Էյֆելի աշտարակը

Էյֆելի աշտարակը (ֆրանսերէն՝ La Tour Eiffel), երկաթեայ վանդակաւոր աշտարակ՝ տեղակայուած Մարսեան դաշտին մէջ՝ Փարիզ։

Անիկա անուանուած է ի պատիւ ճարտարապետ Կիւսթաւ Էյֆելին, որուն հաստատութիւնը ծրագրած եւ կառուցած է աշտարակը^[1]։

6 Մայիս 1889-ին, Էյֆելի աշտարակը իր դռները կը բանայ հանրութեան առջեւ`դառնալով Ֆրանսայի մայրաքաղաքին խորհրդանիշը։

Կառուցուած է Համաշխարհային ցուցահանդէսի մը ընթացքին, երբ կը նշուէր ֆրանսական յեղափոխութեան հարիւրամեակը։

Էյֆելի աշտարակը ժամանակակից ճարտարապետութեան խորհրդանիշն է^[2]

Հետաքրքրական տեղեկութիւններ այս շինութեան մասին

41 տարի շարունակ` այս շինութիւնը ամէնէն բարձրն էր աշխարհի տարածքին։ Մինչեւ 1930 թուական, 300 մեթր բարձրութեամբ այս աշտարակը` իր կառուցման օրէն ամէնէն բարձր շինութիւնը կը մնայ, որմէ ետք, Նիւ Եորքի «Chrysler» երկնաքերները կը խլեն անոր տեղը։
Մշտական պիտի չըլլար: Սկիզբէն Էյֆելի աշտարակը կը նախատեսուէր քանդել համաշխարհային ցուցահանդէսէն 20 տարի ետք։ Սակայն 1900-ին ֆրանսական բանակը ամէնէն բարձր կէտին մէջ կը տեղադրէ ձայնասփիւռի ալեհաւաք մը (անթէն)։ Նացիստներու կողմէ Փարիզի շրջափակման ատեն` 1940-1944, ալեհաւաքը կ'օգտագործէին գերմանական հեռուստատեսութեան հեռարձակման համար։
Փարիզը միակ քաղաքը կ'ըլլայ, որ կը համաձայնի կառուցել Էյֆելի աշտարակը: Էյֆելի աշտարակը կրնար այլ եւրոպական քաղաքներէն մէկուն խորհրդանիշը ըլլալ, որովհետեւ Կիւսթաւ Էյֆել այս ծրագիրը կը ներկայացնէ տարբեր քաղաքներու մէջ, բայց ոչ մէկը կ'ընդունի կառուցել այս հսկայական շինութիւնը` ճարտարապետական անհամապատասխանութեան պատճառով։ Ներկայիս ամբողջ աշխարհի տարածքին կան աշտարակին 17 կրկնօրինակները՝ Լաս Վեկասինը ամէնէն բարձրը` 165մ, Միշիկընինը՝ ամէնէն ցածը, 3մ։
Կիւսթաւ Էյֆելի անունը այդպէս չէր: Էյֆելի ընտանիքը գերմանական ծագում ունէր եւ կ'անուանուէր Պյոնիկհաուս, բայց ֆրանսացիները չէին կրնար ճիշդ հնչել։ 1880-ին, Կիւսթաւ պաշտօնապէս կը փոխէ իր մականունը` աշտարակին հիմնադրումէն 9 տարի առաջ։

Կիւսթաւ Էյֆել կը ճանչցուի Էյֆելի աշտարակին ճարտարապետը: Իրական նախագիծը Էմիլ Նիւկիերի եւ Մորիս Կեչլինի աշխատանքն է, որ աւելի ուշ կը վերանայուի, կը բարելաւուի Ստեֆան Սովեստրիի կողմէ`գեղագիտական լուծումներով։
Աշտարակին գոյնը 5 տարին մէկ կը փոխուի: Զայն ներկելու համար անհրաժեշտ է 50 թոն ներկ։
Աշխարհի 4-րդ ամէնէն շատ այցելու ունեցող վայրն է:
Սկիզբի շրջանին քաղաքացիներուն համար տհաճ եւ անտանելի կը թուէր այս աշտարակը: Սակայն այսօր Ֆրանսայի խորհրդանիշը կ'ունենայ տարեկան գրեթէ 6 ու կէս միլիոն այցելու։
Էյֆելի աշտարակը միշտ չէ, որ նոյն չափի է: Ամրան աշտարակը 18սմ աւելի բարձր է, քան ձմրան, պատճառը մետաղի ընդարձակումն է բարձր ջերմաստիճանէն։

7 Դեկտեմբեր, 1887։ Ոտքերու կառուցումը
20 Մարտ, 1888։ Առաջին յարկին կառուցման աւարտը
15 Մայիս, 1888։ Երկրորդ յարկին կառուցման սկիզբը
21 Օգոստոս, 1888։ Երկրորդ յարկին կառուցման աւարտը
26 Դեկտեմբեր, 1888։ Վերի յարկին կառուցումը
15 Մարտ, 1889։ Գագաթին կառուցումը

Ունի սահադաշտ: 2005-ին առաջին յարկին մէջ սահադաշտ մը կը տեղադրուի: Սահադաշտը 190մ²է, եւ հոն կարելի է նաեւ չմուշկներ վարձել։
1925-1934, հինգ տարի շարունակ գովազդած է «Սիթրոէն» (Citroen ) վաճառանիշի ինքնաշարժներ, դառնալով այդ ժամանակի ամէնէն մեծ եւ լուսաւոր գովազդը։

Ծանօթագրութիւններ

[1] Էյֆելի աշտարակը

[2] Ֆրանսայի խորհրդանիշը

[1]

[2]