlea.
  • Joaquín Sanz Gadea, espainiar sendagilea (h. 2019).
• 1932 – Mongo Beti, frantsesezko kamerundar idazlea (h. 2001).
• 1933 – Mauricio Rosencof, uruguaitar idazlea.
• 1935 – Lola Herrera, espainiar aktorea.
• 1936 – Assia Djebar, frantsesezko idazle, zinemagile, antzerki-zuzendari eta historialari aljeriarra (h. 2015).
• 1938 – Arturo Azuela, mexikar idazlea (h. 2012).
• 1939 – José Emilio Pacheco, mexikar poeta, eleberrigile, ipuingile, itzultzaile eta kritikaria (h. 2014).
• 1941 - Rosina Gomez Baeza, asturiar kultura-kudeatzailea, irakaslea eta itzultzailea.
• 1945 – Sean Scully, irlandar margolaria.
• 1949 – Alain Finkielkraut, frantziar filosofoa.
• 1951 – Pōhiva Tuʻiʻonetoa, Tongako lehen ministroa (h. 2023).
• 1954 – Serge Sargsian, Armeniako lehen ministroa.
• 1955 – Egils Levits, Letoniako presidentea.
• 1958 – Esa-Pekka Salonen, finlandiar orkestra-zuzendari eta musikagilea.
• 1959 – Vincent D'Onofrio, estatubatuar aktorea.
• 1963 – Yngwie Malmsteen, suediar gitarra elektriko-jotzaile, kantautore, konpotsatzaile eta taldeburua.
• 1964 – Martin Weinek, austriar antzezle, protagonista, ardo ekoizlea eta artista.
• 1965 – José Mota, espainiar umorista, aktore, imitatzaile eta gidoilaria.
• 1966 – Mike Tyson, estatubatuar boxeolaria.
• 1967 – Victoria Kaspi, estatubatuar-kanadar astrofisikaria.
• 1970 – Leonardo Sbaraglia, argentinar aktorea.
• 1972 –
  • Lindita Arapi, albaniar idazlea eta kazetaria.
  • Ramon Menezes, brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1979 – Matisyahu, estatubatuar reggae abeslari judua.
• 1981 –
  • Àlex Casademunt, kataluniar abeslaria, aktorea eta aurkezlea (h. 2021).
  • Barbora Špotáková, txekiar kirolaria, xabalina jaurtiketan espezializatua.
• 1983 – Cheryl, ingeles abeslaria eta dantzaria.
• 1984 –
  • Ivan Koljević, montenegroar saskibaloi jokalaria.
  • Johnny Leoni, suitzar futbolaria.
• 1985 – Michael Phelps, estatubatuar igerilaria, munduko hainbat errekorren jabe.
• 1986 - Maya Zankoul, libanoar idazlea, artista bisuala, blogaria eta telebistako pertsonalitatea.
• 1989 – Bruno Fratus, brasildar igerilaria.
• 2000 – Joana Marcús, espainiar idazlea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1522 – Joanes Erramiritz de Bakedano, nafar buruzagi militarra.
• 1609 – Matias Mares, frantziar inprimatzailea, Iruñean.
• 1766 – Inazio Ibero, gipuzkoar arkitektoa (j. 1684).
• 1931 – Léon Pradet-Balade, baxenafar politikaria (j. 1863).
• 1972 – Francisco Madina, gipuzkoar apaiz eta musikagilea (j. 1907).
• 1979 – Jon Oñatibia, euskal idazle eta gipuzkoar txistularia (j. 1911).
• 1986 – Fernando Ansola, euskal herritar futbolaria (j. 1940).
• 1993 – German Barkin, bizkaitar arrantzalea eta traineru estropadetako patroia (j. 1903).
• 1995 – Rosa Zarra, donostiar emakumea, Ertzaintzak gomazko pilotaz eragindako zaurien ondorioz.
• 1998 – Yon Etxaide, donostiar idazle oparoa (j. 1920).
• 2007 – Jose Maria Orue, euskal herritar futbolaria, 18 urtez Athleticen jokatu zuena (j. 1931).
• 2015 – Felisa Arribaltzaga, bizkaitar panderojolea (j. 1922).
• 2018 – Jose Antonio Zaldua, nafar futbolaria (j. 1941).
• 2020 –
  • José Llanos, gipuzkoar artista plastikoa, Esteponan (j. 1948).
  • Eladia Zubizarreta, Ermua II, bizkaitar erraketista, Sevillan (j. 1923).

Mundua

• 350 – Nepotiano, Konstantinotar dinastiaren partaidea.
• 1522 – Johannes Reuchlin, alemaniar humanista eta exegeta (j. 1455).
• 1607 – Caesar Baronius, italiar kardinal eta historialaria (j. 1538).
• 1649 – Simon Vouet, frantziar margolaria (j. 1590).
• 1734 – Pierre Guillaume de La Vieuxville, frantziar apaiz katolikoa, Baionako apezpikua izandakoa (j. 1683).
• 1817 – Abraham Werner, alemaniar biologoa eta geologoa, mineralogiaren aitzindaria (j. 1749).
• 1826 – Clément Joseph Tissot, frantziar mediku militarra, gimnastikaren aitzindarietako bat (j. 1747).
• 1857 – Alcide d'Orbigny, frantziar (edo bretainiar) naturalista (j. 1802).
• 1908 – Thomas Hill, estatubatuar margolaria (j. 1829).
• 1913 – Henri Rochefort, frantziar kazetaria, idazlea eta politikaria (j. 1831).
• 1919 –
  • Gaston Maspero, frantziar egiptologoa (j. 1846).
  • John William Strutt, Rayleigheko 3. baroia, britainiar fisikaria (j. 1842).
• 1934 –
  • Gustav von Kahr, bavariar politikaria (j. 1862).
  • Kurt von Schleicher, Alemaniako kantzilerra (j. 1882).
  • Gregor Strasser, alemaniar politikari nazia (j. 1892).
• 1942 – Léon Daudet, frantziar kazetari eta idazlea (j. 1867).
• 1953 –
  • Elsa Beskow, haurrentzako liburuen idazle eta ilustratzaile suediarra (j. 1874).
  • Vsevolod Pudovkin, sobietar antzerki eta zinema zuzendaria (j. 1893).
• 1966 – Giuseppe Farina, italiar auto-gidaria eta 1 Formula lehen munduko txapelduna (j. 1906).
• 1971 –
  • Georgi Dobrovolski, sobietar pilotu eta kosmonauta, Soiuz 11 espazio misioan (j. 1928).
  • Herbert Biberman, estatubatuar gidoilaria eta zinema-zuzendaria (j. 1900).
• 1973 – Nancy Mitford, ingeles eleberrigile, biografo eta kazetaria (j. 1904).
• 1978 – Roxana Stinchfield Ferris, estatubatuar botanikaria, landare biltzailea, taxonomoa eta idazlea (j. 1895).
• 1980 – Eduardo Cadenas, espainiar politikari falangista, Arabako gobernadore zibila (j. c. 1903).
• 1984 – Lillian Hellman, estatubatuar antzerkigile eta zinema gidoilaria (j. 1906).
• 1989 – Hilmar Baunsgaard, Danimarkako lehen ministroa (j. 1920).
• 1997 – Alcira Soust Scaffo, uruguaitar idazlea, poeta eta maistra (j. 1924).
• 1999 – Édouard Boubat, Frantziako gerra-ondorengo argazkilari eta argazki-berriemale ospetsua (j. 1923).
• 2003 – Buddy Hackett, estatubatuar aktore eta umorista (j. 1924).
• 2005 – Christopher Fry, ingeles antzerkigilea (j. 1907).
• 2008 – Rose Dieng-Kuntz, senegaldar ordenagailu-zientzialaria, adimen artifizialean espezializatua (j. 1956).
• 2009 –
  • Pina Bausch, alemaniar dantzari modernoa, koreografoa, dantza irakaslea eta ballet zuzendaria (j. 1940).
  • Gloria Gordon Bolotsky, estatubatuar informatikaria, ENIAC konputagailuaren lehen programatzaileetako bat (j. 1921).
• 2012 – Yitzhak Shamir, Israelgo lehen ministroa (j. 1915).
• 2014 –
  • Pèire Bèc, frantziar hizkuntzalaria eta idazlea, Ozkitaniako literaturan espezialista eta gaskoierazko idazlea (j. 1921).
  • Paul Mazursky, estatubatuar zinema zuzendari, gidoigile eta aktorea (j. 1930).
• 2017 –
  • Rhona Ottolina, venezuelar politikaria (j. 1954).
  • Simone Veil, frantziar politikaria, Europako Parlamentuko lehen emakume lehendakaria (j. 1927).
• 2019 – Momir Bulatović, Jugoslaviako lehen ministroa eta desegitearen ondoren lehendabiziko Montenegroko presidentea (j. 1956).
• 2020 – Ida Haendel, judu jatorriko poloniar biolinista (j. 1928).
• 2021 – Abbas Bonfoh, Togoko presidentea (j. 1948).
• 2023 – Vahidin Musemić, bosniar futbolaria (j. 1946).
• 2024 –
  • Gilbert Desmet, belgikar txirrindularia (j. 1931).
  • Maria Rosaria Omaggio, italiar aktore eta idazlea (j. 1954).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Martxial/Guda/Gudane eta Getze.
• Jaiegunak: San Martzial (Irun), Irungo alardea.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2657
• Multimedia: 30 June / Q2657

Ekainaren 29 | Urteko egutegi | Uztailaren 1