De Rôf fan Lukresia
| De Rôf fan Lukresia | ||
| ||
| algemiene gegevens | ||
| oarspr. titel | The Rape of Lucrece | |
| auteur | William Shakespeare | |
| taal | Ingelsk | |
| foarm | poëzij | |
| sjenre | ferheljend gedicht | |
| skreaun | 1593 of 1594 | |
| 1e publikaasje | 1594, Londen | |
| oersetting nei it Frysk | ||
| Fryske titel | De Rôf fan Lukretia | |
| publikaasje | 1976, Drachten | |
| útjouwer | Fryske Shakespeare Stifting | |
| oersetter | Douwe Kalma | |
De Rôf fan Lukresia, yn it oarspronklike Ingelsk: The Rape of Lucrece (wat eins "De Ferkrêfting fan Lukresia" betsjut), is in lang, ferheljend gedicht fan 'e hân fan 'e wiidferneamde Ingelske toanielskriuwer en dichter William Shakespeare. It fertelt it ferhaal fan 'e legindaryske Romeinske ealfrouwe Lukresia, en waard foar it earst publisearre yn 1594. It wie in tige populêr wurk, dat oant 1641 sân kear werútjûn waard. De Fryske oersetting fan Douwe Kalma ferskynde yn 1976.
Eftergrûn
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn 1593 hie Shakespeare wierskynlik de earste fiif of seis fan syn toanielstikken skreaun en begûn er bekend te reitsjen. Dat jiers, lykwols, waard Londen troffen troch de útbraak fan 'e pest. Om 'e fersprieding fan 'e sykte safolle mooglik tsjin te gean, sleaten de autoriteiten alle publike gelegenheden, wêrûnder ek de skouboargen. Shakespeare griep dy tiid fan twongen linzens oan om poëzij te skriuwen, wêrûnder Fenus en Adoanis (1593), dat er opdroech oan 'e greve fan Southampton. Hoewol't dy doedestiden sels ek finansjeel yn swierwaar ferkearde, is it mooglik dat sa'n opdracht de grutte toanielskriuwer dochs gjin wynaaien lein hat. Yn elts gefal ûnthiet er yn syn begeliedend brief by dat gedicht oan syn patroan dat er mei koarten in "earnstiger wurk" skriuwe soe. Dat waard De Rôf fan Lukresia, dat er ek wer oan 'e greve fan Southampton opdroech, en dêr't de boartlike toan fan Fenus en Adoanis yn ûntbrekt.
As ûnderwerp foar dit "earnstiger wurk" keas Shakespeare de Romeinske leginde oer Lukresia, dat bekend is út twa boarnen: Ovidius syn Fasti ("Hjeldagen") en Livius syn skiednis fan Rome. Neffens dy beide skriuwers waard yn 509 f.Kr. Lukresia, de frou fan 'e ealman Kollatinus, ferkrêfte troch Sekstus Tarkwinius, de soan fan Lusius Tarkwinius Superbus, de lêste kening fan Rome. Dêrop die Lukresia harsels tekoart. Neitiid pronke in omkesizzer fan 'e kening mei har lichem yn it Romeinske Foarum. Fan gefolgen briek der ûnder lieding fan Lusius Junius Brutus in grutskalige opstân tsjin it Hûs fan Tarkwinius út, dy't late ta de ferballing fan 'e keninklike famylje út 'e stêd en de stifting fan 'e Romeinske Republyk.
Ynhâld
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn it gedicht wurdt Lukresia beskreaun as wie se in keunstwurk en behannele as wie se in materiële besitting. Har ferkrêfting wurdt foarsteld as wie se in kastiel dat bestoarme wurdt, wêrby't har ûnderskate lichaamlike attributen ien foar ien ferovere wurde. Hoewol't Lukresia ferkrêfte wurdt, en har dus neat oan te rekkenjen falt, toant it gedicht de noarmen en wearden fan in oare tiid troch har mei in formele ûntskuldiging fan har "skuld" ûntslaan te wollen (r. 1240-1246). Krekt as by oare ferkrêftingsslachtoffers yn Shakespeare syn wurk it gefal is, kriget Lukresia troch har ferkrêfting in symboalyske wearde: har selsmoard, dy't in direkt gefolch fan 'e ferkrêfting is, makket har ta in polityk symboal.
Fryske oersetting
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]The Rape of Lucrece waard ûnder de titel De Rôf fan Lukretia yn it Frysk oerset troch Douwe Kalma. Yn 1976 waard it publisearre troch de Fryske Shakespeare Stifting te Drachten, as ûnderdiel fan harren omnibusútjefte Shakespeare's Wurk Dl. VIII, yn 'e mande mei de fertalings fan 'e oare Shakespeariaanske poëzij en fan guon Shakespeariaanske trageedzjes.
Keppelings om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]● (in) The Rape of Lucrece op 'e webside fan Project Gutenberg
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
sekundêre literatuer:
|