Lidija Kovacheva
Education: Ss. Cyril and Methodius University in Skopje, R. Macedonia
- Faculty of Philosophy • Classical studies - Ph.D.
Working experiences: University EURO-Balkan, Skopje, R. of Macedonia
- Assistant professor: Ancient History of Balkan; History if Art
Biography:
My research is mainly focused on the Comparative analysis of the folk customs, rituals, beliefs and the symbolic understandings in the ancient folks traditions and the folk tradition on the territory of Republic of Macedonia. I’m the author of 3 books (Funeral Rites and Eschatological Presents among the Ancient Greeks and the Macedonian folk tradition, Symbolism in the Holidays with the Ancient Greeks and Macedonian Folk Tradition, Ancient Astrology: Babylon, Egypt, Ancient Macedonia, Greece, Rome), author of Dictionary of Macedonian folk festivals, customs and beliefs, author of 2 Textbooks for secondary education, team of authors on the subjects: Cultural Historical heritage for II-th and III-th year, author of 4 CD Roms,1 Audio CD and as part of my research more than fifty papers are published within journals, edited books and enc. I had lectures and presentations on Universities and International Conferences, Congress of Science and International Scientific Symposiums in Macedonia, Balkan and Europe and I was Reviewer of bilateral project between R. Macedonia and R. Monte Negro: “Cultural historical connections between R. Macedonia and R. Monte Negro, in Medieval (IV till the end of XIV century).
Field of interest: Classical Art, Byzantine Art, Ancient History, History of Christianity, Medieval History, Religious Studies, History of Religion, Comparative Religion, Ancient Religion, Mythology, Classical Studies, Magic etc.
Contact: e –mail: kovachevalidija@gmail.com
Home institution: University “Euro-Balkan“ – Skopje, Bul. Partizanski Odredi, 63, 1000 Skopje, R. of Macedonia, mail: contact@euba.edu.mk; web: www.euba.edu.mk
Address: Macedonia
- Faculty of Philosophy • Classical studies - Ph.D.
Working experiences: University EURO-Balkan, Skopje, R. of Macedonia
- Assistant professor: Ancient History of Balkan; History if Art
Biography:
My research is mainly focused on the Comparative analysis of the folk customs, rituals, beliefs and the symbolic understandings in the ancient folks traditions and the folk tradition on the territory of Republic of Macedonia. I’m the author of 3 books (Funeral Rites and Eschatological Presents among the Ancient Greeks and the Macedonian folk tradition, Symbolism in the Holidays with the Ancient Greeks and Macedonian Folk Tradition, Ancient Astrology: Babylon, Egypt, Ancient Macedonia, Greece, Rome), author of Dictionary of Macedonian folk festivals, customs and beliefs, author of 2 Textbooks for secondary education, team of authors on the subjects: Cultural Historical heritage for II-th and III-th year, author of 4 CD Roms,1 Audio CD and as part of my research more than fifty papers are published within journals, edited books and enc. I had lectures and presentations on Universities and International Conferences, Congress of Science and International Scientific Symposiums in Macedonia, Balkan and Europe and I was Reviewer of bilateral project between R. Macedonia and R. Monte Negro: “Cultural historical connections between R. Macedonia and R. Monte Negro, in Medieval (IV till the end of XIV century).
Field of interest: Classical Art, Byzantine Art, Ancient History, History of Christianity, Medieval History, Religious Studies, History of Religion, Comparative Religion, Ancient Religion, Mythology, Classical Studies, Magic etc.
Contact: e –mail: kovachevalidija@gmail.com
Home institution: University “Euro-Balkan“ – Skopje, Bul. Partizanski Odredi, 63, 1000 Skopje, R. of Macedonia, mail: contact@euba.edu.mk; web: www.euba.edu.mk
Address: Macedonia
less
InterestsView All (20)
Uploads
Videos by Lidija Kovacheva
Издавањето на ова ЦД финансиски го овозможи Министерството за култура на Република Македонија.
Papers by Lidija Kovacheva
There are various cave paintings, writings on a clay tablets, magical papyrus, ancient literature that can witness the presence of figurines and voodoo dolls in magical activities from the beginning of the humanity, in particular those found at archaeological sites that were made out of different materials: wax, wool, wood, clay, dough, or of bronze and lead later, sometimes with or without written magical symbols or names on them, sometimes as evil, angry demons with human faces, with eyes wide open and monstrous noses, with bodies broken in two, with heads and extremities turned backwards, sometimes burned, tied or drilled, found in boxes or chests buried under the ruins of old buildings, sanctuaries or sacred sites, in tombstones or thrown into deep holes, sunken under water, etc. In order to have an insight into the impact of magical figurines and voodoo dolls in the religious discourse from the ancient times until the New Age related to the superstitious particularism in the folk's beliefs about the evil they have caused, that transfers into superstitious universalism at a global level throughout the historical ages, the subject of this paper has two objects: To show the level of impact these figurines and voodoo dolls had among the masses throughout the history, having in mind the folk's beliefs about their magical powers only if used in specific time and place and set in a typical way on one hand. And on the other to show the possible rudiments when using magical dolls, also known in modern society as voodoo dolls, and the fear they cause among some of the people.
потекнуваат. Оттаму, целта на овој труд е да се даде увид во богатата палета на различните видови маѓепсници и маѓеснички кои делувале на територијата на Стара Грција во класичниот период, магиските пракси и традиции, нивното толкување, восприемање и препознавање на начините на кои тие еволуирале и се прилагодувале низ текот на времето. Рецепцијата на античките магиски пракси продолжува да влијае и денес, во модерното општество врз современиот окултизам, при што практичарите на магија често црпат од историските извори и ги прилагодуваат на денешните современи контексти.
плочки и Lex Cornelia, имплементирани од Доцноримската Република до времето на владеење на Константин, како увид во раното ширење на магиите и законските ограничувања на магиските дејства на териториите на Римската империја и Римските провинции.
како опасни непријатели на човекот и заедницата воопшто. Во Асирија и Бабилонија независната моќ што свештениците маѓепсници ја припишувале на принципот на злото, давала оправдување за сите видови окултни практики кои ги исползувале. Верувањата во магиите, исползувањето на магиските обреди и повикувањето на демони и зли духови, на крајот го пронашле своето оправдување во улогата која им била доделена на злите демони кои постојано се мешале и го загрозувале животот на човекот. Оттаму, импактот на овој труд е да се прикажат демонские претстави кај Асирците и Бабилонците, каде наместо во нивната демонска чудовишност да се гледаат страв и опасност, можеби фокусот треба да се стави на нивната фундаментална двозначност: тие можат да бидат безочни и да чинат зла, исто како што можат да бидат и добронамерни.
начин на живот, именувани по Венера, римската божица на љубовта, денес се познати како Сексуално Преносливи Болести (СПБ), од кои некои се појавувале на локално ниво, а некои, меѓу кои и сифилисот, преминувале во епидемија, па дури во одреден временски период биле прогласени за пандемија на глобално ниво. Денес е добро познато дека бројни вируси, бактерии, габи итн. се пренесуваат претежно преку сексуален контакт, но во античкиот период „благодарение“ на промискуитетниот начин на живот кој го воделе и кој довел до зачестеност на појавата на СПБ, биле нарекувани „таинствени болести“ и се восприемале како „Божја казна“. Бројни научници спорат за потеклото и древноста на СПБ сифилис во однос на прашањата дали се работи или не за иста болест или модификација на истиот патолошки процес, едни алудирајќи на записите на оваа болест во Библијата, а други држејќи се до Колумбиската теорија дека потеклото на оваа
болест е од XV век во Европа. Сепак, деформитетите на скелетите откриени на археолошките локалитети датирани од античкиот период, сведочат за можното присуство на конгенитален, т.е. вроден сифилис, пренесен од мајката на детето за време на бременоста. Оттаму, импактот на обработката на предметот на овој труд е со двојна цел: од една страна да го прикаже социо сексуалниот преглед за свесноста за СПБ во античките општества и средновековието, пред сѐ, имајќи ја предвид нивната религиозна и социјална структура и како функционирале во тие општества во дадениот временски период, а од друга страна да се прикаже стигматизацијата на болеста сифилис која се восприемала за промискуитетна, срамна и неморална, не само кај земјите кои биле обвинувани заедно со историјата на ширењето на болеста, туку и на заболените лица кои се сметале за „грешници“, мнение кое наместа егзистира и денес во современото општество.
the change of the weather and season’s conditions were precisely defined in the annual calendar cycle with their content, and by trying to avoid the local ethnocentricity, we cannot discuss from a perspective of a local, national or regional unique, because the representations, attributes and the symbolic interpretations of this deity despite sharing certain similarities that are occasionally identical, they still differ from each other in space and time. The purpose of making parallel
interpretation of the representation of Zeus and Perun is to discover the key features of such mythological divinity, their intercultural congeniality in the context of the visual, symbolic and narrative elements, whose impact is still present in the orthodox area through the worship of the figure of St. Elijah.
Клучни зборови: обичаи, рудименти, антика, современо општество Апстракт: Народните обичаи поврзани со кругот на животот: брак, раѓање и смрт, се одраз на народна традиција на сите народи, меѓу кои и на македонскиот народ. Иако, наместа, поради недостаток на пишани извори не може да се следи појавата и присуство на одредени обичаи низ историските епохи до денешното современо општество, сепак, кај народите останало верувањето во нивниот континуитет низ времето и истите ги восприемаат како рудименти од најдалечното минато до денес, како белег на нивното духовно, културно и историско наследство. Оттаму, импактот на методолошките истражувања на овој труд е да се прикажат дел од обичаите на античките Македонци поврзани со бракот, раѓањето и смртта и нивното присуство и влијание денес во современото општество, кои како рудименти од минатото, наместа видоизменети, а во некои рурални средини речиси идентични како и во времето кога се појавиле, сè уште се присутни во македонската народна традиција.
Кругот на животот: брак, раѓање и смрт-можни остатоци од домородните обичаи во македонската народна традиција
Како еден од најпочитуваните празници ис-полнет со обичаите поврзани со љубовта и бракот кај античките Македонци, бил празникот Ксантика, празнуван во месецот Xandicos 1 , во чест на Ксандос 2 зад чие име се крие македонскиот бог, заштитник на војската, 3 а се празнувал на целата територија на античка Македонија како празник на пролетта, надежта и радоста. Од обредните постапки кои се практикувале за време на празну-вањето на овој празник, согласно истражувањата на некои автори, 4 е китењето со предиво или врвца преплетена со црвен и бел конец во вид на плетенка. Некои автори имплицираат дека во античка Македонија за време на овој празник, девојките и жените ги кителе своите коси со предива од црвено-бела боја и од нив правеле ѓердани, а децата ги носеле како бразлетни. 5 Мажите црвено-белите предива ги врзувале за ремените, освен оние мажи, кои согласно законот за кој говори Аристотел, наместо ремен носеле вид оглавник врзан околу телото, закон кој важел за оној Македонец кој никогаш не отепал непријател во војна, 6 па оттаму биле бележани како помалку храбри. Со овие врвци се кителе и вратите, прозорите и оградите на куќите, потем се ставале на рала, јареми итн., а малите јагниња ги прекривале со волнени предива од црвена 7 и бела боја. 8 Според симбо-1 Ξανδικός , ὁ (sc. μήν), Ксантикос, име на месец во македонскиот календар, PCair.Zen.3.43, al. (iii B. C.), IGRom.4.661.33 (Acmonia, i A.D.), итн., а се пишу-ва и Ξανθικός , D.S.18.56, LXX 2 Ma.11.30, Suid., etc. Ξανθικά, τά, Ксантика, празник кој се одржувал во овој месец (Hsch). Liddell. H. G., Scott R. (1940). Македонскиот месец Ксантикос е посведочен и кај Диодор Си-килиј: "Ἡρακλεώτας... τοὺς δ᾽ ἄλλους καταδεχέσθωσαν πρὸ τῆς τριακάδος τοῦ ξανθικοῦ μηνός." Diod. 18.56.5. 2 Според К. О. Милер, Ксантос е бог на светлината, го идентификувал со Аполон, т.е. неговиот синоним Фојб. Müller, K. O. (1844) I, 304. 3 Празнуван и како празник на војската на Античките Македонци, свечен обред на лустрација, т.е. вид ритуално магиско прочистување на војската предводена од страна на кралот. Проева, Н. (2004) 136-137. 4 Во моите досегашни истражувања не наидов на историографски податок со кој ќе ја потврдам употребата на предива или врвци од црвена и бела боја за вре-ме на овој празник. 5 Kamburovski, P. (2006)16. 6 Arist. Pol., VII, 1324 b, 15-16. 7 Употребата на црвена боја за време на празнувањето на празникот Ксантика би можело да се поврзе со зборот ξανθο-κάρυ^ον [κα^], τό, кој значи каранфил. Aët.8.29. Liddell. H. G., Scott R. (1940).
Клучни зборови: некромантија, νέκυια (nekyia), νεκρός (nekrós), μαντεία (manteía), душа, пророкување
In the distance past, the term necromancy, meaning “prophesying by consulting the souls of the dead”, refers to the ability to separate the soul from the body. The act comes from an awareness of the wisdom of the souls from the “extraterrestrial” world and their ability to predict the future. Although the term appeared in written sources for the first time in the 11th verse in the Odyssey (νέκυια, nekyia) as Homer described the descent of Odysseus into the realm of the dead, themes related to necromancy are noticeable even earlier. Examples can be found in the Tunguskan shamanistic experiences, in the Magi of Persia, and on the Chaldeans in Babylon, from where the East was transmitted to the Western world. Hence, the purpose of this paper is to present the genealogical aspects of necromancy, from its appearance in the Eastern countries, through the application of the Ancient Greeks with the act of evocation, to the abuse in the Roman world when it was associated with the sacrifices of young boys, until the persecution of the necromancers in early Christianity. Although
necromancy in Christianity was placed in the category of “black magic” and associated with summoning demons, it managed to survive in the Middle Ages, and its presence, although altered, is still evident in the Macedonian folk tradition.
труд е инквизицијата и истиот има двојна цел:
од една страна да ги прикаже генеалошките аспекти на инквизицијата и нејзиното постоење
како црковен суд во рамки на Западната или Римокатоличката црква повеќе од шестотини години (1217 до 1834) на територијата на Европа, а од друга страна, последиците од нејзиниот
импакт во римокатоличките земји и причините
за нејзиното отсуство во Источното православие. Причината за поделбата на христијанската
црква во Западна или Римокатоличка и Источна
или Православна црква е т.н. голема шизма или
расколот кој се случил во 1054 година. Со текот
на времето од страна на Западната или Римокатоличката црква била создадена инквизицијата,
поим кој означува истражување на еретичките
злосторства и подразбира црковен суд установен во XIII век, чија цел била искоренување на
верувањата кои не соодветствувале со римокатоличката црковна религиозна пракса. Крајните
ефекти произведени од системот на репресија во
римокатоличкиот свет довеле до пустошење на
Европа преку уништување на интелектуалната
слобода и чистотата на моралот на човекот,
што довело до уназадување на напредокот на цивилизацијата во целост. За разлика од римокатоличкиот свет, источното православие, водејќи
се од разумот, не ја прифатило инквизицијата
како црковен суд и одржувала внимателен и толерантен став кон овој моќен ривал.
Издавањето на ова ЦД финансиски го овозможи Министерството за култура на Република Македонија.
There are various cave paintings, writings on a clay tablets, magical papyrus, ancient literature that can witness the presence of figurines and voodoo dolls in magical activities from the beginning of the humanity, in particular those found at archaeological sites that were made out of different materials: wax, wool, wood, clay, dough, or of bronze and lead later, sometimes with or without written magical symbols or names on them, sometimes as evil, angry demons with human faces, with eyes wide open and monstrous noses, with bodies broken in two, with heads and extremities turned backwards, sometimes burned, tied or drilled, found in boxes or chests buried under the ruins of old buildings, sanctuaries or sacred sites, in tombstones or thrown into deep holes, sunken under water, etc. In order to have an insight into the impact of magical figurines and voodoo dolls in the religious discourse from the ancient times until the New Age related to the superstitious particularism in the folk's beliefs about the evil they have caused, that transfers into superstitious universalism at a global level throughout the historical ages, the subject of this paper has two objects: To show the level of impact these figurines and voodoo dolls had among the masses throughout the history, having in mind the folk's beliefs about their magical powers only if used in specific time and place and set in a typical way on one hand. And on the other to show the possible rudiments when using magical dolls, also known in modern society as voodoo dolls, and the fear they cause among some of the people.
потекнуваат. Оттаму, целта на овој труд е да се даде увид во богатата палета на различните видови маѓепсници и маѓеснички кои делувале на територијата на Стара Грција во класичниот период, магиските пракси и традиции, нивното толкување, восприемање и препознавање на начините на кои тие еволуирале и се прилагодувале низ текот на времето. Рецепцијата на античките магиски пракси продолжува да влијае и денес, во модерното општество врз современиот окултизам, при што практичарите на магија често црпат од историските извори и ги прилагодуваат на денешните современи контексти.
плочки и Lex Cornelia, имплементирани од Доцноримската Република до времето на владеење на Константин, како увид во раното ширење на магиите и законските ограничувања на магиските дејства на териториите на Римската империја и Римските провинции.
како опасни непријатели на човекот и заедницата воопшто. Во Асирија и Бабилонија независната моќ што свештениците маѓепсници ја припишувале на принципот на злото, давала оправдување за сите видови окултни практики кои ги исползувале. Верувањата во магиите, исползувањето на магиските обреди и повикувањето на демони и зли духови, на крајот го пронашле своето оправдување во улогата која им била доделена на злите демони кои постојано се мешале и го загрозувале животот на човекот. Оттаму, импактот на овој труд е да се прикажат демонские претстави кај Асирците и Бабилонците, каде наместо во нивната демонска чудовишност да се гледаат страв и опасност, можеби фокусот треба да се стави на нивната фундаментална двозначност: тие можат да бидат безочни и да чинат зла, исто како што можат да бидат и добронамерни.
начин на живот, именувани по Венера, римската божица на љубовта, денес се познати како Сексуално Преносливи Болести (СПБ), од кои некои се појавувале на локално ниво, а некои, меѓу кои и сифилисот, преминувале во епидемија, па дури во одреден временски период биле прогласени за пандемија на глобално ниво. Денес е добро познато дека бројни вируси, бактерии, габи итн. се пренесуваат претежно преку сексуален контакт, но во античкиот период „благодарение“ на промискуитетниот начин на живот кој го воделе и кој довел до зачестеност на појавата на СПБ, биле нарекувани „таинствени болести“ и се восприемале како „Божја казна“. Бројни научници спорат за потеклото и древноста на СПБ сифилис во однос на прашањата дали се работи или не за иста болест или модификација на истиот патолошки процес, едни алудирајќи на записите на оваа болест во Библијата, а други држејќи се до Колумбиската теорија дека потеклото на оваа
болест е од XV век во Европа. Сепак, деформитетите на скелетите откриени на археолошките локалитети датирани од античкиот период, сведочат за можното присуство на конгенитален, т.е. вроден сифилис, пренесен од мајката на детето за време на бременоста. Оттаму, импактот на обработката на предметот на овој труд е со двојна цел: од една страна да го прикаже социо сексуалниот преглед за свесноста за СПБ во античките општества и средновековието, пред сѐ, имајќи ја предвид нивната религиозна и социјална структура и како функционирале во тие општества во дадениот временски период, а од друга страна да се прикаже стигматизацијата на болеста сифилис која се восприемала за промискуитетна, срамна и неморална, не само кај земјите кои биле обвинувани заедно со историјата на ширењето на болеста, туку и на заболените лица кои се сметале за „грешници“, мнение кое наместа егзистира и денес во современото општество.
the change of the weather and season’s conditions were precisely defined in the annual calendar cycle with their content, and by trying to avoid the local ethnocentricity, we cannot discuss from a perspective of a local, national or regional unique, because the representations, attributes and the symbolic interpretations of this deity despite sharing certain similarities that are occasionally identical, they still differ from each other in space and time. The purpose of making parallel
interpretation of the representation of Zeus and Perun is to discover the key features of such mythological divinity, their intercultural congeniality in the context of the visual, symbolic and narrative elements, whose impact is still present in the orthodox area through the worship of the figure of St. Elijah.
Клучни зборови: обичаи, рудименти, антика, современо општество Апстракт: Народните обичаи поврзани со кругот на животот: брак, раѓање и смрт, се одраз на народна традиција на сите народи, меѓу кои и на македонскиот народ. Иако, наместа, поради недостаток на пишани извори не може да се следи појавата и присуство на одредени обичаи низ историските епохи до денешното современо општество, сепак, кај народите останало верувањето во нивниот континуитет низ времето и истите ги восприемаат како рудименти од најдалечното минато до денес, како белег на нивното духовно, културно и историско наследство. Оттаму, импактот на методолошките истражувања на овој труд е да се прикажат дел од обичаите на античките Македонци поврзани со бракот, раѓањето и смртта и нивното присуство и влијание денес во современото општество, кои како рудименти од минатото, наместа видоизменети, а во некои рурални средини речиси идентични како и во времето кога се појавиле, сè уште се присутни во македонската народна традиција.
Кругот на животот: брак, раѓање и смрт-можни остатоци од домородните обичаи во македонската народна традиција
Како еден од најпочитуваните празници ис-полнет со обичаите поврзани со љубовта и бракот кај античките Македонци, бил празникот Ксантика, празнуван во месецот Xandicos 1 , во чест на Ксандос 2 зад чие име се крие македонскиот бог, заштитник на војската, 3 а се празнувал на целата територија на античка Македонија како празник на пролетта, надежта и радоста. Од обредните постапки кои се практикувале за време на празну-вањето на овој празник, согласно истражувањата на некои автори, 4 е китењето со предиво или врвца преплетена со црвен и бел конец во вид на плетенка. Некои автори имплицираат дека во античка Македонија за време на овој празник, девојките и жените ги кителе своите коси со предива од црвено-бела боја и од нив правеле ѓердани, а децата ги носеле како бразлетни. 5 Мажите црвено-белите предива ги врзувале за ремените, освен оние мажи, кои согласно законот за кој говори Аристотел, наместо ремен носеле вид оглавник врзан околу телото, закон кој важел за оној Македонец кој никогаш не отепал непријател во војна, 6 па оттаму биле бележани како помалку храбри. Со овие врвци се кителе и вратите, прозорите и оградите на куќите, потем се ставале на рала, јареми итн., а малите јагниња ги прекривале со волнени предива од црвена 7 и бела боја. 8 Според симбо-1 Ξανδικός , ὁ (sc. μήν), Ксантикос, име на месец во македонскиот календар, PCair.Zen.3.43, al. (iii B. C.), IGRom.4.661.33 (Acmonia, i A.D.), итн., а се пишу-ва и Ξανθικός , D.S.18.56, LXX 2 Ma.11.30, Suid., etc. Ξανθικά, τά, Ксантика, празник кој се одржувал во овој месец (Hsch). Liddell. H. G., Scott R. (1940). Македонскиот месец Ксантикос е посведочен и кај Диодор Си-килиј: "Ἡρακλεώτας... τοὺς δ᾽ ἄλλους καταδεχέσθωσαν πρὸ τῆς τριακάδος τοῦ ξανθικοῦ μηνός." Diod. 18.56.5. 2 Според К. О. Милер, Ксантос е бог на светлината, го идентификувал со Аполон, т.е. неговиот синоним Фојб. Müller, K. O. (1844) I, 304. 3 Празнуван и како празник на војската на Античките Македонци, свечен обред на лустрација, т.е. вид ритуално магиско прочистување на војската предводена од страна на кралот. Проева, Н. (2004) 136-137. 4 Во моите досегашни истражувања не наидов на историографски податок со кој ќе ја потврдам употребата на предива или врвци од црвена и бела боја за вре-ме на овој празник. 5 Kamburovski, P. (2006)16. 6 Arist. Pol., VII, 1324 b, 15-16. 7 Употребата на црвена боја за време на празнувањето на празникот Ксантика би можело да се поврзе со зборот ξανθο-κάρυ^ον [κα^], τό, кој значи каранфил. Aët.8.29. Liddell. H. G., Scott R. (1940).
Клучни зборови: некромантија, νέκυια (nekyia), νεκρός (nekrós), μαντεία (manteía), душа, пророкување
In the distance past, the term necromancy, meaning “prophesying by consulting the souls of the dead”, refers to the ability to separate the soul from the body. The act comes from an awareness of the wisdom of the souls from the “extraterrestrial” world and their ability to predict the future. Although the term appeared in written sources for the first time in the 11th verse in the Odyssey (νέκυια, nekyia) as Homer described the descent of Odysseus into the realm of the dead, themes related to necromancy are noticeable even earlier. Examples can be found in the Tunguskan shamanistic experiences, in the Magi of Persia, and on the Chaldeans in Babylon, from where the East was transmitted to the Western world. Hence, the purpose of this paper is to present the genealogical aspects of necromancy, from its appearance in the Eastern countries, through the application of the Ancient Greeks with the act of evocation, to the abuse in the Roman world when it was associated with the sacrifices of young boys, until the persecution of the necromancers in early Christianity. Although
necromancy in Christianity was placed in the category of “black magic” and associated with summoning demons, it managed to survive in the Middle Ages, and its presence, although altered, is still evident in the Macedonian folk tradition.
труд е инквизицијата и истиот има двојна цел:
од една страна да ги прикаже генеалошките аспекти на инквизицијата и нејзиното постоење
како црковен суд во рамки на Западната или Римокатоличката црква повеќе од шестотини години (1217 до 1834) на територијата на Европа, а од друга страна, последиците од нејзиниот
импакт во римокатоличките земји и причините
за нејзиното отсуство во Источното православие. Причината за поделбата на христијанската
црква во Западна или Римокатоличка и Источна
или Православна црква е т.н. голема шизма или
расколот кој се случил во 1054 година. Со текот
на времето од страна на Западната или Римокатоличката црква била создадена инквизицијата,
поим кој означува истражување на еретичките
злосторства и подразбира црковен суд установен во XIII век, чија цел била искоренување на
верувањата кои не соодветствувале со римокатоличката црковна религиозна пракса. Крајните
ефекти произведени од системот на репресија во
римокатоличкиот свет довеле до пустошење на
Европа преку уништување на интелектуалната
слобода и чистотата на моралот на човекот,
што довело до уназадување на напредокот на цивилизацијата во целост. За разлика од римокатоличкиот свет, источното православие, водејќи
се од разумот, не ја прифатило инквизицијата
како црковен суд и одржувала внимателен и толерантен став кон овој моќен ривал.
Кога ќе се спомнат Класични студии, на нашите простори вообичаено се мисли на изучување на мртвите јазици, старогрчки и латински. Сепак, со развојот и проширувањето на хоризонтите на класичните науки, постулатите на теми кои го опфаќаат нам непознатото, ирационалното, магиите во случајов, како дел од религиозните пракси на античките народи, се поставени во сферата на науките од античкото време, нераскинливо поврзани не само со метеорологија и математика, физика, ботаника и медицина, туку и со останатите антички науки: антропологија, астрологија, етнографија, културологија, фолклор, митологија, религија.
Античката литература, започнувајќи од толкувањето на шаманистичките искуства, преку толкувањата на магиските папируси во Египет и Стара Грција, потоа делата на Хомер, Питагорејските, Херменевтичките и Орфичките текстови итн., изобилува со религиозни, магиски и таинствени теми, како и со теми од задгробниот живот и од „оној“ свет чии рефлексии како рудименти, иако видоизменети, се забележуваат и денес во народните верувања.
Покрај античката литература, поновите археолошки откритија на магиските предмети и амајлии, како и научните евиденции за истите, фрлаат ново светло врз древните магиски концепти и пракси кои досега, најчесто, не беа познати во научниот свет.
Наспроти истражувањата на светските научници за магиските техники, формули и симболи, како и изучувањата на магиските амајлии наменети за вардење од „зли сили“ во антиката, се изучувањата на македонските истражувачи, од кои како најистакнат за философската научна мисла од античкиот период се издвојува Академик Проф. д-р В. Митевски, а од областа на македонскиот фолклор се издвојуваат Проф. д-р М. Китевски, Проф. д-р Т. Вражиновски и Ј. Обрембски. Нивниот голем придонес во истражувањата на народните верувања за „натприродните“ сили, бележи голем удел при оформувањето на генеалошките и хронолошките аспекти за појавата, застапеноста и значењето на магиите и магиските пракси од антиката и античките цивилизации, чии рудименти ги чувствуваме и денес во дел од верувањата во македонската народна традиција.
Бидејќи временскиот дијапазон на оваа книга е особено широк и го опфаќа континуитетот на застапеноста на магиите и магиските пракси од најстарите времиња па сè до денес, толкувањата за потеклото и видовите на магиите и магиските пракси, потем магиите и магиските пракси кај примитивните народи и античките цивилизации, како и нивното влијание денес на територијата на Македонија, се темелат на најбитните податоци, со цел да се даде една јасна претстава за нивното значење, континуитетот на застапеноста и восприемањето кај народите. Целта е да се направи споредбена анализа за употребата и значењето на магиите во античкиот свет и рудиментите од магиските пракси во денешното современо општество на територијата на Македонија, како и нивното перципирање од страна на обичниот народ, како во антиката, така и денес.
Преку споредби, анализи, проучување, можни континуитети и дисконтинуитети, целта е кај читателот да се создаде подлабоко разбирање за религиозните верувања, искуствата, обичаите и праксите кај древните народи и нивните рудименти во верувањата кај современиот човек. Оттаму, преку споредбената анализа на магиите и магиските пракси на древните цивилизации, ќе може да се утврди дали делови од нивните рудименти и денес се застапени на територијата на Македонија, во колкава мера и дали се забележува нивниот континуитет и трансформација, согласно современите услови за живот.
Магијата како вид на „окултна“ наука, отсекогаш се трудела да ги лоцира тајните сили на природата (physis). Бидејќи магијата кај древните цивилизации вообичаено се справувала со материјалниот свет, но со оној свет кој бил „воден“ и „контролиран“ од невидливото присуство на опасните натприродни сили, таа никогаш не успеала да ги достигне резултатите кои ги постигнала науката, ниту пак своите достигнувања да ги препише на човечкото расудување или пак експериментирање.
Сепак, магијата можеби навистина се темели на „примитивни“ идеи, но формата во која нам ни е предадена воопшто не е примитивна, туку напротив, таа како таква егзистирала само во рамките на високо развиените древни култури и тоа не само кај обичниот народ, туку и кај интелектуалците, особено оние кои верувале дека околу нив делуваат опасни натприродни сили. Невидливото присуство на опасните натприродни сили можело да се контролира единствено со одредени средства од страна на маѓепсниците, кои тежнееле да се стекнат со моќ и знаење со цел да ја сменат сегашноста и да влијаат на влијанието на невидливите сили во иднината.
Магијата, како окултна наука, била цел на истражување на многу цивилизации од најдалечното минато. Познавањата за потеклото и појавата на магиите се лимитирани, делумни и нецелосни. Иако модерното проучување на древните магии своите почетоци ги бележи околу 1900-та година со појавувањето на неколку делови од магиски текстови и изданија на магиски папируси, сепак, поврзувањето на религијата и магијата, како и утврдувањата на потеклото и почетоците на магијата сè уште остануваат предмет на проучување на бројни современи научници. Оттаму, целта на оваа книга е утврдувањето на генеалошките аспекти на потеклото и појавата на магијата, од древните цивилизации до денес.
Книгата Магиите кај древните народи и во македонската народна традиција е составена од девет поглавја. Во поглавјата, почнувајќи од првиот дел, насловен „Потеклото и појавата на магиите и магиските обреди“, се прикажани различните дефинирања и поимања на магиските терминолошки определби, по кој следат шесте поглавја во кој е прикажан историскиот развој на потеклото, појавата и развојот на магиите кај примитивните народи, древните цивилизации Асирците и Бабилонците, Египќаните, Старите Грци и Римјаните и ранохристијанскиот период, сè до појавата на Инквизицијата како начин на справување против магиите во средновековието. Осмото поглавје дава опис на видовите на магии и магиски пракси во македонската народна традиција, чии рудименти наместа идентични, а наместа видоизменети се практикуваат и денес во современото општество. Во заклучните разгледби во поединечните поглавја може да се забележи дека материјалните докази и пишаните евиденции, прикажани во поглавјата, сведочат за континуитетот на исползувањето на окултните пракси и нивното влијание и денес, во современото општество во религиозниот и научниот свет.
Несомнено е дека зајмувањето на туѓите имиња, туѓите ритуали и нивните концепти е една од концепциите на античките маѓепсништва, за што впрочем и сведочат магиските папируси, кои потем преку серија трансформации станале главни магиски доктрини. Оттаму, може да се претпостави дека магијата, уште од почетоците на историјата е погрешно протолкувана, како непрепознаена и искривена туѓа религија од страна на некоја друга цивилизациска средина. Верувањето во моќта на магијата кај примитивните народи било основно, согласно верувањата дека болеста и смртта се дела на непознато битие кое ги придвижило темните и зли сили и кои можат да се отстранат единствено со помош на магиски дејства, верувања, кои иако видоизменети и денес можат да се забележат во верувањата кај дел од современиот народ. Целта, како во минатото, така и денес, е иста: отстранување на незадоволството од својата земска судбина и несигурноста во сопствените сили, осознавање на иднината и барање спас од некоја болест или пак сиромаштија.
Не само во македонската народна традиција, туку и кај древните народи и цивилизации зборот магија ја покрива само онаа магиска пракса која предизвикува различни видови на зло, па оттаму овој збор низ времето кај народот се восприема со негативна конотација. Речиси во сите народни верувања, како во минатото, така и денес во современото општество, неспорно е верувањето на дел од луѓето дека магијата атакува врз најголемите човечки вредности: долг живот, здравје, благосостојба, семејство, брак и плодност итн. и се поврзува со ненадејните човечки несреќи: ненадејна смрт или болест на некој возрасен член од семејството или децата, импотенција кај мажот или неплодност на жената, растурање на семејството поради семејни или брачни караници, воопшто, се поврзува со секаков вид на неуспех на индивидуален, семеен или социјален план.
Поради ваквото восприемање на магијата во македонската народна традиција, таа е осудена, забранета и прогласена за грев, не само од страна на традиционалните заедници, туку и од страна на Црквата, која и припишува ѓаволско потекло и поддршка, а ги осудува и за грешни ги смета и корисниците на магијата. Сепак и покрај забраната и осудата на магиите и магиските пракси кај македонскиот народ, несомнена е застапеноста на бројни лица кои се „бават“ со магии, но и на лица, корисници на магијата, чија што лична несреќа ги натерала да бараат спас и да веруваат во натприродното и ирационалното.
Денес, во современото општество, колку и да не се верува во магии, сепак, при некој неуспех или пак во случај на несреќа или болест, кај одреден дел од народот започнува да навлегува сомнежот дека сето зло кое им се случува, „можеби“ е резултат на ним сторената магија.
Сепак, ваквите или слични верувања, се разбира дека не содржат во себе никаква вистинитост, ниту пак имаат некаква сигурна основа која би се поврзала со случувањата во семејствата, со здравјето на децата, ниту пак со евентуалната смрт на некој од домашните. Ова се само рудименти, остатоци од суеверијата и верувањата од минатото, кои од паганството се пренесени во христијанството, но кои постојат и денес во верувањата кај дел од народот во современото општество.
http://haemus.org.mk
Settlements, Culture and Population Dynamics in Balkan Prehistory
International Conference
13-14.03.2015
Skopje, Republic of Macedonia
ABSTRACTS OF THE ORAL AND POSTER PRESENTATIONS
General Editor: Vasilka Dimitrovska
Cover Design: Vasilka Dimitrovska, Elka Anastasova
Design: Elka Anastasova
Editing and English proofreading: Mark Branov
Оттаму, целта на ова истражување, Розалии vs Духови, е да се прикаже континуитет во религиозните восприемања на розата, високо респектирана од култно религиозен аспект, која едновремено ги симболизира краткотрајноста и минливоста на животот, но и радоста во рајот, како неизоставен дел од погребните обичаи, чии рудименти во обредните постапки и народни верувања од најдалечното минато се присутни и денес во современото општество при празнувањата на овој народен празник во нашата земја.
Уште во древните времиња секоја година во месец мај на покојните души на гробовите на починатите се оставале рози, како дар за покојните души кои се восприемале како симбол на препород, па поради тоа таа станала еден од омилените декоративни елементи, првично на античките надгробни стели, а потем станала и неизоставен дел од ранохристијанската погребна уметност.
ПРЕДГОВОР
Идејата за создавањето на ова ЦД под наслов Дванаесет некрстени денови се должи на м-р Василка Димитровска, која по интервјуто со м-р Даниела Такева кое го даде за МИА, во репортажата под наслов „Се симнаа маските и се избрка злото од Пијанец и Малеш“, ме вклучи и мене за што сум и благодарна. Бевме воодушевени од фотографиите кои м-р Даниела Такева ги сликаше по повод Некрстените денови, како и од фотографиите сликани од страна на членовите на Здружението „Ратевски бамбурци“ с. Ратево, Берово, па оттаму во комбинација со одредени текстови кои досега ги имам работено на оваа тематика, настана ова ЦД, на мое големо задоволство, а се надевам и на задоволство на сиот македонски народ.
Со цел поедноставно информирање на македонската читателска публика за обичаите и верувањата во периодот на Дванаесетте некрстените денови, во ова ЦД се овоплотени делови од Речникот на македонските народни празници, верувања и обичаи од Л. Ковачева и Л. Боцева, како и некои мои досега објавени текстови на оваа тематика, со уредно забележани белешки во однос на објавување на истите. Повторно ја користам можноста да искажам голема благодарност на м-р Лутеција Боцева, чиј дел од текстот преземен од Речникот, а кој се однесува на тетовскиот регион ќе остане вечно сведоштво за македонскиот фолклор од овој дел од Македонија.
Во текстот од ЦД-то, за објаснувањето на Ратевските Бамбурци, со голема благодарност се користиме со дел од текстот на м-р Даниела Такева, објавен во МИА на 31 јануари 2017, под наслов: „Се симнаа маските и се избрка злото од Пијанец и Малеш“.
На крајот, упатувам искрена благодарност до м-р Даниела Такева и Здружение „Ратевски бамбурци“ с. Ратево, Берово, за одобрувањето на објавувањето на нивите фотографии, кои на еден извонреден начин го вдахновија, оплеменија и оживејаа текстот во ова ЦД за дел од обичаите на нашите предци пред очите на читателите денес, а верувам и на оние кои ќе следат и по многу години.
д-р Лидија Ковачева