Fürth

Fürth
Skjaldarmerki
Sambandsland	Bæjaraland
Flatarmál
• Samtals	63,35 km2
Hæð yfir sjávarmáli	294 m
Mannfjöldi  (2019)
• Samtals	128.500
• Þéttleiki	1.891/km2
Vefsíða	www.fuerth.de

Fürth er borg í Bæjaralandi í suðurhluta Þýskalands með um 130 þúsund íbúa (2019). Borgin hefur öldum saman staðið í skugga á nágrannaborg sinni, Nürnberg, enda eru borgirnar nær samvaxnar. Síðan 2007 gengur Fürth undir heitinu Vísindaborgin Fürth.

Skjaldarmerki

Frá miðborg Fürth

Mikjálskirkjan

Skjaldarmerki Fürth sýnir einfaldlega grænan þriggja laufa smára á hvítum grunni. Borgarlitirnir eru grænn og hvítur. Smárinn birtist fyrst á innsiglum 1562, en uppruni og merking er óljós.

Orðsifjar

Fürth hefur ætíð heitið þessu nafni, þó að staðsetningin hafi verið svolítið ábótavant (Fürthe, Furt). Það merkir einfaldlega vað, enda myndaðist bærinn við vað yfir ána Rednitz (sbr. Frankfurt = Frankavað).

Söguágrip

Sagan segir að Karlamagnús sjálfur hafi stofnað Fürth árið 793. Hvað sem því líður, þá kemur borgin fyrst við skjöl 1007, er Hinrik II. keisari ritaði. Þar kemur fram að í borginni séu kirkjur, myllur, brýr, akrar og engi. Fürth stóð hins vegar ávallt í skugga nágrannaborgarinnar Nürnberg og jafnvel Bamberg, sem liggur aðeins norðar. Fürth nær gjöreyðilagðist í 30 ára stríðinu 1634. Þar börðust Gústaf Adolf II. konungur Svía og hinn kaþólski Wallenstein í einni af stórorrustum stríðsins, með þeim afleiðingum að borgin brann gjörsamlega, utan örfárra húsa. 1685 fluttu margir Frakkar og Hollendingar inn í borgina. Þar með myndaðist mikill iðnaður, sérstaklega fataiðnaður. 1792 verður Fürth prússnesk. Iðnaður jókst enn. Árið 1808 var Fürth innlimað í Bæjaraland, eftir að Prússland beið ósigur fyrir Napoleon. Þar með fær Fürth loks borgarréttindi. 1835 átti sér sá sögulegi atburður stað að fyrsta járnbrautarlest Þýskalands keyrði milli Nürnberg og Fürth. Þar með hófst iðnbyltingin fyrir alvöru í borginni. 1922 höfnuðu íbúarnir sameiningu við Nürnberg. Fürth varð því áfram eigin borg. Í heimstyrjöldinni síðari slapp Fürth að mestu leyti við loftárásir. Aðeins 11% borgarinnar brann. Borgin var svo hertekin af bandarískum her. Síðustu hermennirnir yfirgáfu borgina ekki fyrr en 1992. Árið 1950 fór íbúafjöldinn yfir 100 þúsund.

Frægustu börn borgarinnar

• (1897) Ludwig Erhard, annar kanslari sambandslýðveldis Þýskalands
• (1923) Henry Kissinger, fyrrverandi utanríkisráðherra Bandaríkjanna

Byggingar og kennileiti

Ráðhúsið skartar ítalskan turn

• Ráðhúsið er einkennisbygging borgarinnar. Það var reist 1840-44 með viðbyggingu 1845-50. Á viðbyggingunni var reistur ítalskur turn, sem var byggður nákvæmlega eins og Palazzo Vecchio í Flórens. Undir turninum er stór og mikill fundarsalur. Turninn sjálfur er aðeins opinn fyrir vissa viðburði. Hann er lýstur upp á nóttinni og þykir afar fagur, bæði dag og nótt.
• Mikjálskirkjan stendur við endann á fögru torgi sem kallast Grüner Markt, græni markaðurinn. Hún var reist eftir eyðingu borgarinnar í 30 ára stríðinu á 17. öld í gotneskum stíl. Einkennilegt er hvernig háturninn er miklu minni en turnstallurinn. Allar innréttingar eru frekar nýlegar, nema 8 metra hátt sakramentishús sem varðveist hefur frá 15. öld.

Heimildir

• Fyrirmynd greinarinnar var „Fürth“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt febrúar 2010.