Doç. Dr. Ahmet Tekin

ÖZ Arap Dilinde en çok kullanılan edebî üsluplardan biri takdîm-tehir sanatıdır. Bu çalışma, gerek belagat gerek nahiv gerekse ulumu'l-Kur'ân âlimlerinin takdîm-tehir sanatı ile ilgili yaklaşımlarını, onun tahlillerini, ifade gücü ve cümle akışındaki etkisini ele almakta ve bu sanatın Kur'ân'ın anlaşılması noktasındaki etkisini irdelemektedir. İlk dönemlerde konuyla ilgili müstakil çalışmalar ortaya konmamışsa da son dönemlerde Arap âleminde sınırlı sayıda çalışmalar olduğu gözlenmektedir. Bu nedenle öncelikli olarak bir makale düzeyinde bu sanatın gerekçelerini incelemeye çalıştık. Konuyu ele alırken takdîm-tehiri aralarında Sîbeveyh, Sîrafî, Halil b. Ahmed, Diyauddîn İbnu'l-Esîr, Bedruddîn ez-Zerkeşî, Curcânî ve Suyûtî gibi âlimlerin bulunduğu cumhuru ulemânın tanımları doğrultusunda ele aldık. Bunu yaparken klasik nahiv ve belagat kaynakları başta olmak üzere tefsirlerden de istifade ettik. Bu bağlamda takdîm-tehir olgusunun sözlük ve ıstılahî anlamı, gerekçeleri, türleri, ulûmu'l-Kur'ân müelliflerinin ve müfessirlerin konuya verdikleri önem anlatılmıştır. ABSTRACT One of the most widely used literary style in the Arabic language is the art of presentation (takdîm) and delay (tehir).This study focuses on approaches of scholars of eloquence, syntax and ulumu'l-Qur'an related to art of presentation-delay. At the same time the analysis of this art, its power of expression, its influence in the flow of the sentence and its effect on the understanding the Qur'an examined. Although in dependent studies on the subject not introduced in the first period; a limited number of studies have  Bu makale " Kur'ân'ı Kerim'de Takdim-Tehir ve Anlam Üzerindeki Etkisi " isimli yüksek lisans çalışmamızdan derlenmiştir.

ÖZET Bu çalışmada Arap gramerinin önemli unsurlarından biri olan hâl konusunun üzerinde durulmuştur. Çalışmada hâlin sözlük ve ıstılah anlamı verilmiş ve dilcilerin hâl için sundukları tanımın kritiği yapılmıştır. Bununla birlikte hâl ögesi anlam ve şekil açısından farklı kategorilerde değerlendirilmiş ve buna göre hâlin kısımları ortaya koyulmuştur. Bu bakımdan hâl ile zu'l-hâl arasındaki anlamsal bağ göz önünde bulundurularak hâl mübeyyine ve müekkide şeklinde iki kategoride ele alınmıştır. Şekil açısından ise hâl, müştak, camid, masdar, müfred, cümle ve şibh-i cümle şeklinde bir taksime tabi tutulmuştur. Buna ilaveten cümle şeklinde gelen hâldaki rabıt incelenmiştir. Ayrıca belirlilik ve belirsizlik açısından ele alınan hâl ögesinin zu'l-hâli de bu açıdan değerlendirilmiş ve hâlin zu'l-hâl ile uyumu, zu'l-hâl ve amiline takdim edilmesi, hâl ve amilinin hazfe uğraması ve hâl ile zu'l-hâldeki taaddüt konusu ele alınmıştır. ABSTRACT This work focuses on one of the important elements of Arabic grammar. In the study, the meaning of the dictionary and the term were given, and the criterion of the definition of what the linguistis were saying for the situation was made. However, the state was evaluated in different categories in terms of meaning and form, and according to this, the parts of the state were revealed. In this regard, considering the semantic connection between the state and the real owner, it is discussed in two categories as explanatory and reinforcer. In terms of figure, the state (hâl) is divided into fragments which are derived, frozen, infinitive, singular, sentence and semi-sentence. In addition, the connexion in the state of a sentence has been examined. In addition, the possessor of the factual element which is considered in terms of certainty and uncertainty has been evaluated from this point of view. and the harmony with the state owner, the introduction to the state ownerand factor, the deletion of the state and the factor, and the issue of number in the factor.

ÖZ Hicri beşinci yüzyılın önemli dilbilimsel müfessirlerinden biri olan Vâhidî, Arapçanın farklı ilim şubelerinde eserler vermiştir. Vâhidî, ilmî birikimini yazmış olduğu bu eserlerin tümünde göstermiştir. Ağırlıklı olarak tefsir alanında çalışmalar yapan müfessirin bu tefsirleri incelendiğinde, onun, Arapçaya ne kadar hâkim olduğu görülecektir. Dolayısıyla, el-Basît adlı tefsirinin hemen hemen her sayfasında dil ve gramere ait malûmata yer vermiştir. Bu bağlamda o, söz konusu eserinde Arapçanın komşu diller ile etkileşimi neticesinde ortaya çıkan mu'arreb ve anlamca birbirine yakın kelimeler arasındaki farkları, onların asıl anlamları ve bu anlamlar arasındaki nüansları tespit etmek manasındaki furûk olgularına da genişçe yer vermiştir. Muarreb kelimelerin gerek Arapça'da gerekse de Kur'ân'da yer alıp almadığı hususu ihtilafa konu olmuş ve ilim adamları tarafından detaylı bir şekilde tartışılmıştır. Vâhidî, hem Arapça'da hem de Kur'ân'da mu'arreb sözcüklerin varlığını kabul eden dilcilerdendir. Dolayısıyla, ayetlerdeki bu tür kelimelerin tümünü izah etmektedir. Bununla birlikte o, furûk olgusu hakkında da teradüfçülerden farklı düşünmekte ve bu gibi kelimeleri ele alırken aralarındaki farklara değinmektedir. ABSTRACT Vâhidî, who is one of the important linguistic interpretors of the Quran in the 5th century of the hegira, gave works on various scholarly branches of the Arabic language. Vâhidî showed his scholarly background in all these works of his. He mostly worked on the field of the Quranic interpretation, and