انوشیروان سپهبدی

انوشیروان سپهبدی
انوشیروان سپهبدی
وزیر امور خارجه ایران
	دوره مسئولیت; ۳۰ خرداد ۱۳۲۶ – ۴ شهریور ۱۳۲۶
پادشاه	محمدرضا شاه پهلوی
نخست‌وزیر	احمد قوام
پس از	محمدعلی همایون‌جاه (سرپرست)
پیش از	موسی نوری اسفندیاری
	دوره مسئولیت; ۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۴ – ۲۹ مهر ۱۳۲۴
نخست‌وزیر	ابراهیم حکیمی; محسن صدر
پس از	نصرالله انتظام وزیری
پیش از	ابوالقاسم نجم
وزیر دادگستری
	دوره مسئولیت; ۲۸ بهمن ۱۳۲۴ – امرداد ۱۳۲۵
نخست‌وزیر	احمد قوام
پس از	عزالممالک اردلان
پیش از	الله‌یار صالح
وزیر مشاور
	دوره مسئولیت; امرداد ۱۳۲۵ – بهمن ۱۳۲۵
نخست‌وزیر	احمد قوام
سفیر ایران در اتحاد شوروی
	دوره مسئولیت; خرداد ۱۳۱۵ – فروردین ۱۳۱۷
پادشاه	رضا شاه پهلوی
پس از	محمد ساعد
پیش از	محمد ساعد
سفیرکبیر ایران در فرانسه
	دوره مسئولیت; شهریور ۱۳۲۴ – تیر ۱۳۲۶
پادشاه	محمدرضا شاه پهلوی
پس از	زین‌العابدین رهنما
پیش از	علی سهیلی
	دوره مسئولیت; خرداد ۱۳۱۸ – مهر ۱۳۱۹
پادشاه	رضا شاه پهلوی
پس از	قطع رابطه
پیش از	علیقلی اردلان
سفیر ایران در ترکیه
	دوره مسئولیت; آذر ۱۳۱۹ – شهریور ۱۳۲۳
پس از	سید باقر کاظمی
پیش از	علیقلی اردلان
سفیرکبیر ایران در مصر
	دوره مسئولیت; فروردین ۱۳۳۲ – آبان ۱۳۳۷
پادشاه	محمدرضا شاه پهلوی
پس از	مسعود معاضد
پیش از	جمشید قریب
سفیر ایران در واتیکان
	دوره مسئولیت; ۱۹۶۲ – ۱۹۶۶
پس از	محمد ساعد
پیش از	حسین قدس نخعی
وزیرمختار ایران در ایتالیا
	دوره مسئولیت; آذر ۱۳۱۲ – خرداد ۱۳۱۵
پادشاه	رضا شاه پهلوی
پس از	فتح‌الله پاکروان
پیش از	محمد ساعد
وزیرمختار ایران در سوئیس
	دوره مسئولیت; فروردین ۱۳۰۸ – تیر ۱۳۱۲
پس از	مصطفی‌قلی کمال هدایت
پیش از	ابوالحسن فروغی
سناتور
	دوره مسئولیت; ۱۳۲۸ – ۱۳۳۱
حوزه انتخاباتی	تهران (دوره اول)
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۶۷ خورشیدی; تهران، ایران
درگذشته	۱۳۶۰; تهران، ایران
ملیت	ایران
فرزندان	فرهاد سپهبدی

انوشیروان سپهبدی (۱۲۶۷ تهران – ۱۳۶۰ تهران) دیپلمات ارشد و وزیر امورخارجه ایران در دوران پهلوی بود. در دوران وزارت امورخارجه او ایران با امضای منشور ملل متحد در کنفرانس سان فرانسیسکو از پایه‌گذاران سازمان ملل شد.

پدرش محمد اسماعیل خان نام داشت. پس از طی مدرسهٔ سیاسی تهران که مشیرالدوله بنیان نهاده بود، در سال ۱۲۸۶ به استخدام در وزارت امور خارجه درآمد. چندی معاون اداره عثمانی بود تا به نایب دومی ژنرال قنسول (سرکنسول) تفلیس منصوب شد. از دیگر مشاغل وی، کارگزاری (مسئول امور کیفری و حقوقی اتباع بیگانه) در همدان، معاونت کابینه (دفتر) وزارتی، مدیر اطلاعات، رئیس اداره سوم سیاسی بود تا سرانجام به ریاست اداره کل تشریفات منصوب شد.

سپهبدی در سال ۱۳۰۸ سمت وزیر مختار ایران در برن و نمایندگی در جامعهٔ ملل را عهده‌دار شد و نزدیک به چهار سال در آن سمت مستقر بود. پس از اتمام ماموریت، به تهران بازگشت. در هشتم امرداد ۱۳۱۲ محمدعلی فروغی وزیر امورخارجه او را به جای حسنعلی غفاری (معاون‌الدوله) به عنوان معاون خود به مجلس شورای ملی معرفی کرد. کمتر از پنج ماه معاون بود تا به وزیر مختاری ایران در ایتالیا فرستاده شد. در سال ۱۳۱۵ سفیرکبیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی شد و دو سال در آن کشور به سر برد و در ۱۳۱۹ به سمت سفیرکبیری ایران در ترکیه تعیین شد و این سمت را تا سال ۱۳۲۳ دارا بود.

سپهبدی پس از بازگشت به تهران از سال ۱۳۲۴ در کابینه‌های زودگذر ابراهیم حکیمی و محسن صدر، به سمت وزیر امور خارجه معرفی شد. در دوران وزارت امورخارجه او ایران با امضای منشور ملل متحد در کنفرانس سان فرانسیسکو از پایه‌گذاران سازمان ملل شد.

در بهمن ۱۳۲۴ سپهبدی در کابینهٔ احمد قوام به سمت وزیر دادگستری تعیین و در امرداد ۱۳۲۵ با ترمیم کابینه، وزیر مشاور شد. در خرداد ۱۳۲۶ در کابینهٔ احمد قوام، برای بار سوم به وزارت امور خارجه تعیین شد و در همان سال با سمت سفیرکبیر، عازم فرانسه شد.

انوشیروان سپهبدی هنگامی که ابراهیم حکیمی به وزارت دربار تعیین شد، ریاست تشریفات سلطنتی را بر عهده گرفت و تا سال ۱۳۲۸ دارای همان سمت بود. در همان سال، مجلس سنا تشکیل شد و شاه او را به سناتوری انتصابی تهران برگزید که تا مهر ۱۳۳۱ در آن سمت بود. در سال ۱۳۳۲ با سمت سفیرکبیر ایران در مصر، عازم قاهره شد و پنج سال در آن سمت بود. در سال ۱۳۴۱ به سمت سفیرکبیر ایران در دربار پاپ تعیین و سرانجام در سال ۱۳۴۵ با شصت سال سابقهٔ خدمت بازنشسته شد.

نام خانوادگی او تا سال ۱۳۰۸ سپهبد بود، چون درجه‌ای بدین نام وارد درجات نظامی ارتش ایران شد، به وی تکلیف تغییر نام خانوادگی شد و سپهبد را به سپهبدی تغییر داد. سپهبدی روی‌هم‌رفته از دیپلمات‌های ورزیده و متین و بی‌سر و صدا بود.

خانواده

پسرش فرهاد در مراکش سفیر شد و برادرزاده‌هایش منوچهر و پرویز به ترتیب سفیر ایران در بحرین، یونان و دانمارک شدند. انوشیروان سپهبدی همچنین شوهر خاله فریدون و امیرعباس هویدا بود.

منابع

عاقلی، دکتر باقر (چاپ اول سال ۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران (جلد دوم). نشر گفتار باهمکاری نشر علم. ص. ۳-۷۸۲. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
«برگی از تاریخ؛ بهانه جوئی انگلیس برای کنترل آبهای ایران». ماهنامه الکترونیکی دوران شماره ۱۸ شهریورماه ۱۳۸۶.
«خاندان‌های معروفی که وزارت خارجه را در اختیار داشتند». پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی> جزئیات.^{^{[پیوند مرده]}}

پیوند به بیرون

«انوشیروان سپهبدی -». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۱۴.

ن ب و وزیران امور خارجه (فهرست)
قاجار	نشاط اصفهانی (۱۲۰۲–۱۲۰۰) ابوالحسن شیرازی (۱۲۱۳–۱۲۰۲) علی فراهانی* (۱۲۱۴–۱۲۱۳) مسعود انصاری (۱۲۱۹–۱۲۱۴) ابوالحسن شیرازی (۱۲۲۵–۱۲۱۹) مسعود انصاری (۱۲۲۷–۱۲۲۵) محمدتقی فراهانی* (۱۲۳۰–۱۲۲۷) محمدعلی شیرازی (۱۲۳۰) سعید انصاری (۱۲۵۲–۱۲۳۰) محمد رئیس نوری* (۱۲۵۲) حسین سپهسالار (۱۲۵۹–۱۲۵۲) سعید انصاری (۱۲۶۲–۱۲۵۹) محمد رئیس نوری* (۱۲۶۲) محمود قراگوزلو (۱۲۶۴–۱۲۶۲) یحیی مشیرالدوله (۱۲۶۶–۱۲۶۴) عباس قوام‌الدوله (۱۲۷۵–۱۲۶۶) نصرالله نایینی* (۱۲۷۵) محسن مظاهر (۱۲۷۸–۱۲۷۵) نصرالله نایینی (۱۲۸۵–۱۲۷۸) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۶–۱۲۸۵) جواد سعدالدوله (۱۲۸۶) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۶) حسن پیرنیا (۱۲۸۷–۱۲۸۶) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۷) جواد سعدالدوله (۱۲۸۸–۱۲۸۷) اسدالله مشارالسلطنه* (۱۲۸۸) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۸) اسماعیل ثقةالملک* (۱۲۸۸) محمدابراهیم غفاری (۱۲۸۹–۱۲۸۸) حسینقلی نواب (۱۲۸۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۰–۱۲۸۹) حسن وثوق (۱۲۹۲–۱۲۹۰) محمدابراهیم غفاری (۱۲۹۴–۱۲۹۲) حسن اسفندیاری (۱۲۹۴) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۴) اکبر صارم‌الدوله (۱۲۹۵–۱۲۹۴) حسن وثوق (۱۲۹۶–۱۲۹۵) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۹۶) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۷–۱۲۹۶) اسدالله مشارالسلطنه (۱۲۹۷) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۸–۱۲۹۷) فیروز فیروز (۱۲۹۹–۱۲۹۸) اسدالله مشارالسلطنه (۱۲۹۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۹) مصطفی‌قلی فهیم‌الدوله* (۱۲۹۹) جهانگیر ناظم‌الملک* (۱۲۹۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۹) محمود جم (۱۳۰۰–۱۲۹۹) محمدتقی معززالدوله (۱۳۰۰) حسن اسفندیاری (۱۳۰۰) ابوالقاسم عمید* (۱۳۰۰) اسدالله مشارالسلطنه (۱۳۰۰) ابراهیم حکیمی (۱۳۰۱–۱۳۰۰) احمد قوام (۱۳۰۱) محمدعلی فروغی (۱۳۰۲–۱۳۰۱) محمد مصدق (۱۳۰۲) محمدعلی فروغی (۱۳۰۳–۱۳۰۲) حسن مشار (۱۳۰۴–۱۳۰۳)
پهلوی	داوود مفتاح* (۱۳۰۵–۱۳۰۴) علیقلی مسعود انصاری (۱۳۰۷–۱۳۰۵) فتح‌الله پاکروان* (۱۳۰۷) ابوالقاسم عمید* (۱۳۰۷) محمدعلی فرزین (۱۳۰۹–۱۳۰۷) محمدعلی فروغی (۱۳۱۲–۱۳۰۹) سید باقر کاظمی (۱۳۱۴–۱۳۱۲) عنایت‌الله سمیعی (۱۳۱۶–۱۳۱۵) مصطفی عدل* (۱۳۱۷–۱۳۱۶) علی سهیلی (۱۳۱۷) مظفر اعلم (۱۳۱۹–۱۳۱۷) جواد عامری* (۱۳۲۰–۱۳۱۹) علی سهیلی (۱۳۲۱–۱۳۲۰) محمد ساعد (۱۳۲۳–۱۳۲۱) محسن رئیس (۱۳۲۳) نصرالله انتظام (۱۳۲۴–۱۳۲۳) انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۴) ابوالقاسم نجم (۱۳۲۴) احمد قوام (۱۳۲۵–۱۳۲۴) محمدعلی همایون‌جاه (۱۳۲۶–۱۳۲۵) انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۶) موسی نوری اسفندیاری (۱۳۲۶) سید باقر کاظمی (۱۳۲۶) موسی نوری اسفندیاری (۱۳۲۷–۱۳۲۶) علی‌اصغر حکمت (۱۳۲۸–۱۳۲۷) علی‌اکبر سیاسی (۱۳۲۸) حسین علاء (۱۳۲۹–۱۳۲۸) محمود صلاحی* (۱۳۲۹) محسن رئیس (۱۳۲۹) عبدالله انتظام (۱۳۳۰–۱۳۲۹) سید باقر کاظمی (۱۳۳۱–۱۳۳۰) حسین نواب (۱۳۳۱) حسین فاطمی (۱۳۳۲–۱۳۳۱) عبدالله انتظام (۱۳۳۴–۱۳۳۲) علیقلی اردلان (۱۳۳۷–۱۳۳۴) علی‌اصغر حکمت (۱۳۳۸–۱۳۳۷) جلال عبده (۱۳۳۸) غلام‌عباس آرام (۱۳۳۹–۱۳۳۸) امیرخسرو افشار* (۱۳۳۹) یدالله عضدی (۱۳۳۹) حسین قدس نخعی (۱۳۴۱–۱۳۳۹) غلام‌عباس آرام (۱۳۴۵–۱۳۴۱) اردشیر زاهدی (۱۳۵۰–۱۳۴۵) عباسعلی خلعتبری (۱۳۵۷–۱۳۵۰) امیرخسرو افشار (۱۳۵۷) احمد میرفندرسکی (۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	کریم سنجابی (۱۳۵۸–۱۳۵۷) مهدی بازرگان* (۱۳۵۸) ابراهیم یزدی (۱۳۵۸) سید ابوالحسن بنی‌صدر* (۱۳۵۸) صادق قطب‌زاده (۱۳۵۹–۱۳۵۸) محمدکریم خداپناهی* (۱۳۵۹) محمدعلی رجایی* (۱۳۶۰–۱۳۵۹) میرحسین موسوی (۱۳۶۰) علی‌اکبر ولایتی (۱۳۷۶–۱۳۶۰) کمال خرازی (۱۳۸۴–۱۳۷۶) منوچهر متکی (۱۳۸۹–۱۳۸۴) علی‌اکبر صالحی (۱۳۹۲–۱۳۸۹) محمدجواد ظریف (۱۴۰۰–۱۳۹۲) حسین امیرعبداللهیان (۱۴۰۳–۱۴۰۰) علی باقری کنی* (۱۴۰۳) سید عباس عراقچی (اکنون–۱۴۰۳)
* سرپرست

ن ب و وزیران دادگستری ایران
پادشاهی	عباسقلی معتمدالدوله جوانشیر (–) • محمدابراهیم معتمدالملک جوانشیر (–) • علی اعتمادالسلطنه (–) • مصطفی بهاءالملک افشار (–) • محمدقلی آصف‌الدوله (–) • غلامحسین خان سپهدار (–) • حسین مشیرالدوله (–) • محمدناصر ظهیرالدوله قاجار (–) • پاشاخان امین‌الملک (–) • محمدقلی آصف‌الدوله (–) • امام‌قلی عمادالدوله (–) • کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۱–) • علیرضا عضدالملک (–) • کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۳–) • علی‌قلی میرزا اعتضادالسلطنه (–) • علیرضا عضدالملک (–) • بهرام میرزا معزالدوله (–) • عبدالصمد میرزا عزالدوله (–) • یحیی مشیرالدوله (–) • عبدالصمد میرزا عزالدوله (–) • علیرضا عضدالملک (–) • یحیی مشیرالدوله (–) • نظام‌الدین مهندس‌الممالک غفاری (–) • محسن مشیرالدوله (–) • عباس میرزا ملک‌آرا (–) • اسدالله ناظم‌الدوله (–) • روح‌الله میرزا نصرت‌السلطنه (–) • غلامحسین غفاری (–) • عبدالوهاب نظام‌الملک (–)
پادشاهی مشروطه	احمد مشیرالسلطنه (–) • عبدالحسین میرزا فرمانفرما (–) • محمود علاءالملک (–) • حسن مشیرالدوله (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • رضا مؤیدالسلطنه (–) • حسن مشیرالدوله (–) • عبدالوهاب نظام‌الملک (–) • حسن مشیرالدوله (–) • عبدالحسین میرزا فرمانفرما • (-) حسن وثوق‌الدوله (–) • حسن مشیرالدوله (–) • محمدحسین دبیرالملک شیرازی (–) • حسن محتشم‌السلطنه (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسن مشیرالدوله (–) • احمد قوام‌السلطنه (–) • حسن مشیرالدوله (–) • حسن محتشم‌السلطنه (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • رضا ارفع‌الدوله (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • فتح‌الله سردار منصور (–) • محمدعلی علاءالسلطنه (–) • محمود علاءالملک (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • محمد مصدق‌السلطنه (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) (–) • سلیمان میکده (–) • عباس میرزا سالار لشکر (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) (–) • اسدالله مشارالسلطنه (–) • ابراهیم عمیدالسلطنه (–) • عبدالحسین سردار معظم خراسانی (تیمورتاش) (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • اسدالله مشارالسلطنه (–) • مرتضی ممتازالملک (–) • ابراهیم حکیم‌الملک (–) • ابوالحسن معاضدالسلطنه (–) • حسین ادیب‌السلطنه (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • مهدی عمادالسلطنه (مشیر فاطمی) (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسن وثوق‌الدوله (–) • علی‌اکبر داور () • محسن صدر (–) • احمد متین‌دفتری (–) • محمد سروری (–) (سرپرست) • مجید آهی (۱۳۱۹–۱۳۲۰) • عباسقلی گلشائیان (۱۳۲۰–۱۳۲۰) • مجید آهی (۱۳۲۰–۱۳۲۱) • علی‌رضا قراگوزلو (بهاءالملک) (–) • جواد عامری (–) • علی‌اصغر حکمت (–) • محسن صدر (–) • اسدالله ممقانی (۱۳۲۳–۱۳۲۳) • الله‌یار صالح (۱۳۲۳–۱۳۲۳) • مصطفی عدل (۱۳۲۳–۱۳۲۴) • الله‌یار صالح (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • حسنعلی کمال هدایت (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • امان‌الله اردلان (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۴–) • الله‌یار صالح (۱۳۲۷–۱۳۲۸) • علی‌اکبر موسوی‌زاده (۱۳۲۱–۱۳۲۱) • مصطفی عدل (–) • رضا تجدد (–) • محمد سروری (۱۳۲۶–۱۳۲۷) • محمدعلی نظام مافی (–) • عباسقلی گلشائیان (–) • محسن صدر (–) • سید محمد سجادی (–) • علی هیئت (–) • محمدعلی بوذری (–) • شمس‌الدین امیرعلائی (–) • علی هیئت (–) • شمس‌الدین امیرعلائی (–) • رضا تجدد (–) • عبدالعلی لطفی (۱۳۳۱–۱۳۳۲) • سید جمال‌الدین اخوی (۱۳۳۲–۱۳۳۳) • سید فخرالدین شادمان (–) • سید جمال‌الدین اخوی (۱۳۳۳–۱۳۳۴) • حسین علاء (–) • علی امینی (–) • عباسقلی گلشائیان (–) • محمد مجلسی (سرپرست) (–) • سید محمدعلی هدایتی (–) • محمدعلی ممتاز (–) • نورالدین الموتی (–) • غلامحسین خوشبین (–) • محمد باهری (–) • باقر عاملی (–) • سید جواد صدر (–) • منوچهر پرتو (–) • صادق احمدی (۱۳۵۰–۱۳۵۵) • غلامرضا کیانپور (۱۳۵۵–۱۳۵۷) • محمد باهری (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • حسین نجفی (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • یحیی صادق وزیری (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • شمس‌الدین عالمی (سرپرست) (۱۳۵۷–۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	اسدالله مبشری (۱۳۵۷–۱۳۵۸) • احمد صدر حاج‌سیدجوادی (۱۳۵۸) • ابراهیم احدی (۱۳۵۹) • سید محمد اصغری (۱۳۶۰–۱۳۶۳) • حسن حبیبی (۱۳۶۳–۱۳۶۸) • محمداسماعیل شوشتری (۱۳۶۸–۱۳۸۴) • جمال کریمی‌راد (۱۳۸۴–۱۳۸۵) • غلامحسین الهام (۱۳۸۵–۱۳۸۸) • سید مرتضی بختیاری (۱۳۸۸–۱۳۹۲) • مصطفی پورمحمدی (۱۳۹۲–۱۳۹۶) • سید علیرضا آوایی (۱۳۹۶–۱۴۰۰) • امین‌حسین رحیمی (۱۴۰۰ تا کنون)