Faculty of Fine Arts

Sanatın ereği yalnız kendine dönüktür ve kendi ontolojik katmanlarını aşan herhangi bir fonksiyona sahip bir ürüne sanat yapıtı diyebilmek kolay değildir. Estetik alanın dışına taşan bir fayda sağlayan görsel kültür ürünlerinin sanat sınıfına konulabilmesi için, konudan bağımsız olan plastik unsurların zaman içinde biçimsel bir devinim yaratması gerekir. Bu devinimin altını en güçlü biçimde çizen; sanatsal "form"un canlı bir organizma gibi mutasyonlar geçirebilen doğasını en iyi anlatan da, birbirine taban tabana zıt inançların ürettiği imajların biçim-akrabalıklarının kökenini anlamaya yönelik tutulan projeksiyonlardır. Yaşamak için birbirine ihtiyaç duyan ve bunun için de karşılıklı olarak fayda/hizmet sağlayan canlı türleri gibi 'din ile sanat' da uzun yüzyıllar boyu kaynak/servis ilişkisi içinde yaşamış; bu yolla birbirini geliştirmiştir. Bu makalede, din kurumunun kendi öğretilerini yaygınlaştırmak adına, sanatı bir propaganda enstrümanı olarak kullandığı dönemlerden hareketle, din ile sanatın mutual ilişkisi Antikite Sanatı ve Erken Hristiyan Sanatı üzerinden anlatılmaya çalışılacaktır. Çoğu, dini ritüellerin bir parçası olan Antik Dönem sanat ürünleri ile, sanatın büyüsel fonksiyonlardan tamamen temizlenmesi gerektiğini savunan ilk Hristiyanların himayesinde gelişen Erken Hristiyan Sanatının ürettiği bazı formlar karşılaştırılmalı olarak incelenecek, ortak semboller üzerinde durulacaktır.

Bu çalışma Erwin Panofsky'nin sanat eseri incelemesi için önerdiği üç aşamalı sentez modelini açıkladıktan sonra modelin çağdaş sanat yapıtları üzerindeki etkinliği hakkında tartışmayı hedeflemektedir. Tartışma klasik ikonografi ve çağdaş sanatın kesiştiği noktayı Richard Hamilton'ın "The Annunciation ('Müjde' veya 'Meryem'e Müjde')" adlı yapıtı üzerinden irdelemeyi amaçlamaktadır. Aynı konunun farklı yüzyıllarda ve birbirinden çok farklı üsluplarla ele alındığı durumları Panofksy'nin modeli üzerinden karşılaştırabilmek için; bir Erken Rönesans sanatçısının elinden çıkan Müjde sahnesiyle, 2000'li yıllarda üretim yapan bir sanatçının aynı konuyu işleyen yapıtı amaçlı olarak seçilmiştir. Çalışmanın temel sorusu çağdaş sanat yapıtları karşısında nitelikli bir okuma yapabilmek için ön-ikonografik betimleme, ikonografik analiz ve ikonografik sentez aşamalarını işletmenin yeterli olup olmadığıdır.

Bu makalenin amacı Türkiye'deki yerel yönetimlerin heykel sanatı ile ilişkisini ele almak ve konuyla ilgili yanlış uygulamalara dikkat çekmektir. Son yıllarda hemen tüm kentlerimize belediyeler tarafından yerleştirilen yöresel ürünlerin devasa sembolleri görüntü kirliliği yaratmasının yanı sıra, kadim kentlerimizin doğal ve mimari dokusuna da ters düşmektedir. Bu aşamaya gelinirken geçilen tarihsel süreci göstermek adına makaleye, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında heykel sanatına verilen önem konusuyla başlanmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren heykel eğitimine ve uygulamalarına ayrılan devlet olanakları Giriş bölümünde kısaca anlatılmış, ardından 1950'lerde zedelenen kültür-sanat politikalarına değinilmiştir. Belediyeler tarafından düzenlenen taş heykel sempozyumlarının zayıf yönlerinin de belirtildiği bu çalışmada, kent ve kasaba meydanlarına yerleştirilen kitsch temsiliyet nesneleri sorunu tartışılmıştır. Cumhuriyetin 100. yılında kentlerimizdeki heykel uygulamalarının yarattığı kimliksizlik probleminin çözümü için alınabilecek önlemler ve tartışılabilecek bazı konu başlıkları, son bölümde öneriler halinde sunulmuştur.