کەڤر

کەڤرئوو کوچک (بەر، کوچ، (ب سۆرانی: بەرد، ب زازایی: کەمەرئوو کەمەن) تشتەکی ژ مینەرالئوو خیچان (کەڤرۆکان) پێک تێ یە. کەڤرئا ستەکە ماتەریالێن بنگەهینئێ ن گەردوونێ یە.

دیرۆکا چێبوونا کەڤران گرێدایی ساربوونا ماگمایێن خوەدی گەرماهیێنئا وارتە نە. خوەزا بێی راوەستان دگوهەرەئوو گەلەک تشتێن ژیندار پشتی مرنێ وەکی مینەرالئوو بەرماهیان ڤەدگەرن خوەزایێ. حەروها ڤۆلکان کەڤرێن نوو دافریننئوو هێزێن سەرەکە یێن ەردئوو ەختەران (گەرستێرکان) بێی سەکناندنئا ستا ماددەیێ دگوهەرینن. حنان دکن کەڤر، هن کەڤران ژی دکن خوالی.

کەڤر، بەر، بەرد، کوچ، کەمەر، کەمەنئوو زمانێ کوردی

کەڤر د زمانێ/ن کوردی دە خوەدی جهەکی مەزنئە . گەلەک وارگەهێن جۆگرافیک بێژەیا کەڤر گرتنە. کەڤر د وێژەیا دەڤکی یا کوردی تە سیمبۆلا مێرانیئوو وێرەکیێ یە. حەروها کەڤر سەرهشکیێئوو کێم-فێهمیێ ژی ببیردخە.

گۆری زانیاریێ مرۆڤئۆ بژەکتا کو ژ 63 مم مەزنترئە ب ناڤێ کەڤر بناڤدکە. یێن ژ وێ پچووکتر، خیچ، خیز، شەل، خوالی یان اری هود نە. یێن مەزن ژی سالە (سەهلە)، زنار، مۆران، تال هود نە. مخابن ل سەر زمانێ کوردی کێم خەباتێنئا کادەمیک هاتنە کرن. لەورا ژی تاسنیفا بێژەیان نەهاتیە کرن.

دیسا کەڤر گۆری سەرەنجاما چێبوونا خوە ژی تێ تاسنیفبوونئوو بناڤکرن; کەڤرێ سەقی، کەڤرێ خیز (کیس)، کەڤرێ مۆقی، کەڤرێ کەفێ، کەڤرێ کەوکە، کەڤرێ پووچ، کەڤرێ مەنیر، کەڤرێ خشلۆرە (خشلۆرک)، کەڤرێ هەستە (کەڤرێ هەستەیان)، کەڤرێ رەش، کەڤرێ سیق، کەڤرێ ارکانێ، کەڤرێئە سمان، کەڤرێئا ش، کەڤرێ بەرەستەیی، کەڤرێ چاقماقان، کەڤرێ هەستەم، کەڤرێ کلسینی، کەڤرێ قوسەکێ، کەڤرێ شەبێ، هود.

حن بکارانینێن د وێژەیا دەڤکی دە

کوردی دە کەڤرئوو کوچک

زنار: کەڤرێن مەزن وەک چیان.
تەهت: کەڤرێن رووییئا خێ.
حیم: کەڤرێن مەزن.
پەل: کەڤرێن وەک یەک-دو کیلۆ.
گۆمە: کەڤرێن د بنئا خێ دا.
خلک: کەڤرێن بچووک وەک نۆکان.
کووتکووت: کەڤرێن قول.

مەرمەر: کەڤرەکی سووتئە . ل کوردستانێ کەڤرنان ب رەنگ هەنە. کو مەرڤ دشکێنە داخمێن سۆر، هێشنئا ن رەش دەردکەڤن مەیدانە. حن هاونان خوە یێن ب چینکن گورلە ژێ چەدبن.
تیتک: کەڤرەکی وەک زەرەنگییە. شکاندنێ خوە گەلە زۆرئە .
حەوارگ: کەڤرەکی گەور وەک مینێ کرێجێ یە. چما کو یی نەرمئە ئا سان تێ برینێئوو پێ مال چێبن.
کەڤری رێش: کەڤرەکی رەنگ رەشئە .
کەڤری رێشرێشکێ: کەڤرەکی سەر خوە وەک مینا کو تەنەیێ شێکر پێ ڤا بزەلقینن. پێ کێران تووژدکن.
ئارەبەشک (کەڤرێ بەرخینی): کەڤرەکی گەور وەک درانانئە .
چەقماق: رەنگی خوە رەش، زەرئا ن ژی سۆرەنگی دبە. بنی گامان ب کەڤری چەقمێق چێدکن. بەرێ ب چەقمێقئا گر ڤێدخستن. ترکی ناڤی هێستە (چاکماک) ژئە و کەڤری تێ.
چەقچەقی

مەزنبوونا هەبکان	ناڤێ هەبکان	جورەیێن دن
>20 جم	زنار، کەڤرئوو کوچ	قەیا، لات، فەرش، تات، سێلە، لاتک، هیم
20-2 جم	بەر،	کوچک، پەل
20-6 مم	خیچێ گر، خیچ	خیژ، خلک
6-2 مم	خچێ هوور، خیچک	خیژک
2-0،6 مم	خیزا گر	قووما گر
0،6-0،2 مم	خیزا هوور	قووما هوور، سێلخ؟
0،2-0،06 مم	لۆسا گر، لۆس؟	؟
0،06-0،02 مم	لۆسا هوور، لۆستک؟	؟
0،02-0،006 مم	لۆستکا گر؟	؟
0،006-0،002 مم	لۆستکا هوور؟	؟
<0،002 مم	گیل، هەرری	بەکرە، لەوە، مۆلە، رتام، خوەلیا گیل

دانەگەهێن کۆنترۆلائۆ تۆریتەیێ
ناڤنەتەوەیی	فئاست
نەتەوەیی	فرانسا بنف داتا ئالمانیا ئیسراێل دیئا ژاپۆن کۆمارا چەکی
یێن دن	ئەنجیجلۆپەدائۆ ف مۆدەرنئو کرانە