Toronto
| Toronto | ||
| ||
| Kelk imaji pri Toronto. | ||
|
.svg)
| |
| Standardo | Blazono | |
| Lando: |  Kanada
| |
| Provinco: | Ontario | |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 43°42' N | |
| Longitudo: | 79°24' W | |
| Altitudo: | 76 m | |
| Surfaco: | 630,21 km² | |
| Habitanti: | 2 794 356 (2021) | |
| Denseso di habitantaro: | 4427,8 hab./km² | |
| Disto de Ottawa: | 352 km | |
| Horala zono: | UTC-5 (UTC-4 dum la somero) | |
 • Toronto | ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.toronto.ca | ||
Toronto esas la maxim populoza urbo di Kanada,[1] kun plu kam 2,7 milion habitanti en 2021, e chef-urbo di la provinco Ontario. Ol ank esas la financala centro di Kanada: lua borso esas la maxim granda di Kanada, e la 7ma maxim granda de la mondo.
Esanta la "ekonomiala chef-urbo" di Kanada, ol ank esas blokala urbo. Ultre financi, ol ank esas importanta centro por telekomuniki, aferi, transporto, arto, cinemo, medikal inquesto, eduko e turismo. Toronto recevas multa enmigranti de tota mondo, e cikume 49% de lua habitantaro ne naskis ibe. Pro la basa kriminozeso, la sorgo pri ambientala temi ed alta vivo-qualeso, ol ofte judikesas kom un ek la maxim bona urbi de la mondo por rezidar. Tamen, en 2006 ol klasifikesis kom la maxim chera urbo di Kanada por rezidar.
Toronto havas tri universitati: l'universitato di Toronto, l'universitato York, e l'universitato Ryerson. L'universitato di Toronto esas la maxim anciena en la tri, e fondesis en 1827. Pri primara e sekundara eduko, cirkume 3/4 de la studianti studias en publika skoli, e la cetera studias en katolika skoli.
An la vicina urbo Mississauga jacas l'internaciona aeroportuo di Toronto.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]L'unesma Europani qui exploris la regiono di la nuna Toronto esis Franci. Li trovis indijeni Iroquois en la regiono, qui ekpulsabis la Wyandot (Huron), populo qua habitis la regiono dum yarcenti, ante 1500. Franci fondis Fort Rouillé en 1750, ma abandonis ol en 1759, dum la Sep-yara milito.[2]
Dum Usana nedependo-milito, multa Britaniani fugis de Usa ed establisis su norde de lago Ontario. Pro lua portuo, l'urbo uzesis kom navala bazo. En 1787, Britaniani kompris la vicina Mississauga, por expansar l'urbala areo di Toronto. En 1793, John Graves Simcoe fondis York, origino di la nuna Toronto, qua pose selektesis kom chef-urbo di tale nomizita regiono "Supera Kanada".
Kom parto de la milito di 1812, en 1813 Toronto spoliesis da Usana trupi pos la batalio di York. La kapitulaco dil urbo negociesis da John Strachan. Dum lua 5-dia okupo, Usana soldati destruktis granda parto di fortuo York, ed incendiis l'edifici dil parlamento.
Ye la 6ma di marto 1834, York itere enkorpigesis a Toronto e recevis itere lua nativa nomo. Lor ol havis oficale 9 mil habitanti, tamen la kontado exkluzis sklavi decendanti de Afrikani, malgre l'aboliso di sklaveso en Kanada ca yaro. Reformista politikisto William Lyon Mackenzie divenis l'unesma urbestro di Toronto. Ilu suportis faliita rebeleso kontre koloniala guvernerio Britaniana en Kanada.
Dum la cetera 19ma yarcento, Toronto esis importanta termino-punto di voyaji por enmigranti qui venis a Kanada. L'unesma granda grupo esis Irlandani qui fugis de la granda famino Irlandana de 1846 til 1849. La maxim multa ek ca enmigranti esis katoliki. En 1851, Irlandani ja esis la majoritato di habitanti dil urbo.
Dum dua kurta epoki, Toronto esis la chef-urbo di Kanada: unesme de 1849 til 1852, pro trublesi en Montréal, e pose de 1856 til 1858. Ol remplaseis da Québec, qua esis chef-urbo til 1866, un yaro ante la kreo di la kunfederuro. En 1867 Toronto divenis chef-urbo di la provinco Ontario, kreita ca yaro.
Anke dum la 19ma yarcento, instalesis vasta sistemo di kloaki, e la stradi lumizesis per gaso. Linei ferovoyala inauguresis, l'unesma en 1854, liginta Toronto a la Granda Lagi. Ferovoyala kompanii Grand Trunk Railway e Great Northern Railway federis por konstruktar la ferovoyala staciono dil urbo. La ferovoyi stimulis l'expanso di komerco ed augmentis la quanto di arivinta enmigranti. Pro lua lokizo proxim lago Ontario, Toronto anke divenis centrala loko por komercal aferi en la centro di Nord-Amerika. En 1891, l'unesma elektala tramveturi, administrita da kompanio Toronto Railway Company, remplasis la tramveturi tirita per kavali.
En 1904 eventis granda incendio en la centro dil urbo, qua destruktis plu kam 100 edifici e produktis 1 morto. Enmigranti komencis arivar al urbo dum la fino dil 19ma e komenco di la 20ma yarcenti, nome Germani, Franci, Italiani e Judi. Pose arivis Rusi, Poloni ed altra Estal Europani, ed anke Chiniani. Quale l’Irlandani qui arivis ante, multa enmigranti habitis povra quarteri, exemple The Ward, e dometachi. Kande enmigranti komencis prosperar, li iris rezidar en plu bona regioni.
En 1921, la kompanio publika Toronto Transit Commission asumis l'administrado di la sistemo di tramveturi, e nun ol administras anke la linei di omnibusi e metroo. La habitantaro e l'ekonomio dil urbo duris kreskar, ma dum la yari 1920a ol ankore esis infre Montréal. Tamen, en 1934 la Borso di Toronto ja esis la maxim granda de Kanada.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
.jpg)
Havanta 630,21 km² di surfaco totala, Toronto jacas apud la lago Ontario. Lua reliefo esas grandaparte plana o havas milda kolini. Kelka ravini interuptas lua basa tereni. Kelka insuli che la lago Ontario apartenas al urbo. La maxim alta punto jacas 209 metri metri super la marala nivelo proxim la skolo-tereno dil universitato York.
La klimato dil urbo esas esas varma e humida kontinentala (Dfa segun la klimatala klasifikuro da Köppen), esante plu dolca kam la nordala regioni di Kanada. La vintri esas kolda kun temperaturi infre 0°C, ed ofte nivas. La mezavalora temperaturo en julio (somero) esas 22,3°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en januaro (vintro) esas -3,7°C.
La pluvoza sezono iras de aprilo til novembro. La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 714 mm, e la maxim pluvoza monato esas septembro, kun mezavalore 84,7 mm.
_(11423882866).jpg)
Transporto
[redaktar | redaktar fonto]La sistemo di publika transporto di Toronto esas la 3ma maxim granda di Nord-Amerika, dop la sistemi di New York e México.[3]
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ Canadá - Nomo di la publikigo: Tiempo Medio de Greenwich. URL vidita ye 29ma di januaro 2008.
- ↑ Fort Rouillé - Publikigita da Jarvis Collegiate Institute. Dato di publikigo: 2006.
- ↑ Toronto transit chief says searches unlikely - URL vidita ye 30ma di januaro 2008. Idiomo: Angla.