Venlo

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Venloos. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Gemeinte Venlo
Provincie	Limburg
Hoofplaats	Venlo
Börgemeister (lies)	Antoin Scholten (VVD)
Opperflaakde – daovan water	128,44 km² 3,86 km²
Inwoeners – deechde:	100.630 (1-4-2016) 805/km²

Kaart mit Venlo en de umliggende dörpe oet 1843

Venlo (in andere dialekte ouk Vindele, Vennel of Vinlo) is 'n stad en gemeinte in Noord-Limburg en is kièkend nao 't aantal inwoeëners de twieëde gemeinte van Nederlands Limburg. Op 1 januari 2004 had ze 92.094 inwoeëners; in 2010 loog det aantal, nao de toeveuging van de gemeinte Árse en Velde, rónd de 100.000.

't Venloos dialek huurt aafhankel van ein van de dominante linguïstische theorieë nog net tot 't Limburgs (vanwaege de sleiptoeën) en volges 'n andere theorie net neet mie tot 't Limburg mer 't Kleverlands (vanwaege de ik-ich linie); 't dialek van Tegele is vuul zujeliker van aard.

Dörper en gehuchte

De gemeinte Venlo besteit sinds 2010 oet de kèrne (dörper en gehuchte):

• Venlo (stad)
• Árse (Arcen)
• Bliërik (Blerick)
• Houbliërik of Holt-Bliërik (Hout-Blerick)
• Belvend (Belfeld)
• D'n Bokent (Boekend)
• Lóm (Lomm)
• Sjteil (Steyl)
• Tegele (Tegelen)
• Velde (Velden)
• 't Ven

Naoberschappe:

• De Hasselderhei (Hasselderheide)
• Schandele (Schandelo)
• Brandemolen
• Bong
• Genuue (gedeiltelik)
• Hanik
• Hasselt
• De Krosselt
• Lingsfort
• Venlo
• Vilgert
• De Voort
• 't Vorst

Wièke:

• Venlo-Centrum, Ald stad
• De Maagdenberg, wiek (veurmalige kern)
• Vogelhut
• Hagerhaof
• Genueë
• Sinselveld
• Greunveld
• Op de Hei
• Maasveld
• Maaswaerd
• Klingerberg
• Vastenaovendkamp
• Underste en Bäöveste Meule
• Meuleveld

Stadsgezich

Stadhoes

De stad leet aan de Maas, die de grens vörmp tösse Venlo en Bliërick. Allebei de plaatse hebbe vuul historische gebouwe, waovan aevels door gevechte in de Twieëde Waereldoorlog vuul verlaore is gegaon. Toch is d'r nog vuul euver. Venlo haet nog 't bekinde stadhoés oét 1597 nao d'n oorlog gerestaureerd.

Venlo haet ouk 't moeije Romerhoés det nao d'n oorlog volledig is gerestaureerd in d'n alde stiél.

De belangriëkste kerk is de Sint-Martinuskerk, ein hallekerk in gotische stiél. In d'n oorlog is ze groëtendeils verwoes, maar toch weer hersteld. De Sint-Joriskerk oët 1718 is allewiels hervormp.

In de umgaeving ligge nog inkele netuurgebiede, wie de Groeëte Heide, "'t Zwarte Water" (De Venkoele), 't Bookenderbós en de Bäöveste Meule. Venlo is in 2002 tot "greunste stad van Nederland" en in 2003 tot "greunste stad van Europa" oétgerope.

Historie

Kaart oet 1652 van Venlo van Joan Blaeu.

Venlo môt al veur de Romeinsen tiëd ontstaon zien as "Venloë", taegeneuver 't al aldere Blierick (Blariacum) aan de Maas. De stad loog achter 'n eiland (de Wierd) aan d'n oëskant van de Maas en haw daodoor 'n netuurlike have. Nao zoën 600 jaore, tösse 300 en 900 nao Christus, woort Venlo veur 't iers geneump. De stad bleujde aan 't ind van de Middeliëwe op as handelsstad; veur d'n handel woorte de Maas en d'n heerwaeg gebroek. Stadsrechte kraog de plaats in 1343 van Hertog Reinoud van Gelder d'n twiëde. In 1481 trooj Venlo toe tót de Hanze. In de Spaansen tiëd kwaam Venlo tot verval. Nao de Tachtigjäörigen Oorlog kwaam 't neet onder Hollands gezag, tót 1715, wie ze door de Utrechse Vrede twieë jaor iërder aan de Nederlande woort toegeweze. Tösse 1830 en 1839, in de jaore van d'n Belgischen opstand, loog de stad op Bèls gróndgebied. In 1940, kort nao d'n Duutsen inval, woort Blierick geannexeerd. In 1944 woort ze veur ein paor maond beej Pruses gevoog. Door 'n verschrikkelik bombardement door de geallieerde, woort de halve binnestad verwoes en vele zikker 300 doëje. Vuuel minse kwaame daobeej um. In 2001 woorte de gemeinte Belvend en Tegele beej Venlo geveug en in 2010 volgde Árse en Velde.

Vastelaovend

Vastelaovend in Venlo is ein groets fiës. Idder jaor vinse 't gros van de Venlonaere in de binnenstad fiëstend. De Boerebroelof wuurt, op vastelaovesdinsdaag, groeëts gevierd. Venlo wuurt neet veur niks 't stedje van lol en plezeer geneump. Vastelaovend in Venlo wuurt in de straote opgeluùsterd door zate hermeniekes die in Venlo Joekskapel waere geneump.

Vereiniginge

• VVV-Venlo
• V.V.V.'03
• VHC
• CV. Jocus
• CV. De Poerker
• CV. De Wortelepin
• CV. De Worteleschrabbers
• VV. De Kiëtbreurs v. Venlo
• HCC Noord-Limburg
• Kolder- en dialekgroep De Geraniejums
• CV. de moeraskwaakers

Bekinde Venlonaere

• Jeanne Alsters-van der Hor, dialekschriefster en dichteres
• Frans Boermans, leedjesschriever
• Armand Bouten, kunsschilder (1893-1965)
• Sef Moonen (geb. 1906), kunsschilder
• Willem Nolens, politicus
• Fons Ploemen (geb. 1949), kunsschilder
• Harr Scheffer (geb. 1937), kunsschilder
• Boris Titulaer, zenger
• Chriet Titulaer, oetvinder en futuris
• Ferry de Regt, vootballer
• Eric Toebosch (geb. 1949), kunsschilder
• Geert Wilders, politicus
• Alphons Winters, (geb. 1906) kunsschilder
• Vital Wolter, 'ne howlandse zenger oet 't Ven
• Frans Wolters, politicus

Gebore in Tegele

• André van den Heuvel, filmster
• Chantal Janzen, musicalster en presentatrice
• Huub Stapel, filmster en presentator
• Frans Pollux, muzikant en schriever

Externe link

• Website van de gemeinte Venlo
• Venlo in Site, Kiëke in de straote, klik op de foto's um de volgende te zeeën.
• Allemaol links oét de regio Venlo
• Jocus

51° 22' NB, 6° 10' OL