Evgenia Marinakou

Η συγγραφική ευφυία του Βαλτινού, της οποίας βασικά χαρακτηριστικά είναι η ευρηματικότητα, η τόλμη και η αφηγηματική αυτοσυνειδησία, απαιτεί έναν μελετητή με επαρκή θεωρητική εξάρτυση, απαλλαγμένον από ιδεοληψίες και έναν αναγνώστη σε διαρκή εγρήγορση. Η λογοτεχνική πραγμάτωση της ιδιότυπης σχέσης του Βαλτινού με την Ιστορία υποστασιώνεται εν μέρει από τη μορφή των κειμένων του και κυρίως από τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τα αφηγηματικά του εργαλεία: τη μαρτυρία και το αρχειακό υλικό. Αξιοποιώντας την εμπειρία του από τον χώρο του κινηματογράφου και του θεάτρου, ο συγγραφέας δομεί αδιαμεσολάβητα τις μικροαφηγήσεις του καταφεύγοντας στον (δραματικό) μονόλογο ή δημιουργεί μια αρχειακή σύνθεση, φαινομενικά συμπιληματική, αλλά με στέρεα υποκείμενη δομή. Σε αρκετά έργα του Βαλτινού το συλλογικό συγκροτείται σταδιακά μέσα από το φύσει κατακερματισμένο ατομικό, από την ενορχήστρωση των ατομικών φωνών, ενώ στα τελευταία έργα του εξελίσσει προς νέες κατευθύνσεις την παρωδιακή σύνθεση, η οποία είχε ξεκινήσει από τα Τρία ελληνικά μονόπρακτα (1978). Ο φακός του, με όλες τις καλοζυγισμένες υφολογικές ακροβασίες και την υβριδική ειδολογικά σύσταση της γραφής του, με όλη την εξωστρέφεια των μαρτυριών και των εξομολογήσεων, είναι σταθερά στραμμένος στην ανθρώπινη ιδιοσυστασία και συνθήκη. Ο ανώνυμος ή ψευδώνυμος παλίμψηστος ήρωας του Βαλτινού, ανεξάρτητα από το φύλο η την ηλικία, στέρεα γειωμένος σε συγκεκριμένο χωροχρόνο μέσα από δείκτες που διασφαλίζουν την ιστορικότητά του, φέρει πάνω του, συνήθως κατάσαρκα, τα σημάδια της Ιστορίας και αποτυπώνει την καταστατική ανθρώπινη συνθήκη: τον άνθρωπο έρμαιο των ποικίλων παθών του (με τις δύο σημασίες), των ιδιοτροπιών της νόησης, της αταβιστικά κληρονομημένης συλλογικής ενοχής ή μοίρας, των εξάρσεων της σάρκας.

Ο Θανάσης Βαλτινός έχει δώσει ήδη από το 1978 καινοφανή προσανατολισμό στην πεζογραφία ανανεώνοντας τις αφηγηματικές τεχνικές και προσφέροντας, κοντά σε άλλα, υλικό για μια ιστορία της παρωδίας -- η οποία περιμένει τον μελετητή της-- με έργα που μιμούνται είδη μη λογοτεχνικής γραφής. Στόχος του συνεδρίου με τον ειρωνικό τίτλο «Θανάσης Βαλτινός: το τέλος της αφήγησης;» είναι να χαρτογραφήσει τις διαδοχικές απαντήσεις που έχει δώσει ο συγγραφέας στο αίτημα ανανέωσης της πεζογραφίας και να φωτίσει ακόμη περισσότερο τους μηχανισμούς που στερεώνουν την πρωτεϊκή μυθολογία του καθιστώντας την μοναδική και αναγνωρίσιμη. Για τον λόγο αυτό, κοντά στους δοκιμασμένους και αναγνωρισμένους μελετητές του έργου του κλήθηκαν και νεότεροι ερευνητές να ακονίσουν την αναγνωστική ευαισθησία τους στην κόψη του απαιτητικού έργου του Βαλτινού.

Ας σημειωθεί ότι ο Θανάσης Βαλτινός έχει χαρίσει στο Τμήμα Φιλολογίας την προσωπική του βιβλιοθήκη (περ. 4.000 τόμους), η οποία θα αποτελέσει εργαλείο μελέτης του έργου του ίδιου, αλλά και της μεταπολεμικής περιόδου. Η βιβλιοθήκη αυτή έχει ενταχθεί στις κλειστές συλλογές της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πατρών και είναι ανοικτή στους μελετητές κατόπιν συνεννόησης με τον διευθυντή της ΒΚΠ.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΩΣΤΙΟΥ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ